နိဒါန္း
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရ႕ ျပဳမူေဆာင္ရက္ပံုေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္တ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား ဆိုတဲ
သေဘာတရားဟာ အလြန္ အေရးၾကီးလွပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားကို အသံုးျပဳျပီး စစ္ဘုရင္ေတြက
ေသြးေခ်ာင္းစီး စစ္ပြေတြ ဆင္ႏႊဲခ့ၾကဖူးပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြက အုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူလူထုၾကီးကို
ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကမၻာနဲ႕အ၀ွမ္းမွာ ပ႗ိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားခဲပါတယ္။ ေဒသတြင္း
မတည္ျငိမ္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပ ဒီသေဘာတရားကို အသံုးျပဳျပီး တႏိုင္ငံရဲ႕
အက်ိဳးစီးပားကို တျခားႏိုင္ငံက ထိခိုက္ေစမယ့္ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြကို ေရွာင္ရွားေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းစာ
အတူတကြ ယွဥ္တြေနထိုင္ေရးတို႕အတြက္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြကလဲ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။
Hans Morgenthau က ကမၻာၾကီးတခုလံုးကို ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္ တိုင္းႏိုင္ငံေတအေနန႕ ခြျခမ္း
စိတ္ျဖာ ထားတာျဖစ္တ့အတြက္ ဒီတိုင္းႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ဳးစီးပြားေတြကသာလွ်င္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးအေပၚမွာ
လႊမ္းမိုးမွဳရွိမယ္လို႕ ဆိုထားခ့ပါတယ္။ (၁၈၄၈) ခုႏွစ္မွာ Lord Palmerston ကလဲ “ငါတ႕ဆမွာ ထာ၀ရ
မိတေဆဆတာ မရွဘး။ ေရရညတညတ့ေနတ ရနသဆတာလ မရွဘး။ ငါတု႕ရဲ႕ အက်ိဳး
စီးပားေတကသာလွ်င ထာ၀ရေရရညတညတေနတ အရာေတ ျဖစ္တအတက ဒအက်ိဳး စးပြားေတက
ေဆာငက်ဥ္းေပးႏိုငဖို႕ကသာ ငါတု႕ရဲ႕ တာ၀န္ျဖစ္တယ” လို႕ အဆိုရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။
တကယ္ေတာ အမ်ိဳးသားအက်ဳးစီးပြားဆိုတဲ သေဘာတရားဟာ အနက္အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုဖို႕ ခဲယဥ္းျပီး၊
ဒီသေဘာတရားကို ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြက နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ သေဘာေပါက္နားလည္မွဳေတြ ကြဲျပားၾက
ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အမ်ဳးသားအက်ိဳးစီးပားဆိုတာအေပၚမွာ အေျခခံျပီးမွ ႏိုင္ငံေတာ္က က်င့္သံုး
ရတဲ အမ်ိဳးသားေရးမူ၀ါဒေတြန႕ ဒီမူ၀ါဒေတြအေပၚမွာ ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ႏိုင္မယ့္ စစ္ေရးအင္အား၊
စီးပားေရးအင္အား စတာေတြကို တြက္ခ်က္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ႏိုင္
မွဳေတြမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသ႑ာန္ေတြန႕ ဟန္ခ်က္ညီ အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႕ အလြန္ပ အေရးၾကီး
လွပါတယ္။ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားရ႕ အနက္အဓိပၸာယ္ေတနဲ႕ ေတြးျမင္ယူဆပံုေတြ၊ အမ်ိဳးအစား
ကြျပားမွဳေတြ၊ သေဘာတရား နားလည္မွဳအေပၚကို လႊမ္းမိုးႏိုင္တဲ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြကို ကြကြ
ျပားျပား သိျမင္မွသာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရ႕ အနာဂတ္အတြက္ အေရးပါလွတဲ ဒီသေဘာတရားကို ေကာင္းမန္
ထိေရာက္စာ အသံုးခ်ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆုရာ၀ယ
စစ္ဘုရင္နပိုလီယံက ရုရွားကို ဆင္ႏႊဲခ့တဲ စစ္ပြဟာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပားအတြက္
ျပဳလုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဟစ္တလာကလဲ ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီး ျဖစ္ပြားေစခဲ့တာေတြနဲ႕
ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတကို သုတ္သင္ရွင္းလင္းခ့မွဳေတြကို ဂ်ာမဏီရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ျပဳလုပ္တာလို႕
ဆိုျပန္ပါတယ္။ စတာလင္ကလဲ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ၾသဇာခံ အစိုးရေတကို ပိုလန္နဲ႕ ဥေရာပ
အေရွ႕ပိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာ အာဏာရေအာင္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့မွဳေတြကို ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုၾကီးရဲ႕ အမ်ိဳးသား
အက်ိဳးစီးပားအတြက္ ျပဳလုပ္ခဲ့တာလို႕ ဆိုျပန္ပါတယ္။
အီရတ္က ကူ၀ိတ္ကို က်ဴးေက်ာ္ခ တုန္းက အီရတ္အစိုးရကို တိုက္ခိုက္တာန႕ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္
သမၼတ စီနီယာဘြတ္ခ်္ကလဲ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပားအတြက္ စစ္ပြ
ဆင္ႏႊဲခ့တာလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ပါကစၥတန္ သမၼတ Benazir Bhutto ကလဲ အိႏၵိယ ကက္စ္မီးယားေဒသ
ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳဟာ ပါကစၥတန္ရဲ႕ အမ်ဳးသားအက်ိဳးစီးပားလို႕ ယူဆတယ္လို႕ လူသိရွင္ၾကား
ေျပာဆိုခ့ပါတယ္။ ျမန္မာ စစ္အာဏာရွင္ေတြကလဲ အာဏာတည္ျမေရးအတြက္ ေသြးေခ်ာင္းစီး
လူသတ္ပြျပဳလုပ္တာ၊ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳးစုေတကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္တာလို႕ ဆိုၾကျပန္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ အမ်ိဳးသားအက်ဳးစီးပြားဆိုတဲ သေဘာတရားကို ဓားတေခ်ာင္းဘ၀ကို ေရာက္ေနတာနဲ႕
တူပါတယ္။ စားဖိုမွဴးလက္ထဲ ေရာက္ျပီး၊ ဟင္းခ်က္ဖို႕ အသံုးျပဳခံရတဲအခါက်ေတာ အရသာရွိတဲ
ဟင္းေကာင္းတခြက္အတက္ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ ထင္းခုတ္သမားလက္ထဲေရာက္ျပီး ညမီးလွ့ံဳဖို႕
လိုအပ္မယ့္ ထင္းေတြကို ခုတ္ဖို႕ အသံုးျပဳခံရတဲ အခါက်ေတာ လူေတြကို အေႏြးဓာတ္ေပးမယ့္
မီးဖိုေလးတခုျဖစ္လာေစျပန္ပါတယ္။ အလိုမဟုတ္ပဲ ဓားျပလက္ထဲေရာက္ေတာ လူေတြရ႕ စည္းစိမ္
ဥစၥာကို ျခိမ္းေခ်ာက္တဲ လက္နက္ကိရိယာျဖစ္လာပါတယ္။ လူသတ္သမားလက္ထဲ ေရာက္ေတာ
လူေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို ထိခိုက္ေစတဲ လက္နက္ပစၥည္း ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ အမ်ဳးသားအက်ိဳးစီးပားဆိုတဲ သေဘာတရား တခုတည္းန႕ ေကာင္းမန္တဲ သေဘာတရားလား၊
ဆိုးရြားတဲ သေဘာတရားလားဆိုတာကို ဘယ္သူမွ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ကင္စြအသးျပဳသရယ၊ အသုးျပဳခရတ
ပစညးရယ၊ အသးျပဳလကတဲ အခ်န္၊ ေနရာန႕ အေျခအေနေတရယ၊ အသးျပဳပံုနညးလမ္းရယ၊
ေနာကဆကတ သကေရာကေစမွဳရယကသာ ေကာငးျခငး၊ ဆုးျခင္းက ေဖာက်ဴးေပးႏိင္တာ ျဖစပါတယ။
ဘယအရာကမွ တရားေသသတမွတထားလု႕ မရပါ။ အျပညအ၀ မနကန္တ အမွနတရားလ႕
သတမတလို႕ မရပါ။ တက်တ့ အနကအဓိပၸာယ္ ဖင့္ဆိုခ်ကေတ ေဖာေဆာငလု႕မရပါ။
အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါအရ အနက္အဓိပၸာယ္ မ်ားစာကို လူေပါင္းမ်ားစြာက ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဘယ္သူေတြက ဘယ္လို အနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့တယ္ဆိုတာကို ေလ့လာဖို႕ ဆိုသလို၊
ဒီဖြင့္ဆိုခ့မွဳဟာလဲ လက္ရွိ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ ထင္ဟပ္မွဳရွိရဲ႕လား ဆိုတာကို
စဥ္ဆက္မျပတ္ဆန္းစစ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
ေလ့လာဆန္းစစ္မွဳေတြ၊ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမွဳေတြမွာ ဘယ္သူက ဒါကို ေျပာခဲ့တာမို႕ မွန္တယ္ဆိုျပီး
ေျပာဆိုတတ္တာေတ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ပုဂိၢဳလ္ေရးကိုးကြယ္မွဳေတြမ်ားျပီး၊ တိုးတက္တဲ
အေတြးအေခၚ နည္းပါးတဲ လူ႕အဖြ႕အစည္းေတမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အဒီကေန အျပန္အလွန္
ေလးစားမွဳရွိတဲ ေဆြးေႏးျငင္းခံုမွဳ မဟုတ္ပဲ သူဘာလဲ၊ ငါဘာလ လုပ္ေနၾကတဲ ေတာင္စဥ္ေရမရ
အရက္သမား စကား၀ိုင္းေတြ ျဖစ္သြားတတ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ပညာရွင္ေတြ ေရးသားခဲ့တဲ က်မ္းဂန္စာေပေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြရ႕ အဆိုအမိန္႕ စကားလံုးေတြကို
ကိုးကားတဲ့အခါမွာ သူေျပာခဲ့တယ္ ဆိုတာထက္ သူေျပာခ့တဲ အေၾကာင္းအရာဟာ လက္ရွိအေျခအေန၊
အခ်ိန္အခါနဲ႕ သင့္ေလ်ာ္ႏိုင္ေစမွဳ၊ အသံုး၀င္မွဳေတြကို အဓိကထားျပီး ေဆြးေႏြးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဒီလို
မဟုတ္ပဲ စကားေျပာေနရင္း “ဒါကို ဦးေတာက္တဲ့က ေျပာခဲ့တာ၊ ေဒၚဘုမက ေျပာခဲ့တာ။ မင္းက
သူတို႕ေလာက္ပဲ တတ္ဦးမတဲ့လား။ မင္းကဘာမို႕လို႕လဲ” ဆိုတာမ်ိဳးေတြ၊ “ငါဆိုတဲ ေရႊဇီးကက္က
ေျပာတာ။ ငါဘာလဲ ဆိုတာ မင္းတို႕ သိတယ္မလား။ ငါေျပာတာမွန္တယ္” ဆိုတာမ်ိဳးေတြ
ပါလာျပီဆိုရင္ေတာ အဲလိုလူမ်ဳးဟာ အေ၀းဆံုး ကေန ေရွာင္ရွားသင့္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
မေရွာင္ရွားႏိုင္ရင္ မိမိရဲ႕ အေတြးအေခၚေတကို တိုးတက္မွဳ မရွိေစေတာ့ပ သင္းကြပ္ခံရႏိုင္လို႕ပဲ
ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ သေဘာတရားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးေတာ့လ ပညာရွင္ေပါင္းမ်ားစြာ၊
ေခါင္းေဆာင္ေပါင္းမ်ားစြာက အနက္အဓိပၸာယ္မ်ားစာကို ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ Padleford နဲ႕ Lincoln
တို႕က အမ်ဳးသားအက်ဳးစးပြားဆတာ ႏင္ငံေတာ အတင္းမွာ မတင္းေနထင္ၾကတ လ႕အဖြ႕
အစညးတရပလးရဲ႕ အက်ိဳးစးပြားေတျဖစ္တ ႏင္ငေတာ ဖ႕ျဖိဳးတုးတကေရး၊ ႏိင္ငံေရးအေတးအေခၚ၊
ႏိင္ငံေတာရဲ႕ ေျမျပင္ပင္နက၊ ေရပင္နက၊ ေ၀ဟငပိုင္နက စတာေတအေပၚမာ ဗဟျပဳတယလ႕
ဆထားခဲပါတယ။
Robert Osgood ဆိုသူကလဲ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာ တိုင္းျပည္အက်ိဳးအတြက္ တန္ဖိုးထားျပီး
ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေရးရာကိစၥေတလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Morgenthau ကေတာ
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕ ႏိုင္ငံေရး identity နဲ႕
ယဥ္ေက်းမွဳေရးရာ identity ကို အျခားႏိုင္ငံေတြက ထိပါးေစာ္ကားလို႕ မရေအာင္ ကာကြယ္
ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဒီအနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကို ေလ့လာျခံဳငံုၾကည့္ရင္ အမ်ဳးသားအက်ဳးစးပြားဆတာ
ႏိင္ငံတႏင္ငံရ႕ နယေျမပိင္နက၊ အခ်ဳပအျခာအာဏာ၊ political identity, cultural identity စတာေတနဲ႕
ဆကစပေၾကာငး ေယဘယ် ဆႏိုငမွာ ျဖစ္ပါတယ။ ဒီလိုဆက္စပ္မွဳေတြမွာမွ ဘယ္လို အခ်က္ေတြကို
ဦးစားေပးရမယ္၊ ဘယ္လိုအေၾကာင္းတရားေတြက ယာယီျဖစ္တယ္၊ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြက ေရရွည္
အေရးျဖစ္တယ္ ဆိုတာေတြကို ထပ္မံျပီး ခြျခားစိတ္ျဖာၾကည့္ဖို႕ လိုအပ္ပါမယ္။ ဒီလို မစိတ္ျဖာခင္မွာ
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ဒႆနိကေဗဒရွဳေထာင့္ကေန ဘယ္လို သံုးသပ္ခဲ့ၾကသလဲဆိုတာကို
ေရးသားတင္ျပလိုပါတယ္။
ဒႆနိကေဗဒရွဳေထာငမွ ေလလာျခငး
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ သေဘာတရားရဲ႕ အေျခခံစဥ္းစားေတြးေခၚမွဳေတြကို ဆယ့္ငါးရာစုေခတ္
ေတြးေခၚပညာရွင္ Machiavelli ေရးသားခဲ့တဲ စာေတြထမွာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အီတလီႏိုင္ငံရဲ႕
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္မွဳဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း
ဆိုထားခ့ပါတယ္။ အဒီေခတ္အခ်ိန္ကာလမွာ အီတလီႏိုင္ငံ ေပါင္းစည္းေရး၊ ျပည္ပအင္အားၾကီး
ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳမွ လြတ္ကင္းေရးစတာေတြကို ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ေနတဲ ကာလ
ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီလိုေရးသားခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚလာခ့တာျဖစ္ပါတယ္။
medieval ေခတ္က ခရစ္ယာန္ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ အဆိုအမိန္႕ေတြမွာလဲ အမ်ိဳးသား
အက်ိဳးစီးပားန႕ ပတ္သက္တဲ ေတြးေခၚစဥ္းစားမွဳေတြကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ လူေတြမွာ ၀ိညာဥ္ေတြ
ရွိျပီး၊ ေသဆံုးျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ခံရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပဳမူေဆာင္ရက္ခ်က္ေတြနဲ႕
ပတ္သက္ျပီး လိုက္နာရမယ့္ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြ ရွိတယ္ လို႕ သူတို႕က ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္
ႏိုင္ငံေတြမွာက်ေတာ ၀ိညာဥ္နဲ႕ ေသဆံုးျပီး ေနာက္ပိုင္း ကာလဆိုတာ မရွိတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေတြဟာ
ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႕န႕ ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ျမဲဖို႕အတြက္ ဘယ္လိုနည္းလမ္းမ်ိဳးကို မဆို
အေကာင္အထည္ေဖာႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
ခရစ္ယာန္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ Thomas Aquinas တင္သြင္းခဲ့တ jus ad bellum နဲ႕ jus in bello
သီအိုရီေတြထမွာ ဒီသေဘာတရားေတြကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒီသီအိုရီ
သေဘာတရားေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အထက္မွာ ဘယ္သူမွ မရွိဘူးဆိုတဲ realism ၀ါဒရဲ႕ အေျခခံေတြ
ျဖစ္လာခ့ပါတယ္။
စစ္ေရးပါရဂူ ကေလာ့၀တ္စ္ကလဲ အမ်ဳးသားအက်ိဳးစီးပား သေဘာတရားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး
ဆိုထားခ့ဖူးပါတယ္။ သူက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအျဖစ္ ေရရွည္
တည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လိုအပ္ခ်က္ေတြက တြန္းအားေပးတာ ျဖစ္တာေၾကာင့္
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာ သူ႕ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ အတြက္ စစ္ျဖစ္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္ရတဲ
အေျခအေနေတြ ရွိႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုထားခ့ပါတယ္။ စစ္ပြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆံုးျဖတ္တဲအခါမွာ
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတ တျခားဘယ္အေၾကာင္းအရာကိုမွ ဦးစားေပး
မစဥ္းစားသင့္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ေအာင္ပြ၊ အခ်ိန္အတိုင္းအတာေတြန႕ ပတ္သက္ျပီး
ကန္႕သတ္ခ်က္မရွိတဲ စစ္ပြေတြကက်ေတာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပားအတြက္ ေကာင္းက်ိဳး မျဖစ္ေစ
တဲ့အတက္ မိုက္မဲရူးသြပ္မွဳသာ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အဒီေခတ္ကာလေတြရဲ႕ ဥေရာပ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕
သံတမန္ေရးအေတြးအေခၚေတြမွာ raison d’etat (သို႕မဟုတ္) Staatsraison သေဘာတရားေတြက
လႊမ္းမိုးပ်ံ႕ႏွံ႕ေနခဲ့ပါေတာ့တယ္။
(၂၀) ရာစု ကာလထဲမွာေတာ Hans Morgenthau ရဲ႕အေတးအေခၚေတြက အေမရိကန္န႕
ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတြဟာ စနစ္တက် သံုးသပ္ေလ့လာမွဳမရွိပ သူတို႕ရဲ႕ အမ်ိဳးသား
အက်ိဳးစီးပားကိုပ အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္ဆိုရင္ အနည္းဆံုး တျခားႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို
ထိခိုက္ႏိုင္ေစတတ္တယ္လို႕ သူက ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ထိခိုက္မွဳျဖစ္ေစတဲ့အခါ ျဖစ္ရပ္ေတာ္ေတာ
မ်ားမွာေတာ သံတမန္နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳျပီး အေပးအယူလုပ္လို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေတြဟာ အေပးအယူလုပ္လိုစိတ္မရွိပဲ သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပားကို
ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မွဳ တခုတည္းကိုသာ ဦးစားေပးလာျပီဆိုရင္ေတာ ကမၻာ့ျငိမ္းခ်မ္းေရးန႕
ေဒသတြင္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးေတြ အတြက္ အႏၱရာယ္ရွိလာပါျပီ။ ႏိုင္ငံေတြဟာ စီးပားေရးနဲ႕ စစ္ေရးဆိုင္ရာ
ကိုယ္ပိုင္အမ်ိဳးသား အက်ဳးစီးပြားကို အေၾကာင္းျပဳျပီး၊ နယ္ခ်႕ စနစ္ကို က်င့္သံုးလာတဲ့အခါ
စစ္ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕ တကမၻာလံုးအတက္ အက်ဳးေက်းဇူး
ျဖစ္ထြန္းေစတာေတြထက္စာရင္ ကိုယ္ပိုင္အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကိုသာ ပထမဦးစားေပး စဥ္းစားေလ့
ရွိၾကပါတယ္လို႕ သူက ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒေတြခ်မွတ္ရာမွာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာက အလြန္အေရးပါတာ
မွန္ေပမယ့္ ပါ၀ါေပၚအေျခတည္ျပီး ထည့္သြင္းစဥ္းစားမွဳ လုပ္ဖို႕ လိုတယ္လို႕ သူက
အၾကံျပဳထားခ့ပါတယ္။ အမ်ဳးသားအက်ဳးစးပြားက အေျခခံျပး မ၀ါဒတရပ္မခ်မတခငမွာ ဒမ၀ါဒက
က်င္သးအေကာငအထညေဖာျခငးအားျဖင္ ႏိင္ငံေတာ္ရဲ႕ National Power က တးျမငေစတာလား၊
အားေလ်ာေစတာလားဆတာက ထညသင္းမွုေတ ျပဳလပ္လို႕ရရင္ ႏင္ငံေတာအနာဂတအတက
ေကာငးမြနတ့ မ၀ါဒေတ ေပၚထကလာႏိုငတယလို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။
သူ႕ရဲ႕ အယူအဆေတြကို ကန္႕ကြက္သူေတြ အေျမာက္အျမား ေပၚထြက္ခဲ့ေပမယ့္၊
ဒီအယူအဆေတထဲမွာ rational ျဖစ္တဲ အခ်က္အလက္ေတြလဲ အမ်ားအျပား ပါ၀င္ေနပါတယ္။
တိုင္းျပည္တျပည္ရ႕ National Power ဆတာက လဦးေရ၊ တညေနရာ အေနအထား၊
ရာသဥတအေျခအေန၊ သဘာ၀သယဇာတ၊ ထတလပ္မွဳစြမ္းအား၊ စးပြားေရးအင္အား၊ စစ္အငအား စတ
tangible elements ေတသာမက ဥးေဆာငမွဳ၊ ဖြ႕စညးတညေဆာကပ၊ အစးရအမ်ဳးအစား၊
လူ႕အဖ႕အစညး ညညတ္မွဳ စတ့ intangible elements ေတန႕ပါ တုငးတာရတာျဖစပါတယ။
တခ်ိဳ႕အစိုးရေတြက အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ သေဘာတရားကို အသံုးျပဳျပီး စစ္အင္အား
ၾကီးထြားလာေအာင္ ဦးစားေပး ေဆာင္ရက္တတ္ၾကပါတယ္။ အဒီအခါမွာ စစ္အသံုးစရိတ္
ၾကီးမားတဲ့အတက္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးဖံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ထိခိုက္ေစပါေတာ့တယ္။ စီးပားေရ
းအင္အားမွာ ယုတ္ေလ်ာ့အားနည္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Hans Morgenthau ဆိုထားခဲ့သလိုပ
ႏိုင္ငံေတြဟာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို အသံုးျပဳျပီး မူ၀ါဒေတြခ်မွတ္တဲ့အခါ National Power ကို
ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ အခ်က္ဟာ လက္ရွိကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေန၊
အခင္းအက်င္းေတြမွာ အသံုး၀င္တဲ အယူအဆတရပ္ျဖစ္ပါတယ္။
စစ္အင္အား ၾကီးထြားလာေအာင္ ျပဳလုပ္တာ၊ ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးေသာ တပ္မေတာ္တရပ္ေပၚထြက္လာေအာင္
ျပဳလုပ္တာေတြဟာ စီးပြားေရး ခိုင္မာေတာင့္တင္းမွ တိုင္းျပည္ရ႕ ဂ်ီဒီပီမ်ားလာမွ
ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အရာေတ ျဖစ္ပါတယ္။ ေငြတမတ္န႕ ငါးၾကင္းေခါင္း ကိုင္ခ်င္လို႕ မရပါ။
အိမ္တအိမ္မွာရွိတဲ အိမ္ေထာင္ဦးစီးဟာ အိမ္တအိမ္လံုးရဲ႕ ၀င္ေငြ ဆယ္သိန္းရွိေနခ်ိန္မွာ အိမ္ကို
ကာကြယ္ဖို႕ဆိုျပီး တေသာင္းတန္ ဓားတလက္၀ယ္တာက အဓိပၸာယ္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀င္ေငြ
ႏွစ္ေသာင္းရွိေနခ်ိန္မွာ တေသာင္းတန္ဓား၀ယ္မယ္ဆိုရင္ေတာ အိမ္ကလူေတြ အစာေရစာ မ၀ပဲ ငတ္ဖို႕
မ်ားပါတယ္။
ဒီလိုအိမ္ေထာင္ဦးစီးမ်ိဳးက အိမ္ရ႕ အက်ိဳးစီးပားအတြက္ ဒီဓားကို ၀ယ္ရတာပါလို႕ ဘယ္ေလာက္ပဲ
လူၾကားေကာင္းေအာင္ ဟစ္ေနေန၊ ဒါကို ရူးသြပ္မွဳ လို႕ပဲ လူအမ်ားက သံုးသပ္ပါလိမ့္မယ္။ ပိုျပီး
ဆိုးတာက အဒီဓားၾကီးကို ကိုင္ျပီး အိမ္က လူေတြကို ခုတ္မယ္တကဲကဲ ျဖစ္ေနတဲ အေျခအေနမ်ိဳးပါ။
အိမ္တအိမ္မွာ အလိုအရူးက အိမ္ေထာင္ဦးစီး လုပ္ေနလို႕ မရတာကေတာ အေသအခ်ာပါပဲ။ အရူးကို
မဖယ္ရွားႏိုင္ရင္ေတာ အဒီအိမ္တအိမ္လံုး ဒုကၡဆင္းရဲ ၾကံဳၾကရမွာပါ။
ႏိုင္ငံေတြမွာလဲ ဒီလိုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တ ႏိုင္ငံၾကီးေတြတိုင္းမွာ စစ္အသံုးစရိတ္ကို
တိုင္းျပည္ဂ်ီဒီပီရ႕ ၁ ရာခိုင္ႏွဳန္းကေန ငါးရာခိုင္ႏွဳန္းပဲ သံုးစြၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ဂ်ီဒီပီမ်ားေလ
စစ္အသံုးစရိတ္ကလဲ ၾကီးလာေလေလပါပဲ။ ႏိုင္ငံရဲ႕ National Power ကလဲ တိုးလာေလေလပါပဲ။
ေရျမင့္လို႕ ၾကာတင့္တာျဖစ္ပါတယ္။ အလိုမဟုတ္ပဲ တုငးျပညစးပြားေရးကလ ဆတယတ၊
စစအသုးစရတကလ ၾကး၊ စစအသးစရိတၾကးလာလု႕ စးပြားေရးက ပဆတယတနဲ႕ သသရာလညေနတ
ႏိင္ငံေတကေတာ ဘယေလာကပဲ ၾကိဳးစားေပမယလ ႏင္ငတကာ စစ္အငအား အဆငအတနးကလ
မမႏိုင္၊ စးပြားေရးအင္အား အဆင့္အတနးကလ ဆတယတပ်ကစး၊ အပ္ခ်ဳပသေတက
အဖႏွိပ္ချပညသေတက ေတာလန္လာၾကတအတက ႏင္ငေရးတညျငိမမွဳကလ မရ၊ ႏင္ငေတာ
အပခ်ဳပ္သမ်ား အတကကလ ဘယအရာက ဘယအခ်ိနမွာ ဥးစားေပးရမန္း မသပ ၀မရပဲ ၀လပ္ခ်င္တဲ
မိကမဲရူးသပ္ေနသမ်ားအျဖစသာ ကမာက သတမတခံရန႕ national power လ မရ၊
တင္းျပညသကာက်တာပဲ အဖတတင္က်နရစ္တတပါတယ။
ေရမျမင့္တဲအတြက္ ၾကာလဲ မတင့္ပါ။ ဖြတ္မရ၊ ဓားမဆံုးျပီး၊ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားေတြမွာသာ ေရနည္းငါး
ဘ၀လို မ်က္ႏွာငယ္ၾကရပါေတာ့တယ္။
အမ်ဳးအစားကျပားမွဳမ်ား
Realists ေတြက ႏိုင္ငံတႏိုင္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာကို အမ်ိဳးအစားေလးမ်ိဳး ခြျခားျပီး
ေဖာ္ျပေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ပထမအမ်ိဳးအစားကေတာ အေရးၾကီးမွဳအေပၚမွာ အေျခခံျပီး
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာကို vital interests နဲ႕ secondary interests ဆိုျပီး ခြျခားေဖာ္ျပပါတယ္။
ဥပမာ- စစ္ေအးကာလတုန္းက က်ဴးဘားမွာ ဘယ္လို missiles မွ မရွိေစရဘူးဆိုတဲ
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ vital interest ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေအးကာလေႏွာင္းပိုင္းမွ ကမၻာ
ေရနံေရာင္းလိုအားကို ဘယ္ႏိုင္ငံကမွ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း မရွိေစရဆိုတာက အေမရိကန္ရဲ႕ secondary
interest ျဖစ္ပါတယ္။
ဒုတိယ အမ်ိဳးအစားကေတာ ေရတိုေရရွည္ အခ်ိန္ကာလအေပၚမွာ အေျခခံျပီး temporary interests နဲ႕
permanent interests ဆိုျပီး ခြျခားသတ္မွတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အီရန္ကို ဆန္႕က်င္ဖို႕ အီရတ္ကို
ကူညီတာ စတာမ်ိဳးက temporary interests ျဖစ္ပါတယ္။ Western Hemisphere မွာ hostile power
မရွိရဘူးဆိုတာက အေမရိကန္ရဲ႕ permanent interest ျဖစ္ပါတယ္။
တတိယအမ်ိဳးအစားကေတာ တိက်ေသာသတ္မွတ္ခ်က္ေပၚမွာ အေျခခံျပီး specific interests နဲ႕
general interests ခြျခားသတ္မွတ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ဂ်ပန္ ကုန္သြယ္မွဳ အတားအဆီးေတြ
မရွိရဘူးဆိုတာက specific interest ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႕အခြင့္အေရးန႕ ပတ္သက္တဲ ကိစၥေတြကေတာ
general interest ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
စတုတၳအမ်ိဳးအစားကေတာ compatibility ေပၚမွာ အေျခခံျပီး complementary interests နဲ႕
conflicting interests ဆိုျပီး ခြျခားသတ္မွတ္မွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ကိုဆိုဗိုအေရးမွာ ရုရွားနဲ႕
ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳက complementary interest ျဖစ္ျပီး၊ ဆာဗ့္ေတြကို ရုရွားေတြက
ကူညီမွဳကက်ေတာ conflicting interest ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒေတြမွာ ဒီလိုအမ်ိဳးအစား
ကြျပားမွုေတက အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဥပမာ- တျခားႏိုင္ငံတခုရ႕ လူ႕အခြင့္အေရးကိစၥေတဆိုတာက
Permanent, general, secondary interests ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြဟာ လူ႕အခြင့္အေရးကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ႏိုင္ငံငယ္ေတြ အေပၚမွာသာ
အေရးယူမွဳေတြ ျပဳလုပ္တတ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံၾကီးေတြအေပၚ ထားရွိတဲ ႏိုင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒေတြမွာက်ေတာ
ေရွ႕တန္းတင္ေလ့ မရွိတတ္ပါဘူး။ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳးေဖာက္မွဳေတြ အေပၚမွာ
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႕ စီးပားေရးပိတ္ဆို႕ အေရးယူသင့္သလားဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး
ေဆြးေႏြးမွဳေတြမွာ ဒီအခ်က္ကို ထည့္သြင္းျပီး ေဆြးေႏးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ တရုတ္ျပည္ကို
စီးပားေရးပိတ္ဆို႕အေရးယူျခင္းအားျဖင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးမွာ ထိခိုက္ေစႏိုင္မွဳ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ
ကုန္သြယ္ေရးမွာ ဆိုး၀ါးတဲ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစမွဳ၊ သံတမန္ေရးရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြမွာ
အားနည္းခ်က္ရွိေစမွဳ စတာေတြ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္တယ္လို႕ ပညာရွင္ေတက ေရးသား
တင္ျပထားၾကပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕ နယူးကလီးယားအေရးန႕ ပတ္သက္ျပီး တရုတ္ရဲ႕ ပူးေပါင္း
ေဆာင္ရက္မွဳ ေလ်ာ့နည္းသြားေစႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေျမာက္ကိုးရီးယားအေရးဟာ
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ specific interests ျဖစ္ျပီး၊ တရုတ္ရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး
ခ်ိဳးေဖာက္မွဳကက်ေတာ general interests ပဲ ျဖစ္တဲ အတြက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတဲ
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ဦးစားေပးခ့တယ္ဆိုတာ ေလ့လာေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို competing
interests ေတြျဖစ္လာတဲအခါ ဘယ္လိုအက်ိဳးစီးပြားကို ဘယ္လိုအခ်ိန္အတြက္ ပိုျပီး ဦးစားေပးသင့္သလဲ
ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕ ေလ့လာသံုးသပ္ျပီး ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေၾကာင္းအရာ တခုတည္းေပၚမွာတင္ မူတည္ျပီး တႏိုင္ငံနဲ႕ တျခားတႏိုင္ငံတို႕ရ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြက
ထပ္တူမက်ႏိုင္ပါဘူး။ ဥပမာ- ဆားဗီးယားေတြက ကိုဆိုဗာ အယ္ေဘးနီးယားေတကို ဖိႏွိပ္မွဳနဲ႕
ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား သတ္မွတ္ခ်က္က general, temporary and
secondary interests ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္ေဘးနီးယားရဲ႕ အမ်ဳးသား အက်ိဳးစီးပား
သတ္မွတ္ခ်က္ကက်ေတာ specific, permanent and vital interests ျဖစ္သြားပါျပီ။ ဒီလိုပါပဲ။
ျမန္မာအေရးန႕ ပတ္သက္ရင္လဲ တရုတ္နဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို႕ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြက
မတူညီပါဘူး။ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕ ေဒသတြင္း တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရး စတာေတြနဲ႕ ဆိုင္တဲ့အတက္
general and temporary interests ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ေဒသတြင္းၾသဇာအာဏာလႊမ္းမိုးမွဳကို
ထိန္းခ်ဳပ္ေရးန႕ ဆိုင္တာျဖစ္ေပမယ့္ ေဒသတြင္းမွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ၾသဇာအာဏာ ၾကီးထြားလာေရးကိုပါ
တြစပ္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ secondary interests အဆင့္မွာပဲ ရွိပါတယ္။
တရုတ္ျပည္သူ႕ သမၼတႏိုင္ငံ အတြက္က်ေတာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ တရုတ္နဲ႕ နယ္နိမိတ္ခ်င္းထိစပ္ေနတဲ
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္ေနတာကတေၾကာင္း၊ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳမွာ အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ေနတဲ
ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓာတ္ေင႕ေတြကို အေမရိကန္ ေရတပ္ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ မလက္ကာေရလက္ၾကားကေန
တဆင့္ ျဖတ္စရာမလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံကေန တဆင့္ ျဖတ္သန္းတင္သြင္းႏိုင္မယ့္ အလားအလာ ရွိေနတာ၊
မဟာဗ်ဴဟာ စီမံကိန္းေတလဲ ရွိေနတာေတြက တေၾကာင္း၊ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအခ်က္အခ်ာ ေဒသ
တခုျဖစ္ေနတာက တေၾကာင္း စတာေတေၾကာင့္ ျမန္မာ့အေရးဟာ specific, permanent and vital
interests ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံတို႕ဟာ ျမန္မာ့အေရးနဲ႕ ပတ္သက္
လာရင္ ဘယ္ေတာ့မွ ထိပ္တိုက္ ျဖစ္လာႏိုင္စရာ အေၾကာင္း မရွိပါ။ အမ်ိဳးသား အက်ဳးစီးပြား ႏွစ္ခု
ထပ္တူ မက်ေနတဲအတြက္ vital interests အျဖစ္ တရုတ္ႏိုင္ငံက သတ္မွတ္ထားတဲ နယ္ေျမေဒသကို
secondary interests အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ အေမရိကန္က စစ္အင္အားသံုးျပီး ၀င္လာႏိုင္စရာ
အေၾကာင္း မရွိရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို
သတိမမူတဲ့အခါ မလိုလားအပ္တဲ ေနာက္ဆက္တြျပႆနာေတြ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ -
ျမန္မာအတိုက္အခံေတြအေနနဲ႕ အေမရိကန္ေတြကပဲ အီရတ္ကို ၀င္သလို ျမန္မာျပည္ကို ၀င္လာေလ
မလားဆိုျပီး စိတ္ကူးယဥ္မိသြားတတ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အီရတ္က အေမရိကန္ အတြက္ vital
interests ဆိုတာကို သတိျပဳမိဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒီလို သတိမမူ၊ ဂူမျမင္တာေတြ မ်ားလာတဲ
အခါက်ရင္ “အေမာင္၊ ေတာင္မွန္း၊ ေျမာက္မွန္း မသိ” ျဖစ္ကိန္း ဆိုက္တတ္တာေၾကာင့္ပါ။
နာဂစ္ကာလတုန္းက အေမရိကန္တပ္ေတြ ျမန္မာျပည္ကို ၀င္ဖို႕ တိုက္တြန္းႏွိဳးေဆာ္မွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ Responsibility to Protect ထဲမွာ ျပဌာန္းထားတဲ အခ်က္ေတြထဲမွာ သဘာ၀
ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုတဲ စကားလံုး မပါ၀င္ပါဘူး။ ဆြယူအသံုးျပဳမွသာ အက်ံဳး၀င္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုဆြယူအသံုးျပဳျပီးမွ ျပင္သစ္က ဦးေဆာင္ျပီး ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရး ေကာင္စီမွာ တင္ပါတယ္။
လံုျခံဳေရးေကာင္စီဆိုတာကလဲ log-rolling problem ရွိတဲ့အတက္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္
မက်လာပါဘူး။ အဒီအခါမွာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက authorised လုပ္တဲ multilateral intervention
မဟုတ္တဲ coalition အသြင္သ႑ာန္န႕ multilateral intervention ေတြ၊ unilateral intervention
စတာေတကို ထပ္မံေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀င္ေရာက္ျခင္း မျပဳခဲ့ၾကပါဘူး။
အဓိကကေတာ ျဖစ္တဲ ကိစၥရပ္ဟာ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္အေပၚမွာ အေျခခံျပီး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တ
အစိုးရရဲ႕ လ်စ္လ်ဴရွဳမွဳ ျဖစ္တဲ အတြက္ တျခားႏိုင္ငံေတြအတြက္ general, temporary, secondary
interests ျဖစ္ေနရျခင္းေၾကာင့္ပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရမွာလဲ legitimized intervention
မျဖစ္ႏိုင္တဲအတြက္ ေနာက္ဆက္တြျပႆနာေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာႏိုင္လို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား သေဘာတရားကို သတိမမူတဲ အတိုက္အခံေတက ဒါကို ႏိုင္ငံတကာက
ပါးစပ္န႕ပဲ ေျပာတယ္၊ ဘာရယ္နဲ႕ အျပစ္တင္ေ၀ဖန္ၾကျပန္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ဘက္ေတာ္သားေတြကလဲ
အေမရိကန္န႕ ဥေရာပတို႕ကပဲ သူတို႕ရဲ႕ စစ္အင္အားကို ေၾကာက္လန္႕လို႕ မ၀င္ရဲသလိုလို
ဆိုၾကျပန္ပါတယ္။
ဒါကို အေၾကာင္းျပဳျပီး တဘက္နဲ႕ တဘက္ အင္တာနက္ေပၚမွာ ျငင္းခုန္ရန္ျဖစ္ေနၾကသူေတြကလဲ
ရွိျပန္ပါေသးတယ္။ ေတာထမွာ အေလက်ေပါကတ အရြကက ခမွ စျမငသအခ်င္းခ်င္း တေယာကက ေအ
အရကလို႕ေျပာ၊ ေနာကတေယာကက ဘ အရကလ႕ ေျပာျပီး ျငငးေနၾကတာန႕ အတတပါပဲ။ အခ်ိနကန္၊
လပမ္းျပး ဘာမလ အက်ဳးရွိတာ မဟတပါ။
ဒီၾကားထဲ ကိုးကိုးက်န္းကို အေမရိကန္ေရတပ္ကို ႏွစ္တရာတပ္စခြင့္ေပးျပီး၊ ျမန္မာကို အေမရိကန္
၀င္ေပးပါလို႕ ေျပာေပးၾကပါ ဆိုတဲ စာေတကလဲ ထြက္လာျပန္ပါေသးတယ္။ ဒီထက္ ပိုဆိုးတာက
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္န႕ ျမန္မာ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားတာကို စစ္ျဖစ္လာရင္ေတာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကေန
အေမရိကန္က ၀င္ကူညီေပးျပီး ျမန္မာအာဏာရွင္စစ္တပ္ကို တိုက္လိမ့္မယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ေျပာျပီး
ျမန္မာလူထုကို မဆက္စပ္၊ မသက္ဆိုင္တဲ့ အေတြးမွား၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မွားေတြ ေပးတာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရ႕ permanent and vital
interests နဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ ကိစၥမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း
စုၾကည္က “အျမဲတမ္းရန္သူ၊ အျမဲတမ္း မိတ္ေဆြ” ဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာဆိုထားခ့ဘူးပါတယ္။
ႏိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားစြာကလဲ အျမဲတမ္း မဟာမိတ္၊ အျမဲတမ္း ရန္ဘက္ ဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း
မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။
အခုလက္ရွိအေျခအေနမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုး ဆန္႕က်င္ဖို႕ လိုအပ္တဲ အဓိက
အခ်က္ကေတာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳးသား အက်ိဳးစီးပားကို
မေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္တဲ အတြက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ National Power ကို ေလ်ာ့က်ေစ
ႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို က်ဆင္းေစႏိုင္တယ္။ ဒီအတြက္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို
ဆန္႕က်င္ၾကဖို႕ လိုအပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ျမနမာႏင္ငံမွာ ႏိင္ငံေရး၊ စးပြားေရး၊
လမွဳေရးအေျခအေနအရပ္ရပကေန ျမနမာတမ်ဳးသားလုးက ေတာငးဆလာတ temporary interests ပဲ
ျဖစ္ပါတယ။ ဒါေပမယ ဒအတက permanent and vital interests ျဖစ္တ နယေျမပိင္နက၊
အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ စတာေတက ဘယသကမ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္မ compromise လပ္လို႕
မရပါဘး။
ကိုယ့္ရန္သူရဲ႕ ရန္သူတိုင္းကို မိတ္ေဆြဖြ႕လို႕ မရပါဘူး။ ကိုယ့္ရန္သူရဲ႕ မိတ္ေဆြတိုင္းကို ရန္သူ
သတ္မွတ္လို႕ မရပါဘူး။ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပားန႕ ပတ္သက္တဲ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဘယ္လို
အဖြ႕အစည္း၊ ဘယ္လိုလူပုဂၢိဳလ္ကမွ လက္လြတ္ စပယ္ လုပ္ကိုင္ဆံုးျဖတ္လို႕ မရပါဘူး။ ဒီလိုပါပဲ။
ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး၊ တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ အေၾကာင္းအရာေတြဟာလ
အမ်ိဳးသား အက်ဳးစီးပြားနဲ႕ ပတ္သက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးစနစ္ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္
လာခ်ိန္က်မွ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေဆြးေႏြးပေတြ၊ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြေတြနဲ႕ စဥ္းစားသတ္မွတ္ၾကရမယ့္
လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ဳးစုသတ္မွတ္ေရး၊ နယ္ေျမပိုင္နက္
ခြေ၀သတ္မွတ္ေရး ကိစၥရပ္ေတြ အားလံုးကို ဘယ္လိုလူေတြက ဘယ္လိုကတိေတြပဲ ေပးထားခဲ့သည္
ျဖစ္ေစ၊ ဘယ္လိုႏိုင္ငံေတြက ေထာက္ခံမွဳျပဳသည္ျဖစ္ေစ ဒါေတြဟာ အက်ံဳးမ၀င္ပါဘူး။
ဘာေတြပဲ ေျပာေနေန လက္ေတြ႕မွာက်ေတာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သက္ဆိုးရွည္ေနသမွ်
ကာလပတ္လံုး ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုးရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရွံဳးျပီး၊ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာေတြ
က်ဆင္းေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အာဏာရင္ေတရဲ႕ ေသးခြအပ္ခ်ဳပ္မွဳေတ၊ အမ္ၾကကခ်ငး အးမဲသပ္ျပး
ခြပခိုင္းမွဳေတ ရေနသမွ်ကာလပတလး အမ်ိဳးသားေသးစညးညညတေရးနဲ႕ တနးတညမွ်ေရး က
အေကာင္အထညေဖာႏိုငမွာ မဟတပါဘး။ ျမန္မာႏင္ငံရဲ႕ အမ်ဳးသားအက်ဴးစီးပားက တကရိုက
ဖ်ကဆးေနတာက စစအာဏာရွငစနစ္သာ ျဖစ္ပါတယ။ တပ္မေတာ္မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ စစ္တပ္ဟာ
စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရ႕ လက္ကိုင္ဒုတ္ျဖစ္ေနတဲအတြက္ ဖ်က္ဆီးသူေတြထဲမွာ ပါ၀င္ေနတယ္။
ရဲတပ္ဖ႕ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ မတရားတဲ ဥပေဒေတြကို ရဲတပ္ဖ႕က
အသံုးျပဳေနၾကရတယ္။ ၾကံ့ဖြံ႕ေတြ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ အာဏာရွင္ေဒါက္တိုင္အျဖစ္ စနစ္ကို
ေထာက္မထားသလို ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕
တပ္မေတာ္ထ၊ ရဲတပ္ဖြ႕ထဲ၊ ၾကံ့ဖြံ႕ထဲ ၀င္ေရာက္ခ့သူေတြဟာ ျပည္သူ႕ ရင္ခြင္ကို ခိုလွံဳျပီး
အာဏာရွင္စနစ္ကို ဖီဆန္ဆန္႕က်င္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။
ယေန႕ျမနမာႏိုင္ငေရး အေျခအေနမာ စစ္အာဏာရင္စနစဆုး ေအာကကေန လတေျမာကေရးအတက
တပမေတာ္၊ ျပညသ႕ရတပ္ဖြ႕ အပါအ၀င္ ျမနမာ တမ်ိဳးသားလး လကတျပီး လတေျမာကေရး
လွဳပရွားမွဳၾကးက ေဖာေဆာင္ႏင္ဖို႕က လကေတ႕က်ေသာ လပငန္းစဥ တကပြ၀ငလမ္းေၾကာင္း
တရပ္အျဖစ္ လအပ္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ။
စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဆန္႕က်င္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳဆိုတာကို အခ်ိဳ႕က အမ်ိုဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊
အမ်ိဳးသား ေသြးစည္း ညီညတ္ေရးတို႕နဲ႕ ယွဥ္ျပီး ေပၚထြက္လာတယ္လို႕ ထင္တတ္ၾကတယ္။ ဒါေတြဟာ
strategy framework သေဘာတရားအေပၚမွာ ကြလြစာ နားလည္မွဳေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘယလလုပငန္းေဆာငတာမွာမဆ ends (အဆးသတ ပန္းတင)၊ ways (သားမယလမ္းေၾကာင္း) န႕
means (resources) သးမ်ဳး ဟနခ်ကညမွ ေအာင္ျမင္ႏင္တာ ျဖစတယ။
ေက်ာင္းသားတေယာက္က ဘ၀မွာ ဘြ႕တခုရဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ယူဆတယ္။ အဒီအခါမွာ ဘြ႕ရဖို႕ဆိုတဲ
ရည္မွန္းခ်က္ကို ထားတယ္။ ဘြ႕ရဖို႕ ၾကိဳးစားမယ္ဆိုျပီးေတာ့လဲ မိဘေဆြမ်ိဳး အသိုင္းအ၀ိုင္းကို
ေၾကညာတယ္။ ဒါက ends ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါတခုတည္းနဲ႕တင္ မျပီးေသးဘူး။ ဒီလိုဘြ႕ရဖို႕အတက္
ဆယ္တန္းေအာင္ရမယ္၊ တကၠသိုလ္ တက္ရမယ္။ ပထမႏွစ္၊ ဒုတိယႏွစ္၊ တတိယႏွစ္ စာေမးပေတြ
အဆင့္ဆင့္ ေျဖရမယ္။ ဒါက ways ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုရွိရံုေလာက္နဲ႕လဲ မရေသးဘူး။ ဘြ႕ရဖို႕ဆိုတဲ
ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ့္ လမ္းေၾကာင္း အဆင့္ဆင့္မွာ အခ်ိန္ကုန္မယ္၊
ေငြကုန္မယ္၊ လူရဲ႕ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မွုေတ ရွိမယ္။ ဒါေတြက means ေတြပ ျဖစ္တယ္။
ျမန္မာျပည္အေရးမွာဆိုရင္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ိဳးသားေသြးစည္းညီညြတ္ေရး
ဆိုတာေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံ အနာဂတ္အတြက္ လိုအပ္တဲ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားေတ ျဖစ္တယ္။
တမ်ိဳးသားလံုး ဦးတည္ရမယ့္ ပန္းတိုင္ ends ျဖစ္တယ္။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆန္႕က်င္ေရး
လွဳပ္ရွားမွဳဆိုတာက ဒီပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေအာင္သားဖို႕ လမ္းေၾကာင္းအဆင့္ဆင့္ထဲက အဆင့္
တဆင့္သာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ways ေတြထဲက တဆင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ လပငန္းေဖာ္ေဆာငမွဳေတမွာ strategic picture တခလးက ျခံဳငံုၾကညျပီးမွ complementary
interests လား၊ competing interests လားဆတာ မွနမွနကန္ကန သးသပႏိုငဖို႕ လအပ္လပါတယ။
ဒလမဟတပဲ သဘာလ၊ ငါဘာလဲ လပေနလ႕ကေတာ ဟသာကုးသန္း ပ်ကကန္း ၾကဳပါလမမယ။
ပင္လယ္ထဲ သေဘၤာပ်က္ေနခ်ိန္မွာ အသက္ကယ္ေလွေတြေပၚ လူေတြေရာက္ဖို႕က အေရးၾကီးပါတယ္။
သေဘၤာပ်က္ေနမွ သေဘၤာေဆာက္ျပီး ကယ္ဖို႕ လုပ္ေနလို႕မရပါဘူး။ သေဘၤာေဆာက္တာကေတာ
ေရရွည္အတက္ ေဆာက္ဖို႕ လိုမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီသေဘၤာနဲ႕ပဲ ကယ္မယ္လုပ္ေနလို႕ေတာ
မရပါဘူး။
ေရတို၊ ေရရွည္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ဟန္ခ်က္ညီဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေရရညပ အာရစိုကေနရင္
ေနာကတန္႕ပါတယ။ ေရတပဲ အာရံုစကေနရင ေရွ႕က်ပါတယ။ ဟနခ်ကမညရင္ ေအာင္ျမငမွဳ ရမွာလ
မဟတပါ။ ျပည္တြင္းပ႗ိပကၡမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္ပ ပ႗ိပကၡေတြမွာပ ျဖစ္ျဖစ္
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာက မူ၀ါဒေတြ၊ မဟာဗ်ဴဟာေတကို အဆံုးအျဖတ္ေပးတာျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားရ႕ အမ်ိဳးအစားကြျပားမွဳေတြ အေပၚမွာ အေျခခံျပီးမွ strategy framework ကို
ခ်မွတ္မယ္ဆိုရင္ ေအာင္ျမင္ဖို႕ အလားအလာေတြ ပိုရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဂး
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ အခုဒီေဆာင္းပါးဟာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပားဆိုတ သေဘာတရားကို အတိုခ်ဳပ္အေနနဲ႕
ေရးသားတင္ျပျပီး ျမန္မာျပည္နဲ႕ ဆက္စပ္တဲ အေၾကာင္းအရာအခ်ိဳ႕ကို ေယဘုယ်ဥပမာအေနနဲ႕
ထည့္ သြင္းတင္ျပထားျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အမ်ဳးသား အက်ိဳးစီးပားကို သီးသန္႕
ေရးသားထားတဲ ေဆာင္းပါး မဟုတ္ပါဘူး။ ေရးသားထုတ္ေ၀ဖို႕ လိုအပ္ေသာ အခ်ိန္ကာလ
မဟုတ္ေသးပါ။ အိႏၵိယစာ၊ ဘိုစာ၊ တရုတ္စာ ခ်က္စားဖို႕ ေနေနသာသာ မီးဖိုထဲ ေ၀းလို႕ အိမ္ထဲ ေတာင္
ေရာက္ေသးတာ မဟုတ္ပဲ ဘိုစာေကာင္းတယ္၊ တရုတ္စာ ေကာင္းတယ္နဲ႕ ျငင္းခုန္ေဆးေႏြးမွဳေတြကိုလဲ
စိတ္ပါ၀င္စားမွဳ မရွိလွပါ။ အႏယစာ ခ်ကလသက တကယခ်ကရမယအခ်န္မွာ မန္မွနကန္ကန
ခ်ကတတေအာင ျပင္ဆငေလလာထားဖို႕၊ ဘုစာ ခ်ကလသက မးဖထေရာကမ ဟဟာမသိ၊ ဒဟာမသနဲ႕
အဂလန္မ စားဖမွဴးမ်ား ျပနပင့္ေနရတ ဘ၀ မေရာကဖို႕၊ တရတစာ ခ်ကလသကလ မီးဖထေရာကမ
ရြာရိုးကးေပါက ျပန္ထကေလွ်ာကျပး သားလးဓား လက္ရွာေနရတ ဘ၀မေရာကဖို႕ကသာ
ကယ့္အသႏွငကယ္ ၀င္း၀နးၾကိဳးပမး ျပငဆငထားသငပါေၾကာငး ေရးသားတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
ရညညန္းကးကား-
St. Thomas Aquinas, Summa Theologica, 2-2ae, Quest. 40, Art. 1 in Aquinas, Selected Political
Writings, trans. J. G. Dawson (Oxford: Blackwell, 1948).
Hans J. Morgenthau, Politics Among Nations (6th ed.; New York: Knopf, 1985).
Niccolo Machiavelli, The Prince and the Discourses (New York: Random House, 1940).
Morgenthau, “Alliances in Theory and Practice,” in Arnold Wolfers, ed., Alliance Policy in the Cold
War (Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press, 1959).
Donald E. Nuechterlein, America Overcommitted: United States National Interests in the 1980s
(Lexington: Univ. of Kentucky Press, 1985)
K. J. Holsti, International Politics: A Framework for Analysis, 5th ed. (Englewood Cliffs, N.J.:
Prentice Hall, 1988)
Paul M. Kennedy, The Rise and Fall of the Great Powers: Economic Change and Military Conflict
from 1500-2000 (New York: Random House, 1987)
Barry O’Neill, “Power and Satisfaction in the United Nations Security Council,” Journal of Conflict
Resolution, 40 (June 1996), 219-37;
Stephen M. Wait, “The Search for a Science of Strategy, A Review Essay,” International Security,
Summer 1987, Vol. 12, No. 1, pp. 142-143
