စမၸာ
ဒုတိယဣႁႏၵ၀မၼာ
စမၸာ၏ ရွည္လ်ားလွေသာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္၌ ဘုရင္ အမ်ားစုမွာ ဗုဒၶဘာသာကို အာ႐ံုစိုက္သူမ်ား ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းဘုရင္မ်ားအနက္ ဒုတိယ ဣႁႏၵ၀မၼာ (၈၆၀-၈၉၀)သည္ အထူးျခားဆံုး ျဖစ္သည္။ ထိုဘုရင္သည္ သာမန္ ဗုဒၶဘာသာ သက္၀င္ယံုၾကည္သူ ဘုရင္တစ္ပါး ျဖစ္႐ံုမွ်သာမက ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားျပန္႔ပြားေရးအတြက္ အဘက္ဘက္မွ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္သည့္အျပင္ သူ႔ကိုယ္သူ "ဗုဒၶဘာသာဘုရင္" အျဖစ္ ေၾကညာသူလည္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စမၸာ၏ ရွည္လ်ားလွေသာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္၌ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုရင္အျဖစ္ အျပည့္အ၀ ေခၚဆိုထိုက္ေသာ ဘုရင္မွာ ထိုဘုရင္တစ္ပါးတည္းသာလွ်င္ ရွိသည္။
အင္ဒိုခ်ိဳင္းနားအား အိႏၵိယ ေရွးေဟာင္း ကိုလိုနီႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ ငံအျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳထားၾကသည္။ အစပထမက အင္ဒို ခ်ိဳင္းနားသည္ စမၸာေျမေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။ ယင္းကိုလိုနီ ႏိုင္ငံကို ခရစ္ႏွစ္ ၁ ရာစု အစပိုင္းေလာက္တြင္ တည္ေထာင္ သည္ဟု ယူဆၾကသည္။ တ႐ုတ္သမိုင္း ဆရာမ်ား၏ အဆို အရ ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၂ တြင္ စမၸာႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္သည္။
စမၸာႏိုင္ငံသည္ ခရစ္ႏွစ္ ၃ ရာစုမွ ၁၅ ရာစုအထိ အင္အား ႀကီးမားေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ေသာ္လည္း ကေမၻာဇႏွင့္လည္း ေကာင္း၊ သီရိ၀ိဇယႏွင့္လည္းေကာင္း ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္လွ်င္ ဆြဲေဆာင္မႈမရွိလွေပ။ စမၸာသည္ မေလးကၽြန္းဆြယ္၏ အထက္ေတာင္ပိုင္း အာရွ၏ အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္၌ ရွိ သည္။ စမၸာ၏ ယခုေခတ္အမည္မွာ ဗီယက္နမ္ျဖစ္သည္။ ျပည္နယ္သံုးနယ္ျဖင့္ ပိုင္းျခားထားေသာ စမၸာသည္ အခါ အားေလ်ာ္စြာ အင္အားေကာင္းေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ခဲ့ သည္။ ျပည္နယ္သံုးနယ္မွာ
(၁) ေျမာက္ပိုင္း၌ အမရာ၀တီ၊ ယင္း၏ အဓိကၿမိဳ႕မ်ားမွာ ဣႁႏၵပူရႏွင့္ သိရပူရတို႔ျဖစ္သည္။
(၂) အလယ္ပိုင္း၌ ၀ိဇယ၊ ယင္း၏ အဓိကၿမိဳ႕မွာ ၀ိဇယျဖစ္ ၿပီး သေဘၤာဆိပ္မွာ သီရိ၀ိဇယျဖစ္သည္။
(၃) ေတာင္ပိုင္း၌ ပ႑ဳရံဂ သို႔မဟုတ္ ပင္နန္၊ ယင္း၏ ပဓာနၿမိဳ႕မ်ားမွာ ၀ီရပူရ သို႔မဟုတ္ ရာဇပူရျဖစ္သည္။
စမၸာသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဗေဂၤါျပည္နယ္ ဗဂလပူအနီးရွိ ေရွး ေဟာင္း ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕၏ အမည္ျဖစ္သည္။ ထိုၿမိဳ႕ကို အႏိုင္ တိုက္ယူသူတို႔၏ အမည္မွာ စမၸျဖစ္သည္။ ယင္းအမည္ နာမကို အစြဲျပဳ၍ ၿမိဳ႕၏အမည္ကိုလည္း စမၸာဟု တြင္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက အယူရွိၾကသည္။ ယင္းတို႔၏ ဘာသာစကားကို ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ မေလးဘာသာ စကားျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။ ယင္းကိုေထာက္လ်က္ ထိုၿမိဳ႕ကို လာအုပ္စိုးၾကသူမ်ားမွာ မေလးကၽြန္းဆြယ္မွ လူ မ်ားျဖစ္ၾကသည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။
စမၸာ၏ ေရွးအက်ဆံုး ေက်ာက္စာမ်ားမွာ ၉ ရာစုႏွစ္ ေက်ာက္စာမ်ား ျဖစ္သည္။ ယင္းေက်ာက္စာ အေရးအသား မွာ သကၠတဘာသာ အေရးအသား၏ ရွည္ေသာ အကၡရာ ျဖစ္သည္။ ယင္းေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ေရွးအက်ဆံုး ေက်ာက္စာကို ၀ိုကန္ဟု ေခၚသည္။ ယင္းေက်ာက္စာသည္ အစဦးဆံုးဘုရင္အေၾကာင္းကို ေရထားသည့္ ေက်ာက္စာ ျဖစ္သည္။ ယင္းေက်ာက္စာအရ `Hinduism
and Buddhism' က်မ္းျပဳ `အက္လိေယာ့' က စမၸာ၌ ၁၅၀ ႏွင့္ ၂၀၀ အတြင္း ဟိႏၵဴမင္းဆက္ တည္ေထာင္သည္ ဟု မွန္းဆသည္။ သို႔ရာတြင္ ထိုအခ်ိန္မတိုင္မီက မေလး လူမ်ိဳးတို႔သည္ ထိုေဒသသို႔ လာေရာက္ အေျခစိုက္သည္ ဟူေသာ အခ်က္ႏွင့္ ေနာက္ပိုင္းက်မွ တျခား အႏိုင္တိုက္ယူ သူမ်ားက ယင္းတို႔ကို ဟိႏၵဴ လုပ္ပစ္ၾကသည္ဟူေသာ အခ်က္၏ အေထာက္အထားပမာဏ ရွာမေတြ႔ရေပ။ မဆြ ကပင္ စမၸာအား ဂ်ာဗာမွ ဟိႏၵဴတို႔က အႏိုင္တိုက္ယူ သိမ္း ပိုက္ခဲ့သည္။ -----------
၀ိုကန္ ေက်ာက္စာအရ ထိုအခ်ိန္က ဘုရင္မွာ ဗုဒၶဘာသာ ၀င္ ျဖစ္သည္ဟု သိရွိရသည္။ ယင္းေက်ာက္စာ ေရးနည္း ေရးဟန္မွာ အေသာကေက်ာက္စာ ေရးနည္းေရးဟန္ ျဖစ္ သည္။ ယင္းေက်ာက္စာ၌ ဘုရင္က သူ သီရိမာရ မင္းဆက္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာထားသည္။ ယင္းေက်ာက္စာ အကၡရာ အေရးအသားသည္ ဂိနဂိရ အေသာကေက်ာက္စာ အကၡရာ အေရးအသားအတိုင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းေက်ာက္စာ အေရး အသားသည္ အိႏၵိယ ကနေဟရီေက်ာက္စာ အေရးအသား ႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကသည္။
တ႐ုတ္ အေထာက္အထားမ်ားအရ သိရသည္မွာ ဖန္ယီ အမည္ရွိ ဘုရင္သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၂၈၄ တြင္ တ႐ုတ္ဘုရင္ထံ သာသနာျပဳမ်ားကို ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ၂၃၆ ႏွင့္ ၄၄၀ အတြင္း အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္ေသာ ဘုရင္ အေတာ္မ်ားမ်ား၏ အမည္နာမမ်ားကိုလည္း စကားစပ္ထားသည္။ ယင္းဘုရင္ မ်ားအနက္ ဘုရင္တစ္ပါး၏ အမည္မွာ ဖန္ဟုတ ဘျဒ၀မၼာ ျဖစ္သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၄၀၀ ေလာက္က ေရးထိုးထားေသာ ယင္းဘုရင္၏ ေက်ာက္စာကို ေတြ႔ရသည္။ ယင္းေက်ာက္ စာကိုေထာက္၍ ထိုဘုရင္သည္ ပထမဦးစြာ မို႐ႈိန၌ ဘုရား ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္သည္။ ယင္းဘုရား ေက်ာင္းသည္ ေနာင္ေသာအခါ၌ စမၸာ၏ ဦးခိုက္၀တ္ျပဳ ရာ ဌာန ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၅၇၅ ခုႏွစ္တြင္ကား ယင္း ဘုရားေက်ာင္းကို ရန္သူမ်ားက ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း တစ္ဖန္ ျပန္လည္မြန္းမံ ေဆာက္လုပ္ထား လိုက္ေလသည္။
၃ ရာစု မတိုင္မီကပင္ စမၸာ၌ ဗုဒၶဘာသာ အေျခခ်ခဲ့သည္။
ထိုေခတ္တြင္ အမရာ၀တီ အႏုပညာ အစဥ္အလာအရ ထုလုပ္ေသာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ားကို ေတြ႔ရွိရသည္။ ၄၄၆ ၌လည္းေကာင္း၊ တစ္ဖန္ ၆၀၅ ၌လည္းေကာင္း တ႐ုတ္တို႔ သည္ စမၸာကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ၿပီးလွ်င္ စမၸာၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ ကို သိမ္းပိုက္လိုက္ၾကသည္။ တ႐ုတ္မင္းဆက္ သမိုင္းအရ
တ႐ုတ္တို႔သည္ ဗုဒၶက်မ္းစာေပါင္း ၁၃၅၀ ေလာက္ တ႐ုတ္ ျပည္သို႔ ယူေဆာင္သြားၾကသည္ဟု သိရွိရသည္။ ယင္း အထာက္အထားအရ စမၸာ၌ ၇ ရာစုမတိုင္ခင္ အေတာ္ ေစာ ေစာကပင္ ဗုဒၶဘာသာ ျပန္႔ပြားထြန္းကားေနေၾကာင္း သိရွိရ သည္။ စမၸာရွိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္ အရိယသမၸိတိယ နိကာယႏွင့္ သဗၺတၳိ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာကို ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ ၾကသည္ဟု ရႊင္က်န္က ေရးသားထားသည္။ သို႔ရာတြင္ ၈ ရာစုႏွစ္ထိုး ေက်ာက္စာမ်ားအရ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ အလြန္ အားေကာင္းေနေၾကာင္း သိရွိရသည္။ စမၸာ၌ အခါ အားေလ်ာ္စြာ ဗုဒၶဘာသာ အေဆာက္အအံုပ်က္မ်ားႏွင့္
ဣႁႏၵ၀မၼာ ေဆာက္လုပ္ေသာ ၀ိဟာရတို႔သည္ ယင္းအခ်က္ ႏွင့္ သက္ေသသာဓကမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ခမာယဥ္ေက်းမႈကဲ့သို႔ပင္ စမၸာယဥ္ေက်းမႈသည္လည္း ႐ုန္း ကန္ လႈပ္ရွားေနရသည္။ ယဥ္ေက်းမႈ ႏွစ္ခုလံုးပင္ တူညီ ေသာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရသည္။ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုး၌
အင္အားႀကီးမားေသာ က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္ေလ့ရွိသည့္
အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ား ရွိသည္။ စမၸာအား အနီးမွသာလွ်င္ က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္သည္ မဟုတ္ေပ။ ခရီးအလွမ္းေ၀း ေသာ တ႐ုတ္တို႔ကလည္း ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စမၸာသည္ အခါအားေလ်ာ္စြာ ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေျပာင္းေရႊ႕ရသည္။
အလုပ္သေဘာအရမူ စမၸာသည္ အန္နန္၏ ျပည္နယ္တစ္ခု မွ်သာ ျဖစ္သည္။ ထိုအေၾကာင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ဟန္တူ သည္။ ၁၃၁၈ ခုႏွစ္၌ စမၸာဘုရင္သည္ အကူအညီ ရရွိရန္ အတြက္ ဂ်ာဗာသို႔ ထြက္ေျပးသည္။ ယင္းအခ်က္ႏွင့္ စပ္ လ်ဥ္း၍ ဂ်ာဗာအေၾကာင္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ တစ္ခုရွိသည္။ စာမၸာဘုရင္ တတိယ ဇယသီဟ၀မၼာသည္ တာပဆီအမည္ ရွိ ဂ်ာဗာဘုရင္ သမီးေတာ္ႏွင့္ လက္ထပ္ထိမ္းျမားသည္။ ေနာက္ပိုင္း ဂ်ာဗာသမိုင္းအရ သိရွိရသည္မွာ ၁၅ ရာစုႏွစ္၌ စမၸာဘုရင့္သမီးေတာ္ ဒြာရာ၀တီသည္ မဒ္ဇပဟိတဘုရင္ႏွင့္ လက္ထပ္ထိမ္းျမားသည္။ သူ၏ ႏွမေတာ္သည္ ဂ်ာဗာရွိ ရာဒင္နရဘၾတအမည္ရွိ မြတ္စလင္ ေမာ္လ၀ီတစ္ဦးႏွင့္
လက္ထပ္ထိမ္းျမားသည္။
ကေမၻာဇကဲ့သို႔ စမၸာ၌လည္း ဟိႏၵဴဘုရင္တို႔ အုပ္စိုးသည့္
ေခတ္ကာလကို မသိရွိရေပ။ ဟိႏၵဴဘုရင္တို႔မွာ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
စမၸာ၏ ဘာသာစကားသည္ စာေပဘာသာစကား ဟုတ္ဟန္ မတူေပ။ ရွိေနေသာစာေပမွာ သကၠတဘာသာျဖင့္သာလွ်င္ ေတြ႔ရွိရသည္ စမၸာဘုရင္မ်ားမွာ သကၠတဘာသာကို ေကာင္းစြာ ကၽြမ္းက်င္တတ္ကၽြမ္းၾကသည္ဟု သိရွိရသည္။ ပိုၿမိဳ႕ရွိ ေက်ာက္စာ (ခရစ္ ၉၁၈)အရ ဘုရင္ ဣႁႏၵ၀မၼာသည္ မီမံသာက်မ္းကို ေကာင္းစြာတတ္ကၽြမ္းေၾကာင္း သိရွိရ သည္။ ဒႆနက်မ္းမ်ားႏွင့္ ဗ်ာက႐ုဏ္း က်မ္းမ်ားကိုလည္း နားလည္သည္။ ပိဆုန္ေက်ာက္စာ၌လည္း ဇယဣႁႏၵ၀မၼာ (၁၁၇၅)သည္ မဟာယာန က်မ္းအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ဓမၼသွ်တၱရ က်မ္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ထားသည္။
စမၸာ၏ ေရွးေဟာင္းအပ်က္အစီးကို ၾကည့္လွ်င္ စမၸာ၏
အက်ယ္အ၀န္းမွာ မေသးငယ္လွေပ။ သို႔ရာတြင္ လူေနအိမ္ မ်ားမွာမူ အလြန္ေသးငယ္ပုံရသည္။ အထိမ္းအမွတ္ အေဆာက္အအံုမ်ားမွာ ပိရမစ္ပံုစံ သံုးေထာင့္ပံုျဖစ္သည္။ ယင္းအေဆာက္အအံုမ်ားကို စမၸာသူ စမၸာသားတို႔က `ကလန္' အမည္ျဖင့္ သိေနၾကသည္။ အုတ္ပံုဘ၀ ေရာက္ ေနၾကၿပီျဖစ္ေသာ ယင္းအေဆာက္အအံုမ်ားသည္ ဘာသာ ေရးကိစၥအတြက္ ေဆာက္လုပ္ထားေသာ အေဆာက္အအံု မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ယင္းအေဆာက္အအံုမ်ားထဲတြင္ ေသးငယ္ေသာ
အေဆာက္အအံုမ်ားလည္း မ်ားစြာရွိသည္။ ယင္းအေဆာက္ အအံုမ်ားမွာ ရဟန္းေတာ္မ်ား သီတင္းသံုးသည့္ ေက်ာင္း တိုက္ မ်ား ျဖစ္ပံုရသည္။ စမၸာ၌ အႏုပညာလက္ရာ နမူနာ အျဖစ္ျဖင့္ ေတြ႔ရွိရေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားမွာ ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္းမ်ားသာလွ်င္ ျဖစ္သည္။ ပ်က္စီးသြားၿပီျဖစ္သည့္
အျခားအေဆာက္အအံုမ်ားမွာသစ္သားအေဆာက္အအံုမ်ား ျဖစ္ဖို႔ရွိသည္။ အပ်က္အစီး အက်န္အႂကြင္းမ်ားထဲက မိဆို ႏွင့္ ဒုန္ဟုအန္ရွိ အပ်က္အစီးမ်ားသည္ အလြန္တရာ
အံ့ၾသ ဖြယ္ေကာင္းလွသည္။
ပိဆင္ေတာင္မ်ား၌ ေက်ာင္းတိုက္မ်ား စုေပါင္းေဆာက္ ထား သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ အေရအတြက္အားျဖင့္ ၈ ေက်ာင္း၊ ၉ ေက်ာင္းေလာက္ ရွိသည္။ ယင္းေက်ာင္းမ်ားမွာတစ္ေခတ္ၿပီး တစ္ေခတ္ ေဆာက္လုပ္ထားၾကေသာ ေက်ာင္းတိုက္မ်ား ျဖစ္သည္။ ေရွးအက်ဆံုးေက်ာင္းမွာ ခရစ္ ၄၀၀ ခုတြင္ ပထမ႐ုျဒ၀မၼာ ေဆာက္လုပ္ထားေသာ ေက်ာင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကသည္။ ယင္းေက်ာင္းကို သစ္သားျဖင့္ ေဆာက္ လုပ္ထားပံုရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ ေက်ာက္စာမ်ားကို တူးေဖာ္ ေတြ႔ရွိရသည္။
ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္အကြာ၌ သမၻဳ၀မၼာသည္ ထိုေနရာ၌
ေက်ာင္းသစ္ အေဆာင္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္သည္။
ယင္းေက်ာင္း၏ အပ်က္အစီး အက်န္အႂကြင္းမ်ားသည္
ေရွးအက်ဆံုးေသာ အႏုပညာနမူနာမ်ား ျဖစ္ေနၾကသည္။
အျခားပံုစံျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ထားေသာ အေဆာက္ အအံု မ်ားမွာမူ ၀ိၾကႏၱ၀မၼာ ဦးေဆာင္မႈေအာက္၌ ခရစ္ ၆၅၇ ႏွင့္ ၆၇၉ ၾကားတြင္ အစျပဳသည္။ ထိုနည္းအတိုင္းပင္ ၈ ရာစုႏွင့္ ၉ ရာစုတြင္လည္း မိဆုန္၌ ေက်ာင္းတိုက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေဆာက္လုပ္ၾကသည္။ ယင္းေနရာသည္ တတိယဟရိ၀မၼာ (၁၀၇၄-၁၀၈၀) အခ်ိန္အထိ ပစ္ထားသည့္ေနရာ ျဖစ္ေန သည္။ ေနျပည္ေတာ္ကို ေတာင္ပိုင္း ေရႊ႕ေျပာင္းသြားသည့္ အတြက္ ယင္းအေျခအေနမ်ိဳး ေရာက္သြားျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းေဒသႏွင့္ အၿပိဳင္အဆိုင္ ပိုၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္လိုက္ ေလသည္။ ပိုၿမိဳ႕သည္ ႏုဟၾတဂ သေဘၤာဆိပ္ႏွင့္
နီးသည္။ ---------
ဒုန္ (ဟြန္မိ)သည္ ဆုန္ေျမာက္ဘက္ ကီလိုမီတာ ၂၀
အကြာေလာက္တြင္ ရွိသည္။ ယင္းေနရာဌာနမ်ားမွာ အကြက္ခ်ၿပီး ျပဳလုပ္ထားသည့္ ဗုဒၶဘာသာ ေနရာဌာနျဖစ္ သည္။ အစုသံုးစု ခြဲျခားထားသည္။ ေလးဖက္ေလးတန္၌ နံရံမ်ားရွိသည္။ တတိယအစု၌ အေဆာက္အအံု ၃၀ ေက်ာ္ ေလာက္ ရွိသည္။ ခရစ္ ၈၇၅ ထိုး ေက်ာက္စာအရ ယင္းေန ရာ၌ ဣႁႏၵ၀မၼာဘုရင္သည္ အ၀ေလာကိေတရႊရ ႐ုပ္တုကို လကၡၽမီျဒေလာေကရႊရ အမည္ျဖင့္ ထုလုပ္ထားသည္။
၇ ရာစု၊ ၈ ရာစုႏွစ္ေလာက္တြင္ စမၸာ၌ ရွီ၀ဘာသာတရား ထြန္းကားပံု ရသည္။ ၉ ရာစုႏွစ္ ဒုတိယဣျဒ၀မၼာလက္ထက္ ေရာက္လာေသာအခါ ဗုဒၶဘာသာ၏ အရွိန္ၾသဇာ တိုးတက္ ႀကီးမားလာသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ဒုတိယ ဣျဒ၀မၼာ ဘုရင္သည္ ထိုေနရာဌာန၌ လကၡၽမီျဒ ေလာေကရႊရ အမည္ျဖင့္ ေက်ာင္း တိုက္တစ္တိုက္ ေဆာက္လုပ္သည္။ ယင္းေလာေကရႊရ သည္ ေဗာဓိသတၱ အ၀ေလာကိေတရႊရ မဟုတ္ဘဲ ကုလား ထိုင္ေပၚထိုင္ၿပီး တရားေဒသနာ ေဟာၾကားေန ေတာ္မူ ေသာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ျဖစ္သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၉၀၂ ၌ ယင္းေဒ သတြင္ နာဂပုပၸမေထရ္သည္ ေလာေကရႊရ ႐ုပ္တုတစ္ခု ထုလုပ္ထားသည္။ ယင္း႐ုပ္တုေတာ္၏ ဂုဏ္ပုဒ္ကို ထုတ္ ေဖာ္ခ်ီးက်ဴးထားေသာ စာတစ္ပုဒ္ ရွိသည္။
ယင္းစာအရ ဒုတိယ ဣျဒ၀မၼာလက္ထက္ စမၸာ၌ ထြန္းကား ျပန္႔ပြားေသာ ဗုဒၶဘာသာသည္ ဟီနယာန ဗုဒၶဘာသာလည္း မဟုတ္ေပ။ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာလည္း မဟုတ္ေပ။ ၀ဇီရယာန ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္သည္။ ၁၃ ရာစုႏွစ္ထိုး `ဥံဳ နေမာ ဗုဒၶါယ'ေက်ာက္စာကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။ ယင္း ေက်ာက္စာႏွင့္ အတူတကြ ဗုဒၶ၊ အ၀ေလကီေတရႊရ၊ ပညာ ပါရမိတာ စသည္တို႔၏ ေၾကးဆင္းတု ေက်ာက္ဆင္းတု မ်ားကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။
ေက်ာက္စာမ်ား၌ ၉ ရာစုမွ ၁၃ ရာစုအထိ ရွီ၀ဘာသာ တရားကို ကိုးကြယ္ၾကေၾကာင္းလည္း ေဖာ္ျပထားသည္။ သို႔ရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ရွီ၀ဘာသာ၀င္မ်ားသည္ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ ပဋိပကၡ မျဖစ္ၾကေပ။ အခ်င္းခ်င္း သင့္ျမတ္ၾကသည္။ ၇ ရာစုေနာက္ပိုင္း၌ တ႐ုတ္ခရီးသည္ ရႊင္က်န္က "ယင္းေဒသ၌ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုမွာ အရိယ သမၼတိယ နိကာယ ဂိုဏ္း၀င္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။ သဗၺတၳိ ၀ါဒီဂိုဏ္း၀င္ အခ်ိဳ႕လည္း ရွိၾက၏" ဟူ၍ေရးသားထားသည္။ ယင္းကိုေထာက္လ်က္ ၉ ရာစု မတိုင္မီက စမၸာ၌ ဟီနယာန ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားျပန္႔ပြားေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။
အိႏၵိယယဥ္ေက်းမႈသည္ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ား၌ ဗုဒၶဘာသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေရာက္ရွိသြားသည္။ စမၸာ၏ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ မွ် ရွည္လ်ားေသာ သမိုင္းသည္ ထိုေဒသယဥ္ေက်းမႈ (ဗုဒၶဘာ သာယဥ္ေက်းမႈ) အတက္အက်သမိုင္းသာျဖစ္သည္။
စမၸာ၌ ၉ ရာစုမတိုင္မီက အေၾကာင္းအရာကို အေထာက္ အထား ခိုင္ခိုင္လံုလံု မေတြ႔ရေပ။ ၉ ရာစု အဆံုးပိုင္း၌ သႏၱအမည္ရွိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္သည္ ဇိန (ဗုဒၶ)အတြက္ ၀ိဟာရေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ရွီ၀အတြက္ နတ္ဘုရားေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္းကိုလည္းေကာင္း ေဆာက္ လုပ္သည္။
စမၸာ၌ ဟိႏၵဴ နတ္ေဒ၀တာမ်ားကို ဗုဒၶဘာသာ၌ ေနရာေပး သကဲ့သို႔ပင္ ဂ်ာဗာႏွင့္ ဆုမၾတာတို႔၌လည္း တစ္စံုတစ္ခု ေသာ အတိုင္းအတာအထိ ဟိႏၵဴ၏ နတ္ေဒ၀တာမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာ၌ ေနရာရရွိၾကသည္။ ထူးျခားသည္မွာ ဟိႏၵဴ နတ္ေဒ၀တာမ်ားကို ဗုဒၶဘာသာ အေရျခံဳေပးလိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
သီဟိုဠ္ကၽြန္း (သီရိလကၤာ)၌လည္း ထိုနည္းအတိုင္းပင္ ျဖစ္သည္။ သီဟိုဠ္ကၽြန္း ေတာင္ပိုင္း၌ ကရတဂမအမည္ရွိ ေနရာ၌ ကတရမဂ ေဒအိအိုယာ နတ္ရွိသည္။ ယင္းအမည္ မွာ ကတၱိေကယ၏ အျခားနာမည္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ သို႔မ ဟုတ္ သီဟိုဠ္အမည္ ေျပာင္းထားျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းနတ္ ကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ဟိႏၵဴတို႔သည္ အတူတ ကြ ပူေဇာ္ ပသၾကသည္။ အခ်ိဳ႕နတ္ေဒ၀တာမ်ားမွာမူ ယင္းတို႔၏ မူရင္း အမည္နာမမ်ားျဖင့္ပင္ အသိမ်ားၾကသည္။ ဗိရွႏုကို သီရိဗိရွႏုအျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း။ ဂေဏရွကို `ဂဏေဒ ၀ိေယာ' အျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း သိၾကသကဲ့သို႔ပင္ ျဖစ္ သည္။ ယေန႔ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ၌ နတ္္ကြန္း နတ္ဗိမာန္မရွိ ေသာ ေက်ာင္းတိုက္ မရွိသေလာက္ပင္ ရွားသည္။ နတ္ ကြန္း နတ္ဗိမာန္သည္ သီဟိုဠ္ေက်ာင္းတိုက္မ်ားအတြက္
၀င္ေငြရရွိေသာ အဓိက အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္ေနသည္။
ဒုတိယ ဣႁႏၵ၀မၼာ ထီးနန္းစိုးစံၿပီးသည့္ေနာက္၌ စမၸာတြင္
ဗုဒၶဘာသာ၏ အရွိန္အ၀ါသည္ တိုးတက္ႀကီးမားလာသည္။ ေလာေကရႊရေက်ာင္းတိုက္ တည္ေထာင္ျခင္းမွာ ထိုမင္း လက္ထက္၌ ျဖစ္သည္။ ယင္းေနရာဌာနသည္ ဟီနယာနကို ဆန္႔က်င္ၿပီး မဟာယာနကို အားေပးေသာ ဗဟိုဌာနတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္ကစ၍ မဟာယာနသည္ စမၸာျပည္ သူ လူထု၏ ဘာသာတရား ျဖစ္လာခဲ့သည္။
အပိုင္း(၄၉) ဆက္ရန္
0 comments:
Post a Comment
သင့္ Comment တစ္ခုသည္ ကုသိုလ္ေတာ္ အသိ ပိုရွိသြားႏိုင္ပါသည္