သာသနာႏွင့္ရာဇာအပိုင္း(၄၅)

***********************

ဘုရင့္အမည္မ်ားႏွင့္ ဘုရင္မ်ား အုပ္စိုးသည့္ တိုင္းႏိုင္ငံ အမည္မ်ားကို ေထာက္လ်က္ ယင္းေဒသမ်ားသည္ မဆြက ဟိႏၵဴ ကိုလိုနီမ်ား ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရသည္။ ယင္းအမည္ နာမမ်ိဳးသည္ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းမွ အမည္နာမမ်ိဳး ျဖစ္ သည္။ ရာစုႏွစ္ အတန္ငယ္ ၾကာသြားေသာအခါ ယင္း ကိုလိုနီ ႏိုင္ငံမ်ား၌ ဗုဒၶဘာသာသည္ အစဥ္တစိုက္ ထြန္း ကားျပန္႔ပြားလာရာ ဟိႏၵဴ မေလးရွားတစ္ခုလံုး ဗုဒၶဘာ သာ ျဖစ္သြားသည္အထိပင္ ျဖစ္သည္။ အာရွ အေရွ႕ေတာင္ ပိုင္း ႏိုင္ငံမ်ား၌ ဗုဒၶဘာသာ ျပန္႔ပြားထြန္းကားသြားျခင္း၌
သီရိ၀ိဇယ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ေက်းဇူးမကင္းသည္မွာ အျငင္းပြားဖြယ္မရွိေပ။

သီရိ၀ိဇယႏိုင္ငံ၏ သိလိႁႏၵာမင္းဆက္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ တ႐ုတ္တို႔ႏွင့္ အာရပ္ကုန္သည္မ်ားသည္ အေတာ္မ်ားမ်ား ေရးသားထားၾကသည္။ ဆုမၾတာ၏ အလယ္တြင္ရွိေသာ ယင္းၿမိဳ႕ေတာ္သည္ ၈ ရာစုေနာက္ပိုင္း၌ ထိုေခတ္ ထို အခ်ိန္က ယဥ္ေက်းေသာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ားထဲတြင္ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။ အင္ဒိုေနးရွား ကၽြန္းဆြယ္စုမ်ား၌ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ပညာထြန္းကားရာ ဗဟို ခ်က္ခ်ာလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ မဇၥၽိမေဒသ အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔ လာၾကေသာ တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ သီရိ၀ိဇယ၌ ေနၿပီး သကၠတဘာသာ သင္ၾကားအားထုတ္ေလ့ ရွိၾက သည္။ အခ်ိဳ႕ပညာရွင္မ်ား၏ အဆိုအရ သီရိ၀ိဇယသည္
မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ၏ ခံတပ္ႀကီးျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ လည္း တ႐ုတ္ခရီးသည္ ရႊင္က်န္၏ အဆိုအရမူ ဆုမၾတာ သည္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၏ ဌာနခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။ ရႊင္က်န္ သည္ ၆၈၈-၉၅ ခုႏွစ္၌ ခုနစ္ႏွစ္ၾကာမွ် ထိုေဒသတြင္ေနၿပီး ပညာသင္ၾကား ဆည္းပူးခဲ့သည္။

ခရစ္ႏွစ္ ၆၈၆ ခု၌ ဘုရင္ သီရိနာဂသည္ ဂ်ာဗားကို အႏိုင္ တိုက္ယူရန္အတြက္ ႀကီးမားေသာ စစ္တပ္ႀကီးႏွင့္ ခ်ီတက္ ခဲ့သည္။ စစ္ပြဲၿပီးေသာအခါ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္ပိုင္း
ဂ်ာဗားကို သိမ္းပိုက္လိုက္ေလသည္။ ယင္းရာစုႏွစ္၌ သီရိ၀ိဇယ၏ အင္အားသည္ ပိုမိုတိုးတက္ေလသည္။ ထို အခ်ိန္၌ ဘုရင္ သီရိနာဂသည္ ေတာင္ပိုင္း၌ ဟရီျမစ္ကမ္း ပါး၌ရွိေသာ မာလာယု (ယခုေခတ္ က်မၼီ)ကိုလည္း လက္ ေအာက္ခံျပဳလိုက္သည္။ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္းမွာပင္ ဗံကာ ကၽြန္းမ်ားကိုလည္း သိမ္းပိုက္လိုက္သည္။ ယင္းသို႔အားျဖင့္ ထိုေခတ္က ဆုမၾကာကၽြန္း သီရိ၀ိဇယႏိုင္ငံသည္ ဗုဒၶဘာ သာ၏ အခ်က္အခ်ာျဖစ္ခဲ့သည္။

သီရိ၀ိဇယႏိုင္ငံ၏ သိလိႁႏၵမင္းဆက္ အမည္နာမမ်ားသည္
ဆုမၾတာသမိုင္း၌ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားၾကသည္။ ယင္း မင္း ဆက္၏ သီရိ၀ိဇယ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံသည္ မေလးကၽြန္း ဆြယ္ အထိလည္းေကာင္း၊ ဂ်ာဗား အလယ္ပိုင္းအထိလည္း ေကာင္း ျပန္႔ေနေလသည္။ ယင္းမင္းဆက္အား အင္ဒိုေနး ရွား ၏ ဂုတၱမင္းဆက္ဟု ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ ယင္းမင္း ဆက္ ၏ မူရင္းအစ ေနျပည္ေတာ္ ဘယ္မွာရွိသည္ဆိုသည့္ အခ်က္ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပညာရွင္မ်ား တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အယူအဆ မတူၾကေပ။ အခ်ိဳ႕ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက ယင္း မင္းဆက္၏ မူလအစေနရာမွာ ဆုမၾတာ၌သာ ရွိသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သိလိႁႏၵမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား ေဆာက္လုပ္ခဲ့ေသာ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားသည့္ နတ္ကြန္းႀကီး မ်ားႏွင့္ ဗေရာဗိုဒိုကဲ့သို႔ေသာ အံ့မခန္း ပုထိုးႀကီးမ်ားမွာ ဆုမၾတာ၌မရွိဘဲ ဂ်ဗား၌ရွိသည္။ ယင္းတို႔၏ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အအံု အက်န္အႂကြင္း အမ်ားအျပားမွာ
ဆုမၾတာ မွာထက္ ဂ်ဗား၌ ပိုေတြ႔ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပညာ ရွင္ အေတာ္မ်ားမ်ားက ယင္းမင္းဆက္၏ ပင္ရင္းေနရာမွာ
ဂ်ဗားျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကသည္။

၇ ရာစုအထိ သု၀ဏၰဒီပႏွင့္ သု၀ဏၰဘုမၼိ၌ ေနရာအႏွ႔ံအျပား ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားျပန္႔ပြားသည္ဟူေသာ တ႐ုတ္ခရီးသည္တို႔၏ အဆိုကို ရာဟုလာသံကိစၥည္းက သံသယရွိသည္။ ယင္းသို႔ျဖစ္ပါမူ ၈ ရာစု၌ သိလိႁႏၵမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ားႏွင့္အတူ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ ဘယ္ကျပန္႔ ပြား လာသနည္း။ ထိုအခ်ိန္၌ အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္းတြင္
မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားျပန္႔ပြားသြားသည္။ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာႏွင့္လည္းေကာင္း၊ အိႏၵိယေျမာက္ ပိုင္း အကၡရာ အေရးအသားႏွင့္လည္းေကာင္း အတူတကြ
သိလိႁႏၵမင္းဆက္လည္း အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္းမွ ဆုမၾတာသို႔
ေရာက္ရွိလာသည္ဟု ရာဟုလာသံကိစၥည္းက ဆိုထား သည္။ သိလိႁႏၵမင္းဆက္တို႔၏ မူလအစေနရာ မည္သည့္ ေဒသ၌ရွိသည္ ဆိုသည္ကို အဆံုးအျဖတ္ေပးရန္မွာမူ အမွန္တကယ္ မလြယ္ေပ။

ေနရာအႏွံ႔အျပားမွ ရရွိေသာ သိလိႁႏၵမင္းဆက္ ဘုရင္တို႔၏
ေက်ာက္စာမ်ားမွ သိလိႁႏၵမင္းဆက္ သမိုင္းႏွင့္ပတ္သက္၍
အမ်ားအျပား သိရွိရသည္။ မေလး၌ လိဂိုရအမည္ရွိ ေဒသ တြင္ ၇၇၅ ခုႏွစ္ထိုး ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ တူးေဖာ္ရရွိသည္။ ယင္းေက်ာက္စာ၌ သီရိ၀ိဇယိႁႏၵဘုရင္၏ ဗုဒၶဘာသာ အုတ္ ေက်ာင္း သံုးေက်ာင္း တည္ေဆာက္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေရး သားေဖာ္ျပထားသည္။ ရာဇဂု႐ုမေထရ္ ဇယႏၱအား ပုထိုး သံုးဆူတည္ရန္ ဘုရင္က ေလွ်ာက္ထားသည္။ ဇယႏၱ မေထရ္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသြားေသာအခါ ဇယႏၱ၏တပည့္ အဓိမုခမေထရ္က ေစတီသံုးဆူ၏ အနီး၌ အုတ္ပုထိုးႏွစ္ဆူ တည္သည္။ အထက္ပါ ေက်ာက္စာ၌ သိလိႁႏၵ၏ ရာဇဂု႐ု မေထရ္ ေဆာက္လုပ္ေသာ တာရာနတ္ဘုရားအေၾကာင္း
ေရးသားပါရွိသည္။ သိလိႁႏၵမင္းဆက္ဘုရင္ ပဏကရဏ သည္ သကႏွစ္ ၇၀၀-၇၇၈ ခုတြင္ တာရာနတ္ဘုရား ေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္ၿပီး ဘုရားေက်ာင္းႏွင့္တကြ ရြာ တစ္ရြာ သံဃာအား လႉဒါန္းေလသည္။


နာလႏၵာတကၠသိုလ္ကို တူးေဖာ္စဥ္က ေၾကးပုရပိုက္တစ္ခု ရရွိသည္။ ယင္းေၾကးပုရပိုက္၌ သီရိ၀ိဇယဘုရင္မ်ား အေၾကာင္း ေရးသားပါရွိသည္။ သီရိ၀ိဇယ သီလိႁႏၵဘုရင္ မ်ား၏ ေရွးအက်ဆံုး မဟာယာနေက်ာက္စာကို ဂ်ာဗား၌ တူးေဖာ္ရရွိသည္။ ေဒ၀နာဂရီအကၡရာျဖင့္ ေရးသားထား ေသာ ယင္းေက်ာက္စာသည္ နာလႏၵာ၌ တူးေဖာ္ရရွိေသာ ၉ ရာစုႏွစ္ ေက်ာက္စာမ်ားႏွင့္ ဆင္တူေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရ သည္။

သု၀ဏၰဒီပမွ ဓမၼကိတၱိမေထရ္၏ ပညာဂုဏ္သတင္း
အေက်ာ္အေစာကို ၾကားသိရသည္ျဖစ္၍ ၀ိၾကမသိလာ၏ စာခ်ဆရာ တိဗက္သာသနာျပဳ ဒီပကၤရ သီရိဉာဏ (၉၈၁-၁၀၅၄)သည္ သု၀ဏၰဒီပသို႔ ႂကြလာၿပီးလွ်င္ ဓမၼကိတၱိ မေထရ္ထံတြင္ ၁၂ ႏွစ္ၾကာမွ် ပညာသင္ၾကား ေနသည္။ နာလႏၵာတကၠသိုလ္၏ နာမည္ေက်ာ္ ကထိက စာခ်ဆရာ ဓမၼပါလသည္လည္း ဆုမၾတာကၽြန္းသို႔ ႂကြ သြားၿပီးလွ်င္ ဆုမၾတာကၽြန္း၌ သက္ဆံုးတိုင္ သီတင္းသံုး သြားခဲ့သည္။

သီရိနာဂ မတိုင္ခင္ ရာစုတစ္ခုေလာက္ကပင္ စတင္၍
ဗုဒၶဘာသာသည္ ဆုမၾတာ၏ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာ ျဖစ္လာ ခဲ့ၿပီးလွ်င္ မေလးရွား၏ ဟိႏၵဴႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံ ျဖစ္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ရာ၌ ေအာင္ျမင္မႈ ရရွိလာခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆုမၾတာႏိုင္ငံေတာ္သည္ သီရိ၀ိဇယ၏ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံေတာ္အမည္ျဖင့္ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားလာသည္။

သီရိ၀ိဇယ၏ နယ္ေျမအက်ယ္အ၀န္းမွာ က်ယ္ျပန္႔သည္ ထက္ က်ယ္ျပန္႔လာသည္။ ဆုမၾတာႏွင့္ မာလာယုအထိမွ် သာ မကေတာ့ဘဲ ဗိုနိယို၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ဂ်ဗားတစ္၀က္၊ ေဖာ္မို ဆာတစ္၀င္၊ တ႐ုတ္ေတာင္ပိုင္း သေဘၤာဆိပ္ႏွင့္ သီဟိုဠ္ ကၽြန္းအထိက်ယ္ျပန္႔သြားသည္။ သိလိႁႏၵမင္းဆက္ ေနာက္ ဆံုးဘုရင္ စႁႏၵဓာႏုသည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၃၆ ႏွင့္ ၁၂၅၆ ၌ ႏွစ္ ႀကိမ္တိတိ သီဟိုဠ္ကၽြန္းကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္သည္။ ထိုအခ်ိန္မတိုင္ခင္ ၁၀ ရာစု၊ ၁၁ ရာစုမ်ား၌ သီရိ၀ိဇယႏွင့္ သီဟိုဠ္ကၽြန္း၏ ဆက္သြယ္ေရးသည္ ေကာင္းမြန္ခဲ့သည္။ ဘုရင္ကုမဏႏၷ၀သည္ တိုင္းျပည္ကို စြန္႔ခြာထြက္သြားရမလို ျဖစ္ေသာအခါ သီဟိုဠ္ကၽြန္း၏ အကူအညီကို ရယူခဲ့သည္။ သီရိ၀ိဇယမင္းဆက္ႏွင့္ သီဟိုဠ္ကၽြန္းမင္းဆက္အၾကား၌ အာ၀ါဟ၀ိဟာဟ ဆက္သြယ္ေရးမ်ားလည္း ရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ပ႑ယသီရိမာရ၏ သမီးေတာ္ကို ဥပိႁႏၵ၀ဓီရႏွင့္ စုလ်ားရစ္ပတ္ လက္ထပ္ေပးခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ လုဏ၀တီ သည္ ဂုဏႏၷ၀ါႏွင့္ လက္ဆက္ခဲ့သည္။ နာဂတၱန္၌ ဗုဒၶ ၀ိဟာရေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းေသာ သီရိ၀ိဇယဘုရင္ ၏ မိဖုရားသည္ သီဟိုဠ္ ဘုရင့္သမီးေတာ္ ျဖစ္သည္ဟု အဆိုရွိသည္။

သီဟိုဠ္ကၽြန္း (သီရိလကၤာ)ႏွင့္ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းမွ
ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ကို ျဖတ္သြားေသာ သေဘၤာလမ္း ေၾကာင္းက်ေသာေၾကာင့္ ဆုမၾတာ၏ ပင္လယ္ကုန္ ကူး သန္း ေရာင္း၀ယ္ေရး၌ အခ်က္အခ်ာက်ေနသည္။ ဆုမၾတာ ၏ ေရွးေဟာင္းႏိုင္ငံေရး အခ်က္အခ်ာ ဗဟိုဌာနမွာ ၄ ရာစု ႏွစ္ကစ၍ တည္ရွိခဲ့ေသာ သီရိ၀ိဇယျဖစ္သည္။ -----------------

အပိုင္း(၄၆)ဆက္ရန္