ပ႒ာန္းနည္း အဓိပၸာယ္မ်ား
ပ႒ာနဟူေသာ ပုဒ္ကို စြဲ၍ ပ႒ာန္းဟု ေခၚဆိုၾကသည္။
အထူးထူးအျပားျပား မ်ားစြာကုန္ေသာ ပစၥည္းတို႔၏ ျဖစ္ရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပ႒ာန္းမည္၏။
အထူးထူးအျပားျပား မ်ားစြာကုန္ေသာ ပစၥည္းတို႔၏ ျဖစ္ရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပ႒ာန္းမည္၏။
တနည္းအားျဖင့္ – ကုသိုလ္စေသာ သခၤတတရားတို႔ကို ေဟတုပစၥည္း အစရွိသည္တို႔၏ အစြမ္းျဖင့္ ေဝဖန္ရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပ႒ာန္းမည္၏။
ပစၥည္း
= အက်ိဳးတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚေအာင္၊ ျဖစ္ၿပီးတရားကို တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေအာင္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ စိတ္,ေစတသိက္,႐ုပ္,နိဗၺာန္,ပညတ္ဟု ဆိုအပ္ေသာ
အေၾကာင္းတရားမ်ားကို ပစၥည္းဟု ေခၚ၏။
ပစၥယုပၸန္ = အေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရေသာ စိတ္,ေစတသိက္,႐ုပ္ဟူေသာ အက်ိဳးသခၤတတရားမ်ားကို ပစၥယုပၸန္ဟု ေခၚ၏။
ပစၥနိက္ = ပစၥည္းတရားပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ပစၥယုပၸန္၌ မပါဝင္ေသာ တရားမ်ိဳးကို ပစၥနိက္ဟု ေခၚ၏။
သတၱိ = ထင္ရွားမျဖစ္ေပၚေသးေသာ္လည္း ျဖစ္စြမ္းႏိုင္၏၊ ျပဳစြမ္းႏိုင္၏ ဟူေသာ သေဘာျဖစ္၏။
ဗ်တၱိ = သတၱိအားေလ်ာ္စြာ ထင္ရွားျဖစ္ေပၚလာ၊ ျပဳလာေသာ သေဘာျဖစ္၏။
ပစၥယ
= ပစၥယသဒၵါသည္ ဥပကာရက အနက္ရွိ၏။ ဥပကာရကဆိုသည္ကား ေက်းဇူးျပဳတတ္သည္၊
ေထာက္ပံ့ခ်ီးေျမႇာက္တတ္သည္ဟု ဆိုလိုသည္။ ေက်းဇူးျပဳဆိုသည္မွာ
မိမိထင္ရွားရွိေနခဲ့လွ်င္ မိမိႏွင့္စပ္ဆိုင္ေသာ တရားတို႔သည္
မျဖစ္ေပၚေသးလွ်င္လည္း ျဖစ္ေပၚၾကကုန္၏၊ ျဖစ္ေပၚၿပီးရွိလွ်င္လည္း
တည္တံ့ႏိုင္ၾကကုန္၏၊ တည္ၿပီးေသာ တရားတို႔သည္လည္း အဆင့္ဆင့္ ႀကီးပြား
စည္ပင္ရန္ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ၾကကုန္၏ ဟူေသာ သေဘာမ်ိဳးကို ေက်းဇူးျပဳမႈ
ဆိုသည္။
+++++
ပ႒ာန္းပစၥယုေဒၵသပါဠိေတာ္
ေဟတုပစၥေယာ
အာရမၼဏပစၥေယာ
အဓိပတိပစၥေယာ
အနႏၲရပစၥေယာ
သမနႏၲရပစၥေယာ
သဟဇာတပစၥေယာ
အညမညပစၥေယာ
နိႆယပစၥေယာ
ဥပနိႆယပစၥေယာ
ပုေရဇာတပစၥေယာ
ပစၧာဇာတပစၥေယာ
အာေသဝနပစၥေယာ
ကမၼပစၥေယာ
ဝိပါကပစၥေယာ
အာဟာရပစၥေယာ
ဣၿႏၵိယပစၥေယာ
စ်ာနပစၥေယာ
မဂၢပစၥေယာ
သမၸယုတၱပစၥေယာ
ဝိပၸယုတၱပစၥေယာ
အတၳိပစၥေယာ
နတၳိပစၥေယာ
ဝိဂတပစၥေယာ
အဝိဂတပစၥေယာတိ။
ပစၥယုေဒၵေသာ နိ႒ိေတာ။
+++++
ေဟတုပစၥည္း
အျမစ္သဖြယ္
ေက်းဇူးျပဳေသာတရား၊ ေရေသာက္ျမစ္သည္ သစ္ပင္အား အစဥ္ႀကီးပြား၍ စည္ကားေအာင္
ေက်းဇူးျပဳဘိသကဲ့သို႔ ဟိတ္ ၆-ပါးတို႔သည္ အတူတကြျဖစ္ေသာ
စိတ္,ေစတသိက္,စိတၱဇ႐ုပ္,ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္တို႔အား ႀကီးပြား ခိုင္ၿမဲေစရန္
အေၾကာင္းမူလသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ၾက၏။
“ေရေသာက္ျမစ္ႏွယ္၊ ေက်းဇူးႂကြယ္၊ ႀကီးက်ယ္ေၾကာင္းရင္းမ်ား”
ပစၥည္းတရား = ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟ ဟူေသာ ဟိတ္ ၆-ပါး။
ပစၥယုပၸန္တရား = သဟိတ္စိတ္ (၇၁)ပါး၊ ေမာဟမူေဒြး၌ ေမာဟၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၅၂)ပါး၊ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။
+++
အာရမၼဏပစၥည္း
အာ႐ုံျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ႀကိဳးတန္း ေတာင္ေဝွးတို႔သည္ အားအင္ခ်ိနဲ႔ေသာ
သူတို႔အား ဆြဲကိုင္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳဘိသကဲ့သို႔ အာ႐ုံ ၆-ပါးတို႔သည္
စိတ္,ေစတသိက္တို႔အား ဆြဲကိုင္ မွီတြယ္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ၾက၏။
“ဆြဲကိုင္မွီတြယ္၊ ေက်းဇူးႂကြယ္၊ ေျခာက္သြယ္ ေခၚအာ႐ုံ”
ပစၥည္းတရား = ပစၥဳပၸန္,အတိတ္,အနာဂတ္ျဖစ္ေသာ စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)၊ ႐ုပ္ (၂၈)၊ ကာလဝိမုတ္ျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္, ပညတ္။
ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)။
+++
အဓိပတိပစၥည္း
အႀကီးအမႉးျပဳ၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ စၾကာဝေတးမင္းသည္ တစ္ပါးေသာသူတို႔၏ ႀကီးမႉးေသာ
သတၱိကို ျမစ္၍ တိုင္းႏိုင္ငံသားတို႔အား အစိုးရေသာ အျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရားသည္ အဓိပတိပစၥည္း မည္၏။
အဓိပတိပစၥည္းသည္ (၁) အာရမၼဏာဓိပတိ၊ (၂) သဟဇာတာဓိပတိဟု ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။
အဓိပတိပစၥည္းသည္ (၁) အာရမၼဏာဓိပတိ၊ (၂) သဟဇာတာဓိပတိဟု ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။
“စၾကာဘုန္းလူ၊ အုပ္စိုးမူသို႔၊ ၿပိဳင္တူမရွိ၊ အုပ္စိုးဘိ၊ အဓိပတိ ေခၚသတည္း”
အာရမၼဏာဓိပတိ ပစၥည္းတရား
= အေလးအျမတ္ ျပဳအပ္ေသာ ဣ႒ျဖစ္ေသာ နိပၹႏၷ႐ုပ္ (၁၈)၊ ေဒါသမူ ေဒြး၊ ေမာဟမူ
ေဒြး၊ ဒုကၡသဟဂုတ္ ကာယဝိညာဏ္ၾကဥ္ေသာ စိတ္ (၈၄)၊ ေဒါသ, ဣႆာ, မစၧရိယ, ကုကၠဳစၥ,
ဝိစိကိစၧာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၄၇)၊ နိဗၺာန္။
အာရမၼဏာဓိပတိ ပစၥယုပၸန္တရား
= အေလးအျမတ္ ျပဳတတ္ေသာ ေလာဘမူစိတ္ ၈-ခု၊ မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈-ခု၊
မဟာႀကိယာဉာဏသမၸယုတ္စိတ္ ၄-ခု၊ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၈-ခု၊ ေဒါသ, ဣႆာ, မစၧရိယ,
ကုကၠဳစၥ, ဝိစိကိစၧာ, အပၸမညာ ၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၄၅)ပါး။
သဟဇာတာဓိပတိ ပစၥည္းတရား
= သာဓိပတိေဇာ ၅၂-ခု၌ ရွိေသာ ဆႏၵ, ဝီရိယ၊ သာဓိပတိ တိဟိတ္ေဇာ ၃၄-ခု၌ ရွိေသာ
ဝီမံသ၊ သာဓိပတိေဇာ ၅၂-ခုဟု ဆိုအပ္ေသာ စိတၱာဓိပတိအားျဖင့္ အဓိပတိ တရားကိုယ္
၃-ပါး, ၄-ပါးတို႔တြင္ တစ္ပါးပါး။
သဟဇာတာဓိပတိ ပစၥယုပၸန္တရား = အဓိပတိပစၥည္းကို ရေသာအခါ အဓိပတိတရားကိုယ္ ၾကဥ္ေသာ သာဓိပတိေဇာ ၅၂၊ ဝိစိကိစၧာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၅၁၊ သာဓိပတိ စိတၱဇ႐ုပ္။
+++
အနႏၲရပစၥည္း
အျခားမဲ့ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ စၾကာဝေတးမင္းႀကီး၏ နတ္႐ြာလားျခင္းသည္
သားႀကီးရတနာအား အဘိသိက္သြင္းျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔
မိမိခ်ဳပ္ဆံုးၿပီးေနာက္ အျခားမဲ့၌ စိတ္,ေစတသိက္ တရားတို႔ ျဖစ္ပြားေအာင္
႐ြက္ေဆာင္သမႈ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရားသည္ အနႏၲရပစၥည္း မည္၏။
“ျခားမဲ့နာမ္ေတြ၊ ျဖစ္ေပၚေစ၊ မွတ္ေလ နႏၲရ”
ပစၥည္းတရား = ရဟႏၲာတို႔ စုတိၾကဥ္ေသာ ေရွးေရွးေသာ စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။
ပစၥယုပၸန္တရား = ရဟႏၲာတို႔ စုတိႏွင့္တကြ ေနာက္ ေနာက္ေသာ စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။
(အနႏၲရပစၥည္း၊ သမနႏၲရပစၥည္း၊ အနႏၲ႐ူပနိႆယပစၥည္း၊ နတၳိပစၥည္း၊ ဝိဂတပစၥည္းတို႔၏ ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အတူတူပင္ ျဖစ္၏။)
+++
သမနႏၲရပစၥည္း
ေကာင္းစြာ
အျခားမဲ့ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ စၾကာဝေတးမင္းႀကီး၏ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္
သားႀကီးရတနာအား မင္းအျဖစ္ကို ရေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေနာက္စိတ္အား
ေကာင္းစြာ အျခားမရွိေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရားသည္ သမနႏၲရပစၥည္း မည္၏။
အနႏၲရပစၥည္းႏွင့္ သမနႏၲရပစၥည္းတို႔သည္ သံသဒၵါမွ်သာ ထူး၏။
သေဘာအနက္အားျဖင့္ကား အထူးမရွိ။
သို႔ေသာ္ ေဝေနယ်သတၱဝါတို႔၏ အလိုအားေလ်ာ္စြာ ၂-မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာေတာ္မူ၏။
သေဘာအနက္အားျဖင့္ကား အထူးမရွိ။
သို႔ေသာ္ ေဝေနယ်သတၱဝါတို႔၏ အလိုအားေလ်ာ္စြာ ၂-မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာေတာ္မူ၏။
+++
သဟဇာတပစၥည္း
ဆီမီးသည္
မိမိႏွင့္ အတူတကြျဖစ္ေသာ အလင္းဓာတ္အား တကြျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔
မိမိႏွင့္တကြ ျဖစ္ကုန္ေသာ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား တကြျဖစ္သည္အျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ သဟဇာတပစၥည္း မည္၏။
“အတူျဖစ္ရန္၊ ေက်းဇူးသန္၊ အမွန္ သဟဇ”
ပစၥည္းတရား
= (၁) အခ်င္းခ်င္းအားလည္းေကာင္း၊ အခ်င္းခ်င္း နာမကၡႏၶာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶ
ကမၼဇ႐ုပ္အားလည္းေကာင္း တပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိ
ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ (၂) အခ်င္းခ်င္းအားလည္းေကာင္း၊
ဥပါဒါ႐ုပ္အားလည္းေကာင္း တပ္ေသာ စိတၱဇ မဟာဘုတ္၊ ပဋိသေႏၶ ကမၼဇမဟာဘုတ္၊ ဗာဟိရ
မဟာဘုတ္၊ အာဟာရဇ မဟာဘုတ္၊ ဥတုဇ မဟာဘုတ္၊ အသညသတ္ ကမၼဇ မဟာဘုတ္၊ ပဝတၱိ ကမၼဇ
မဟာဘုတ္အားျဖင့္ မဟာဘုတ္ ေလးပါး။ (၃) အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ
ပၪၥေဝါကာရပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။
ပစၥယုပၸန္တရား
= (၁) အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊
ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ (၂) အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ
ဥပါဒါ႐ုပ္ႏွင့္တကြေသာ အလံုးစံုေသာ မဟာဘုတ္ ေလးပါး။ (၃) အခ်င္းခ်င္းမွ
ေထာက္အပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။
+++
အညမညပစၥည္း
အခ်င္းခ်င္း
ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ သစ္သား ၃-ခုကို ေထာင္၍ ထားရာ မလဲမၿပိဳေအာင္
အခ်င္းခ်င္း ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ႐ုပ္နာမ္အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ အညမညပစၥည္း မည္၏။
“အခ်င္းခ်င္းျပန္လွန္၊ ျပဳေလျပန္၊ မွတ္ရန္ အညမညတည္း”
ပစၥည္းတရား
= အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ မဟာဘုတ္ ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းအား
တပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။
ပစၥယုပၸန္တရား
= အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိ
ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ မဟာဘုတ္
ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္
ဟဒယဝတၱဳ။
အတူတကြျဖစ္၍သာ ေက်းဇူးျပဳလွ်င္ သဟဇာတ မည္၏။ အတူတကြလည္းျဖစ္ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္လည္း ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳလွ်င္ အညမညပစၥည္း မည္၏။
ဤကား သဟဇာတႏွင့္ အညမညပစၥည္း ၂-ပါးတို႔၏ အထူးတည္း။
ဤကား သဟဇာတႏွင့္ အညမညပစၥည္း ၂-ပါးတို႔၏ အထူးတည္း။
+++
နိႆယပစၥည္း
မွီရာျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေျမႀကီးသည္ သစ္ပင္စသည္တို႔၏ တည္ရာအျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ကားေဘာင္ရွိ အဝတ္ပုဆိုးသည္ ပန္းခ်ီေဆး၏
မွီရာျဖစ္သကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔၏ မွီရာတည္ရာအျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ နိႆယပစၥည္း မည္၏။
နိႆယပစၥည္းသည္ သဟဇာတနိႆယ၊ ပုေရဇာတနိႆယ ဟူ၍ ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။
ထို ၂-ပါးတို႔တြင္ သဟဇာတနိႆယသည္ သဟဇာတႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတနိႆယသည္ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယအားျဖင့္ ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။
ထို ၂-ပါးတို႔တြင္ သဟဇာတနိႆယသည္ သဟဇာတႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတနိႆယသည္ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယအားျဖင့္ ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။
“မွီရာျဖစ္ေစ၊ ျဖစ္တံုေပ၊ မွတ္ေလ နိႆယ”
ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ ပစၥည္းတရား
= ပဝတၱိအခါ ဆဝတၳဳ႐ုပ္။ တနည္းကား မဇၨ်ိမာယုကျဖစ္၍ အတီတဘဝင္ႏွင့္
ဥပါဒ္ၿပိဳင္ေသာ ပၪၥဝတၳဳ။ ပဋိသေႏၶအစရွိေသာ ေရွးေရွးေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ
ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။ နိေရာဓသမာပတ္မွ ထေသာအခါ ေရွ႕စိတၱကၡဏ တစ္ခ်က္ခန္႔
ကာလ၌ျဖစ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။ မရဏာသႏၷအခါ စုတိစိတ္မွ ျပန္၍ေရေသာ္ ၁၇-ခ်က္ေျမာက္ေသာ
စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။
ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ ပစၥယုပၸန္တရား = ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ျဖစ္ေသာအခါ အ႐ူပဝိပါက္ ၄-ခု ၾကဥ္ေသာ သတၱဝိညာဏဓာတ္ ၈၅-ခု၊ ေစတသိက္ ၅၂။
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ ပစၥည္းတရား = မရဏာသႏၷအခါ စုတိစိတ္မွ ျပန္၍ ေရေသာ္ ၁၇-ခ်က္ေျမာက္ေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ ပစၥယုပၸန္တရား = မရဏာသႏၷအခါ မေနာဒြါရာဝဇၨန္း၊ ကာမေဇာ ၂၉၊ တဒါ႐ုံ ၁၁၊ အဘိညာဥ္ ေဒြး၊ ဣႆာ, မစၧရိယ, ကုကၠဳစၥ, ဝိရတီ, အပၸမညာ ၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၄၄။
+++
ဥပနိႆယပစၥည္း
အားႀကီးေသာ
အေၾကာင္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ မိုးသည္ သတၱဝါဟူသမွ်ႏွင့္ ၎ကို
မွီကာ ႀကီးပြား ေပါက္ေရာက္ၾကေသာ သစ္ပင္တို႔၏ အားႀကီးေသာ မွီရာျဖစ္သလို
သာမညမီွရာျဖစ္ေသာ နိႆယထက္ အားႀကီးေသာ မွီရာအျဖစ္ျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ ဥပနိႆယ မည္၏။
ဥပနိႆယပစၥည္းသည္ အာရမၼဏူပနိႆယ၊ အနႏၲ႐ူပနိႆယ၊ ပကတူပနိႆယအားျဖင့္ ၃-ပါး ရွိ၏။
ထိုတြင္ အာရမၼဏူပနိႆယသည္ အာရမၼဏာဓိပတိႏွင့္ တူ၏။
အနႏၲ႐ူပနိႆယသည္ အနႏၲရႏွင့္ တူ၏။
ထိုတြင္ အာရမၼဏူပနိႆယသည္ အာရမၼဏာဓိပတိႏွင့္ တူ၏။
အနႏၲ႐ူပနိႆယသည္ အနႏၲရႏွင့္ တူ၏။
အာ႐ုံ
အနႏၲရတို႔ႏွင့္ မေရရာသည္တိုင္ေအာင္ ပင္ကိုယ္ပကတိ သေဘာသက္သက္ျဖင့္ပင္
အားႀကီးလွေသာ မွီရာအေၾကာင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ ပကတူပနိႆယ မည္၏။
“အားႀကီးမွီရာ၊ ျပဳတံုပါ၊ မွတ္ပါ ဥပနိႆယ”
ပကတူပနိႆယ ပစၥည္းတရား = ဗလဝျဖစ္ေသာ ပစၥဳပၸန္, အတိတ္, အနာဂတ္ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ႐ုပ္ ၂၈၊ ပစၥည္းထိုက္ေသာ အခ်ိဳ႕ေသာ ပညတ္။
ပကတူပနိႆယ ပစၥယုပၸန္တရား = ပစၥဳပၸန္ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂။
+++
ပုေရဇာတပစၥည္း
ေရွး၌
ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ကမ႓ာဦးက ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ ေနလတို႔သည္
ယခုတိုင္ ထင္ရွားရွိကာ ၎တို႔ ေနာက္မွ ျဖစ္ေပၚေသာ သတၱဝါတို႔အား အေအးအပူ
အလင္းေရာင္ေပးကာ ေက်းဇူးျပဳသလို ပစၥယုပၸန္တရားမွ ေရွးဦးစြာ ျဖစ္ႏွင့္၍
တည္လင့္သည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ ပုေရဇာတပစၥည္း မည္၏။
ပုေရဇာတပစၥည္းသည္ အာရမၼဏပုေရဇာတ၊ ဝတၳဳပုေရဇာတ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတ ဟု ၃-ပါး ရွိ၏။
“ေရွး၌ပံုေသ၊ ျဖစ္ခဲ့ေပ၊ မွတ္ေလ ပုေရဇ”
အာရမၼဏပုေရဇာတ ပစၥည္းတရား = ပစၥဳပၸန္ နိပၹႏၷ႐ုပ္ ၁၈။
အာရမၼဏပုေရဇာတ ပစၥယုပၸန္တရား = ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ အာရမၼဏပုေရဇာတပစၥည္းကို ရခိုက္ရေနျဖစ္ေသာ ကာမစိတ္ ၅၄၊ အဘိညာဥ္ ေဒြး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၅၀။
ဝတၳဳပုေရဇာတပစၥည္းသည္ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယႏွင့္ တူ၏။
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတပစၥည္းသည္ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယႏွင့္ တူ၏။
+++
ပစၧာဇာတပစၥည္း
ေနာက္မွ
ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေရွးက ေပါက္ႏွင့္ကာ ႀကီးပြားေနေသာ သစ္ပင္အား
ေနာက္မွ သြန္းေလာင္းအပ္ ႐ြာအပ္ေသာ မိုးေရသည္ စည္ပင္ ႀကီးပြားေစျခင္းငွာ
ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ သတၱဝါတို႔၏ သႏၲာန္မွာ ေနာက္ေနာက္၌ ျဖစ္ေသာ စိတ္တို႔သည္
ေရွးေရွး၌ ျဖစ္၍ ဌီအေနအားျဖင့္ ထင္ရွားရွိသာ ႐ုပ္တို႔အား တည္ခိုင္
သန္စြမ္းေစေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ သေဘာသည္ ပစၧာဇာတပစၥည္း မည္၏။
“သတၱိရွိေန၊ ဌီ႐ုပ္ေတြအား၊ စိတ္ေစႏွစ္ျဖာ၊ ေနာက္ေနာက္လာ၊ တည္ငွာ ပစၧာဇ”
ပစၥည္းတရား = ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ ျဖစ္ေသာအခါ အ႐ူပဝိပါက္ ၄-ခု ၾကဥ္ေသာ ပထမဘဝင္ အစရွိေသာ ေနာက္ ေနာက္ေသာ စိတ္ ၈၅ ခု၊ ေစတသိက္ ၅၂။
ပစၥယုပၸန္တရား = ပဋိသေႏၶအစရွိေသာ ေရွးေရွးေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္၍ ႐ုပ္၏ ဌီသို႔ ေရာက္ေသာ ဧကဇကာယ၊ ဒြိဇကာယ၊ တိဇကာယ၊ စတုဇကာယ။
+++
အာေသဝနပစၥည္း
အဖန္တလဲလဲ
မွီဝဲထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေရွးေရွး၌ ထံုအပ္ေသာ နံ႔သာသည္
ေနာက္ေနာက္၌ ထံုအပ္ေသာ နံ႔သာအား အဆင္းအန႔ံကို လြန္စြာ ပြားေစျခင္းငွာ
ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ေရွးေရွး၌ သင္အံေသာ က်မ္းဂန္သည္ ေနာက္ေနာက္၌
သင္အံေသာ က်မ္းဂန္အား သင္ၾကားေလ့က်က္ ေဆာင္႐ြက္လြယ္ကူေစျခင္းငွာ
ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ေရွးေရွးျဖစ္ေသာ ေဇာတို႔သည္ အျခားမဲ့ျဖစ္ေသာ
ေနာက္ေနာက္ေဇာတို႔အား ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ အာေသဝနပစၥည္း မည္၏။
“ေရွးေဇာအစု၊ ဇာတ္တူမႈေၾကာင့္၊ ကု,အကုပါ၊ ႀကိယာတစ္ဖန္၊ နႏၲရံ၊ ပြားဟန္ ေသဝန”
ပစၥည္းတရား = ဇာတ္တူအဆံုးေဇာ ၾကဥ္ေသာ ေရွးေရွးေသာ ေလာကီေဇာ ၄၇၊ ေစတသိက္ ၅၂။
ပစၥယုပၸန္တရား = ပထမေဇာ, ဖိုလ္ေဇာ ၾကဥ္ေသာ ေနာက္ေနာက္ေသာ ေဇာ ၅၁-ပါး၊ ေစတသိက္ ၅၂-ပါး။
+++
ကမၼပစၥည္း
မိမိေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ေသာ ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔ကို ျပဳျပင္ စီရင္တတ္ေသာ ေစတနာသည္ ကမၼပစၥည္း မည္၏။
သစ္ပင္၏ အျမစ္သည္ သစ္ပင္ႏွင့္တကြျဖစ္၍ ထိုသစ္ပင္အား ၿမဲျမံခိုင္ခန္႔ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ထို႔အတူ ေစတနာသည္ သဟဇာတ္ျဖစ္ေသာ နာမ္႐ုပ္တို႔အား ေက်းဇူးျပဳ၏။ (ဤကား သဟဇာတကမၼ အဖို႔)။
သစ္ပင္၏ အျမစ္သည္ သစ္ပင္ႏွင့္တကြျဖစ္၍ ထိုသစ္ပင္အား ၿမဲျမံခိုင္ခန္႔ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ထို႔အတူ ေစတနာသည္ သဟဇာတ္ျဖစ္ေသာ နာမ္႐ုပ္တို႔အား ေက်းဇူးျပဳ၏။ (ဤကား သဟဇာတကမၼ အဖို႔)။
သဟဇာတကမၼ ပစၥည္းတရား = စိတ္ ၈၉ ၌ ရွိေသာ ေစတနာ။
သဟဇာတကမၼ ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ ၈၉၊ ေစတနာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၅၁၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶ ကမၼဇ႐ုပ္။
ေကာင္းစြာ
လွန္း၍ ေကာင္းစြာ စီရင္အပ္ေသာ မ်ိဳးေစ့သည္ အၫြန္႔ကို ျဖစ္ေစျခင္းငွာ
အမူအရာ လံု႔လ၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ထို႔အတူ အတိတ္ျဖစ္ေသာ
ကုသိုလ္,အကုသိုလ္ေစတနာသည္ ဝိပါက္နာမကၡႏၶာ ကဋတၱာ႐ုပ္တို႔အား အမူအရာ
လံု႔လ၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ၏။ (ဤကား နာနာကၡဏိကကမၼ အဖို႔)။
နာနာကၡဏိကကမၼ ပစၥည္းတရား = အတိတ္ျဖစ္ေသာ ကုသိုလ္, အကုသိုလ္ ေစတနာ ၃၃-ခု။
နာနာကၡဏိကကမၼ ပစၥယုပၸန္တရား = ဝိပါက္စိတ္ ၃၆-ပါး၊ ေစတသိက္ ၃၈-ပါး၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္၊ အသညသတ္ ကမၼဇ႐ုပ္၊ ပဝတၱိ ကမၼဇ႐ုပ္။
+++
ဝိပါကပစၥည္း
အက်ိဳးျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ မွည့္ရင့္မႈသို႔ ေရာက္ေသာ သစ္သီးသစ္ပြင့္တို႔သည္
အရွိန္အစြမ္း ကုန္ခန္းကာ ဗ်ာပါရ လံုးဝမရွိေတာ့ဘဲ သိမ္ေမြ႕ႏုံ႕ေႏွးေသာ
သေဘာသို႔ ေရာက္ၾကသလို နာနာကၡဏိကကမၼပစၥည္းမွ ရင့္က်က္မႈသေဘာ ျဖစ္ကုန္ေသာ
ဝိပါက္တို႔သည္ မိမိကုိယ္တိုင္က ကံမ်ိဳးျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ဗ်ာပါရလံုးဝမရွိ
ၿငိမ္းေအးကာ တကြျဖစ္ဘက္ တရားတို႔ကိုလည္း အရွိန္အဟုန္ ဗ်ာပါရကင္းလ်က္
ၿငိမ္းေအးဖို႔ရာ ေက်းဇူးျပဳေသာတရားသည္ ဝိပါကပစၥည္း မည္၏။
ပစၥည္းတရား
= အခ်င္းခ်င္းအားလည္းေကာင္း၊ အခ်င္းခ်င္း နာမကၡႏၶာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶ
ကမၼဇ႐ုပ္အားလည္းေကာင္း တပ္ေသာ ဝိပါက္ ၃၆၊ ေစတသိက္ ၃၈၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး၊ ဟဒယဝတၳဳအား တပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ။
ပစၥယုပၸန္တရား
= အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ဝိပါက္ ၃၆၊ ေစတသိက္ ၃၈၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး၊ ဝိပါက္ နာမကၡႏၶာမွ ေထာက္အပ္ေသာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶ
ကမၼဇ႐ုပ္၊ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာမွ ေထာက္အပ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။
+++
အာဟာရပစၥည္း
ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစသည္ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ပစၥယုပၸန္ျဖစ္ကုန္ေသာ ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔အား
ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစတတ္သည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ အာဟာရေလးပါးသည္။
အာဟာရပစၥည္း မည္၏။
“ေထာက္ပံ့ခိုင္တြယ္၊ ေက်းဇူးႂကြယ္၊ ေလးသြယ္ အာဟာရ”
အာဟာရပစၥည္းသည္ ႐ုပ္အာဟာရ၊ နာမ္အာဟာရအားျဖင့္ ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။
႐ုပ္အာဟာရ ပစၥည္းတရား = စတုသမု႒ာနိက ၾသဇာ။
႐ုပ္အာဟာရ ပစၥယုပၸန္တရား = ကလာပ္တူၾသဇာၾကဥ္ေသာ ကလာပ္တူကလာပ္ျပားျဖစ္ေသာ စတုသမု႒ာနိက႐ုပ္။
နာမ္အာဟာရ ပစၥည္းတရား = ဖႆ, ေစတနာ, ဝိညာဏ္ဟု ဆိုအပ္ေသာ နာမ္အာဟာရ တရားကိုယ္ ၃-ပါး။
နာမ္အာဟာရ ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။
+++
ဣၿႏၵိယပစၥည္း
အစိုးရသည္ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ တစ္ျပည္တည္း၌ အထူးထူးေသာ တာဝန္ကို ေဆာင္႐ြက္ၾကေသာ
မင္းတို႔သည္ တစ္ပါးေသာ မင္းတို႔၏ ႀကီးကဲေသာ သတၱိကို မျမစ္မူ၍ အသီးအသီး
မိမိတို႔၏ အရာ၌သာ အစိုးရသည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔
နာမ္ဣေျႏၵတရားကိုယ္ ရွစ္ပါး အစရွိသည္တို႔သည္လည္း တစ္ပါးသည္ တစ္ပါး၏ သတၱိကို
မျမစ္မူ၍ မိမိတို႔၏ အရာ၌သာ အစိုးရသည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။
ဣၿႏၵိယပစၥည္းသည္ သဟဇာတိၿႏၵိယ၊ ပုေရဇာတိၿႏၵိယ၊ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယအားျဖင့္ ၃-ပါး ရွိ၏။
သဟဇာတိၿႏၵိယ ပစၥည္းတရား = ဇီဝိတ၊ စိတ္၊ ေဝဒနာ၊ သဒၶါ၊ ဝီရိယ၊ သတိ၊ ဧကဂၢတာ၊ ပညာဟု ဆိုအပ္ေသာ နာမ္ဣေျႏၵတရားကိုယ္ ၈-ပါး။
သဟဇာတိၿႏၵိယ ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။
ပုေရဇာတိၿႏၵိယ ပစၥည္းတရား = မဇၨ်ိမာယုကျဖစ္၍ အတီတဘဝင္ႏွင့္ ဥပါဒ္ၿပိဳင္ေသာ စကၡဳဝတၳဳ၊ ေသာတဝတၳဳ၊ ဃာနဝတၳဳ၊ ဇိဝွါဝတၳဳ၊ ကာယဝတၳဳ။
ပုေရဇာတိၿႏၵိယ ပစၥယုပၸန္တရား = ေဒြးပၪၥဝိညာဏ္ ၁၀၊ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇။
႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယ ပစၥည္းတရား = ႐ုပ္ဇီဝိတိေျႏၵ။
႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယ ပစၥယုပၸန္တရား = ႐ုပ္ဇီဝိတိေျႏၵၾကဥ္ေသာ ကလာပ္တူကမၼဇ႐ုပ္ ၉-ခု။
+++
စ်ာနပစၥည္း
ကပ္၍
႐ႈတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ကသိုဏ္းစေသာ အာ႐ုံသို႔ ကပ္၍
ၾကံျခင္း၊ လကၡဏာေရးသံုးပါးသို႔ ကပ္၍ ၾကံျခင္း အစြမ္းအားျဖင့္ ကပ္၍ အာ႐ုံကို
ၾကံတတ္ကုန္ေသာအားျဖင့္ ဝိတက္အစရွိသည္တို႔သည္ စ်ာနပစၥည္း မည္၏။
ပစၥည္းတရား = ဝိတက္၊ ဝိစာရ၊ ပီတိ၊ ေဝဒနာ၊ ဧကဂၢတာဟု ဆိုအပ္ေသာ စ်ာန္တရားကိုယ္ ငါးပါး။
ပစၥယုပၸန္တရား = ေဒြးပၪၥဝိညာဏ္ ၁၀ ၾကဥ္ေသာ စိတ္ ၇၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။
+++
မဂၢပစၥည္း
သုဂတိဘံု၊
ဒုဂၢတိဘံု၊ နိဗၺာန္ဘံုသို႔ ဆိုက္ေရာက္ေစႏိုင္ေသာ လမ္းခရီးသေဘာသတၱိအားျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ကုန္ေသာ သမၼာဒိ႒ိစေသာ တရားတို႔သည္ မဂၢပစၥည္း မည္၏။
ပစၥည္းတရား = ပညာ၊ ဝိတက္၊ ဝိရတီ(၃)၊ ဝိရိယ၊ သတိ၊ ဧကဂၢတာ၊ ဒိ႒ိဟု ဆိုအပ္ေသာ မဂၢင္တရားကိုယ္ ၉-ပါး။
ပစၥယုပၸန္တရား = သဟိတ္စိတ္ ၇၁၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။
+++
သမၸယုတၱပစၥည္း
ႏို႔ရည္၊
တင္လဲ၊ ေထာပတ္၊ ပ်ားသကာဟူေသာ စတုမဓူအရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း ႏွီးေႏွာသည္ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ နာမ္ခႏၶာေလးပါးသည္လည္း အခ်င္းခ်င္း မေကြမကြာ ယွဥ္သည္၏
အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
ပစၥည္းတရား = အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။
ပစၥယုပၸန္တရား = အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။
+++
ဝိပၸယုတၱပစၥည္း
အခ်ိဳ
အခ်ဥ္ အစပ္ အငန္ အဖန္ အခါး ဟူေသာ အရသာ ၆-ပါးသည္ အခ်င္းခ်င္း မႏွီးေႏွာ
မယွဥ္ေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္တို႔၏ အခ်င္းခ်င္း
မယွဥ္သည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။
ဝိပၸယုတၱပစၥည္းသည္ သဟဇာတဝိပၸယုတ္၊ ပုေရဇာတဝိပၸယုတ္၊ ပစၧာဇာတဝိပၸယုတ္အားျဖင့္ ၃-ပါး အျပား ရွိ၏။
သဟဇာတဝိပၸယုတၱ ပစၥည္းတရား
= ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ ျဖစ္ေသာအခါ အ႐ူပဝိပါက္ ၄-ခု၊ ေဒြးပၪၥဝိညာဏ္ ၁၀၊
ရဟႏၲာတို႔၏ စုတိစိတ္ၾကဥ္ေသာ စိတ္ ၇၅၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ
ေလးပါး၊ အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။
သဟဇာတဝိပၸယုတၱ ပစၥယုပၸန္တရား = နာမကၡႏၶာမွ ေထာက္အပ္ေသာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။ အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။
ပုေရဇာတဝိပၸယုတ္သည္ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ ႏွစ္ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပစၧာဇာတဝိပၸယုတ္သည္ ပစၧာဇာတႏွင့္ တူ၏။
+++
အတၳိပစၥည္း
ရွိသည္ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေျမႀကီး ဟိမဝႏၲာေတာင္တို႔သည္ မိမိထင္ရွားရွိခိုက္
မိမိအေပၚ ေပါက္ေရာက္ၾကေသာ ထိုထိုသစ္ပင္ ေဆးပင္စသည္တို႔အား ၾသဇာထက္ျမက္ေအာင္
စိမ္း႐ႊင္ေအာင္ ေထာက္ပံ့သလို မိမိထင္ရွားရွိခိုက္ ထင္ရွားရွိေနေသာ
တရားတို႔အား ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။
အတၳိပစၥည္းသည္ (၁) သဟဇာတတၳိ၊ (၂) ပုေရဇာတတၳိိ၊ (၃) ပစၧာဇာတတၳိ၊ (၄) အာဟာရတၳိ၊ (၅) ဣၿႏၵိယတၳိအားျဖင့္ ၅-ပါး အျပား ရွိ၏။
ထို ၅-ပါးတို႔တြင္ သဟဇာတတၳိသည္ သဟဇာတ ၃-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတတၳိသည္ ပုေရဇာတ ၂-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပစၧာဇာတတၳိသည္ ပစၧာဇာတႏွင့္ တူ၏။
အာဟာရတၳိသည္ ႐ုပ္အာဟာရႏွင့္ တူ၏။
ဣၿႏၵိယတၳိသည္ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတတၳိသည္ ပုေရဇာတ ၂-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပစၧာဇာတတၳိသည္ ပစၧာဇာတႏွင့္ တူ၏။
အာဟာရတၳိသည္ ႐ုပ္အာဟာရႏွင့္ တူ၏။
ဣၿႏၵိယတၳိသည္ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယႏွင့္ တူ၏။
+++
နတၳိပစၥည္း
မီးေရာင္၏
ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈသည္ အေမွာင္ျဖစ္ရန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊
ညဥ့္ကုန္မႈသည္ ေနထြက္ရန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း
မိမိတို႔ခ်ဳပ္မႈျဖင့္ ေနာက္စိတ္မ်ား ဥပါဒ္ျဖစ္ေပၚရန္ ထင္ရွားမရွိဘဲ
ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။
ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အနႏၲရပစၥည္းႏွင့္ အတူတူ ျဖစ္၏။
+++
ဝိဂတပစၥည္း
ေနဝင္ျခင္းသည္
လထြက္ရန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ေနဝင္ျခင္းသည္ အေမွာင္ျဖစ္ရန္
ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ မိမိတို႔ ကင္းခ်ဳပ္မႈျဖင့္
ေနာက္ေနာက္တရားျဖစ္ေပၚရန္ ကင္း၍ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။
ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အနႏၲရပစၥည္းႏွင့္ အတူတူ ျဖစ္၏။
+++
အဝိဂတပစၥည္း
မဟာသမုဒၵရာသည္
မိမိကို မွီ၍ ေနကုန္ေသာ ငါးလိပ္မကန္းစသည္တို႔အား ပီတိေသာမနႆကို
ပြားေစျခင္းငွာ မကင္းေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔
မိမိမကင္းမခ်ဳပ္ေသးဘဲ ပစၥဳပၸန္ရွိဆဲအေနအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။
ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အတၳိပစၥည္းႏွင့္ အတူတူ ျဖစ္၏။
+++
နတၳိႏွင့္ ဝိဂတ အထူး
ဥပါဒ္,ဌီ,ဘင္ခ်ဳပ္ၿပီး၍ ကင္းဆိတ္မႈသေဘာသည္ နတၳိသေဘာ။
ခ်ဳပ္ကာမွ်ျဖစ္ေသာ သေဘာသည္ ဝိဂတသေဘာ။
ခ်ဳပ္ကာမွ်ျဖစ္ေသာ သေဘာသည္ ဝိဂတသေဘာ။
+++
အတၳိႏွင့္ အဝိဂတ အထူး
ပရမတၳသဘာဝ ခဏိကပစၥဳပၸန္ မေဖာက္မျပန္ မိမိသေဘာ ထင္ရွားရွိေနသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမႈသည္ အတၳိသေဘာ။
ပရမတၳသေဘာမကင္း ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ မေရာက္ေသးေသာ သေဘာျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမႈသည္ အဝိဂတသေဘာ။
ပရမတၳသေဘာမကင္း ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ မေရာက္ေသးေသာ သေဘာျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမႈသည္ အဝိဂတသေဘာ။
+++
အာရမၼဏာဓိပတိႏွင့္ အာရမၼဏူပနိႆယ အထူး
အေလးအျမတ္ ျပဳအပ္သည္၏ အျဖစ္မွ်ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းသည္ အာရမၼဏာဓိပတိပစၥည္း မည္၏။
အေလးအျမတ္ ျပဳအပ္သည္၏ အျဖစ္တြင္ လြန္ကဲ အားႀကီးေသာ အေၾကာင္း၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းသည္ အာရမၼဏူပနိႆယပစၥည္း မည္၏။
အေလးအျမတ္ ျပဳအပ္သည္၏ အျဖစ္တြင္ လြန္ကဲ အားႀကီးေသာ အေၾကာင္း၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းသည္ အာရမၼဏူပနိႆယပစၥည္း မည္၏။
+++
အနႏၲရႏွင့္ အနႏၲ႐ူပနိႆယ အထူး
မိမိတို႔၏ အျခားမဲ့၌ ေလ်ာက္ပတ္ေသာ စိတၱဳပၸါဒ္ကို ျဖစ္ေစျခင္းငွာ စြမ္းႏိုင္ေသာ သတၱိရွိေသာ တရားသည္ အနႏၲရပစၥည္း မည္၏။
အားႀကီးေသာ အေၾကာင္း၏ အစြမ္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းငွာ စြမ္းႏိုင္ေသာ သတၱိသည္ အနႏၲ႐ူပနိႆယပစၥည္း မည္၏။
အားႀကီးေသာ အေၾကာင္း၏ အစြမ္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းငွာ စြမ္းႏိုင္ေသာ သတၱိသည္ အနႏၲ႐ူပနိႆယပစၥည္း မည္၏။
+++
နိႆယႏွင့္ ဥပနိႆယ အထူး
သာမညျဖစ္ေသာ မွီရာအေၾကာင္းသည္ နိႆယပစၥည္း၊
ဝိေသသျဖစ္ေသာ အားႀကီးေသာ မွီရာျဖစ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ဥပနိႆယပစၥည္း မည္၏။
ဝိေသသျဖစ္ေသာ အားႀကီးေသာ မွီရာျဖစ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ဥပနိႆယပစၥည္း မည္၏။
ဥပမာ-သေလးထမင္းျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းမ်ားတို႔တြင္ ထမင္းခ်က္သမား၊ ထမင္းအိုး၊ ထင္းမီးစေသာ အေၾကာင္းတို႔သည္ နိႆယပစၥည္းမွ်သာ ျဖစ္ကုန္၏။
သေလးမ်ိဳးေစ့၊ သေလးစပါး၊ လယ္ခင္း၊ မိုးေရတို႔သည္သာလွ်င္ ထမင္း၏ ဥပနိႆယပစၥည္း ျဖစ္ႏိုင္ၾကကုန္၏။
သေလးမ်ိဳးေစ့ စသည္တို႔ေၾကာင့္သာ ထမင္းခ်က္သမားႏွင့္ ထမင္းအိုးစသည္တို႔သည္ သေလးထမင္းျဖစ္ေအာင္ အစြမ္းထုတ္ႏိုင္ၾကကုန္၏။
သေလးမ်ိဳးေစ့ စသည္တို႔ေၾကာင့္သာ ထမင္းခ်က္သမားႏွင့္ ထမင္းအိုးစသည္တို႔သည္ သေလးထမင္းျဖစ္ေအာင္ အစြမ္းထုတ္ႏိုင္ၾကကုန္၏။
+++
ဧကဇကာယ၊ ဒြိဇကာယ၊ တိဇကာယ၊ စတုဇကာယ
ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဥပၸါဒကၡဏ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ႐ုပ္သည္ ဧကဇကာယ မည္၏။
ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဌီကာလ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ, ဥတုဇ႐ုပ္သည္ ဒြိဇကာယ မည္၏။
ပဋိသေႏၶေနာင္ ပဌမဘဝင္စိတ္၏ ဥပၸါဒကၡဏ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ, ဥတုဇ, စိတၱဇ႐ုပ္သည္ တိဇကာယ မည္၏။
အာဟာရဇ႐ုပ္ ျဖစ္ေပၚေသာအခါ ကမၼဇ, ဥတုဇ, စိတၱဇ, အာဟာရဇ႐ုပ္သည္ စတုဇကာယ မည္၏။
ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဌီကာလ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ, ဥတုဇ႐ုပ္သည္ ဒြိဇကာယ မည္၏။
ပဋိသေႏၶေနာင္ ပဌမဘဝင္စိတ္၏ ဥပၸါဒကၡဏ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ, ဥတုဇ, စိတၱဇ႐ုပ္သည္ တိဇကာယ မည္၏။
အာဟာရဇ႐ုပ္ ျဖစ္ေပၚေသာအခါ ကမၼဇ, ဥတုဇ, စိတၱဇ, အာဟာရဇ႐ုပ္သည္ စတုဇကာယ မည္၏။
+++++
| အမည္ | ပစၥည္း | ပစၥယုပၸန္ |
|---|---|---|
| ေဟတု | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| အာရမၼဏ | နာမ္,႐ုပ္,နိဗၺာန္,ပညတ္ | နာမ္ |
| အဓိပတိ (အာရမၼဏာဓိပတိ) | နာမ္,႐ုပ္,နိဗၺာန္ | နာမ္ |
| အဓိပတိ (သဟဇာတာဓိပတိ) | နာမ္ | နာမ္ |
| အနႏၲရ, သမနႏၲရ, အနႏၲ႐ူပနိႆယ, နတၳိ, ဝိဂတ | နာမ္ | နာမ္ |
| သဟဇာတ, သဟဇာတနိႆယ, သဟဇာတၳိ, သဟဇာတဝိဂတ | နာမ္,႐ုပ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| အညမည | နာမ္,႐ုပ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| နိႆယ (သဟဇာတနိႆယ) | နာမ္,႐ုပ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| နိႆယ (ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ) | ႐ုပ္ | နာမ္ |
| နိႆယ (ဝတၳဳရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ) | ႐ုပ္ | နာမ္ |
| ဥပနိႆယ (အာရမၼဏူပနိႆယ) | နာမ္,႐ုပ္,နိဗၺာန္ | နာမ္ |
| ဥပနိႆယ (အနႏၲ႐ူပနိႆယ) | နာမ္ | နာမ္ |
| ဥပနိႆယ (ပကတူပနိႆယ) | နာမ္,႐ုပ္,ပညတ္ | နာမ္ |
| ပုေရဇာတ (ဝတၳဳပုေရဇာတ) | ႐ုပ္ | နာမ္ |
| ပုေရဇာတ (အာရမၼဏပုေရဇာတ) | ႐ုပ္ | နာမ္ |
| ပစၧာဇာတ | နာမ္ | ႐ုပ္ |
| အာေသဝန | နာမ္ | နာမ္ |
| ကမၼ (နာနကၡဏိကကမၼ) | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| ကမၼ (သဟဇာတကမၼ) | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| ဝိပါက | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| အာဟာရ (႐ုပ္အာဟာရ) | ႐ုပ္ | ႐ုပ္ |
| အာဟာရ (နာမ္အာဟာရ) | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| ဣၿႏၵိယ (ဝတၳဳပုေရဇာတိၿႏၵိယ) | ႐ုပ္ | နာမ္ |
| ဣၿႏၵိယ (႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယ) | ႐ုပ္ | ႐ုပ္ |
| ဣၿႏၵိယ (သဟဇာတိၿႏၵိယ) | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| စ်ာန | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| မဂၢ | နာမ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| သမၸယုတၱ | နာမ္ | နာမ္ |
| ဝိပၸယုတၱ (သဟဇာတဝိပၸယုတ္) | နာမ္,႐ုပ္ | နာမ္,႐ုပ္ |
| ဝိပၸယုတၱ (ပုေရဇာတဝိပၸယုတ္) | ႐ုပ္ | နာမ္ |
| ဝိပၸယုတၱ (ပစၧာဇာတဝိပၸယုတ္) | နာမ္ | ႐ုပ္ |
အထၳိပစၥည္းသည္ သဟဇာတတၳိ၊ ပုေရဇာတတၳိ၊ ပစၧာဇာတတၳိ၊ အာဟာရတၳိ၊ ဣၿႏၵိယတၳိ အားျဖင့္ ၅-ပါး အျပားရွိ၏။
ထို ၅-ပါးတို႔တြင္ –
သဟဇာတတၳိသည္ သဟဇာတ ၃-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတတၳိသည္ ပုေရဇာတ ၂-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပစၧာဇာတတၳိသည္ ပစၧဇာတႏွင့္ တူ၏။
အာဟာရတၳိသည္ ႐ုပ္အာဟာရႏွင့္ တူ၏။
ဣၿႏၵိယတၳိသည္ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယႏွင့္ တူ၏။
ထို ၅-ပါးတို႔တြင္ –
သဟဇာတတၳိသည္ သဟဇာတ ၃-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတတၳိသည္ ပုေရဇာတ ၂-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပစၧာဇာတတၳိသည္ ပစၧဇာတႏွင့္ တူ၏။
အာဟာရတၳိသည္ ႐ုပ္အာဟာရႏွင့္ တူ၏။
ဣၿႏၵိယတၳိသည္ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယႏွင့္ တူ၏။
နတၳိႏွင့္ ဝိဂတပစၥည္းတို႔သည္ အနႏၲရႏွင့္ တူ၏။
အဝိဂတသည္ အတၳိႏွင့္ တူ၏။
+++++
ပစၥည္းသေဘာတူ ေပါင္း၍ ျပျခင္း
ဤ ၂၄-ပစၥည္းတို႔တြင္ –
(၁) နာမ္သည္ နာမ္အား ပစၥည္း-ပစၥယုပၸန္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳရာ၌ အနႏၲရ၊ သမနႏၲရ၊ နတၳိ၊ ဝိဂတ၊ အာေသဝန၊ သမၸယုတၱအားျဖင့္ ၆-ပစၥည္း။
(၂) နာမ္သည္ နာမ္႐ုပ္အား ပစၥည္း-ပစၥယုပၸန္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳရာ၌ ေဟတု၊ စ်ာန၊ မဂၢ၊ ကမၼ၊ ဝိပါကအားျဖင့္ ၅-ပစၥည္း။
(၃) နာမ္သည္ ႐ုပ္အား ေက်းဇူးျပဳရာ၌ ပစၧာဇာတပစၥည္း။
(၄) ႐ုပ္သည္ နာမ္အား ေက်းဇူးျပဳရာ၌ ပုေရဇာတပစၥည္း။
(၅) ပညတ္,နာမ္,႐ုပ္တို႔သည္ နာမ္အား ေက်းဇူးျပဳရာ၌ အာရမၼဏ၊ ဥပနိႆယ ၂-ပစၥည္း။
(၆)
နာမ္႐ုပ္ ၂-ပါးသည္ နာမ္႐ုပ္ ၂-ပါးအား ေက်းဇူးျပဳရာ၌ အဓိပတိ၊ သဟဇာတ၊ အညမည၊
နိႆယ၊ အာဟာရ၊ ဣၿႏၵိယ၊ ဝိပၸယုတၱ၊ အတၳိ၊ အဝိဂတအားျဖင့္ ၉-ပစၥည္းျဖင့္
ေက်းဇူးျပဳကုန္၏။
ပစၥည္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္
၂၄-ပစၥည္းတို႔ကို အက်ဥ္းခ်ဳံး၍ သိမ္း႐ုံး ေပါင္းစည္းအပ္သည္ရွိေသာ္ –
(၁) အာရမၼဏ
(၂) ဥပနိႆယ
(၃) ကမၼ
(၄) အတၳိ စေသာ ၄-ပစၥည္းသို႔သာ ဝင္ကုန္၏။
(၂) ဥပနိႆယ
(၃) ကမၼ
(၄) အတၳိ စေသာ ၄-ပစၥည္းသို႔သာ ဝင္ကုန္၏။
(၁)
အာရမၼဏပစၥည္း၌ အာရမၼဏာဓိပတိ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ၊ အာရမၼဏူပနိႆယ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတဝိပၸယုတၱ၊ အာရမၼဏပုေရဇာတတၳိ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတအဝိဂတ ဤ ၇-ပစၥည္းႏွင့္ အာရမၼဏပါ ေပါင္း ၈-ပစၥည္းတို႔သည္
အာရမၼဏ ရွစ္မ်ိဳး မည္ကုန္၏။
(အာ၊ ဓိ၊ နိ၊ ဥ၊ ပု၊ ဝိပ္၊ အတ္၊ အဝိ တို႔တည္း။)
(အာ၊ ဓိ၊ နိ၊ ဥ၊ ပု၊ ဝိပ္၊ အတ္၊ အဝိ တို႔တည္း။)
(၂)
ဥပနိႆယ၌ အနႏၲရ၊ သမနႏၲရ၊ အနႏၲ႐ူပနိႆယ၊ ပကတူပနိႆယ၊ အာေသဝန၊ အနႏၲရကမၼ၊
ဗလဝနာနာကၡဏိကကမၼ၊ နတၳိ၊ ဝိဂတ ဤ ၉-ပစၥည္းတို႔သည္ ဥပနိႆယ ၉-မ်ိဳး၊
ပစၥည္းအားျဖင့္ ၇-ပါး မည္ကုန္၏။
(အနံ၊ သနံ၊ ဥ၊ အာေသ၊ ကံ၊ နတ္၊ ဝိဂတ တို႔တည္း။)
(အနံ၊ သနံ၊ ဥ၊ အာေသ၊ ကံ၊ နတ္၊ ဝိဂတ တို႔တည္း။)
(၃)
ကမၼမွာ ကာမဝိပါက္အားတပ္ေသာ ဒုဗၺလကမၼ၊ ကဋတၳာ႐ုပ္အားတပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရကုသိုလ္,
အကုသိုလ္ေစတနာဟု ဆိုအပ္ေသာ ဗလဝဒုဗၺလကမၼတစ္ပါးသာတည္း။ ဤကား
နာနာကၡဏိကကမၼမ်ိဳးတည္း။
(၄) အတၳိ၌ (က) သဟဇာတတၳိ၊ (ခ) ဝတၳဳပုေရဇာတတၳိ၊ (ဂ) ပစၧာဇာတတၳိ၊ (ဃ) ႐ူပအာဟာရတၳိ၊ (င) ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယတၳိ ဟူ၍ ၅-ပါး အျပားရွိ၏။
(က)သဟဇာတတၳိ၌
ေဟတု၊ သဟဇာတာဓိပတိ၊ သဟဇာတ၊ အညမည၊ သဟဇာတနိႆယ၊ သဟဇာတကမၼ၊ ဝိပါက၊ နာမ္အာဟာရ၊
သဟဇာတိၿႏၵိယ၊ စ်ာန၊ မဂၢ၊ သမၸယုတၱ၊ သဟဇာတဝိပၸယုတၱ၊ သဟဇာတတၳိ၊ သဟဇာတအဝိဂတ –
ေပါင္း သဟဇာတမ်ိဳး ၁၅-ပါး။
(ခ)
ဝတၳဳပုေရဇာတတၳိ၌ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ၊ ဝတၳဳပုေရဇာတ၊ ဝတၳဳပုေရဇာတိၿႏၵိယ၊
ဝတၳဳပုေရဇာတဝိပၸယုတၱ၊ ဝတၳဳပုေရဇာတတၳိ၊ ဝတၳဳပုေရဇာတအဝိဂတ – ေပါင္း သဟဇာတ
၆-ပါး။
(ဂ) ပစၧာဇာတတၳိ၌ ပစၧာဇာတ၊ ပစၧာဇာတဝိပၸယုတၱ၊ ပစၧာဇာတတၳိ၊ ပစၧာဇာတအဝိဂတ – ေပါင္း ပစၧာဇာတမ်ိဳး ၄-ပါး။
(ဃ) ႐ူပအာဟာရတၳိ၌ ႐ုပ္အာဟာရ၊ ႐ုပ္အာဟာရတၳိ၊ ႐ူပါဟာရအဝိဂတ – ေပါင္း ႐ုပ္အာဟာရမ်ိဳး ၃-ပါး။
(င) ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယတၳိ၌ ႐ုပ္ဇီဝိတိေျႏၵ၊ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယတၳိ၊ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယအဝိဂတ – ေပါင္း ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယမ်ိဳး ၃-ပါး ဟူလို။
ကာလသံုးပါး စသည္ျဖင့္ ေဝဖန္ျပျခင္း
ေဟတု၊
သဟဇာတ၊ အညမည၊ နိႆယ၊ ပုေရဇာတ၊ ပစၧာဇာတ၊ ဝိပါက၊ အာဟာရ၊ ဣၿႏၵိယ၊ စ်ာန၊ မဂၢ၊
သမၸယုတၱ၊ ဝိပၸယုတၱ၊ အတၳိ၊ အဝိဂတ – ဤ ၁၅-ပစၥည္းတို႔သည္ ပစၥဳပၸန္ကာလ တစ္ပါး၌
ျဖစ္၏။
အနႏၲရ၊ သမနႏၲရ၊ အာေသဝန၊ နတၳိ၊ ဝိဂတ – ၌ ၅-ပါးတို႔သည္ အတိတ္ကာလ တစ္ပါးတည္း၌သာ ျဖစ္၏။
ဤ ၂၀-ေသာ ပစၥည္းတို႔သည္ ကာလတစ္ပါးတည္း၌သာ ျဖစ္ေသာ ပစၥည္း မည္၏။
သဟဇာတကမၼပစၥည္းသည္
ပစၥဳပၸန္ကာလ၌ ျဖစ္၍၊ နာနာကၡဏိကကမၼပစၥည္းသည္ အတိတ္ကာလ၌ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္
ကမၼပစၥည္းသည္ ကာလ ၂-ပါး၌ ျဖစ္ေသာ ေဒြကာလိကပစၥည္း မည္၏။
အာရမၼဏ၊ အဓိပတိ၊ ဥပနိႆယ ဤ ၃-ပစၥည္းတို႔သည္ ပစၥဳပၸန္၊ အတိတ္၊ အနာဂတ္ဟူေသာ ကာလ ၃-ပါး၌ ျဖစ္ကုန္ေသာေၾကာင့္ ေတကာလိကပစၥည္း မည္ကုန္၏။
နိဗၺာန္, ပညတ္ ၂-ပါးတို႔သည္ ကာလ ၃-ပါးမွ လြတ္ေသာ တရားတို႔ မည္ကုန္၏။
အာရမၼဏ၊
အဓိပတိ၊ သဟဇာတ၊ အညမည၊ နိႆယ၊ ဥပနိႆယ၊ ပုေရဇာတ၊ အာဟာရ၊ အတၳိ၊ အဝိဂတ – ဤ
၁၀-ပါးေသာ ပစၥည္းတို႔သည္ အဇၥ်တၳ ဗဟိဒၶ ၂-ပါးလံုး၌ ျဖစ္ေသာ တရားတို႔
မည္ကုန္၏။
ႂကြင္းေသာ ၁၄-ပစၥည္းတို႔သည္ အဇၥ်တၳျဖစ္ေသာ ပစၥည္းတို႔ မည္ကုန္၏။
ႂကြင္းေသာ ၁၄-ပစၥည္းတို႔သည္ အဇၥ်တၳျဖစ္ေသာ ပစၥည္းတို႔ မည္ကုန္၏။
+++++
အမ်ိဳးအားျဖင့္ ခြဲဟန္
သဟဇာတမ်ိဳး ၁၅-ပါး
ေဟတု၊
သဟဇာတာဓိပတိ၊
သဟဇာတ၊
အညမည၊
သဟဇာတနိႆယ၊
သဟဇာတကမၼ၊
ဝိပါက၊
နာမ္အာဟာရ၊
သဟဇာတိၿႏၵိယ၊
စ်ာန၊
မဂၢ၊
သမၸယုတၱ၊
သဟဇာတဝိပၸယုတၱ၊
သဟဇာတတၳိ၊
သဟဇာတအဝိဂတ။
သဟဇာတာဓိပတိ၊
သဟဇာတ၊
အညမည၊
သဟဇာတနိႆယ၊
သဟဇာတကမၼ၊
ဝိပါက၊
နာမ္အာဟာရ၊
သဟဇာတိၿႏၵိယ၊
စ်ာန၊
မဂၢ၊
သမၸယုတၱ၊
သဟဇာတဝိပၸယုတၱ၊
သဟဇာတတၳိ၊
သဟဇာတအဝိဂတ။
အာရမၼဏမ်ိဳး ၈-ပါး
အာရမၼဏ၊
အာရမၼဏာဓိပတိ၊
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ၊
အရမၼဏူပနိႆယ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတ၊
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတဝိပၸယုတၱ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတတၳိ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတအဝိဂတ။
အာရမၼဏာဓိပတိ၊
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ၊
အရမၼဏူပနိႆယ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတ၊
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတဝိပၸယုတၱ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတတၳိ၊
အာရမၼဏပုေရဇာတအဝိဂတ။
(အခ်ိဳ႕စာအုပ္မ်ား၌
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတတၳိ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတအဝိဂတ ဟု ဆို၏။
ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတဆိုလွ်င္ ဝတၳဳမဟုတ္ေသာ အာရမၼဏပုေရဇာတတို႔ မပါဝင္ႏုိင္။
အာရမၼဏပုေရဇာတဆိုမွ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတ၊ အာရမၼဏပုေရဇာတ အားလံုး ပါဝင္ႏိုင္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕စာအုပ္မ်ား၌ ခြဲျခားပံုမွာ မစံုလင္။)
အနႏၲရမ်ိဳး ၇-ပါး
အနႏၲရ၊
သမနႏၲရ၊
အနႏၲ႐ူပနိႆယ၊
အာေသဝန၊
ပကတူပနိႆယကမၼတစိတ္၊
နတၳိ၊
ဝိဂတ။
သမနႏၲရ၊
အနႏၲ႐ူပနိႆယ၊
အာေသဝန၊
ပကတူပနိႆယကမၼတစိတ္၊
နတၳိ၊
ဝိဂတ။
(ဖိုလ္အား
ေက်းဇူးျပဳေသာ မဂၢေစတနာကို ပကတူပနိႆယ နာနာကၡဏိကကမၼတစိတ္ဟု ဆိုထားသည္။
ထိုေစတနာသည္ ေနာက္ေနာက္စိတ္ေစတသိက္အား ေက်းဇူးျပဳေသာ ဗလဝေရွ႕စိတၱဳပၸါဒ္တြင္
ပါဝင္ေသာေၾကာင့္ ပကတူပနိႆယတစိတ္လည္း ဟုတ္၏။ ေစတနာတရားျဖစ္၍
နာနာကၡဏိကကမၼတစိတ္လည္း ဟုတ္၏။ အျခားမဲ့ဖိုလ္အား ေက်းဇူးျပဳေသာေၾကာင့္
အနႏၲရမ်ိဳးတြင္လည္း ပါဝင္ရသည္။ ဤအနႏၲရမ်ိဳး ၇-ပါးကို အခ်ိဳ႕စာအုပ္၌
“အနႏၲ႐ူပနိႆယပကတူပမ်ိဳး”ဟုလည္း နာမည္ေပး၏။ ထိုသို႔ေပးျခင္းသည္
“အာရမၼဏူပနိႆယ၊ ေပ၊ သေမာဓာနံဂစၧႏၲိ”ဟူေသာ သၿဂႋဳဟ္၌ ျပသည့္ ပစၥည္း
၄-မ်ိဳးတြင္ ဥပနိႆယမ်ိဳး၌ ဤအနႏၲရ ၇-ပါးလံုး ဝင္ၾကရေသာေၾကာင့္ ေကာင္းလွေပ၏။)
ဝတၳဳပုေရဇာတမ်ိဳး ၆-ပါး
ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ၊
ဝတၳဳပုေရဇာတ၊
ပုေရဇာတိၿႏၵိယ၊
ဝတၳဳပုေရဇာတဝိပၸယုတ္၊
ဝတၳဳပုေရဇာတတၳိ၊
ဝတၳဳပုေရဇာတအဝိဂတ။
ဝတၳဳပုေရဇာတ၊
ပုေရဇာတိၿႏၵိယ၊
ဝတၳဳပုေရဇာတဝိပၸယုတ္၊
ဝတၳဳပုေရဇာတတၳိ၊
ဝတၳဳပုေရဇာတအဝိဂတ။
(အခ်ိဳ႕စာအုပ္၌
“ပုေရဇာတမ်ိဳး”ဟု နာမည္တပ္၏။ ပုေရဇာတဟု သာမန္ဆိုလွ်င္ အာရမၼဏပုေရဇာတမ်ားပါ
ပါဝင္ဖြယ္ ရွိ၏။ ထိုအာရမၼဏပုေရဇာတစုကား အာရမၼဏမ်ိဳး၌ ပါဝင္ခဲ့ၿပီ။
ထို႔ေၾကာင့္ မ်ားစြာေသာ ဆရာျမတ္တို႔က “ဝတၳဳပုေရဇာတမ်ိဳး”ဟု နာမည္တပ္ၾကသည္။)
ပစၧာဇာတမ်ိဳး ၄-ပါး
ပစၧာဇာတ၊
ပစၧာဇာတဝိပၸယုတၱ၊
ပစၧာဇာတတၳိ၊
ပစၧာဇာတအဝိဂတ။
ပစၧာဇာတဝိပၸယုတၱ၊
ပစၧာဇာတတၳိ၊
ပစၧာဇာတအဝိဂတ။
အာဟာရမ်ိဳး ၃-ပါး
႐ုပ္အာဟာရ၊
အာဟာရတၳိ၊
အာဟာရအဝိဂတ။
အာဟာရတၳိ၊
အာဟာရအဝိဂတ။
႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယမ်ိဳး ၃-ပါး
႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယ၊
ဣၿႏၵိယတၳိ၊
ဣၿႏၵိယအဝိဂတ။
ဣၿႏၵိယတၳိ၊
ဣၿႏၵိယအဝိဂတ။
(“႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယတၳိ”ဟုလည္း အခ်ိဳ႕စာ ရွိ၏။ ပစၥည္း ၄-မ်ိဳးျဖင့္ ခြဲလွ်င္ အတၳိမ်ိဳးတြင္ ပါဝင္ရမည္ ျဖစ္၍ ေကာင္း၏။)
ပကတူပနိႆယမ်ိဳး ၂-ပါး
၁။ ေနာက္ေနာက္စိတ္ေစတသိက္အား တပ္ေသာ ဗလဝျဖစ္ေသာ ေရွးေရွးစိတၱဳပၸါဒ္ ႐ုပ္ ပညတ္ဟူေသာ သုဒၶပကတူပနိႆယ။
၂။ ဝိပါက္နာမကၡႏၶာအား တပ္ေသာ ဗလဝကံဟူေသာ မိႆကပကတူပနိႆယ နာနာကၡဏိကကမၼ။
၂။ ဝိပါက္နာမကၡႏၶာအား တပ္ေသာ ဗလဝကံဟူေသာ မိႆကပကတူပနိႆယ နာနာကၡဏိကကမၼ။
(၁-သည္
“ရာဂါဒေယာပန၊ ေပ၊ ကုသလာဒိဓမၼာနံ”ႏွင့္ ညီ၏။ ၂-ကား “ကမၼံ ဝိပါကာနံ”ႏွင့္
ညီသည္။ ဗလဝကံကို ေကာက္ရာ၌ အနႏၲရမ်ိဳးတြင္ ပါဝင္ၿပီးေသာ မဂၢေစတနာကို ၾကည္။
ဤပကတူပ ၂-မ်ိဳးသည္ ၃-ခ်က္စု ဆို႐ိုးစာအုပ္မ်ား၌ မရွိေသာ္လည္း သၿဂႋဳဟ္မွာပင္
တိုက္႐ိုက္ ရွိေပသည္။)
နာနာကၡဏိကကမၼမ်ိဳး တစ္ပါး
ကာမဝိပါက္အား တပ္ေသာ ဒုဗၺလကမၼ, ကဋတၱာ႐ုပ္အား တပ္ေသာ ဗလဝဒုဗၺလကမၼ။
[ကာမဝိပါက္အား
တပ္ေသာ ဗလဝကံမွာ ပကတူပနိႆယတြင္ ပါဝင္ၿပီ။ မဟဂၢဳတ္ေလာကုတၱရာကံဟူေသာ
ေစတနာတို႔ကား ဒုဗၺလဟု မရွိ။ ဗလဝခ်ည္းသာ ျဖစ္၍ ပကတူပနိႆယႏွင့္
အနႏၲရမ်ိဳးတြင္ အသီးအသီး ပါဝင္ေလၿပီ။ ပကတူပနိႆယပစၥယုပၸန္တြင္ ကမၼဇ႐ုပ္မ်ား
မပါဝင္ေသာေၾကာင့္ ထို႐ုပ္တို႔အား တပ္ေသာ (ထို႐ုပ္တို႔ကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ)
ကံဟူသမွ် ဗလဝျဖစ္ျဖစ္, ဒုဗၺလျဖစ္ျဖစ္ နာနာကၡဏိကကမၼ သက္သက္သာတည္း။]
ေဆာင္
ဆယ့္ငါး သဟ၊
ရွစ္ဝအာႏွင့္၊
ခုနစ္ျဖာနန္၊
ေျခာက္တန္ဝတၳဳ၊
ေလးခုပစၥာ၊
သံုးျဖာဟာေရာ၊
တေယာဣၿႏၵိ၊
ဒြိပကတူ၊
တစ္ခုယူကံ၊
မ်ိဳးကိုးတန္ဟု၊
မွတ္ရန္အျပား၊
ေဝဖန္ျခားသည္၊
ဤကား အမ်ိဳးအခြဲတည္း။
ရွစ္ဝအာႏွင့္၊
ခုနစ္ျဖာနန္၊
ေျခာက္တန္ဝတၳဳ၊
ေလးခုပစၥာ၊
သံုးျဖာဟာေရာ၊
တေယာဣၿႏၵိ၊
ဒြိပကတူ၊
တစ္ခုယူကံ၊
မ်ိဳးကိုးတန္ဟု၊
မွတ္ရန္အျပား၊
ေဝဖန္ျခားသည္၊
ဤကား အမ်ိဳးအခြဲတည္း။
+++++
0 comments:
Post a Comment
သင့္ Comment တစ္ခုသည္ ကုသိုလ္ေတာ္ အသိ ပိုရွိသြားႏိုင္ပါသည္