ဘာသာတရား

ဘာသာတရား

ဘာသာတရား (Religion) ကမၻာ့သမိုင္းတြင္ အေရးျကီးေသာ အခန္းက႑ဍတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ပညာေရး ဆိုင္ရာေလ့လာမႈ၌ ဘာသာတရားဟူေသာ ေဝါဟာရကို၊ တစ္နည္းအားျဖင္ Religion ဟူေသာ အဂၤလိပ္ စကားလံုး၏ အဓိပၸာယ္ကို ရႈေထာင့္အေထြေထြမွ ေတြးျမင္သံုးသပ္နိုင္ေပသည္။ ဘာသာတရားဟူသည္ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ့အျကံုပိုင္းျဖစ္ပါသည္။ အယူဝါဒေရးရာ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ သီအိုလိုဂ်ီ သို့မဟုတ္ တတ္သိလိမၼာသူ ပညာရွင္တို့၏ အယူဝါဒ ပံုေဖာ္မူတစ္ရပ္ဟူ၍လည္း ရႈျမင္ျကေပသည္။

ဘာသာတရားဟူသည္ လူမႈကိုယ္က်င့္တရား၏ ျမစ္ဖ်ားခံရာ ပဓာနအရင္းအျမစ္ျဖစ္သကဲ့သို့ လူ့ေဘာင္ေလာကအတြက္ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ စည္းမ်ဉ္းမ်ား၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္လည္းျဖစ္သည္။ လူ့ယဉ္ေက်းမႈ၏ ပဓာန အေရးျကီးေသာ အခန္းက႑ဍတစ္ရပ္ျဖစ္သည္မွာ ထင္ရွားလွေပသည္။


ဘာသာတရား အစ ကိုးကြယ္မႈက

ကမၻာေလာကမွလူအမ်ားသည္ ကမၻာဦးကာလမွစ၍ ေရာဂါအသြယ္သြယ္ အနၱရာယ္အမ်ိုးမ်ိုး ေဘးဆိုး ကပ္ ဆိုး အတန္တန္တို့ကို ရင္ဆိုင္ေတြ့ျကံု ခံစားခဲ့ျကရသည္။ ယခု ရင္ဆိုင္ေနျကရ၍ ေနာင္လည္း ရင္ ဆိုင္ ေနျကရဦးမည္ျဖစ္သည္။ ထို ေရာဂါအသြယ္သြယ္ အနၱရာယ္အမ်ိုးမ်ိုး ေဘးဆိုးကပ္ဆိုး အတန္တန္တို့ကို ေတြ့ျကံုျကရေသာအခါ ေဘးအနၱရာယ္တို့မွ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္နိုင္မည့္ ပုဂၢိုလ္ကို ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ျကသည္။ ရွာေဖြခဲ့ျကသည္။ ကိုးကြယ္ရာအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပုလိုခဲ့ျကသည္။ ယင္းသို့ျဖင့္ ျမစ္မ်ား၊ ေခ်ာင္းမ်ား၊ သစ္ ပင္ေတာေတာင္မ်ားသည္ လူတို့၏ ကိုးကြယ္ရာအျဖစ္သို့ ေရာက္ခဲ့ျကရသည္။ အသိဉာဏ္ မဖြံ့ျဖိုးေသးေသာ ကမၻာဦးကာလ လူသားမ်ားသည္ ျမစ္ကို နတ္ဘုရားအျဖစ္ ထင္မွတ္ခဲ့ျကသည္။ ျမစ္သည္ ေသာက္စရာ ေရ ကိုလည္း ေပးသည္။ သစ္ပင္သီးနွံကိုလည္း ျဖစ္ထြန္းေစသည္။ ေရထဲမွ စားစရာ သားငါးကိုလည္း ရသည္။ ဤသို့ လူတို့၏ အက်ိုးစီးပြား ျဖစ္ထြန္းေစသလို တစ္ခါတရံတြင္ ျမစ္ေရမ်ားလွ်ံတက္၍ လူတို့စိုက္ပ်ိုးထားေသာ သီးနွံပင္မ်ား၊ လယ္ယာစိုက္ခင္းမ်ား၊ ကြ်ဲနြားတိရစၦာန္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္တတ္သည္။ လူတို့၏အသက္စည္းစိမ္ ခ်မ္းသာမ်ားကို ေခ်မႈန္းပစ္တတ္သည္။ လူတို့အား အက်ိုးျပုျခင္း၊ ဖ်က္ဆီးျခင္း နွစ္မ်ိုးကို ျပုတတ္ေသာေျကာင့္ ျမစ္ကိုပင္ ဖန္ဆင္းရွင္အျဖစ္ ထင္မွတ္လာခဲ့ျကသည္။ ထိုျမစ္၌ မ်က္စိနွင့္မျမင္နိုင္ေသာ တန္ခိုးရွင္နတ္ဘုရား ရွိမည္ဟု ယံုျကည္လာျကေတာ့သည္။

လူတို့၏ေကာင္းက်ိုး ဆိုးက်ိုးကို မ်က္စိနွင့္ မျမင္ရေသာ ထိုနတ္ဘုရားက စီရင္ဖန္တီးေနသည္ဟု ခံယူခဲ့ျက သည္။ ထို့အတူ မီး၊ ေရ၊ ေလ တို့ကိုゞင္း သစ္ပင္ေတာေတာင္မ်ားကို ၄င္း ယံုျကည္မွတ္ထင္ကာ ကိုးကြယ္ ခဲ့ျကသည္။ မီး၊ ေရ၊ ေလ အဆင့္မွ မီးနတ္၊ ေရနတ္၊ ေလနတ္ စသည္ျဖင့္ တစ္ဆင့္တက္၍ ယံုျကည္လက္ ခံျကျပန္သည္။ မ်က္စိနွင့္ မျမင္နိုင္သည့္ မ်ားျပားလွေသာ နတ္မ်ားကိုလည္း မွန္းဆကိုးကြယ္ခဲ့ျကသည္။ စိုးရိမ္ေျကာက္လန့္မႈ၊ ေမွ်ာ္လင့္အားကိုးမႈ တို့ကို အေျခခံ၍ မ်က္ရမ္း မွန္းဆမႈ အေနမ်ိုးျဖင့္ အစပ်ိုးခဲ့သည္။ ကာလျကာေသာအခါ စဉ္းစားဆင္ျခင္တတ္ေသာ ဉာဏ္ျဖင့္ယွဉ္ေသာ ကိုးကြယ္မႈကို ပို၍ နွစ္သက္ျကေလ သည္။ ဆင္ျခင္တံုတရားနွင့္ သံုးသပ္ဆင္ျခင္၍ ကိုးကြယ္လာခဲ့ျကသည္။ လက္ေတြ့မ်က္ျမင္ဘဝ ေလာက္ကို သာ မျကည့္ေတာ့ဘဲ အနာဂတ္ဘဝကိုလည္း ပတ္ဝန္းက်င္ သဘာဝ ျဖစ္ရပ္မ်ား၏ ေစ့ေဆာ္မႈေျကာင့္ ရႈျမင္ သံုးသပ္လာခဲ့ျကသည္။ ျငိမ္းခ်မ္းမႈကို တကယ္ေပးနိုင္သည့္ အစြမ္းသတၱိ ရွိမရွိကိုလည္း အကဲျဖတ္ခဲ့ျက၏။ ဤသို့ျဖင့္ ကိုးကြယ္မႈ သမိုင္းေျကာင္းသည္ ေျပာင္းလဲလာသည္။ ကိုးကြယ္မႈမ်ားသည္ ေဒသတစ္ခုနွင့္ တစ္ခု မတူျကေတာ့ဘဲ ဘာသာတရားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲလာသည္။

အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား

ဘာသာတရား၏ သဘာဝနွင့္ အဓိပၸာယ္ကို ပညာရွင္တို့သည္လည္း မိမိတို့ စရိုက္ဝသီအတိုင္း အမ်ိုးအမ်ိူး ရႈျမင္ျကသကဲ့သို့ ျခားနားမ်ားျပားေသာ ထင္ေျကးမ်ားကိုလည္း ေပးျကေလသည္။ အယ္လ္ဒပ္စ္ ဟပ္စေလ (Aldous Huxley) ၏ အဆိုအရ ဘာသာတရားဟူသည္ အဓိကအားျဖင့္ ပညာေရးစနစ္တစ္ခုျဖစ္ျပီး ယင္းျဖင့္ လူသားတို့သည္ မိမိတို့၏ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ မိမိတို့လႈပ္ရွားက်င္ လည္ေနရေသာ လူမႈအဖြဲ့အစည္းေပၚတြင္လည္းေကာင္း လိုလားနွစ္သက္အပ္ေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ား ပိုင္ဆိုင္ရရွိေစရန္ မိမိတို့ကိုယ္ကို ပထမေလ့က်င့္နိုင္သည္။ ဒုတိယအဆင့္တြင္ သိျမင္မွတ္သားမူဆိုင္ရာ သတိစြမ္းရည္ကို ျမွင့္တင္နိုင္ျပီး၊ ဤသို့ျဖင့္ ေနထိုင္ရာ သဘာဝစကၤ࿿ျာဝဠာနွင့္ သူတို့အျကား ကူးလူး ဆက္ ဆံ မႈမ်ား၏ လံုေလာက္ျပည့္စံုမႈကို တည္ေဆာက္ဖန္တီးနိုင္ေပသည္။

ေဒါက္တာရာဓ ခရစ္ရွနန္ (Dr.Radhakrishnan) ကဲ့သို့ ေခတ္သစ္အိနၵိယ အေတြးအေခၚရွင္မ်ားက `ဘာသာတရားဟူသည္ လိုက္နာက်င့္သံုးမႈဆိုင္ရာ က်မ္းစာအစုအေဝးကို ေခၚဆိုျခင္းမဟုတ္ဘဲ စိတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ အေတြ့အျကံုတစ္ရပ္သာျဖစ္သည္´ဟု ဖြင့္ဆို တင္ျပျက၏။ သူတို့ဆိုလိုေသာ ဘာသာေရး အေတြ့ အျကံု ဟူသည္လည္း `လူနွင့္နတ္ဝိညာဉ္တို့၏ ပူးကပ္တည္ရွိမႈ´အား သိျမင္ နားလည္မႈအေပၚ အေျခခံ သည္ဟု ဆို၏။

စာေရးဆရာျကီး အိပ္ခ်္ ဂ်ီဝဲလ္ (H. G. Wells) ကလည္း `ဘာသာတရားဟူသည္ ကြ်နု္ပ္တို့၏ စာရိတၱက်င့္ ဝတ္ ကို အဆံုးအျဖတ္ေပးေသာ ပညာေရးဗဟိုခ်က္မျဖစ္သည္ဟု ဆို၏။ ဂ်ာမန္ဒႆနပညာရွင္ ကန့္ (Kant) ၏ အဆိုအရ `ဘာသာတရားဟူသည္ ေသြဖည္၍မရေသာ၊ မမွိတ္မသုန္ လက္ခံက်င့္သံုးရမည္ျဖစ္ေသာ ဥပေဒ တရားမ်ားကဲ့သို့ ကြ်နု္ပ္တို့၏ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ စည္းမ်ဉ္းမ်ားကို နာလည္လက္ခံမႈတစ္ရပ္ျဖစ္သည္´ဟူလို။

ဗုဒၶေဂါတမ၏ ဘာသာတရားကို ဘဝေနထိုင္မႈလမ္းစဉ္ တစ္ရပ္အျဖစ္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မွာ

 `မေကာင္းမႈဟူသမွ်ကို ေရွာင္က်ဉ္ျခင္း၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ားကို ပြားမ်ားေအာင္ အားထုတ္ျပီး ဘဝကို ပ်ိုးေထာင္ျမွင့္တင္ျခင္း နွင့္ ကိေလသာ အညစ္အေျကးမွ ကင္းေဝးေစလ်က္ ျမင့္ျမတ္ျဖူစင္ေစေသာ စိတ္ နွလံုးကို အစဉ္ထိန္းသိမ္းျခင္း´  ဟူ၍ျဖစ္သည္။ (ဓမၼပဒ၊ ၁၈၃)

ကမၻာေပၚတြင္ ဗုဒၶဘာသာသည္ လူဦးေရ သန္းေပါင္း ၁၉၂၁ ၉၈၉ ၆၄၁ ခန့္အထိ ကိုးကြယ္ယံုျကည္ေသာ ဒုတိယ အျကီးဆံုး ဘာသာတရားနွင့္အယူဝါဒျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္ သည္ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာလူဦးေရ အမ်ားဆံုး နိုင္ငံလည္းျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္တြင္ လူဦးေရ သန္းေပါင္း ၁၂၁၉ ၁၄၉ ၆၀ဝ ခန့္ အထိ မဟာ ယာန ဗုဒၶဘာသာကို ကိုးကြယ္ယံုျကည္သည္။ ထို့ေျကာင့္ဗုဒၶဘာသာသည္ ကိုးကြယ္ယံုျကည္သူ လူဦးေရ အားျဖင့္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ကမၻာ့ဘာသာနွင့္ အျကီးထြား အျမန္ဆံုးေသာ ဘာသာတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။

ျခားနားခ်က္

လူတို့၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္ ဘာသာတရား၏ အဓိပၸာယ္ကို အလြန္က်ယ္ျပန့္စြာဖြင့္ဆိုနိုင္ရကား ဘာသာတရား ဟူသည္ စာရိတၱက်င့္ဝတ္နွင့္ ေတြေခၚေျမာ္ျမင္မႈဆိုင္ရာ ဆံုးမဩဝါဒမ်ား၏ သိုေအာင္းခိုမွီးရာ ပဓာနကိုယ္ထည္ျဖစ္ျပီး၊ ထိုကဲ့သို့ေသာ အဆံုးအမမ်ားကို ယံုျကည္မႈသဒၶါတရားျဖင့္ လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္း ျဖစ္ေ ပသည္။ ဤအဓိပၸာယ္ရႈေထာင့္မွ ျကည့္လွ်င္ ဗုဒၶ၏အဆံုးအမကို ဘာသာတရားဟု ေခၚေဝၚသတ္မွတ္ နိုင္ေပရာသည္။ သို့ရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာသည္ ယခင္ျပဆိုခဲ့ေသာ အေထြေထြေယဘုယ် ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားနွင့္ ကား တိတိပပ မကိုက္ညီလွေခ်။ အေျကာင္းမူကား ဗုဒၶဘာသာသည္ အျခားေသာ ဘာသာအယူဝါဒမ်ားနွင့္ မ်ားစြာေသာ ခံယူခ်က္တို့တြင္ တူညီမႈ မရွိေသာေျကာင့္ျဖစ္သည္။

ထိုဘာသာအုပ္စု(၇)မ်ိုးတို့တြင္

(၁) ဟိနၵူဘာသာ၏ အယူဝါဒ ျဗာဟၼဏတို့ ေဟာျကားထားအပ္ေသာ “ေဝဒက်မ္းစာ”လာ အဆိုအမိန့္မ်ားကို လက္ခံလိုက္နာ က်င့္သံုး၏။ သက္ရွိ၊ သက္မဲ့အရာအားလံုး ဖန္ဆင္းနိုင္စြမ္းရွိသည္ဆိုေသာ “ဖန္ဆင္းရွင္ မဟာျဗဟၼာ” ထာဝရ ဘုရားသခင္ကို ယံုျကည္ သတ္မွတ္ ဆည္းကပ္ ကိုးကြယ္၏။

(၂) ဗုဒၶဘာသာ၏ အယူဝါဒမ်ား ဗုဒၶ နွင့္ ဗုဒၶသားေတာ္တို့ ေဟာျကားအပ္ေသာ “ပိဋကတ္က်မ္းစာ”လာ အဆို အမိန့္မ်ားကို လိုက္နာ က်င့္သံုး၏။ ဗုဒၶ၊ ဓမၼ၊ သံဃာရတနာသံုးပါးကို အသိအမွတ္ျပုဆည္းကပ္ကိုးကြယ္၏။ ဖန္ဆင္းရွင္ ထာဝရ ဘုရား GOD ကို မကိုးကြယ္ပါ။ မယံုျကည္ပါ။ သို့ရာတြင္ “မိမိသည္သာမိမိ၏ ဘုရား သခင္ဖန္ဆင္းရွင္” ဟု အေလးအနက္ယံုျကည္၏။

(၃) ခရစ္ယာန္ဘာသာ၏ အယူဝါဒမွာ ဘုရားသခင္၏သားေတာ္ သခင္ေယရႈခရစ္ေတာ္နွင့္ ယင္း၏ သာဝက တို့ ေဟာျကားထားအပ္ေသာ “သမၼာက်မ္းစာ” လာ အဆိုအမိန့္မ်ားကို လက္ခံ၊ လိုက္နာက်င့္သံုး၏။ သက္ရွိ သက္မဲ့အရာအားလံုးကို ဖန္ဆင္းနိုင္စြမ္းရွိသည္ဆိုေသာ “ဖန္ဆင္းရွင္ ေယဟိုးဝါး” ထာဝရ ဘုရားသခင္ကို ယံုျကည္သတ္မွတ္ ဆည္းကပ္ ကိုးကြယ္၏။

(၄) အစၥလာမ္ဘာသာ၏အယူဝါဒမွာ တမန္ေတာ္မိုဟာမက္နွင့္ ယင္း၏သာဝကတို့ ေဟာျကားထား အပ္ ေသာ “ကိုရ္အာန္က်မ္းစာ” လာ အဆို အမိန့္မ်ားကို လက္ခံ လိုက္နာ က်င့္သံုး၏။ သက္ရွိ၊ သက္မဲ့အရာ အား လံုးကို ဖန္ဆင္းနိုင္စြမ္းရွိသည္ဆိုေသာ “ဖန္ဆင္းရွင္ အလႅာ” ထာဝရ ဘုရားသခင္ကို ယံုျကည္ သတ္မွတ္ ဆည္းကပ္ ကိုးကြယ္၏။

ဘာသာျကီး(၄)မ်ိုးတြင္ ဗုဒၶဘာသာတစ္ခုသည္သာ “မိမိမွတပါး အျခားဖန္ဆင္းရွင္ ထာဝရဘုရား(God) မရွိ” ဟု အတိအလင္းျငင္းဆို၏။ ျကြင္းဘာသာျကီး(၃)မ်ိုးကား “အတၱဝါဒ” မ်ားခ်ည္းျဖစ္၍ “မိမိမွတပါး အျခားဖန္ ဆင္းရွင္ ထာဝရဘုရားသခင္(God) ရွိ၏” ဟု လက္ခံ၏။ ဗုဒၶဘာသာတစ္ခုတည္းကသာ တိရစၦာန္ လည္ေခ်ာင္းေသြးျဖင့္ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္းကို “မေကာင္းမႈ အကုသိုလ္အလုပ္” ဟု အတိအလင္းရႈတ္ခ်၏။

ခရစ္ယာန္ဘာသာ ကား ဓမၼေဟာင္းက်မ္း တြင္ တိရစၦာန္လည္ေခ်ာင္းေသြးျဖင့္ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္းကိုလက္ခံ လိုက္နာ က်င့္သံုး၏။ ခရစ္ေတာ္ ေမြးဖြားျပီးေနာက္ပိုင္း ေရးသားသည့္က်မ္းမ်ားဓမၼသစ္က်မ္း တြင္ ခ်ီးလည္း မခ်ီးမြမ္း၊ ရႈတ္လည္း မရႈတ္ခ်ေခ်။ ဟိနၵူဘာသာနွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာမ်ားက တိရစၦာန္လည္ေခ်ာင္းေသြးျဖင့္ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္းကို “ေကာင္းမႈကုသိုလ္အလုပ္” ဟု ခ်ီးမြမ္း၏။

(၅) ဘာသာငယ္ေလးမ်ားတြင္ (က) ဂ်ိမ္းဘာသာ၏ အယူဝါဒမွာ မဟာဝီရနွင့္ ယင္း၏သာဝကမ်ား ေဟာျကား ထားအပ္ေသာ “အဟႎသ” က်မ္းစာလာ အဆို အမိန့္မ်ားကို လက္ခံ လိုက္နာ က်င့္သံုး၏။ ဂ်ိမ္းဘုရား မဟာဝီရ ကို သဗၺညုဗုဒၶ အျဖစ္ ယံုျကည္ သတ္မွတ္ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္၏။

(ခ) ဆစ္ဘာသာ၏ အယူဝါဒမွာ ဂုရုနာနတ္က ျပုျပင္ေဟာျကားထားေသာ “ေဝဒက်မ္းစာ”လာ အဆိုအမိန့္ မ်ားကို လက္ခံလိုက္နာ က်င့္သံုး၏။ ဟိနၵူဘာသာခြဲ တစ္ခုျဖစ္၍ သက္ရွိသက္မဲ့အရာအားလံုးကို ဖန္ဆင္း နိုင္ စြမ္းရွိသည္ဆိုေသာ “ဖန္ဆင္းရွင္မဟာျဗဟၼာ” ထာဝရ ဘုရားသခင္ကိုပင္ ယံုျကည္သတ္မွတ္ ဆည္းကပ္ ကိုးကြယ္၏။  (အျခားဘာသာ ငယ္ေလးမ်ား၏ အေျကာင္းကိုကား အေသးစိတ္ မမွတ္မိေတာ့၍ ေမာင္အံ့ (မဟာဝိဇၨာ) ေရးသားေသာ ဗုဒၶဘာသာ ေရးသားေသာ (၂၅၀ဝ) ခရီး စာအုပ္ ႏွင့္ ကမာၻပတ္ျပီး ဘုရားရွာျခင္း စာအုပ္တို႔ကို ဖတ္ရႈေလ့လာ မွတ္သားျက ပါဟု အျကံျပုပါ၏ ။

(၆) နတ္တင္၊ နတ္ပသ၏ အယူဝါဒမွာ ပါးစပ္ရာဇဝင္ဆရာတို့အစဉ္အဆက္ေျပာျကားေလ့ရွိေသာ ဒဏၰာရီပံုျပင္လာ နတ္သမိုင္း ဆိုင္ရာအဆို အမိန့္မ်ားကို လက္ခံ လိုက္နာ က်င့္ သံုး၏။ နတ္ေဒဝတာ အမ်ိုးမ်ိုးကို အားကိုးရာ အစစ္ကယ္တင္ရွင္မ်ားအျဖစ္ ယံုျကည္ သတ္မွတ္ကိုးကြယ္၏၊။

(ရ) ဘာသာမဲ့ အယူဝါဒမွာ အစဉ္အလာ ဘာသာေရး အေဆာက္အအံုေတြ ကို စိတ္ကုန္လာလို့ ၊ ဘာသာ စြဲျကီးတဲ့ ဘာသာရွိေတြ ကို ေအာ့ နွလံုးနာလို့ ဒါမွမဟုတ္ ဘာသာေရး အေဆာက္အအံုေတြ နဲ့ ေဝးရာမွာေန ပီး သဘာဝကေပးတဲ့ လူသားရဲ့ ဘဝ ရသကို ကိုယ္ဘာသာကိုယ္ အျပည့္ အဝခံစားျကည့္ ခ်င္လို့ ျဖစ္နိုင္ပါ တယ္။ ဘာသာစြဲမရွိသူ ေတြ ဟာ လြတ္လပ္စြာ စဉ္းစားဆင္ျခင္ေဝဖန္ေတြးေခၚခ်င္သူေတြ သာျဖစ္တယ္။ လူ့ အသိဉာဏ္ တိုးတက္ပြင့္လင္းမႈ ကို ေရွးရႈလိုသူေတြ ျဖစ္တယ္။ လူ့ ဦးေနွာက္နဲ့ နွလံုးသား ကို ဘာနဲ့ မွ ခ်ုပ္ေနွာင္ မထားလိုသူေတြ ျဖစ္တယ္။ ဘာသာမဲ့ ေပမယ့္ ဉာဏ္ပညာ နဲ့ ေမတၱာတရား မမဲ့ ပါ။ ဘာသာစြဲ မရွိသူ ေတြ ဟာ လူ့ ဂုဏ္သိကၡာ နဲ့ လူ့ လြတ္လပ္ျခင္းသေဘာေတြ ကို တန္ဖိုးထား သူ ေတြသာျဖစ္တယ္။ အစဉ္အလာ ဘာသာေရး အေဆာက္အအံုေတြကို လူ့ အတိတ္သမိုင္းရဲ့ ယဉ္ေက်းမႈ အေမြအနွစ္ေတြ အျဖစ္ တန္ဖိုးထားေပမယ့္ လူ လူခ်င္း ေစာင့္ စည္းအပ္တဲ့ က်င့္ဝတ္ေတြထက္ ပိုျပီး တန္းဖိုးရွိတယ္ လို့ ေတာ့ မရႈျမင္ ပါ။ လက္ေတြ့ အသံုးဝင္မႈ အက်ိုးရွိမႈ နဲ့ အေလွ်ာ္ ျဖစ္တယ့္ လူ့ အသိဉာဏ္ အကန့္ အသတ္ရဲ့ ေဘာင္ထဲမွာပဲ ရွိတဲ့ အယူအဆေတြ အမွန္တရားေတြကို လက္ခံက်င့္ သံုးေနသူေတြ သာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာမဲ့ အမ်ိုးအစား မ်ား မ်ားစြာရွိသည္။

ကိုးကား

↑ http://www.justchina.org/china/china-beliefs.asp
↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_by_country#cite_note-42
↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_by_country#cite_note-40
↑ http://www.justchina.org/china/china-beliefs.asp
↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_by_country#cite_note-autogenerated2-11
↑ http://thedhamma.com/buddhists_in_the_world.htm
↑ Buddhism As A Religion by K Sri Dhamananda
↑ ဘာသာမဲ့ အယူဝါဒ...ေအာင္ေက်ာ္မိုး ...(ျမန္မာနိုင္ငံ ဘာသာမဲ့မ်ားအဖြဲ့ http://www.facebook.com/groups/irreligions.myanmar