ေတာင္တြင္းရာေတာ္ ခင္ႀကီးေဖ်ာ္

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ပထမပိုင္းတြင္ေပၚေပါက္ေသာစာေပ၊ ဂီတ၊အႏုပညာေလာက၌ထင္ရွားေသာစြယ္စံုပညာရွင္ဆရာေတာ္တစ္ပါးမွာ မ ကာရေလာပအေက်ာ္ဥာဏလကၤာရ သဒၶမၼေသနာပတိမဟာဓမၼ ရာဇဓိရာဇဂု႐ုအတုလအေက်ာ္ ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္“ခင္ႀကီးေဖ်ာ္”ပင္ ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္ာအား“မကာရေလာပ”ဟုတ္ေခၚၾကသည္။ “မ”တစ္လံုးေက်ေနသည္။ မသိတာ၊ မတတ္တာမရွိဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။ မွန္လည္းမွန္ေပသည္။ ဆရာေတာ္ကားပညာစံု၍ စြယ္စံုေတာ္သည္။ ပိဋကတ္လည္းႏွံ႕စပ္သည္။ သဒၵါလည္းႏုိင္နင္းသည္။ အဘိဓမၼာ လည္းကၽြမ္းက်င္သည္။ ေလာကုတၱရာက်မ္းမ်ားအျပင္ ေဗဒင္က်မ္း၊ ေဆးက်မ္း၊ ဓါတ္က်မ္း၊ အဂၢိရတ္က်မ္းစေသာေလာကီက်မ္းမ်ားကို လည္း တဖက္ကမ္းခပ္ေအာင္တတ္ေျမာက္သည္။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ပညာအရာတြင္ ဘက္စံုစြယ္စံုကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္သူတစ္ဥးီအ ျဖစ္ ထင္ရွားေႀကာ္ၾကားေနသူျဖစ္ေလသည္။

ဆရာေတာ္ခင္ႀကီးေဖ်ာ္အား သကၠရာဇ္ (၁၀၈၆ခု)၊ ကဆုန္လဆန္း၁၁ရက္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၂၄ခု၊ ဧၿပီလ၂၁ရက္) အဂၤါေန႔နံနက္တြင္ ေတာင္ တြင္းႀကီးၿမိဳ႕ေျမာက္ဘက္၊ ၿမိဳ႕လုလင္ရြာအနီးရွိ ပုတီးကုန္းရြာ၌ဗိသုကာဆရာႀကီးအဖဦးဖိုးေျပ၊ အမိေဒၚၾကာတို႔မွဖြားျမင္၍၊ ငယ္နာမည္ မွာ“ေမာင္ေဖ်ာ္”ျဖစ္သည္။

ခင္ႀကီးေဖ်ာ္ကို ၁၀၈၆ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ အဂၤါေန႔တြင္ဖြားျမင္သည္ဟု က်မ္းအသီးသီး၌ေယဘုယ်ဆိုၾကသည္။ ျပကၡဒိန္က်မ္းႏွင့္တိုက္ဆိုင္ စီစစ္ေသာအခါ ထိုေန႔မွာစေနေန႔ျဖစ္သည္ကိုေတြ႔ရသည္။ ကဆုန္လဆန္း၁၁ရက္မွာ အဂၤါေန႔ျဖစ္သျဖင့္(၁၁)ရက္ကို (၁၅)ရက္ဟုအေရး မွားျခင္းျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေဒါက္တာတိုးလွက“ရက္ခ်ဳပ္စစ္တမ္း”စာတမ္းတြင္ေဖာ္ျပထားသည္။ (တကၠသိုလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္(၀ိဇၨာ၊ ၁၁/၂)တိုးလွ၏ရက္ခ်ဳပ္စစ္တမ္း႐ႈ)

သို႔ေသာ္ထိီးခ်ဳိင့္ၿမိဳ႕၊ တည္ေတာ္ဆရာေတာ္ေရးသားျပဳစုေသာ မန္လည္ဆရာေတာ္ဘုရား၏ စကားအညႊန္႔အဖူးမ်ားစာအုပ္၏ စာမ်က္ႏွာ ၂၂ ပထမအပိုဒ္တြင္ မကာရေလာက ဆရာေတာ္ခင္ႀကီးေပ်ာ္ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားသည္။

ေမာင္ေဖ်ာ္(၇)ႏွစ္သားအရြယ္သို႔ေရာက္ေသာအခါ ၿမိဳ႕လုလင္ကန္ဦးေက်ာင္းဘုန္းေတာ္ႀကီးထံတြင္ စာေပသင္ၾကားရာ၊ သင္ပုန္းႀကီးကို ေန႔ခ်င္းကုန္၍ (၃)လအတြင္းပရိတ္ႀကီး၊ နမကၠာရတို႔ကိုအၿပီးတိုင္တတ္ေျမာက္သည္။ ထို႔ျပင္ေက်ာင္းသားသူငယ္အျဖစ္ႏွင့္ပင္ ဇာတ္ႀကီး (၁ဝ)ဘြဲ႔ပါဠ္အနက္တို႔ကို ႏႈတ္ဝယ္ တရြရြေဆာင္ႏုိင္ခဲ့၏။

(၁ဝ)ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ သာမေဏေဘာင္သို႔ဝင္၍ “ေမာင္ရွင္ဥာဏ”ဟူေသာဘြဲ႔ကိုရသည္။ ထိုသာမေဏဘဝကပင္ ခဲရာခဲဆစ္တို႔ကို ႐ုတ္တရက္ခ်က္ျခင္းေျဖစြမ္းႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အမည္သတင္းေက်ာ္ေစာျခင္းျဖစ္၍လာခဲ့သည္။ အသက္(၂ဝ)အရြယ္တြင္ရဟန္းေဘာင္သို႔ တက္ၿပီး “ရွင္ဥာဏ”ဘြဲ႔ျဖင့္ ေတာင္တြင္းၿမိဳ႕ေနဆရာေတာ္မ်ားထံတြင္ ပညာဆက္လက္ဆည္းပူးပါသည္။

ပညာသိပၸံအဝဝတို႔ကို ခဏလြယ္ကူတတ္ေျမာက္ေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ဆထက္ထမ္းပိုးတိုးတက္ေက်ာ္ေစာလာေလ၏။ သို႔ရာတြင္“ရွင္ဥာ ဏ”ဟူေသာရဟန္းဘြဲ႔ေတာ္ျဖင့္မေက်ာ္ေစာေလဘဲ “ခင္ႀကီးေဖ်ာ္”ဟူ၍ပင္ ေက်ာ္ေစာထင္ရွားေလသည္။ ေရွးအခါကရဟန္းႀကီးမ်ားကို “ခင္ႀကီး”ဟုေခၚသည္။ ဆရာေတာ္၏နာမည္ရင္းက ေမာင္ေဖ်ာ္ျဖစ္၍ “ခင္ႀကီးေဖ်ာ္”ဟုတြင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ခင္ႀကီးေဖ်ာ္ဆရာေတာ္မွာ ဤမွ်တတ္ေျမာက္ေသာ္ျငားလည္း အားရတင္းတိမ္ျခင္းမရွိ၍ ရဟန္း(၅)ဝါေျမာက္တြင္ ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕မွ ေပါက္ကံ(ပုဂံ)ၿမိဳ႕ရွိ ေရႊေက်ာင္းဆရာေတာ္ထံသို႔သြားေရာက္ခ်ဥ္းကပ္ကာ ဝါတြင္းသံုးလပတ္လံုး ပါဠိ၊ သဒၵါက်မ္းဆိုင္ရာ ပညာအျဖာျဖာ တို႔ကိုဆည္းပူးျပန္ေသး၏။ ဤတြင္သဒၵါအရာ၌ ယံုမွားကင္းေပ်ာက္၊ တစ္ဖက္ကမ္းေရာက္ေတာ္မူေလသည္။ မတတ္ေသာအရာ၊ မသိ ေသာအရာဟူ၍မရွိေသာေၾကာင့္လည္း “မ.ကာရေလာပ”မ.တစ္လံုးေက်ေသာဆရာေတာ္ဟု ဆိုစမွတ္ျပဳၾကကုန္ေလသည္။

ထို႔ေနာက္သကၠရာဇ္(၁၁၁၆)ခုႏွစ္တြင္ ပုဂံမွသည္အင္း၀ေရႊေနျပည္ေတာ္သို႔ေရာက္ေတာ္မူေလသည္။ ထိုအခိုက္ဆရာေတာ္၏ သတင္းရ န႔ံမွာ တစ္ေန႔တျခားသင္းပ်ံ႕ေက်ာ္ေဇာျခင္းျဖစ္လာေလရကား ရတနာသိဃၤကုန္းေဘာင္ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမွ မင္းလက္ဝဲအေနာ္ရထာအစရွိ သည့္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားပင္ခဲရာခဲဆစ္ျဖစ္ေသာ အေမးပုစၧာျပႆနာမ်ားကို ေမးျမန္းေလွ်ာက္တင္ၾကကုန္၏။ ထိုသို႔ေမးျမန္းေလွ်ာက္တင္ၾက တိုင္းလည္း မဆိုင္းမတြတဏခခ်င္းပင္ေျဖဆိုေတာ္မူေလသည္။ ထိုစဥ္ကဆရာေတာ္၏အသက္ကား (၃ဝ)ေက်ာ္မွ်သာရွိေသးသည္။

သကၠရာဇ္(၁၁၂၂)ခုႏွစ္တြင္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးသားေတာ္အိမ္ေရွ႕မင္း(ေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္း)သည္ မင္းျဖစ္ေတာ္မူ၍ “သီရိပဝရ မ ဟာဓမၼရာဇာ”တံဆိပ္နာမံကိုခံေတာ္မူေလသည္။ ေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္းသည္ မဟာေဇယ်ပူရစစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ႀကီးကိုထပ္ဆင့္တစ္ဖန္တည္ ေထာင္ျပန္ေသာေၾကာင့္ “ဒုတိယစစ္ကိုင္းၿမိဳ႕တည္မင္း”ဟုလည္းတြင္၏။ ထိုမင္းသည္ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ခင္ႀကီးေဖ်ာ္၏ ဂုဏ္သတင္း ကိုၾကားသိေတာ္မူေသာေၾကာင့္ အလြန္လွ်င္သဒၵါၾကည္ညိဳျခင္းျဖစ္ဘိရကား အင္းဝသို႔အႀကိမ္ႀကိမ္လူလႊတ္ကာ ခင္ႀကီးေဖ်ာ္ကိုပင့္ေစ၏။ ေနာက္ဆံုးရဟန္းတက္ၿပီး၍တစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ သကၠရာဇ္(၁၁၂၃)သို႔ေရာက္ေသာအခါက် ခင္ႀကီးေဖ်ာ္လည္းမင္း၏အလိုကိုျပည့္ေစအံ့ဟု ႀကံ၍ ရတနာသိဃၤသို႔ႂကြေတာ္မူေလသည္။ ထိုအခါေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္းကလည္း ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာႀကိဳဆို၍ “မဟာဘံုသာ”မည္ေသာ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကိုေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းေတာ္မူ၏။

ဤသည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ခင္ႀကီးေဖ်ာ္၏ အ႐ိုးအိုးတည္ထားရာ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕၊ ေလာကမဥၨဴဘုရားေက်ာက္စာတြင္-
“ဧ၀ံ၊ ဤသို႔ဝ္၊ သေဘာ္ေတာ္ဟိေသာ၊ ဂုဏံ၊ ေက်းဇူးေတာ္ကိုဝ္။ ပသီဒိတြာ၊ ၾကည္ညိဳေတာ္မူ႐ုယ့္။ ေယာဇနသတပၸမာဏံ၊ ယုဇနာတစ္ရာ အတိုင္းအရွည္ဟိေသာအရပ္သို႔ဝ္။ အေနကကၡဳတၱဳံ၊ အႀကိမ္မ်ားစြာ။ ဂႏၱာန၊ သြားဦး႐ုယ့္။ သဂါရဝံ၊ အ႐ိုဝ္အေသ။ နိမေႏၱသိ၊ ပင့္ဖိတ္ေစ၏။ ေယဓမၼရာဇာ အၾကင္သီရိပ၀ရ မဟာဓမၼရာဇာ အမည္ဟိေသာမင္းတရားသည္၊ သုတံ၊ တင့္တယ္စြာထေသာ။ အေနကဓဇလကၤာရံ၊ မ်ား စြာေသာမွန္ကင္းတို႔ဝ္ျဖင့္ တန္ဆာဆင္အပထေသာ။ သဗၺရာမ-မယံ၊ အလံုမ္းစုံမ္ေရႊျဖင့္ၿပီးထေသာ။ မဟာဘံုသာ တိဥိၦတံ၊ မဟာဘံုသာဟူ ေသာနာမံတံဆိပ္ေတာ္လည္း ဟိထေသာေသယ်ံ၊ ျမတ္ေသာေက်ာင္းႀကီးကိုင္။ တႆဂု႐ုေနာ၊ ထိုင္ဆရာေတာ္အား။ အဒါသိလွဴေတာ္မူ ၏”ဟုခင္ႀကီးေဖ်ာ္္ ၏တပည့္ ပုညာရာမ မေထရ္က ကမၸည္းထိုးေတာ္မူခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္` ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ခင္ႀကီးအား ေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္းတရားက “ဥာဏဘိဓမၼလကၤာရမဟာဓမၼရာဇဂု႐ု တံဆိပ္နာမေတာ္ကပ္ လွဴၿပီး သာသနာပိုင ္တင္ေျမႇာက္ခဲ့ေလသည္။

ပင့္ဖိတ္သည့္သကၠရာဇ္ ဆက္ကပ္သည့္ႏွစ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ “ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး”စာမ်က္ႏွာ (၂၅ဝ-၂၅၁)တြင္-

“ထို႔ႏွစ္(သကၠရာဇ္ ၁၁၂၃ခုႏွစ္) ရတနာသိဃၤေနျပည္ေတာ္၏ အေရွ႕ေျမာက္ယြန္းတြင္ ေက်ာင္းဦးျပာႆဒ္ႏွင့္တကြ သံုးထပ္ေဇတဝန္ ေက်ာင္းေဆာက္ေတာ္မူ၍ “မဟာဘံုသာ”သမုတ္ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္“ဥာဏဘိဓမၼာလကၤာရ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇဂု႐ု” ဆရာေတာ္အားတင္လွဴေတာ္မူ၍ “အရညဝါသီပုဂၢိဳလ္”ဂါမဝါသီပုဂၢိဳလ္ အရာယာသံဃာေတာ္တို႔အား ပရိကၡရာရွစ္ပါးႏွင့္တကြမ်ားစြာေသာ ရဟန္းတို႔ အသံုးအေဆာင္တို႔ကိုလွဴေတာ္မူသည္။ ပြဲသဘင္ႀကီးစြာလည္းခံေတာ္မူသည္”ဟူ၍မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံသာသနာ့သမိုင္း၌ ေညာင္ရမ္း(၁ဝ)ဆက္ေျမာက္ သကၠရာဇ္(၁ဝ၆ဝ)ျပည့္ႏွစ္တြင္ နန္းတက္ေသာစေနမင္းလက္ထက္တြင္ အ တင္ဂိုဏ္း၊ အ႐ံုဂိုဏ္းဟူ၍ သာသနာတြင္ဂိုဏ္းႏွစ္ဂိုဏ္းကြဲျပားသြားသည္။ အတင္ဂိုဏ္းမွာရွင္သာမေဏမ်ား ရပ္ထဲရြာအထဲသြားသည့္အခါ ၌ သကၤန္ကိုလက္ကန္ေတာ့တင္႐ံုသာ တင္သြားသည့္ဂိုဏ္းျဖစ္ၿပီး၊ အ႐ံုဂိုဏ္းမွာ ရွင္သာမေဏမ်ားရပ္ထဲရြာထဲသြားသည့္အခါ၌ ဝိနည္း ေတာ္အရသကၤန္းမ်ားကို ႐ံုၿပီးသြားသည့္ဂိုဏ္းျဖစ္ေလသည္။ ယင္းဂိုဏ္းႏွစ္ဂိုဏ္းသည္ တစ္ဂိုဏ္းႏွင့္တစ္ဂိုဏ္းအျငင္းအခုန္ျဖစ္လာခဲ့ၾက ေလသည္။ ယင္းဂိုဏ္းႏွစ္ဂိုဏ္း၏ပဋိပကၡမွာ ေနာင္ေတာ္မင္းႀကီးလက္ထက္တြင္လည္း ေျပၿငိမ္းမသြားေပ။ ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ကား အ႐ံုဂိုဏ္းဝင္ျဖစ္သည္။ အ႐ံုဂိုဏ္းဝင္ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္သာသနာပိုင္ျဖစ္လာသည့္အခါ အ႐ံုဂိုဏ္းဝင္ဆရာေတာ္မ်ားက ေတာင္တြင္း ဆရာေတာ္အား သာသနာပိုင္အေနျဖင့္ အ႐ံုဂိုဏ္းဘက္ကလိုက္ၿပီးအဆံုးအျဖတ္ေပးရန္ ေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထားၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္သည္ အေျခအေနအရပ္ရပ္ကိုေထာက္ထား၍ သာသနာပိုင္၏တန္ခိုးအာဏာကိုအသံုးျပဳၿပီး တစ္ဖက္သတ္အဆံုး ျဖတ္ေပးရန္မသင့္ဟု ခ်င့္ခ်ိန္စဥ္းစားလ်က္ ထိုအေရးကိစၥကို ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္တိုင္ ဆိုင္းငံ့ထားခဲ့ေလသည္။

ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္သည္ ပိဋကတ္က်မ္းဂန္၌သာကၽြမ္းက်င္သည္မဟုတ္၊ ေလာကီပညာရပ္တို႔၌လည္း ႏွံ႔စပ္ေတာ္မူသည္ဟူေသာ သ တင္းသည္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေက်ာ္ၾကားေနသည္။ တစ္ခါေသာ္ဒကာျဖစ္သူေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္းသည္ ဆရာျဖစ္သူေတာင္တြင္းဆရာေတာ္အား တ ကယ္မ,တစ္လံုးေက်,မေက် စမ္းသပ္ၾကည့္လိုသည့္စိတ္ျဖစ္ေပၚလာေလသည္။ သို႔ျဖစ္၍ဆိုင္းသမားမ်ားကိုေက်ာင္းသို႔ေစလႊတ္ၿပီး တီး မႈတ္ခိုင္းၾကည့္ေလသည္။ ထိုအခါဆရာေတာ္ကဆုိင္းသမားမ်ား တီးမႈတ္နည္းကိုညႊန္ၾကားျပသေပး၏။ ဆရာေတာ္ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း တီးမႈတ္ၾကရာ ေရွးကမၾကားဘူးေသာသာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္ေကာင္းသည့္ တီးလံုးသံမ်ားေပၚထြက္လာသည္ဟု အဆိုရွိေလသည္။

ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ခင္ႀကီးေဖ်ာ္သည္ ခဲရာခဲဆစ္ ေလာကီ ေလာကုတၱရာေရးရာ စာေပက်မ္းဂန္မ်ားစြာကို ျပဳစုေတာ္မူခဲ့သည္။

ဆရာေတာ္ျပဳစုေရးသားခဲ့ေသာစာေပမ်ားအနက္ အဘိဓမၼာႏွင့္ပတ္သက္၍ ပ႒ာန္းအရေကာက္က်မ္း၊ ယမိုက္ကဂ႑ိ၊ ဓါတုကထာဂ႑ိ၊ ၀ီ ထိလက္႐ိုးလကၡဏသၿဂိဳၤဟ္က်မ္းစေသာက်မ္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ သဒၵါႏွင့္ပတ္သက္၍ ပုဒ္ဆစ္ သဒၵါဆစ္၊ သဒၵါႀကီးဂ႑ိပဗၺ၊ သံ၀ဏၰနာ က်မ္း၊ နည္းေလးဆယ္၊ သဒၵါငယ္ကစၥယနသာရအေကာက္၊ ဥာဥ္ေကာက္ စေသာက်မ္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ဓါတုေဗဒႏွင့္ပတ္သက္၍ဓါ တုေဗဒက်မ္း၊ ဓါတု၀ိဘာဂက်မ္း၊ ဓါတုဒီပနီက်မ္းစေသာေဆးက်မ္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေဆးပညာႏွင့္ပတ္သက္၍ ျမန္မာ့ေဆးပညာ ေလာက၌ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသည့္နရသုခိ၊ ဆန၀ုတိ၊ နရမာလာစေသာေဆးက်မ္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေဗဒင္နကၳတၱေဗဒႏွင့္ပတ္သက္ ၍ ဒြါဒသရာသီက်မ္း၊ ေနတၱိဟာအရေကာက္၊ ေဇာ္က၀ိဇၨာက်မ္း(ဒြါဒရာသီအဖြင့္)၊ ဒြါဒသစိႏၱာနကၡတ္၊ မဏိေဇာတရာသီက်မ္း၊ ေဗဒင္ လက္႐ိုးဋီကာစေသာက်မ္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ အဂၤ၀ိဇၨာႏွင့္ပတ္သက္၍ အဂၤ၀ိဇၨာမဟာဋီကာက်မ္း၊ အဂၤ၀ိဇၨာက်မ္း(၉)တြဲစေသာက်မ္း မ်ားကိုလည္းေကာင္းျပဳစုခဲ့ေလသည္။ ဆရာေတာ္ျပဳစုခဲ့သည့္အဂၤဝိဇၨာဋီကာၾကီး သံုးတဲြေပါင္းခ်ဳပ္ကိုစိတ္ကူးခ်ိဳခ်ိဳစာေပမွ ၂ဝ၁၃ တြင္ျပန္ထုတ္ေဝထားသည္။

ထို႔ျပင္အာဒိကပၸက်မ္း၊ ကပၸါလကၤာရက်မ္း၊ ဒြါဒသိန္က်မ္း၊ ကပၸဝဏၰနာက်မ္း၊ အာခ်တ္သာမိနိယံက်မ္း၊ သမၺႏၶဆကၠ၀ဏၰာက်မ္း၊ သုတၱမာ လာ၊ ဝုတၱိမာလာက်မ္း၊ ျဗဟၼဝစၥ၀ါစက်မ္း၊ လက္ဝဲအေနာ္ရထာေလွ်ာက္ထံုးက်မ္း၊ ကလ်ာဏီေရႊေက်ာင္းေမာ္ကြန္းဂါထာစသည္တို႔ျဖစ္ သည္။

လက္ဝဲေနာ္ရထာေလွ်ာက္ထံုးက်မ္းမွာ လက္ဝဲေနာက္ရထာအမတ္က အရပ္ရပ္ေသာေလာကီ၊ ေလကုတၱရာက်မ္းတို႔မွခဲရာခဲဆစ္တို႔ကိုစိ စစ္ရွာေဖြ၍ အေမးပုစၦာျပဳလုပ္ေလွ်ာက္ထားသည္။ ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ခင္ႀကီးေဖ်ာ္က ေျဖဆိုရာဟူသမွ်ကို ေရးမွတ္ထားေသာက်မ္း  ပင္ျဖစ္သည္။

ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ခင္ႀကီးေဖ်ာ္သည္ သကၠရာဇ္(၁၁၂၄)ခုႏွစ္၊ သက္ေတာ္(၃၉)ႏွစ္၊ ဝါေတာ္(၁၉)အရြယ္ေကာင္းစဥ္၌ပင္ ဘဝနတ္ထံ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ မည္သည့္လတြင္ပ်ံလြန္ေတာ္မူရွာသည္ကိုလား အတိအက်မသိရေသာ္လည္း စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ရွိဆရာေတာ္အ႐ုိး အိုးေစတီကို သကၠရာဇ္(၁၁၂၄)ခု၊ ျပာသိုလဆုတ္(၉)ရက္၊ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၆၃ခု ဇန္န၀ါရီလ ၇ရက္) ေသာၾကာေန႔တြင္တည္ေတာ္မူသည္ဟု အ႐ိုးေက်ာက္စာအရနတ္ေတာ္လ(သို႔မဟုတ္) ျပာသိုလဆန္းေလာက္တြင္ျဖစ္မည္ဟုခန္႔မွန္းရေပသည္။

ဆရာေတာ္၏ႂကြင္းက်န္ေသာအေလာင္းေတာ္ကို ဘုရင္မင္းတရားႀကီးကိုယ္တိုင္ ထီးျဖဴေလးစင္းအုပ္မိုးေတာ္မူ၍ ေရႊသံလ်င္းျဖင့္ေဆာင္ ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ မီးသၿဂိၤဳဟ္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ ထိုႏွစ္ျပာသိုလသို႔ေရာက္ေသာအခါ၌လည္း ဆရာေတာ္၏အသံုးအေဆာင္ပရိေဘာဂတို႔ ျဖင့္လည္ေကာင္း၊ ဓါတ္ေတာ္တို႔ျဖင့္လည္းေကာင္း “စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ေျမာက္မုေ႒ာေနာက္၌ ေရႊေမွာက္ဘုန္းထင္ဆင္မ်ားရွင္ဘုရား၏ ေရွ႕တြင္မေဝး၊ လမ္းထိပ္ေမွး၌၊ ညႊတ္ေရွးစိတ္ၾကည္ ေစတီတည္ေတာ္မူသည္”ဟုအ႐ိုးအိုးေစတီေက်ာက္၌ေဖာ္ျပထားေလသည္။

စာညႊန္း

၁။ (က) ျမန္မာစာညႊန္႔ေပါင္းက်မ္း(ဒုတိယတြဲ) စာ-၄၀၀

(ခ) လက္၀ဲေနာ္ရထာေလွ်ာက္ထံုး စာ- ၁၅၈

(ဂ) ဗုိလ္မွဴးဘေသာင္း၊ စာဆိုေတာ္မ်ားအတၳဳပၸတၱိ ရန္ကုန္ရာျပည့္စာအုပ္တုိက္၊ ပဥၥမအႀကိမ္ ၂၀၀၂ စာ- ၁၅၁၊ ၂၅၁

(ဃ) ပါရဂူ “ခင္ႀကီးေဖ်ာ္ႏွင့္ဘာသာေဗဒ” ေငြတာရီမဂၢဇင္း အမွတ္ ၁၃၆(၁၉၇၁ ခု ေအာက္တိုဘာ) စာ ၃၆၊ ၃၈

(င) လွသမိန္၊ ဂႏၱ၀င္ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္မ်ား အတၴဳဳပၸတၱိေပါင္းခ်ဳပ္ ရန္ကုန္ဟံသာ၀တီ ပႀကိမ္ ၁၉၆၁ စာ ၂၈၊ ၃၀

(စ) သန္းဝင္းလိွဳင္“ခင္ႀကီးေဖ်ာ္”(ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္)ပိေတာက္ပြင့္သစ္မဂၢဇင္း၊ ၂၀၀၈၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ စာ ၁၁၆- ၁၁၈။