ဗိႆနိုး

ဗိႆနိုး ၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ မေကြးခရိုင္ ေတာင္တြင္းႀကီးျမိဳ႕၏ အေနာက္ဖက္ ၁၁ မိုင္ခန့္ကြာေဝးေသာ ကုကၠိဳခြရြာ ၏ ေျမာက္ဖက္တြင္ ကပ္လ်က္တည္ရွိသည္။ ေတာင္တြင္းႀကီးမွ မေကြးသို႕သြားေသာ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းသည္ ဗိႆ နိုးၿမိဳ႕ အေရွ့ေတာင္ေထာင့္၌ ရွိသည့္ ျမိဳ႕ရိုးနွစ္ဖက္ကို ေဖာက္ထြင္းသြားသည္။ ၅ ေပခန့္ အျမင့္သာလွ်င္ က်န္ရစ္ေသာ အုတ္ျမိဳ႕ရိုးသည္ ဗိႆနိုးျမိဳ႕၏ ေျမာက္ဖက္၊ အေရွ့ဖက္နွင့္ ေတာင္ဖက္တို႕၌သာ စတုရန္း မက်တက် ဝိုင္းရံလ်က္ ရွိ သည္။ ျမိဳ႕ရိုးတစ္ဖက္၏ အလားသည္ ၁ မိုင္နွင္ ၆ ဖာလံုခန့္မွ် ရွည္လ်ားသည္။ အေနာက္ဖက္၌ကား ၿမိဳ႕ရိုးအစအနကိုမွ် မေတြ႕ရေခ်။ ယခုအခါ ေတြ့ရေသာ အင္းႀကီးနွင့္ ႀကိဳးၾကာကန္တို့သည္ ေရွးယခင္က ဆက္စပ္ေန၍ အေနာက္ ဖက္မွ   ေရက်ဳံးသဖြယ္ တည္ရွိခဲ့ဟန္တူသည္။

 ျမိဳ႕တြင္း၌ ကုန္းေျမသည္ အေရွ့မွ အေနာက္သို့ အတန္ငယ္ ေလ်ာဆင္းေနသည္မွ အပပတ္ဝန္းက်င္တဝိုက္ မွာ ျပန္႕ျဖဴး လ်က္ရွိသည္။ ၿမိဳ႕ရိုးအတြင္း၌ကား အေနာက္ေျမာက္ေထာင့္၌ တည္ရွိေသာ အင္းရြာႀကီးသာလွ်င္ လူေနရပ္ကြက္ အျဖစ္ ျမင္ရေလသည္။ ၿမိဳ႕ရိုးမွာ မူလ၌ တဖက္တြင္ ၿမိဳ႕ေပါက္ ၃ ေပါက္စီရွိေသာ္လည္း ယခုအခါ လွည္းလမ္းေၾကာင္း မ်ား ေဖာက္ထားေသာ အေပါက္ငယ္မ်ားေၾကာင့္ ပ်က္စီးပိုင္းျပတ္လ်က္ ရွိသည္။ ၿမိဳ႕၏ အလယ္ဗဟိုမွ အေနာက္ေျမာက္ သို့ အနည္းငယ္ယြန္းေသာ ေနရာတြင္ ေတာင္ေျမာက္ အလ်ား ကိုက္ ၅၀ဝ ခန့္နွင့္ အေရွ့အေနာက္ အနံ ကိုက္ ၄၀ဝ ခန့္ရွိသည့္ အုတ္ရိုးေဟာင္းမို႕မို႕ဝိုင္းရံေနေသာ ေနရာမွာ နန္းေတာ္ကုန္း ျဖစ္သည္ဟု အဆိုရွိသည္။ နန္းေတာ္ ကုန္းေပၚ ၌ အုတ္ရိုးအကန့္မ်ားနွင့္ အေဆာက္အအံုေဟာင္း ေနရာမ်ားျဖစ္ေသာ အုတ္ကုန္းနိမ့္နိမ့္ အနည္းငယ္ရွိ ၍ ျမိဳ႕ရိုးႀကီး မ်ား အတြင္းတြင္ ေနရာအနွံ့အျပား၌ အေဆာက္အအံု အျပိဳအပ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ ကုန္းေဟာင္းဦးေရ ၁၀ဝ နီးပါးရွိေလသည္။



ဗိႆနိုးျမိဳ႕သမိုင္းဟူ၍ သီးျခားမေတြ႕ရေသာ္လည္း ေတာင္တြင္းႀကီး သမိုင္း၏ ေရွ့ပိုင္းတြင္ကား ဗိႆနိုးျမိဳ႕ အေၾကာင္း ကိုအက်ယ္တဝင့္ ေဖာ္ျပထားသည္ကို ဖတ္ရႈနိုင္သည္။ ထိုသမိုင္း၏ အဆိုအရ မဟာသမၻဝနွင့္ စူဌာသမၻဝ မင္းသားနွစ္ပါး တို့ကို စကၡဳအလင္းရေအာင္ ကုစားေပးေသာ စႏၵမုခိဘီလူးမတြင္ လက္ကို ကိုင္တြယ္ျခင္း အစြန္းအညိေၾကာင့္ ပဋိသေႏၶ တည္ရွိခဲ့ရာ ေတာင္တြင္းႀကီးျမိဳ႕အေနာက္ဖက္ ၅ တိုင္ကြာေသာ ေတာအရပ္တြင္ သားမိန္းမတေယာက္ ဖြားျမင္သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုသမီးငယ္ကို ရေသ့တပါးက ေမြးစားထား၍ ျကီးျပင္းလာေသာအခါတြင္ ထိုေတာအရပ္၌ ေန႕သည့္ ဗိႆနိုး နတ္မင္းက ေရွးဘဝ၌ ေနာင္နွမေတာ္သျဖင့္ ပန္ထြာျပည္ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ကို ဖန္ဆင္း၍ အမ်ိုးသမီးအား အပ္နွင္းေလသည္။ ပန္ထြာမင္းသမီး စိုးစံေသာ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ကို သေရေခတၱရာျမိဳ႕ အုပ္စိုးသည့္ ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီးက ဥပါယ္တံမ်ဥ္ျဖင့္ ႀကံစည္၍ မင္းသမီးကိုပါ ေခၚေဆာင္သြားေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါရွိသည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕တြင္ ဗိႆနိုးမိဖုရား သခၤ်ိင္းေနရာ တည္ရွိျခင္း၊ ျမို့ေဟာင္း နွစ္ရပ္လံုးတြင္ ျမိဳ႕ရိုး၊ ျပအိုး အျပိဳအပ်က္တို႕ကို ဒိ႒ေတြ့ျမင္နိုင္ျခင္းတို့ကို ေထာက္လွ်င္ တခ်ိန္တခါက ဤျမိဳ႕နွစ္ျမိဳ႕သည္ အျပိဳင္အဆိုင္ ထြန္းကားခဲ့သည္ဟု ယူဆရသည္။ သေရေခတၱရာျမိဳ႕၌ မွီတင္းေနထိုင္ျကသူမ်ားအနက္ ပ်ူလူမ်ိုးတို့ ပါဝင္ေၾကာင္းနွင့္ ထိုပ်ူလူမ်ိုးမ်ား၏ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ဓေလ့ထံုးတမ္းတြင္ အဓိက အခ်က္မ်ားမွာ လူမ်ားေသဆံုးျပီးေနာက္တြင္ မီးသၿဂၤလ္၍ အရိုးနွင့္ျပာမ်ားကို ေျမအရိုးအိုးတို့တြင္ ထည့္သြင္းျမဴပ္နွံျခင္းနွင့္ ပ်ဳဒဂၤါဟု ယခုေခၚစမွတ္ျပဳသည့္ အမွတ္လကၡဏာမ်ား ပါရွိသည့္ ေငြျပားဝိုင္းကေလးမ်ားကို အသံုးျပဳျခင္းကို အေထာက္အထား ခိုင္လံုစြာ ေလ့လာသိရွိျပီး ျဖစ္သည္။

ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းေဒသတြင္ ကြင္းဆင္းသုေတသန ျပဳရာ၌ ျမိဳ႕ရိုးအျပင္ဖက္တြင္ အရိုးအိုးျမႈပ္နွံသည့္ အုတ္ကုန္းငယ္မ်ားကို ေတြ႕ရျပီးလွ်င္ ျမိဳ႕တြင္းမွာလည္း ပ်ဳဒဂၤါးအနည္းငယ္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ဤအျခင္းအရာတို့သည္ သေရေခတၱရာမွ ပ်ဳယဥ္ေက်းမႈ ျပန္႕နွံ့ျခင္း၏ သဲလြန္စမ်ား ျဖစ္ေပရာ ဗိႆနိုးျမိဳ႕သည္ သေရေခတၱရာနွင့္ တကယ္ပင္ ေခတ္ျပိဳင္ထြန္းကားခဲ့ျခင္း ဟုတ္မဟုတ္၊ ဟုတ္လွ်င္ မည္သည့္သကၠရာဇ္ အပိုင္းအျခားတြင္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို အနီးစပ္ဆံုး သိရွိရန္နွင့္ အုတ္ကုန္းေဟာင္း အေျမာက္အျမား တည္ရွိေနသည့္ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းမွ ယဥ္ေက်းမႈ အေထာက္အထားမ်ားကို တတ္နိုင္သမွ် ေဖာ္ထုတ္ရန္ ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္တို့ျဖင့္ ထိုျမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း၌ စနစ္တက် တူးေဖာ္ သုေတသနျပဳမႈကို စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

၁၉၅၉ ခုနွစ္ဇြန္လအတြင္း တူးေဖာ္မႈကို စတင္ခဲ့ျပီး အုတ္ကုန္းေပါင္ ၉ ခုကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး ျဖစ္သည္။ အုတ္ကုန္း တခုစီမွ ေပၚေပါက္ေတြ႕ရွိရေသာ အျခင္းအရာမ်ားမွာ -
ကုန္းအမွတ္ (၁) - ဤကုန္းငယ္သည္ ေျမာက္ဖက္ ျမို့ရိုး၏ အျပင္တြင္ က်ေရာက္ေနသည္။ အရိုးအိုး ၇ လံုးကို တူးေဖာ္ရရွိသျဖင့္ သခၤ࿿်ိုင္းကုန္းဟုပင္ ယူဆရသည္။ ထိုအရိုးအိုးမ်ားကို အုတ္ရိုးနိမ့္နိမ့္တို့ျဖင့္ ေလးေထာင့္ကြက္မ်ား ျပုလုပ္ထားေသာ အေဆာက္အအံုတြင္ ျမႈပ္နွံထားျခင္း ျဖစ္သည္။
ကုန္းအမွတ္ (၂) - ဤကုန္းသည္ ေျမျပင္မွ ၁၃ ေပျမင့္၍ ျမို့တြင္း၌ အျမင့္မားဆံုး ကုန္းျကီးျဖစ္သည္။ နန္းေတာ္ရာဟု ေခၚတြင္ေသာ အတြင္းျမိုးရိုး၏ ေျမာက္ဖက္ ကိုက္ ၃၀ဝ ခန့္တြင္ တည္ရီသည္။ တူးေဖာ္သည့္အခါတြင္ ဆင္ဝင္ တခု၊ အခန္းရွည္ႀကီးတခုနွင့္ ေတာင္ေျမာက္တန္းလ်က္ေနေသာ အခန္းငယ္ေပါင္း ၈ ခန္းပါဝင္သည့္ အေရွ့ဖက္လွည့္ အုတ္တိုင္ အေဆာက္အအံု ေအာက္ပိုင္းကို ေတြ႕ရသည္။ အေဆာက္အအံုသည္ မီးေလာင္ျပီးမွ ျပိဳပ်က္သြားေၾကာင္း သိရသည္။ အတြင္း၍ ေျမအိုးေျမခြက္ ေျမာက္ျမားစြာ ကြဲအက္ပ်က္စီး က်န္ရစ္ေသာ အပိုင္းအစမ်ားကို အဓိကအားျဖင့္ ေတြ့ရသည္။ အျခားပစၥည္းမ်ားမွာ အေဆာက္အအံုနွင့္ဆိုင္ရာ သံမွိုပြင့္ျကီးမ်ား၊ သံေခ်ာင္းမ်ား၊ အဂင္ေၱျပားမ်ား၊ ျကက္ငွက္ တိရစၦာန္ အရိုးမ်ား၊ လူရိုးအနည္းငယ္နွင့္ လူအသံုးအေဆာင္မ်ား ျဖစ္သည့္ ေျမပုတီး၊ ေက်ာက္ပုတီးမ်ား၊ ျကြေစ့မ်ား၊ ေသးငယ္ပါးလႊာေသာ ေရႊဆီးခြံ၊ ေငြဆီးခြံမ်ား စသည္တို့ျဖစ္သည္။

ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းမ်ားအနက္ အဖိုးထိုက္တန္ေသာ ပစၥည္းတခုမွာ တံဆိပ္နွိပ္ရာ ပါရွိေသာ ရႊံတံုးကေလး တခုပင္ျဖစ္သည္။ ထိုတံဆိပ္တြင္ ေရးသားထားေသာ အကၡရာကို ေထာက္ျခင္းအားျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ေပါင္း ၁၂၀ဝ မွ ၁၅၀ဝ ခန့္အတြင္းက အသံုးျပဳခဲ့ေသာ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္း အကၡရာမွ ေပါက္ပြားလာသည့္ အေရးအသားျဖစ္ေၾကာင္း ခန့္မွန္းနိုင္ေလသည္။ အုတ္တိုက္ႀကီးသည္ ေရွးဘုန္းႀကီးေက်ာင္း သဏၭာန္ျဖစ္ဟန္ ရွိေသာ္လည္း ဘာသာေရးနွင့္ဆိုင္ေသာ ပစၥည္းတစံုတရာမွ် မေတြ႕ရသျဖင့္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေလာ၊ လူေန တိုက္တာေလာဟူ၍ အတိအက် ပိုင္းျခား မသိနိုင္ေသးေပ။

ကုန္းအမွတ္ (၃) - အမွတ္ ၃ နွင့္ အမွတ္ ၄ ကုန္းတို့မွာ အမွတ္ ၂ ၏ အေရွ့ဖက္တြင္ ဖိုခေနာက္ဆိုင္ တည္ရွိေနသည္။ အမွတ္ ၂ အုတ္တိုက္ႀကီးကို မူက မည္သို့ အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္း နီးစပ္လ်က္ေနေသာ ကုန္းမ်ားမွ အေထာက္အထား ရနိုင္ေကာင္းသည္ကို ေမွ်ာ္မွန္း၍ အမွတ္ ၃ နွင့္ ၄ တို့ကို တူးေဖာ္ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ အမွတ္ ၃ တြင္ တမူထူးျခားေသာ အေဆာက္အအံုကို ေတြ႕ရသည္။ ပံုသဏၭာန္မွာ အလယ္တြင္ စက္ဝိုင္းပႏၷက္ရွိ၍ ၄ မ်က္နွာတြင္ ေလးေထာင့္အုတ္ခံုမ်ား စြန္းထြက္လ်က္ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ထိုအေဆာက္အအံု တခုလံုးကို စက္ဝိုင္းအုတ္တံတိုင္း ၂ ထပ္ ကာရံထားေလသည္။ စနစ္ပံုအရ ေျမေပါက္ ေစတီနွင့္ တူဟန္ရွိေသာ္လည္း အုတ္ခံုမ်ား စြန္းထြက္ေနပံုနွင့္ မူလကပင္ ေျမေပၚ၌ စိုက္ထူထားျခင္း မဟုတ္ေျကာင္း ေျမလႊာအေနအထားမွ သိရွိရသျဖင့္လည္းေကာင္း၊ သာသနာေရးဆိုင္ရာ ဝတၳုပစၥည္း တစံုတခုမွ် မေတြ႕ရျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း ေစတီပုထိုးအျဖစ္ တည္ထားခဲ့ဟန္ မတူေၾကာင္း ယူဆဖြယ္ရာ ျဖစ္ေနသည္။

ကုန္းအမွတ္ (၄) - ဤကုန္းမွာ အမွတ္ ၃ ၏ ေျမာက္ဖက္တြင္ ကပ္လ်က္ရွိသည္။ ဤေနရာတြင္ ေလးေထာင့္အုတ္တိုက္ အေျခပိုင္းကို တူးေဖာ္ေတြ႕ရွိရသည္။ အေဆာက္အအံုမွာ နံရံ ၂ ထပ္ျပဳလုပ္ ထားရွိျခင္းျဖင့္ အတြင္းခန္းမနွင့္ ပတ္လည္ စႀကၤ ံ စီမံထားသည္။ ဤပႏၷက္ပံုစံမွာ ပုဂံဘုရား ပႏၷက္ပံုမ်ား၏ ေရွ့ေျပးပံုစံအျဖစ္ ဦးစြာေတြ႕ရွိရသည္။

ကုန္းအမွတ္ (၅) (၆) (၇) (၈) - ဤကုန္းတို့မွာ နန္းေတာ္ကုန္းဟုဆိုေသာ အတြင္းျမိဳ႕ရိုး၏ အေရွ့အေနာက္ အုတ္ရိုးမ်ားနွင့္ အလယ္ပိုင္း ကုန္းျမင့္မ်ားတြင္ တူးေဖာ္သည့္ ေနရာမ်ားျဖစ္သည္။ အမွတ္ ၅ တြင္ အုတ္ျမစ္အေျခသာ က်န္ရစ္ေသာ အခန္းေပါင္းမ်ားစြာ ပါဝင္သည့္ အေဆာက္အအံုကို လည္းေကာင္း၊ အမွတ္ ၇ တြင္ အလားတူ အေဆာက္အအံုငယ္ တခုကိုလည္းေကာင္း၊ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ျမင္ရသည္။ အမွတ္ ၆ မွာ အေနာက္ဖက္ အုတ္ရိုးနွင့္ ကပ္လ်က္ရွိေသာ ျပအိုးသဏၭာန္ အေဆာက္အအံုျဖစ္၍ အမွတ္ ၈ မွာ အတြင္းျမိဳ႕ရိုး၏ အေရွ့ဖက္တံခါးဝျဖစ္သည္။

အေရွ့ဖက္ အုတ္ျမိဳ႕ရိုးကို ထိုအေပါက္ဝ၌ အတြင္းပိုင္းမွ အုတ္တံတိုင္းတို့ျဖင့္ ေထာက္ခံထားေလသည္။ ထိုတံတိုင္းမ်ားတြင္ တံခါးေစာင့္ခိုရန္ ဂူတခုစီ ျပဳလုပ္ထားဟန္လည္း ပါဝင္သည္။ အေပါက္ဝ အျပင္ဖက္တြင္ အေစာင့္ေက်ာက္ရုပ္ျကီး ၂ ရုပ္ကို စိုက္ထူထားရာ ယင္းတို့၏ အေျခအျမစ္ပိုင္းမ်ားကို တူးေဖာ္ေတြ႕ရွိရသည္။
ကုန္းအမွတ္ (၉) - ဤကုန္းသည္ အထက္ေဖာ္ျပပါ နန္းေတာ္ကုန္း၏ ေတာင္ဖက္တြင္ တည္ရွိသည္။ ေတာင္ေျမာက္ အလ်ား ၈၄ ေပ အေရွ့အေနာက္ ေပ ၄၀ ခန့္ရွိေသာ အုတ္တိုက္ အေဆာက္အအံုႀကီး ျဖစ္သည္။ အတြင္းပိုင္းတြင္ အခန္းမ်ား ဖြဲ႕ထားျခင္းမရွိ ေျမာက္ဖက္ နံရံတြင္ ဝင္ေပါက္ျကီး တခုသာ ရီသည္။ အေဆာက္အအံု၏ အတြင္းပိုင္း၌ မူလက သစ္သားတိုင္ႀကီး ၈ တိုင္ စိုက္ထူေဆာက္လုပ္ထားေျကာင္း သိရွိရသည္။ ဤတိုက္ျကီးအတြင္းတြင္ ပံုစံအမ်ိုးမ်ိုးပါေသာ အရိုးအိုး ေျမာက္ျမားစြာ ျမဴပ္နွံထားသည္ကို ေတြ႕ရွိရေလရာ ျမိဳ႕တြင္း၌ အထူးတလည္ စီမံ၍ အရိုးအိုးမ်ား ျမဴပ္နွံျခင္းမွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ ဓေလ့ထံုးတမ္း တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။

အထက္ပါအုတ္ကုန္းမ်ား၌ ေပၚေပါက္ေသာ အေထာက္အထားမ်ားအရ ဗိႆနိုးျမိဳ႕သည္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕နွင့္ ယဉ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းအားျဖင့္ ဆက္စပ္မႈ အေတာ္အတန္ ရွိခဲ့ေျကာင္း သိသာသည္။ သို့ေသာ္ သေရေခတၱရာကဲ့သို့ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေသာ အေထာက္အထားမ်ားကို မေတြ့ရေသးေပ။ သေရေခတၱရာနွင့္ ေခတ္ျပိဳင္ သို့မဟုတ္ အနည္းငယ္ ေနွာင္းေသာကာလတြင္ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ထြန္းကားခဲ့ပါက သာသနာေရးဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈ အစိတ္အပိုင္းမ်ား မည္သည့္အေၾကာင္းေၾကာင့္ ကူးယွက္ျပန့္နွံ့ျခင္း မရွိသည္ကို အေျဖရွာရဦးမည္ ျဖစ္သည္။

ဗိႆနိုးျမိဳ႕သည္ သေရေခတၱရာထက္ပင္ ေရွးက်သေလာ ဟူေသာျပႆနာလည္း ေပၚေပါက္လာေလသ္။ စင္စစ္အားျဖင့္ စနစ္တက် တူးေဖာ္သုေတသန လုပ္ငန္းကို ဗိႆနိုးျမိဳ႕မွပင္ အစျပဳခဲ့သည္။ ဤစနစ္အတိုင္း အျခားျမိဳ႕ေဟာင္း ၂ ေနရာ ၃ ေနရာမွ် ေဆာင္ရြက္ျပီးမွသာ အေျခအျမစ္ခိုင္လံုေသာ ဆက္စပ္မႈတို့ကို  ျပဳလုပ္နိုင္မည္ျဖစ္သည္။

ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္း ပႏၷက္ပံုကိုၾကည့္ရင္ က်ယ္တယ္လို့ သတိျပဳမိလိမ့္မယ္။ ယာဥ္ရထားေတြ၊ လမ္းခ်ဳိးလမ္းေကြ႕ေတြမွာ လြယ္လြယ္ကူကူ ျဖတ္သန္း သြားလာနိုင္ဖို့ လမ္းေထာင့္ေတြကို နႈတ္ခမ္းလံုးျပီး ထားတာကိုလည္း ေတြ႕မယ္။ တူးေဖာ္ ရရွိတဲ့ အိုးေတြက ပံုသိပ္ေကာင္းတယ္။ ပန္းေတြနဲ့ အလွဆင္ထားတာကိုလည္း ေတြ႕နိုင္တယ္။ ညာဘက္ ေအာက္ပိုင္းပံုက ေက်ာက္တံဆိပ္တံုး ျဖစ္ပါတယ္။

ကေန့ ေဒသခံလူေတြက ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းလို့ ေခၚတဲ့ ျမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးက ေျမာက္လတၱီက်ဳ႕ ၂၀˚ နွင့္ အေရွ့ေလာင္ဂ်ီက်ဳ ၉၅˚၂၃' မွာ တည္ရွိတယ္။ ေတာင္တြင္းႀကီးရဲ့ အေနာက္ေတာင္ ၁၂ မိုင္ (၁၉.၃၀၈ ကီလိုမီတာ) ရွိတယ္။ ျမိဳ႕ရိုးက ေလးေထာင့္ အတိအက် မဟုတ္ေပမယ့္ တဖက္မွာ ၁ မိုင္ ၅ ဖာလံု (၂.၈ ကီလိုမီတာ) ရွိတယ္။ အေနာက္ဘက္မွာေတာ့ ေရအိုင္ျကီး ရွိေနလို႕ နံရံ မလိုပါ။ ဒါေျကာင့္ ျမိဳ႕ရိုး သံုးဖက္သာ ရွိပါတယ္။ ျမိဳ႕ရိုး တဖက္စီမွာ တံခါးေပါက္ သံုးေပါက္ ရွိမယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ ျမိဳ႕တံခါးက ေပ ၂၀ က်ယ္ျပီး ဝဲယာမွာ နံရံ အရွည္ေတြ ကေတာ့ပံု တည္ေဆာက္ထားတယ္။ လမ္းေထာင့္ေတြကို လံုးထားလို့ ခပ္ျမန္ျမန္ ေျပးဆြဲတဲ့ ရထားေတြ၊ လမ္းေကြ့မွာ အခက္အခဲ မရွိေအာင္ အခုလို ေထာင့္ခ်ဳိးထားတာ ျဖစ္မယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ ျမိဳ႕ရိုးနဲ့ က်ံဳးေတြက ရန္သူေတြ အလြယ္တကူ ထိုးေဖာက္ျပီး ဝင္မလာနိုင္ေအာင္ ခိုင္ခိုင္ခံ့ခံ့ တည္ေဆာက္ထားတယ္။ ျမိဳ႕အလယ္မွာ အလ်ားကိုက္ ၅၀ဝ၊ အနံကိုက္ ၃၅၀ (၄၅၅.၇၂ မီတာ X ၃၂၀ မီတာ) ရွိတဲ့ နံရံတခု ရွိပါတယ္။ နံရံအတြင္းဟာ နန္းေတာ္ရာ ျဖစ္မယ္လို႕ထင္ပါတယ္။

ျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ရွိတဲ့ ေတာင္ေျမာက္တန္းတဲ့ နံရံေတြဟာ ေတာင္ေျမာက္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္မတန္းပါ။ ကေန့ သံုးစြဲတဲ့ အိမ္ေျမာင္နဲ့ ခ်ိန္ၾကည့္တဲ့အခါ အေနာက္ဘက္ကို ၁၃ ဒီဂရီ ငိုက္ျပီး ေနတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ ထူးဆန္းတယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ တူးေဖာ္ ေတြ႕ရွိတဲ့ အိမ္ေတြဟာ အားလံုး အုတ္နဲ့ေဆာက္တဲ့ အေဆာက္အဦေတြ ျဖစ္တယ္။ အုတ္တခ်ပ္ဟာ ၁၈" X ၉" X ၃" ရွိတယ္။ တျမိဳ႕လံုးမွာ ဝါး၊ သက္ကယ္နွင့္ သစ္အိမ္ေတြ မ်ားတယ္၊ အုတ္တိုက္က နည္းမယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ အုတ္တိုင္ေဟာင္းေတြ ျပိဳၿပီး အုတ္ကုန္းေတြ ျဖစ္ေနတာပဲ နည္းနည္းေတြ႕ရပါတယ္။

ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ကေန့အထိ တူးေဖာ္ ေတြ႕ရွိရသမွ် အႀကီးဆံုး ျဖစ္တဲ့ အုတ္တိုက္ကို နန္းေတာ္ရာရဲ့ ေျမာက္ဘက္ ကပ္လ်က္ ေတြ႕ပါတယ္။ အဲဒီတုက္အိမ္ဟာ အေရွ့ကို မ်က္နွာျပဳၿပီး ေဆာက္တဲ့ နွစ္ထပ္တိုက္လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ အမိုးျပားနဲ့ အမိုးဥယ်ာဥ္ထားတဲ့ အိမ္လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ တံခါးမနဲ့ ျပတင္းေပါက္ေတြဟာ က်ယ္တဲ့အတြက္ အလင္းေရာင္  နဲ့ ေလေကာင္းေလသန့္ ေကာင္းေကာင္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္ပတ္လည္မွာ သစ္သားဝရန္တာ ရွိတယ္။ အေရွ့ အဝင္မွာ ဆင္ဝင္ ရွိတယ္။ အိမ္ရဲ့ ထက္ဝက္ပိုင္းျပီး အေရွ့ပိုင္းမွာ ခန္းမ၊ အေနာက္ပိုင္းမွာ အခန္းငယ္ရွစ္ခန္း ခြဲျပီးထားတယ္။ အဝင္ တံခါးမွာ စက္ဝန္း ထက္ဝက္ပိုင္းထားတဲ့ ေျခနင္းခံုႀကီး တခု ရွိတယ္။ ေျခနင္းခံုမွာ ေက်ာက္ျဖဴ လံုး ကေလးေတြနဲ့ အလွဆင္ထားတယ္။

ပနၷက္ပံု သံုးခုမွာ (က) လူေနအိမ္၊ (ခ) အေစာင့္တဲနဲ့ (ဂ)အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္တိုင္ရဲ့ အုတ္ခံု ျဖစ္တယ္။ အိမ္ကို ပန္းခ်ီဆရာက စိတ္ကူးနဲ့ မွန္းဆျပီး အမိုးျပား အမိုးဥယ်ာဥ္ေတြပါ ထည့္သြင္း ဆြဲေပးထားတယ္။

တူးေဖာ္ ေတြ႕ရွိသမွ် ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္း အိမ္ေတြမွာ ေရခ်ိုးခန္း၊ အိမ္သာနဲ့ မီးဖိုကို အိမ္နဲ့ တပါတည္း ထည့္မထား ပါ။ ေရသန့္ သြင္းဖို့နဲ့ ေရေဟာင္း ေရညစ္ထုတ္ဖို့ ေရပိုက္ေတြလည္း မေတြ႕ပါ။ အဲဒါေၾကာင့္ အိမ္ရဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံု ညံ့တယ္လို့ ဆိုရပါတယ္။ အုတ္ေတြကို စီးခင္းတဲ့ အခါမွာလည္း စပ္ေၾကာင္း လႊဲမထားတဲ့ အတြက္ နံရံေတြဟာ ခိုင္သင့္သေလာက္ မခိုင္ပါ။ အုတ္ နံရံစီတဲ့အခါ ေျမဝင္ တေပေလာက္သာရွိလို့ အေျခမခိုင္ဘဲ အုတ္နံရံေတြ ျပိဳလဲ လြယ္တယ္။ အဲဒါကို ကာ ကြယ္ဖို့ နံရံကို အထူႀကီး လုပ္ရပါတယ္။ နံရံထုဟာ ၄.၅ လက္မ (၁.၃၇၁၆ မီတာ) ရွိတယ္။ ဒီလို ထူေပမယ့္ ျပိဳတာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ဳိ႕ေနရာမွာ ျပိဳလဲ မက်ေအာင္ ခံတုပ္လုပ္ျပီး က်ားကန္ထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

မီးေလာင္ျပီး ပ်က္စီးသြားတဲ့ အုတ္တိုက္ အတြင္းမွာ သစ္သားတိုင္ေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီ သစ္သားတိုင္ ေထာင္တဲ့ က်င္းထဲမွာ မီးေလာင္ထားတဲ့ တိုင္ငယ္ရဲ့ ငုတ္တို က်န္ေနလို့ ဒီတိုင္ငုတ္ မီးေသြးကို ယူျပီး ကာဗြန္ဓာတ္ခြဲျကည့္တဲ့ အခါ အရင္အနွစ္ ၁,၆၀ဝ က မီးေလာင္ခဲ့တယ္လို့ သိရပါတယ္။ တနည္းေျပာရရင္ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းကို ရန္သူေတြ မီးတိုက္ ဖ်က္ဆီးခဲ့တာ ခရစ္ ၄ ရာစုက ျဖစ္တယ္လို့ ေျပာနိုင္ပါတယ္။ အိုးျခမ္းကြဲ တခ်ို့မွာ တံဆိပ္တံုးနွင့္ ခတ္နွိပ္ထားတဲ့ အလွဆင္ ရုပ္ပံုေတြကို ေတြ႕ရလို့ ဒီျမိဳ႕ဟာ အနည္းဆံုး ခရစ္ တရာစုနွစ္က တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္လို့ မွန္းဆနိုင္ပါတယ္။

ဒီျမိဳ႕မွာ ဘယ္လို လူမ်ိုးေတြ ေနခဲ့တယ္လို့ အတိအက် မသိနိုင္ပါ။ ဒါေပမဲ့ လူေသကို မီးသၿဂၤဳလ္ျပီး ့ကင္းက်န္တဲ့ အရိုးနဲ့ ျပာကို အိုးႀကီးေတြမွာ ထည့္ျပီး သိမ္းဖို့ တိုက္အိမ္ ေဆာက္ထားတာလို့ ထင္တယ္။ ဒီလိုအေလာင္းကို မီးသၿဂၤဳလ္ျပီး ျပာကိုသိမ္းတဲ့ ဓေလ့ကို လိုက္နာေလ့ ရွိတာ ပ်ဳလူမ်ဳိးေတြပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီျမိဳ႕မွာ လူေန အမ်ားစုက ပ်ဳျဖစ္မယ္လို့ ယူဆပါတယ္။

အရိုးအိုးထားတဲ့ သုသာန္ဇရပ္ေတြကို ျမိဳ႕တြင္းမွာ ေတြ႕သလို ျမိဳ႕ျပင္မွာလည္း ေတြ႕ရလို့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ သခၤ်ဳိင္းေနရာမရွိ၊ အဆင္သင့္သလို လူေသ အေလာင္းကို ထားလိုက္တယ္လို့ ယူဆပါမယ္။ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ပ်ူေတြအျပင္၊ ပ်ဴ မဟုတ္သူေတြလည္း ေနမယ္။ ၿမိဳ႕ႀကီး ထံုးစံအတိုင္း ထာဝရ ေနသူနဲ့ ေနာက္ မွ ေျပာင္းေရႊ႕ ဝင္လာ သူလည္း ရွိမယ္၊ ပ်ဳမဟုတ္သူေတြလည္း ရွိမယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ လူေသကို ေျမမွာခ်ျပီး တိုက္ရိုက္ျမဳပ္နွံတဲ့ ဓေလ့ကို က်င့္သံုးသူလည္း ရွိမယ္၊ ဘာျပဳလို႕လဲ ဆိုေတာ့ မသာဇရပ္ ဝန္းက်င္က ေျမမွာ ျမဴပ္ထားတဲ့ အေလာင္းသံုးေလာင္းက အရိုးစု သံုးခုကို ေတြ႕ရလို့ ျဖစ္ပါတယ္။

တိုက္ေဆာက္တဲ့ အုတ္ခဲထဲမွာ စပါးခြံေတြ ေတြ႕လို႕ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ေနထိုင္သူေတြဟာ ဆည္ေရေသာက္ စပါးစိုက္ျပီး ဆန္စားတယ္လို့ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ သူတို့ သံုးစြဲတဲ့ အိုးေတြမွာလည္း စက္ထြင္းအိုးေတြ ျဖစ္ျပီး အမ်ား ႀကီး ေခ်ာမြတ္ ေကာင္းမြန္ေနတဲ့ အျပင္ ေကာင္းေကာင္းက်က္ေအာင္ ဖုတ္ထားတဲ့ အဆင့္ျမင့္ အိုးေတြ ျဖစ္တယ္။ အိုးပံုသဏၭာန္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေတြ႕ပါတယ္။ အိုးမွာ ေရးသား ခပ္နွိပ္ထားတဲ့ ပန္းေတြကလည္း ေကာင္းမြန္လွပါတယ္။ အိုးေပၚမွာ တလိမ့္တလံုးနဲ့ ရုပ္ပံုေဖာ္တဲ့ ပညာကို တတ္ျကျပီလို့၊ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းက အိုးထိမ္းသည္ေတြဟာ အိုးလုပ္တဲ့ ပညာမွာ အမ်ားႀကီး ေရွ႕တန္း ေရာက္ေနျပီလို႕ဆိုနိုင္ပါတယ္။

အိမ္ရဲ့တံခါးမမွာ တံခါးရြက္ကို လွည့္ဖို့ သံကြင္းကို သံုးတယ္၊ ပန္းေဖာ္ထားတဲ့ သံမွိုျကီးေတြကို သံုးတယ္၊ သံျပားနဲ့ အကြက္ေဖာ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သံကို ေကာင္းေကာင္း အသံုးခ်တတ္တဲ့ လူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အလွဆင္ ပုတီးေစ့ေတြ၊ နားေတာင္း၊ လက္ေကာက္ေတြ၊ ကေလးကစားစရာ ရွပ္ဒိုးေတြ၊ တိရစၦာန္ရုပ္ေတြ၊ အေလးအျဖစ္ အသံုးျပဳတဲ့   ေၾကးတံုးေတြ ေတြ႕တယ္။ ရႊံ႕နဲ့လုပ္တဲ့ နာမည္ တံဆိပ္တံုး တခုကိုလည္း ေတြ႕ပါတယ္။ တံဆိပ္တံုးမွာ ေရးတဲ့ စာအရ ဒီတံဆိပ္ကို အိနၵိယနိုင္ငံက သြင္းယူလာဟန္ ရွိတယ္လို့ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ဒီတံဆိပ္တံုးေတြက လြဲလို့ တျခား အကၡရာတင္ မွတ္တမ္း တခုမွ် မေတြ႕ရပါ။ သေရေခတၱရာလို ပ်ဴေတြ ေနထိုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာ ပ်ဳေက်ာက္စာေတြ ေတြ႕ ရ တတ္ေပ မယ့္ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ဘယ္ေနရာမွာမွ ေက်ာက္စာ မေတြ႕ ပါ။ ေက်ာက္တံုးနဲ့ ေျမျပားမွာ ထုလုပ္တဲ့ အရုပ္ေတြ က ေခတ္ေဟာင္း လက္ရာေတြျဖစ္ျပီး အဂၤေတနဲ့ လုပ္တဲ့ အရုပ္ေတြက ေခတ္ေနွာင္း လက္ရာေတြ   ျဖစ္ပါတယ္။

ကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈနဲ့ ဆိုင္တဲ့ ရုပ္တု တခုမွ် မေတြ႕ပါ။ ဒါေပမဲ့ ကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈ မရွိတဲ့ လူမ်ဳိးလို့ မေျပာနိုင္ပါ။ အိုးေတြမွာ အလွပံုေဖာ္တဲ့ အကြက္ငယ္ေတြမွာ သိရိဝဈ၊ ကလသာ၊ ကိတၱိမုခ စတဲ့ ပံုေတြကို ေတြ့ရတဲ့ အတြက္ ဟိႏၵဴ အယူအဆ ရွိလိမ့္မယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ ကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈ ဆိုင္ရာ တံဆိပ္ လကၡဏာေတြ ပါတဲ့ ဒဂၤါး အနည္းငယ္ ေတြ႕ပါတယ္။ ေတြ႕ရွိတဲ့ ဒဂၤါကို ၾကည့္ျပီး ဟိႏၵဴအယူဝါဒ ဆန္တယ္ ေျပာနိုင္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ တိဗက္ ျမန္မာ အႏြယ္ဝင္ တစုဟာ ခရစ္မေပၚမီ ၂ ရာစုနွစ္ေလာက္က စျပီး ေနထိုင္ခဲ့တယ္။ ဓေလ့ အဆင့္ျမင့္တယ္၊ ပ်ဳ(သို့) ပ်ဳနဲ့ ဓေလ့တူသူေတြ ရွိသလို မတူသူေတြလည္း တြဲဖက္ျပီး ေနတယ္။ ဂြ်မ္းလူမ်ိုးေတြ ခရစ္ ၂ ရာစုနွစ္ေလာက္က လာေရာက္ တိုက္ခိုက္လို့ ျမိဳ႕တႀကိမ္ ပ်က္စီးဖူးတယ္။ မြန္လူမ်ဳိးေတြက ျမိဳ႕ကို ျပန္ျပီး ထူေထာင္တယ္။ ခရစ္ ၅ ရာစုနွစ္နဲ့ ခရစ္ ၉ ရာစုနွစ္ အတြင္းမွာ ပထမ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ကို တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ သေရေခတၱရာ ပ်ဳေတြက ခရစ္ ၅ ရာစုနွစ္က ေနာက္ဆံုး ဖ်က္ဆီးခဲ့တယ္လို့ ထင္ပါတယ္။

ဗိႆနိုးျမိဳ႕ေဟာင္းက အိုးေတြရဲ့ ပံုသဏၭာန္နဲ့ ေခ်ာေမြ႕ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အခ်င္းကို ျကည့္ျပီး ျမိဳ႕ေနလူေတြရဲ့ ဓေလ့ အဆင့္ျမင့္တယ္။ ေသဆံုးသူရဲ့ အေလာင္းကို ေျမျမဳပ္တဲ့ ဓေလ့ရွိသူ တစု၊ မီးသၿဂၤဳလ္တဲ့ ဓေလ့ရွိသူ တစု ယွဥ္တြဲ   ေနထိုင္ၾကတယ္လို႕ သိရတယ္။

၂၀ဝ၄ ခု၊ ဇူလိုင္လမွာ မံုေရြး စာအုပ္တိုက္ အမွတ္စဉ္ (၁၃၄) အျဖစ္ ပထမအႀကိမ္ ထုတ္ေဝ ျဖန့္ခ်ိလိုက္တဲ့ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းရဲ့ 'ျမန္မာ့ သမိုင္းပံု' Myanmar History Told in Picture စာအုပ္မွ----------

ဗိႆနိုး