သေရေခတၱရာ (ျပင္ဆင္ရန္ရွိသည္)

သေရေခတၱရာ

သေရေခတၱရာ

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕ေဟာင္းေနရာသည္ ယခုျပည္ျမိဳ႕ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ ၅မိုင္ခန့္အကြာတြင္တည္ရွိသည့္ ေရွးေဟာင္း ပ်ဳၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည္။ ႂကြင္းက်န္ရစ္ေသာ မ်က္ျမင္အေန အထားမ်ား အရပင္လ်င္   ေရွးေဟာင္းျမိဳ႕ေတာ္ တစ္ ခုျဖစ္ေၾကာင္းသိသာထင္ရွားလွေပသည္။ ျမိဳ႕ေဟာင္းတို့၏ အဂၤါရပ္မ်ားျဖစ္ေသာ ျမိဳ႕ရိုး၊ က်ံဳးနွင့္ သာသနာ အေဆာက္ အဦးမ်ား၊ ဘုရား ေစတီပုထိုးမ်ားကိုယခုတိုင္ေတြ႕ရွိနိုင္ေသးသည္။

 အဆိုပါ ႂကြင္းက်န္ရစ္ေသာ ရုပ္ဝတၳဳ မ်ား မွလည္းေကာင္း၊ တူးေဖၚ ေတြ႕ရွိခဲ့ရေသာ ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းမ်ားအရ လည္းေကာင္း၊ တရုတ္ျပည္မွ သမိုင္း မွတ္ တမ္း မ်ားအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း သည္ ေရွး ပ်ဳတို့၏ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္း သမိုင္း ပညာရွင္ မ်ားက သတ္မွတ္ထားၾကေပသည္။

ျမန္မာျပည္တြင္ ေအဒီ ၁ ရာစုမွ ၉ ရာစုခန့္အထိ ပ်ဳတို႕၏ အထင္ကရ ျမိဳ႕ေတာ္ သံုးၿမိဳ႕ရွိခဲ့ဖူးသည္။ ထိုျမိဳ႕ေတာ္သံုးခု မွာ မေကြးခရိုင္ရွိ ဗိႆနိုး ျမိဳ႕ေရႊဘိုနယ္ရွိ ဟန္လင္းႀကီး ျမိဳ႕နွင့္ ျပည္ျမိဳ႕အနီးရွိ သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ယင္း ေရွးေဟာင္းပ်ဳျမိဳ႕ေတာ္ သံုးျမိဳ႕အနက္ သေရေခတၱရာသည္ စည္ပင္အဝေျပာဆံုးနွင့္သာသနာေရးဆိုင္ရာ အေဆာက္ အဦး မ်ား အေပါမ်ားဆံုးျဖစ္ခဲ့မည္ဟု က်န္ခဲ့ေသာအေထာက္အထားမ်ားအရ ခန့္မွန္းၾကသည္။

၁၈၇၇ ခုနွစ္တြင္ ရန္ကုန္-ျပည္ မီးရထားလမ္းအား ေဖါက္လုပ္ရာတြင္ ရထားလမ္းအား ျမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေရွ႕ေတာင္၏   ေဒါင့္မွ အေနာက္ေျမာက္ေဒါင့္ဆီသို့ ေကြ႕ဝိုက္ေဖါက္လုပ္ခဲ့သည္။

 ေမွာ္ဇာဘူတာရံုအားလည္း သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း    နန္းေတာ္ရာ၏ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင္အရပ္ သံလမ္း တစ္ ဖက္ျခမ္တြင္ တည္ေဆာက္ေစခဲ့သည္။ ျမိဳ႕ရိုးရွိ အုတ္တို့ကို သံလမ္းေဖါက္လုပ္ရာတြင္ အဂၤလိပ္တို႕က အသံုးျပဳ ခဲ့ေစ သည္ဟု ဆိုသည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖၚမႈ႕အား အဂၤလိပ္လက္ထက္ကပင္ စတင္ခဲ့ၾကျပီး၊ ေခတ္အဆက္ဆက္ တူးေဖၚ ရွာေဖြခဲ့ၾကသည္။ ျပည္ျမိဳ႕သို႕အလည္အပတ္၊ဘုရားဖူးသြားသူ အမ်ားစုသည္ သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕သို့လည္း သြားေရာက္ လည္ပတ္ၾကသည္။

---

ေရွးေဟာင္း သမိုင္း

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕အား သာသနာ သကၠရာဇ္ ၁၀၁ ခုနွစ္တြင္ ဒြတၱေဘာင္အမည္ရွိေသာ မင္းႀကီးက တည္ေထာင္ခဲ့သည္ ဟုအဆိုရွိေပသည္။ သိၾကားမင္း၊ ဂဝံပတိ၊ ရေသ့ ၊ နဂါး ၊ ဂဠဳန္ ၊ စႏီၵနွင့္ ပရေမသူရာ တို့၏ အကူအညီျဖင့္ ျမိဳ႕တည္ ေဆာက္ရာတြင္ နဂါးအျမီးျဖင့္ စက္ဝန္းပံုသ႑ာန္ ျမိဳ႕ကြက္ရာ ပႏၷက္ပံုစံ ေရးဆြဲခဲ့သည္ဟု အဆိုလည္းရွိေပသည္။ သမိုင္းဆိုင္ရာ အေထာက္အထားအေနနွင့္ မည္သည့္ခုနွစ္တြင္ မည္သူက တည္ေထာင္ခဲ့သနည္းဟူေသာ အေထာက္ အထားေတာ့ မရွိေပ။

"ေျမစံုျမင့္ဖ်ား၊ ပ်ဳမင္းမ်ားနွင့္၊ သိျကားသူရံ၊ ဂဝံပေတ့၊ ရေသ့စႏီၵ တူျပီနာဂါ၊ ဂဠဳန္လာ၍၊လုပ္လွာနတ္တို့၊ ေရႊျပည္   ျမိဳ႕ယ္"... ဟူ၍၊ မင္းနဝေဒးသည္ ဘုရင့္နွမေတာ္ ဧခ်င္းတြင္ စပ္ဆိုခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ရာဇဝင္လာ မွတ္သားခ်က္ အရျဖစ္သည္။

ျမိဳ႕ကြက္အေနအထား

ရာဇဝင္လာမွတ္သားခ်က္အတိုင္းပင္ ယခုေတြ႕ရွိရေသာ ျမိဳ႕ရိုးတို့မွာလည္း လံုးဝန္းေသာ ပံုသ႑န္ ကို ေဆာင္လ်က္ရွိ သည္။ ျမိဳ႕ရိုးအဝန္းသည္ ၈ မိုင္ခြဲခန္႕ရွည္လ်ားျပီး၊ျမိဳ႕အက်ယ္ဧရိယာသည္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ စတုရန္းမိုင္ ၅ မိုင္ခြဲ ခန့္ ရွိေပသည္။ ေတာင္ေျမာက္အကြာအေဝးမွာ ၂ မိုင္ခြဲခန့္ ရွိျပီး၊ အေရွ႕အေနာက္အကြာအေဝးသည္ ၂ မိုင္ခန့္ရွိသည့္ အတြက္ ျမိဳ႕ပံုသ႑ာန္မွာ စက္ဝိုင္းမက်တက် တည္ရွိေနေပသည္။ က်ံဳးသည္ ျမိဳ႕ရိုးကိုဝန္းရံလ်က္ရွိျပီး၊ အုတ္ျမိဳ႕ရိုး ပတ္လည္တြင္ ျမိဳ႕ေပါက္မ်ားေဖါက္လုပ္ထားသည္။

အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ ျမိဳ႕ရိုး ၂ ထပ္ ၃ ထပ္ရွိသည့္ ေနရာလည္း ေတြ႕ရျပီး တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ အျမင့္ေပ ၁၅ ေပ ခန့္ရွိ သည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ျမိဳ႕ရိုး၏ အလယ္ဗဟိုေလာက္ ေနရာတြင္ အလ်ား ၁၇၀ဝ ေပနွင့္ အနံ၁၁၂၅ ေပခန့္ရွိသည့္ စတုဂံပံုသ႑ာန္ နန္းေတာ္ရာေဟာင္း ေနရာရွိသည္။

ေခတ္အဆက္ဆက္ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္မ်ားနွင့္ လူတို့၏ ဖ်က္စီးမူ့မ်ားေၾကာင့္ အေတာ္မ်ားမ်ား ပ်က္စီးခဲ့ေသာ္လည္း ယခုမ်က္ျမင္အေနအထားအရ တခ်ိန္ကျကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာရွိခဲ့ေသာ ျမိဳ႕ႀကီးအျဖစ္ခန့္မွန္းနိုင္ေပသည္။ အေရွ႕ျခမ္း မွျမိဳ႕ရိုးမ်ားသည္ လယ္ကြင္းျပင္အတြင္းက်ေရာက္ေန၍၊ ျမိဳ႕ရိုးမ်ားအား ကုန္းမို႕မို႕ငယ္ေလးမ်ားအျဖစ္သာ ယခုေတြ႕ရွိ နိုင္ေတာ့သည္။ ေျမာက္ဘက္ျခမ္း ျမိဳ႕ရိုးမွာမူ ျပည္-ေပါက္ေခါင္း ကားလမ္းအျဖစ္ အသံုးျပဳလ်က္ရွိသည္။ အေနာက္ ဘက္ျခမ္းျမိဳ႕ရိုးတို့မွာ အခ်ဳိ႕ေနရာတြင္ အျမင့္ေပ ၁၇ ေပ ၁၈ ေပမွ် မားမားမတ္မတ္ရွိေနေသးေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ က်ံဳးနႈတ္ခမ္း အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ အုတ္မ်ားစီခင္းထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ က်ဳံးတို႕၏ အက်ယ္မွာ ၃၅ ေပမွ ေပ၈၀ ခန့္အထိက်ယ္ဝန္းေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။

ျမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖၚျခင္း

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းအား အေပၚယံေလ့လာျခင္းမ်ားအား ကိုလိုနီေခတ္ဦးက ပင္ျပဳလုပ္ခဲ့ျကသည္။ ပထမဆံုး ကြင္းဆင္းသုေတသနျပဳခဲ့သူမွာ သုေတသန တာဝန္ခံ ေဒါက္တာ အီး-ဖိုး ခ်ားမားျဖစ္ျပီး ၁၈၈၂ ခုနွစ္တြင္ အေပၚ ယံ   ျမင္ေတြ႕ရေသာ အေနအထားအား သုေတသနျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၉၀၇ ခုနွစ္တြင္ ျဗိတိသွ်တို့၏ အထူးဧည့္ သည္ေတာ္ အျဖစ္ေရာက္ရွိလာသူ ျပင္သစ္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ လီယြန္ဒီဗဲေယနွင့္ ေက်ာက္စာဝန္ မစၥတာေတာ္စိန္ခို တို႕က လည္း အနည္းအက်ဥ္း တူးေဖၚမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕ေဟာင္း အတြင္းအျပင္၌ တူးေဖၚျခင္းလုပ္ငန္းမ်ားအား ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၉၀၇ ခုနွစ္တြင္ စတင္   ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၁၈ ခုနွစ္တြင္ ေမွာ္ဇာအနီးမွ ေရွြေပခ်ပ္ တစ္ခ်ပ္ကိုတူးေဖၚရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၂၆ ခုနွစ္တြင္   ေရႊေပခ်ပ္ အခ်ပ္၂၀ တိတိ ထပ္မံတူးေဖၚေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ေရွြေပခ်ပ္မ်ားမွာ အိႏိၵယ မွေရွးေဟာင္းေပ ခ်ပ္မ်ား လိုပင္ မ်က္နွာျပင္တဘက္တြင္သာ စာေရးထိုးထားသည္။ ေရႊျပား၊ ေငြျပား၊ ေၾကးျပားတို့လည္းေတြ႕ရွိရျပီး၊ ပ်ဳစာမ်ား၊ ပါဠိစာမ်ား၊ သကၠတစာမ်ားကို ေရးထိုးေလ့ရွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။

ဒုတိယကမ ၻာစစ္မျဖစ္မွီက တူးေဖၚမႈမ်ားသည္ အနည္းအက်ဥ္သာျဖစ္ျပီး တူးေဖၚရာတြင္ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ပစၥည္း မ်ား၊ ရုပ္လံုးႂကြ အုတ္ခ်ပ္၊အုတ္ခြက္မ်ား၊ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားနွင့္ ပံုနွိပ္ထားေသာ အုတ္ခ်ပ္ငယ္မ်ား ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရေပ သည္။ ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ေရႊ၊ေငြ၊ေၾကး တို့ျဖင့္ အနုပညာေျမာက္စြာ သြန္းလုပ္ထားသည္ ကိုလည္း   ေတြ႕ရသည္။   ေဖါင္းႂကြ ေသာ အမွတ္လကၡဏာပါရွိသည့္ ပ်ဳဒဂၤါးမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရွိရသည္။ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရွိရသည္မွာ လူအရိုး မ်ားအရိုးျပာအိုးမ်ား၊ အရိုးအိုးစာမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ား ျဖစ္သည္။

၁၉၆၃-၆၄ တြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းအားစနစ္သစ္ျဖင့္စတင္တူးေဖၚခဲ့သည္။ ဤအႀကိမ္တူးေဖၚရာတြင္ျမိဳ႕ေပါက္တည္ေနရာမ်ားအားလည္း စနစ္တက်ရွာေဖြခဲ့ျပီး၊ ျမိဳ႕ရိုး၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ ပိုင္းတြင္ရွိေသာ ေရႊတံခါးျမိဳ႕ပါက္ကို တူးေဖၚနိုင္ခဲ့သည္။

 ျမိဳ႕ရိုးမွေန၍ ျမိဳ႕တြင္းသို႕ေကြ႕ဝိုက္ခ်ဳိးဝင္သြားေသာ ျမိဳ႕တံခါးေပါက္သည္ အရွည္ေပ ၃၀ဝခန့္ရွိသည္။ အတြင္းသို႕ ခ်ဳိးဝင္သြားေသာ တံခါးေပါက္ကတုတ္မ်ားတြင္ကပ္လ်က္ အရွည္ ၃ ေပ ၉ လက္မရွိေသာ သံမႈိေခ်ာင္းမ်ားကိုလည္း တူးေဖၚရရွိခဲ့သည္။ေျမာက္ဘက္ကတုတ္နွင့္ ကပ္လ်က္ေနရာ တြင္လည္း ေက်ာက္ စာတစ္ခ်ပ္ကိုေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး   ေက်ာက္စာ ပါအေၾကာင္းအရာမွာ ေမာရသုတ္နွင့္ မဂၤလသုတ္မွ ဂါထာမ်ားျဖစ္ သည္။ ထိုကဲ့ သို့ေသာ   ေက်ာက္စာ တစ္ခ်ပ္အား ကုန္းရိုးရြာအနီးရွိ ျမိဳ႕ရိုး အေရွ႕ ေျမာက္တံခါးေပါက္တြင္လည္း တူးေဖၚေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး   ေက်ာက္စာ၌ရတနာ သုတ္မွ ေကာက္နႈတ္ ခ်က္မ်ား ကို ေရး ထိုးထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ေက်ာက္စာပါ အကၡရာ အေရးအသား မ်ားအရ   ေခတ္အပိုင္းအျခားအားျဖင့္ ေအဒီ ၅ ရာစုမွ ၆ ရာစု အတြင္းျဖစ္မည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက ခန့္မွန္း ခဲ့ၾက သည္။

၁၉၆၆-၆၇ ခုနွစ္တြင္ ဘုရားမာေစတီအနီးရွိကုန္းကို တူးေဖၚရာေၾကးနီနွင့္ခဲမျဖဴေရာစပ္ျပဳလုပ္ထားေသာ ကေခ်သည္ ရုပ္မ်ားကို ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။တရုတ္တို့၏ မွတ္တမ္းမ်ားတြင္လည္း ေအဒီ ၈၀၂ ခုနွစ္တြင္ ပ်ဳမင္းမဟာရာဇာသည္အနုပညာသည္ ၃၅ ဦးပါ သံတမန္အဖြဲ႕တဖြဲ႕အား တရုတ္ျပည္သို့ ေစလႊတ္ခဲ့ေၾကာင္းေဖၚျပပါရွိေလသည္။ ပ်ဳတို့၏ တူရိယာပစၥည္းမ်ားနွင့္ ကျပပံု၊ ကျပနည္းမ်ားကိုပါယင္းမွတ္တမ္းတြင္ ေဖၚျပထားေလသည္။

ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ ၁၉၇၀ ခုနွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္ေန့မွစကာ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းေနရာ တစ္ဝိုက္ တြင္ ကုန္းအမွတ္ ၁၈ မွ ၂၄ ထိတူးေဖၚခဲ့ျပန္သည္။ ထိုသို့တူးေဖၚခဲ့ရာတြင္ အိမ္ေဆာက္သံထည္ပစၥည္းကြဲမ်ား၊ ပုတီးေစ့၊ နားေဍာင္း၊ အိုးျခမ္းကြဲမ်ားရရွိခဲ့သည္။ ပုဂံေခတ္ လွိုင္ဂူဘုရားပံုစံအုတ္အေဆာက္အဦး၊ေၾကးဆင္းတုေတာ္တစ္ဆူ၊ စစ္သည္ရဲမက္သံုး သံဓါးရွည္တစ္ေခ်ာင္း၊ ၾကာပန္းႂကြအုတ္ခြက္၊ ေရစင္ေတာ္သြန္းအိုးကြဲမ်ားလည္း တူးေဖၚရရွိခဲ့သည္။ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း ေနရာမွ တူးေဖၚရရွိေသာ ပစၥည္းမ်ားကိုအမ်ားျပည္သူမ်ားေလ့လာနိုင္ရန္ ေမွာ္ဇာရွိ သီရိေခတၱရာ ျပတိုက္၊ ျပည္ယဉ္ေက်းမႈျပတိုက္၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕အမ်ဳိးသားျပတိုက္တို႕တြင္ ျပသထားေပသည္။

ေရွးေဟာင္းေစတီမ်ား

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္ပိုင္းတြင္ ပ်ဳလူမ်ဳိးတို့တည္ထားခဲ့ေသာေရွးေဟာင္းေစတီ အမ်ားအျပား ကိုယေန့တိုင္ ဖူးေတြ႕နိုင္ေသးသည္။ ေဘာေဘာႀကီး၊ဘုရားႀကီး နွင့္ ဘုရားမ်ာ ေစတီသံုးဆူမွာ ျမိဳ႕ရိုးအျပင္၌ဖိုခေနာက္ ဆိုင္အေနအထားျဖင့္ ျမိဳ႕ကိုဝန္းရံတည္ရွိေနသည္။ ဘုရားေစတီမ်ားမွာ ယခုေခတ္ျမင္ေတြ႕ေန က်ေစတီမ်ားကဲ့ သို႕ေခါင္းေလာင္းပံု၊သပိတ္ေမွာက္၊ ေဖါင္းရစ္စသည္တို့ျဖင့္ တန္ဆာဆင္ထားျခင္းမရွိပဲ မဇၩိမေဒသမွ ေရွးေဟာင္းေစတီ မ်ားပံုစံမွ ေရြ႕ေလ်ာလာျခင္းျဖစ္မည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက ယူဆၾကသည္။ ေရွးေခတ္ ပ်ဳလူမ်ိဳးတို့၏ ဗိသုကာ လက္ ရာကို ဤသာသနာ အေဆာက္အဦးမ်ားကို ၾကည့္၍ေလ့လာသံုးသပ္နိုင္သည္။

ေဘာေဘာျကီး ဘုရားသည္သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္ျမိဳးရိုးအနီးတြင္တည္ရွိသည္။ စက္ဝိုင္းပစၥယံ အနိမ့္၅ ဆင့္ေပၚတြင္ တေျဖာင့္တည္း မတ္မတ္ျမင့္တက္သြားျပီး ေစတီ၏ထိပ္ပိုင္းအခံုးေပၚတြင္ ထီးေတာ္တင္ ထား သည္။ ေစတီအတြင္း တြင္ ဥမင္လွိုဏ္ေခါင္းရွိသည္။

အေပၚဆံုးပစၥယံအေျခမွ ေစတီကိုယ္လံုးဥမင္လွိုဏ္သို့ဝင္ရန္ အေပါက္ေဖါက္ထား သည္။ ေစတီ၏ ဉာဏ္ေတာ္ အျမင့္ေပ  မွာ ၁၅၃ ေပျမင့္၍ သေရေခတၱရာ ေခတ္ေကာင္းခ်ိန္ကပင္ ဒြတၱေဘာင္မင္းႀကီး တည္ထား ခဲ့ေသာ   ေရွးေဟာင္းေစတီ တစ္ဆူျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဤအယူအဆသာ မွန္ပါ ေဘာေဘာႀကီးဘုရား သည္ ျမန္မာျပည္ တြင္ ေရွးအက်ဆံုးေစတီတစ္ဆူျဖစ္မည္ဟု တြက္ဆနိုင္သည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္တြင္ တည္ရွိေသာ ဘုရားမာေစတီသည္ ဒြတၱေဘာင္မင္းျကီး၏ ကုသိုလ္ေတာ္ပင္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ပစၥယံနိမ့္နိမ့္ေပၚတြင္ အထက္သို့ တျဖည္းျဖည္းစုခြ်န္ သြားေသာ   ေစတီ လံုးျဖစ္ျပီး၊ ေစတီထိပ္ အခြ်န္ေပၚတြင္ ထီးေတာ္တင္ထားသည္။ ေရွးမူမပ်က္ အတိုင္းပင္ တည္ရွိသည္။

ဘုရားႀကီး ေစတီေတာ္သည္သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ယြန္းယြန္း ျပည္-ေအာင္လံသြား ကားလမ္းနံေဘးတြင္ပင္တည္ ရွိသည္။ ပစၥယံအနိမ့္သံုးဆင့္ေပၚမွ အထက္သို့တျဖည္းျဖည္းခြ်န္သြားေသာ လံုးဝန္း သည့္ ေစတီပင္ျဖစ္ျပီး ထိပ္ဖ်ား တြင္ ထီးေတာ္တင္ထားသည္။ သေရေခတၱရာေခတ္ လက္ရာပင္ျဖစ္သည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္တြင္တည္ရွိသည့္ ဘဲဘဲဂူဘုရားသည္ ပုဂံေျမတြင္ အမ်ားအျပားေတြ့ရွိရသည့္ ဂူဘုရားမ်ား၏ ေရွ႕ေျပးနမူနာပံုစံျဖစ္သည္ဟုဆိုျကသည္။ ေလးေထာင့္ပံုစံ အေဆာက္အဦးေပၚတြင္ ပစၥယံအဆင့္ မ်ားတည္ထားသည္။ပစၥယံ၏ အလယ္တြင္ကြမ္းေတာင္ေပါက္တည္ရွိသည္။ ေအာက္ေျခ ေလးေထာင့္ပံုသ႑ာန္ တြင္ ေရွ႕ဘက္မွ မုခ္ေပါက္တစ္ေပါက္ ေဖါက္လုပ္ထားသည္။ သေရေခတၱရာ ေခတ္ေဟာင္း၏ ဂူဘုရားလက္ရာ ေဟာင္း တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ ေလးမ်က္နွာဂူ ဘုရားသည္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္အရပ္တြင္ တည္ရွိ သည့္   ေလးေထာင့္ပံုသ႑ာန္ အေဆာက္အဦးျဖစ္သည္။ အရပ္ေလးမ်က္နွာတြင္ မုခ္ေပါက္တစ္ခုစီပါဝင္ျပီး၊ အလယ္ဗဟို အူတိုင္ေနရာတြင္ ဗုဒၶရုပ္ႂကြ၊ ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ား တည္ရွိေပသည္။

ရဟန ၱာဂူ ဘုရားသည္ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္ အရပ္တြင္တည္ရွိသည္။အေနာက္ဘက္မ်က္နွာမွလြဲ၍ က်န္သံုး မ်က္နွာတြင္ မုခ္ေပါက္ ၁ ခုစီပါရွိသည္။အတြင္းဘက္တြင္ မုခ္ေပါက္မရွိေသာ အေနာက္ဘက္နံရံတြင္ ဗုဒၶရုပ္ပြား ေတာ္ ၇ဆူပါဝင္ေသာ ေက်ာက္ခ်ပ္ကပ္လ်က္တည္ရွိသည္ကို ေတြ့ရသည္။ သေရေခတၱရာေခတ္ေနွာင္းပိုင္းတြင္ မွ တည္ထားခဲ့ေျကာင္း သိရေပသည္။

သေရေခတၱရာတြင္ တူးေဖၚရရွိခဲ့ေသာ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ပါ ေက်ာက္ရုပ္မ်ား၊ ေရႊဆင္းတု ၊ေငြဆင္းတုမ်ား၊   ေရွးက်ေသာ   ေက်ာက္ခြက္မ်ားနွင့္ ပိဋကတ္ေတာ္လာ ေရႊေပခ်ပ္မ်ားအရ သေရေခတၱရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာထြန္းကား   ျပန့္ပြား ခဲ့ေၾကာင္း   သိနိုင္ေပသည္။ ဗုဒၶဘာသာတြင္လည္း ေထရဝါဒနွင့္ မဟာယာန ဂိုဏ္းနွစ္ဂိုဏ္းစလံုး ထြန္းကား ခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရွိ ရေပသည္။ ဗုဒၶဘာသာအျပင္ အျခား ဟိႏၵဴဘာသာ ဆိုင္ရာနတ္ကိုးကြယ္မႈ အေထာက္အ ထား မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရွိ နိုင္ေပသည္။

စီးပြားေရး

ျမိဳ႕ေဟာင္းျမိဳ႕ရိုးမွ ရရွိေသာ အုတ္ခ်ပ္တို့တြင္ စပါးခြံမ်ားကိုပါ ေရာေနွာဖုတ္ထားကာ အသံုးျပဳခဲ့ သည္ကိုေတြ႕ရ သည္။ ျမိဳ႕ေဟာင္း ေျမာက္ဘက္ျခမ္း အတြင္းပိုင္းတြင္လယ္ေျမအေျမာက္အျမားတည္ရွိျပီး ၎လယ္ကြက္ မ်ား သည္ ေရွးအခါကဘုရင္မ်ားပိုင္ဆိုင္သည့္လယ္ေျမမ်ားျဖစ္သည္ဟု အစဉ္အဆက္ယံုၾကည္ၾကသည့္အတိုင္း၊ယင္လယ္ မ်ား ကို လယ္ေတာ္ၾကီး မ်ားဟု ေခၚေဝၚသံုးစြဲခဲ့ၾကသည္။ ရန္သူမ်ားဝန္းရံထား စဥ္မွာပင္ ျမိဳ႕တြင္းရိကၡာ အတြက္ ဖူလံုေစရန္ ျမိဳ႕ရိုးအတြင္း၌ လယ္အေျမာက္အမ်ားထည့္သြင္းထားျခင္းျဖစ္မည္ဟု ခန့္မွန္းၾကသည္။

ထိုအခ်က္အလက္မ်ားကို ေထာက္၍ သေရေခတၱရာ၏ အဓိကစီးပြားေရးသည္ စိုက္ပ်ိုးေရးကိုပင္ အေျခခံေၾကာင္း သိသာေပသည္။ ဘုရား၊ ေစတီမ်ား၊ ေျမေအာက္မွ တူးေဖၚရရွိေသာ အနုပညာလက္ရာမ်ားအရ ဗိသုကာပညာ၊ ပန္းထိမ္ပညာ၊ ပန္းပုအတတ္ ပညာ နွင့္ ေက်ာက္ဆစ္ အတတ္ပညာမ်ားထြန္းကားေနေၾကာင္းေတြ႕ရွိနိုင္ေလသည္။ ထို့ေၾကာင့္ ထိုအတတ္ပညာမ်ား ျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းျပဳၾကသူ အတတ္ပညာရွင္၊အနုပညာရွင္မ်ား လည္း ရွိခဲ့ေၾကာင္း ယူဆနိုင္ေပသည္။

ယဉ္ေက်းမူ့

သေရေခတၱရာ၏ ယဉ္ေက်းမူ့ဓေလ့ထံုးစံမ်ားမွာ အဆင့္အတန္းျမင့္မားစြာတည္ရွိခဲ့ေၾကာင္းက်န္ရစ္ခဲ့ေသာ အေထာက္အထားမ်ားအရ သိသာထင္ရွားစြာ ေတြ႕ရွိနိုင္ေပသည္။တူးေဖၚေတြ႕ရွိရေသာ အရုပ္မ်ားကိုၾကည့္ျခင္း အား ျဖင့္ ပ်ဴလူမ်ဳိး၊ အမ်ဳိးသမီး၊အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ ကိုယ္ခႏၶာေအာက္ပိုင္းတြင္သာ အဝတ္အစားမ်ား ဝတ္ဆင္ တတ္ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ ပုတီးလည္ဆြဲမ်ားအားလည္း ဝတ္ဆင္တတ္ၾကျပီး၊ ဆံပင္အရွည္မ်ားကို ထိပ္တြင္ စုစည္း၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဆံထံုး ထံုးထားၾကသည္ကိုလည္းေကာင္း၊ အခ်ဳိ႕မွာ ဦးရစ္ေခါင္းေပါင္း မ်ားေပါင္း ထားၾက သည္ကို လည္းေကာင္း ရုပ္တု၊ရုပ္လံုး၊ရုပ္ႂကြမ်ားမွတဆင့္ သိရွိနိုင္ေပသည္။ အရိုးအိုးမ်ား၊ သာသနာေရး  ဆိုင္ရာ အေဆာက္  အဦးမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ပ်ဳဘာသာ၊ပါဠိဘာသာ၊ သကၠတဘာသာ နွင့္ေရးထိုး ထားေၾကာင္း   ေတြ႕ရွိရ၍   သေရေခတၱရာ တြင္ စာေပထြန္းကားေနေျကာင္းသိသာထင္ရွားလွသည္။ ပ်ဴစာသည္ အိႏိၵယျပည္ေတာင္ ပိုင္းသံုး အကၡရာမ်ားကို အေျခခံတီထြင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရွိရ၍လည္း အိႏိၵယေတာင္ပိုင္းနွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိခဲ့ မည္ဟုလည္း သမိုင္း ပညာရွင္မ်ားက ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ထို့ေၾကာင့္လည္း ပ်ဳယဥ္ေက်းမူ့မ်ားတြင္ အိႏိၵယေတာင္ပိုင္း သားတို့ ၏ ယဥ္ေက်းမူ႕မ်ားေရာေနွာ ေနသည္ကိုေတြ႕ရျခင္းျဖစ္သည္။

သံထည္ပစၥည္းမ်ားကို အေဆာက္အဦးမ်ား ျမိဳ႕ရိုးမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ အသံုးအေဆာင္ လက္နက္ကိရိယာမ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္းေတြ႕ရျခင္းေၾကာင့္ သေရေခတၱရာေခတ္ပ်ဴတို့သည္ သံကိုပိုင္နိုင္စြာ အသံုးခ်ေနေၾကာင္း သိ သာ ေပသည္။ တရုတ္မွတ္တမ္းမ်ားနွင့္ တူးေဖၚေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ ဂီတ၊အက စေသာ အနုပညာမ်ား လည္း   ေကာင္း စြာ ထြန္းကားခဲ့သည္ဟု ဆိုနိုင္ေလသည္။ ပ်ဳတို႕ေသဆံုးလ်င္အေလာင္းကိုမီးရိႈ႕၍ျပာခ်ကာ အိုးမ်ားျဖင့္ ျမဳပ္နွံေၾကာင္း   ေတြ႕ရေပသည္။အရိုးျပာအိုးမ်ားတြင္ အရိုးနွင့္ျပာမ်ားသာမက လူတို့သံုးစြဲေသာအသံုးေဆာင္အေသးစားေလးမ်ား လည္း ပါဝင္ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ အရိုးအိုးမ်ားအားလည္း လူတန္းစားကြဲျပားမူ့အလိုက္အမ်ဳိးမ်ဳိးအသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္ ျပီးတန္ဆာဆင္ပံုမ်ားမွာလည္း တစ္ခုနွင့္တစ္ခု မတူညီျကေခ်။ အရိုးအိုးမ်ားအား အစုလိုက္၊အျပံုလိုက္ တစ္ေနရာတည္း မွာပင္ ေတြ႕ရတတ္ေသာေၾကာင့္ ေဆြစု မ်ဳိးစုစုလိုက္ အရိုးအိုးမ်ား ျမဳပ္နွံေသာဓေလ့သည္ ပ်ဴတို့၏ ယဥ္ေက်းမူ့ တစ္ရပ္ အျဖစ္ယူဆနိုင္ေပသည္။

သေရေခတၱရာေခတ္ နိဂံုး

သေရေခတၱရာေခတ္သည္ မည္သည့္ခုနွစ္တြင္ တိမ္ေကာပ်က္စီးသြားေၾကာင္း ခိုင္မာေသာ သက္ေသအေထာက္ အထားမ်ားမေတြ႕ရေသးေပ။ ျမန္မာရာဇဝင္အရ ဒြတၱေဘာင္မင္းမွ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ သေရေခတၱရာမင္းေနျပည္ေတာ္ သည္ မင္းဆက္ ၂၅ ဆက္ေျမာက္ သုပညာနဂရဆိႏၵ မင္းလက္ထက္၊သာသနာ သကၠရာဇ္ ၆၃၆ ခုနွစ္တြင္ပ်က္စီး ျခင္းသို့ ဆိုက္ေရာက္ခဲ့သည္ဟု အဆိုရွိေပသည္။ အျခားယူဆခ်က္အမ်ားအျပားလည္းကြဲလြဲလ်က္ရွိေပသည္။ ကမ္းယံနွင့္ သက္လူမ်ဳိးတို့၏တိုက္ခိုက္မူ့ေၾကာင့္ပ်က္စီးရသည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အျခား လူမ်ဳိးမ်ား(အထူးသျဖင့္ ကရင္လူမ်ဳိး)နွင့္ေရာေနွာကာ တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္ဟုလည္ေကာင္း၊ေျမာက္ပိုင္းမွ နန္ေက်ာက္တို့ လာေရာက္ တိုက္ခိုက္ဖ်က္စီး သျဖင့္ ပ်က္စီးရသည္ဟု လည္းေကာင္း ေဖၚျပထားခ်က္မ်ားလည္း ရွိသည္။

လက္ရွိတူးေဖၚေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားမွ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ပ်က္စီးရေသာ ခုနွစ္သကၠရာဇ္ကို အတိအက်ေဖၚ ထုတ္နိုင္ျခင္း မရွိေသး ေသာ္လည္း၊ ေယဘူယ်ျခံဳငံုသံုးသပ္ခ်က္မ်ားအရ သေရေခတၱရာျမိဳ႕သည္ ေအဒီ ၈ ရာစုအထိ စည္ပင္ ဝေျပာ ခဲ့ျပီး၊ ေအဒီ ၉ ရာစုတြင္ပ်က္စီးျခင္းသို့ဆိုက္ေရာက္ခဲ့သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကေပသည္။ တူးေဖၚမႈမ်ားကိုဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ႀကျပီးသိပၸံနည္းက် သုေတသနမ်ား ျပည့္စံုလာေသာအခါပိုမိုတိက်သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊   ေကာက္ယူခ်က္ မ်ားကို ရရွိေပလိမ့္မည္။

သေရေခတၱရာ

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းသည္ျပည္ျမိဳ႕အေရွ့ေတာင္ ဘက္ ငါးမိုင္ခန့္အကြာတြင္ တည္ရွိသည္။ က်ံဳးပတ္လည္ ရံလ်က္ ရွိ ေသာ အုတ္ျမိဳ႕ရိုးသည္ စက္ဝိုင္းမက်တက်ျဖစ္၍ ေတာင္ေျမာက္နွစ္ မိုင္ခြဲခန့္နွင့္ အေရွ့အေနာက္နွစ္မိုင္ခန့္ က်ယ္ ဝန္းေလ  သည္။ရန္ကုန္္မွျပည္ျမိဳ႕သို႕သြားေသာမီးရထားလမ္းသည္ သေရေခတၱရာျမိဳ ႕ေဟာင္း ကိုအေရွ့ေတာင္ မွ အေနာက္ေျမာက္သို့ျဖတ္သန္းသြား၍ ျပည္မွေပါက္ေခါင္းသို့သြားေသာ ေမာ္ေတာ္ကား လမ္း ကိုေျမာက္ဘက္ျမိဳ႕ရိုးေပၚ သို့ျဖတ္၍ ျပဳလုပ္ထားသည္။ ျမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း၌ ယခုအခါရြာ ငယ္အမ်ားအျပား ရွိ၍ေျမာက္ဘက္ပိုင္း၌မူ လယ္ကြက္ မ်ားျပည့္ နွက္ေန၏။ ေမွာ္ဇာဘူတာရံုသည္ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ဗဟိုေနရာမွ အေရွ့ ေျမာက္ယြန္းယြန္းတြင္တည္ရွိသည္။

ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုမ်ားသည္ ျမိဳ႕တြင္း၌သာမက ျမိဳ႕ျပင္၌ လည္းအနွံ့အျပားက်န္ရွိေသးရာ သေရေခတၱရာထြန္းကားစဥ္ကထင္ရွားခဲ့ေသာျမိဳ႕ပတ္ဝန္းက်င္နယ္နိမိတ္မွာက်ဳံးနွင့္ျမိဳ႕ရိုးပတ္ရံသည့္ျမိဳ႕တြင္းထက္ ေလးဆခန့္မွ် က်ယ္ ဝန္းေၾကာင္းသိနိုင္ေလသည္။ ျမိဳ႕တြင္းအလယ္ဗဟိုေလာက္တြင္ နန္းေတာ္ကုန္း ဟုေခၚ  ေသာစတုဂံ အုတ္ရိုး ကာရံ ထား သည့္ ကုန္းမို႕မို႕ကိုေတြ႕နိုင္ေသးသည္။ေတာင္ဖက္ျမိဳ႕ရိုး၏အျပင္ဘက္တြင္အေရွ႕ပ်ဴတိုက၊္ အေနာက္ပ်ဴတိုက္၊ ဗိႆနိုး ျမိဳ႕နွင့္ဗိႆနိုးမိဖုရားသခၤ်ဳိင္းရာတို့ရွိေလသည္။

မွန္နန္းရာဇဝင္အဆိုအားျဖင့္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကိုသာသနာနွစ္ ၁ဝ၁ ခုနွစ္တြင္ ဒြတ္တေပါင္ (ဒြတၱေပါင္) မင္း ပထမ တည္ေထာင္သည္ဟုဆိုသည္။ ျမိဳ႕တည္နန္းတည္ရာ၌ကူညီေစာင့္ေရွာက္ ေသာ သူျမတ္ခုနွစ္ဦးမွာ ဂဝံပေတ့၊ ရေသ့၊ သိၾကား၊နဂါး၊ ဂဠဳန္၊ စႏၵိ၊ ပရမီသြာတို့ျဖစ္ၾကသည္။တေကာင္းမင္း ေယာက္ဖေတာ္ရွင္ရေသ့ သီတင္းသံုး သည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကိုရေသ့ျမိဳ႕ဟုေနာင္မွတြင္၏။ ျပည္ျမိဳ႕ေရႊဆံေတာ္ဘုရားေျခရင္း၌ ေတြ႕ရေသာ က်န္စစ္သားမင္း၏မြန္ေက်ာက္စာအလိုအားျဖင့္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကိုပထမတည္ေထာင္ေသာ မင္းမွာ ဗိႆနိုး ရေသ့ႀကီးျဖစ္၏။ တည္ေထာင္ေသာနွစ္မွာ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံယူေတာ္မူေသာ နွစ္ သာသနာနွစ္ ၁ နွစ္ျဖစ္၏။ ရေသ့ႀကီးကိုကူညီေစာင့္ေရွာက္ၾကေသာသူျမတ္တို့မွာ ဂဝံရေသ့၊ သိႀကား၊ဝိသႀကံဳနတ္သားနွင့္ နဂါး မင္းတို့ျဖစ္ သည္ ဟုဆို၏။

က်န္စစ္သားမင္း၏ ေက်ာက္စာမ်ားအရ သေရေခတၱရာကိုသိသိတ္၊ (ျဂီကၡတ္၊ ျဂီေၾတာ) ဟူ၍လည္း ေခၚ တြင္ေၾကာင္း သိရသည္။ ေရွး ေဟာင္းသုေတသန အေထာက္အထားမ်ားအရမွာမူ သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕သည္ ခရစ္နွစ္ငါး ရာစုမွ

ရွစ္ ရာစုအတြင္း၌ ထြန္းကားေၾကာင္းသာ သိရွိရေသးရာ ထိုသို့ဖြံ့ျဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ စတင္ပ်ဳိးေထာင္ရေသာ ကာလကို ထည့္သြင္းခန့္မွန္းသည္ဆိုပါမူ ခရစ္နွစ္ နွစ္ရာစုထက္ေစာနိုင္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။သေရေခတၱရာတြင္ပ်ဳလူမ်ဳိးအမ်ားအျပားေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။

ယင္းတို့ကို တိရ္စုလ္ဟူ၍ လည္းအမည္တြင္ခဲ့ ေၾကာင္းက်န္စစ္သားမြန္ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္အရယူဆရသည္။ ပ်ဳတို့ေဒသဟု ေခၚဆိုအပ္ေသာသေရေခတၱရာနွင့္ဟန္လင္းျမိဳ႕ေဟာင္းတို့မွ အိႏိၵယေတာင္ပိုင္းအကၡရာျဖင့္ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာမ်ားကို ေထာင္၍ ပ်ဳဘာသာနွင့္ပ်ဴစာသံုးနႈန္းေရးသားခဲ့ၾကသည္ဟု ယူဆမွတ္သားခဲ့ၾကရသည္။

သေရေခတၱရာေခတ္၌ ေရးထိုးေသာပ်ဴစာမ်ားမွာ အုတ္ခ်ပ္မ်ား ေပၚ ဂဏန္းနွင့္အမွတ္အသားမ်ား အုတ္ပံုနွိပ္ဘုရား (အုတ္ခြက္) ေနာက္ေျကာမွစာမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ားနွင့္ ေက်ာက္အရိုး အိုးမ်ားေပၚမွ စာတန္းတို့ျဖစ္ေလသည္။ ယင္းတို့အနက္အခ်ဳိ႕မွာ ေမွးမွိန္ပ်က္စီးေန၍ အတိအက်ဖတ္ရႈမရနိုင္ျခင္း၊ အခ်ဳိ႕မွာစာေၾကာင္းတိုကေလးမ်ားသာျဖစ္၍ အေၾကာင္းအရာမေဖၚနိုင္ျခင္းနွင့္ အခ်ဳိ႕မွာ ပ်ဴေဝါဟာရ က်ယ္ျပန့္စြာမသိရွိေသးသျဖင့္ အဓိပၸာယ္ ္တိမ္ျမဳပ္ေနျခင္းတို့ေၾကာင့္ သမိုင္းအေထာက္အထား ရသင့္သ ေလာက္မရနိုင္ေခ်။

ဘုရားၾကီးဘုရားအနီးမွ ေတြ႕ရွိရေသာ ေက်ာက္အရိုးအိုးေလးလံုးတို့ ၏ပတ္လည္တြင္ ပ်ဴစာတစ္ေၾကာင္းစီ   ေရးထိုး ပါရွိေလသည္။ ယင္းေက်ာက္စာမ်ားအရ သေရေခတၱရာ၌ဝိၾကမမင္းဆက္ စိုးမိုး အုပ္ခ်ုပ္ခဲ့ေၾကာင္းသိရ၏။ သူရိယဝိၾကမ၊  ဟရိဝိၾကမ၊ နွင့္သိဟဝိၾကမတို့၏ နတ္ရြာစံနွစ္နွင့္သက္ေတာ္မ်ားပါရွိရာတြင္ နန္းစံနွစ္ကို ျမန္မာေကာဇာ                                      နွစ္အတိုင္း မွတ္ယူတြက္ဆပါက ခရစ္နွစ္၆၈၈၊၆၉၅ နွင့္ ရ၁၈ ခုနွစ္တို့တြင္ အသီးသီးနတ္ရြာစံျကသည္ ဟုသိရွိနိုင္၏။

အရိုးအိုးစာတမ္းတစ္ခုမွာ သူရိယဝိၾကမ၏ေဆြမ်ဳိးကြယ္လြန္သည ့္နွစ္ေရးထိုးထားေလရာ စာတမ္း ေလးရပ္ စလံုးေပါင္း ရံုးတြက္ဆပါ က ဝိၾကမမင္းဆက္သည္ခရစ္နွစ္ ၆ရ၃မွ ရ၁၈ခုနွစ္အထိအုပ္စိုး သည္ဟု ဆိုရေပမည္။ ထိုမင္းဆက္ သည္ သေရေခတၱရာ တည္ ေထာင္စက အုပ္စိုးသည့္မင္းဆက္ဟုတ္မဟုတ္သည္ကိုမူ မသိသာ ေခ်။ နတ္ရြာစံ သကၠရာဇ္ မ်ား ကိုအတည္ျပဳ မွတ္ယူရပါက ထိုမင္းမ်ား ထက္ေရွးက်ေသာမင္းမ်ား ရွိခဲ့ဦးမည္ဟု မွန္းဆရေပသည္။ ဝိၾကမ မင္းတို႕၏ ဘြဲ႕ မည္မ်ားေရွ႕တြင္တးဗံးဟူေသာဂုဏ္ပုဒ္ ပါရွိေလရာ ယင္းဂုဏ္ပုဒ္ကို မင္းႀကီးဟူေသာ အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္ ေၾကာင္းအျခားေက်ာက္စာမ်ားမွ အေထာက္အထားတို့နွင့္ယွဥ္၍သိသာနိုင္ေလသည္။ ဒြတၱေဗာင္ဟူေသာ အမည္ မွာ တးဗံးမွေရြ႕ေလ်ာလာေသာ ေဝါဟာရ ျဖစ္ဖြယ္ရာရွိေသာေၾကာင့္ သမိုင္းလာဒြတၱေဗာင္ဆိုသည ္မွာ ပုဂၢလိက ဘြဲ႕မည္မျဖစ္နိုင္ေခ် ဟုယူဆရ၏။

         ဝိၾကမမင္းဆက္သည္ ပ်ဴမင္းမ်ားျဖစ္သည္၊ သို့မဟုတ္အိႏိၵယအ ႏြယ္မ်ားျဖစ္သည္ကို အတိအက်မသိနို္င္ေခ် ။ေနွာင္းေခတ္ျမန္မာ     မင္း မ်ားသည္ပါဠိဘြဲ႕မည္မ်ားခံယူၾကသကဲ့သို့ ပ်ဴမင္းမ်ားကအိႏိၵယဘြဲ့ မည္ခံယူ ခဲ့ ၾကဟန္ ရွိေၾကာင္း စဥ္းစားရန္ရွိေလသည္။ဝိၾကမမင္း ဆက္အျပင္ဝါရ္မန္မင္းတို့ကိုလည္းကမၸည္းစာမ်ား၌ေတြ႕ရေသး၏။ ထိုဝါရ္မန္မင္းတို့၏အမည္မ်ားသည္ အာရွအေရွ့ေတာင္ဘက္နယ္ တစ္လႊား၌အေတာ္ပင္ထင္ရွားသည္။ သေရေခတၱရာ ၿမိဳ႕ တြင္းခင္ဘ ကုန္းမွရရွိေသာ ေငြေဗာဓိမ႑ဍိဳင္ပလႅင္ပတ္လည္၌ ဆင္းတုေတာ္ ရုပ္ႂကြပံုေလးဆူေအာက္တြင္ ပ်ဴအကၡရာပ်ဴဘာသာျဖင့္ စာတန္း တစ္ခုေရးထိုးလ်က္ပါရွိရာ၊ ထိုစာတန္းတြင္ ကုသိုလ္ရွင္ျဂီဘုဝါရ္မ နွင့္ျဂီျပ ဘုေဒဝီ အမည္မ်ားကို ေတြ႕ရွိရသည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ေနရာ ဖိုးေခါင္ကန္ကုန္းမွေတြ့ရွိရေသာ မဏိေတာ္က်ိဳးေနသည့္ ေက်ာက္ဆင္း တုတစ္ ဆူ၏ စမၼခဏ္ပတ္လည္တြင္ ပ်ဴဘာသာနွင့္သကၠတဘာသာေရာစပ္ျပီး ေရးထိုးမွတ္္သားလ်က္ပါရွိရာ ဖတ္ရႈရနိုင္ သမွ် စာေၾကာင္း မ်ား၏အဓိပၸာယ္အခ်ဴပ္မွာ ဇယစႁႏၵဝါရ္မန္နွင့္ဟရိဝိၾကမမင္းသားညီေနာင္နွစ္ပါးတို့ သည္ တစ္ ေန့တည္း တြင္ ျမိဳ႕နွစ္ျမိဳ႕တည္ေၾကာင္း၊ထိုညီေနာင္နွစ္ပါးတို့သည္ဂူဟဒီပအမည္ရွိေသာ ရဟန္းႀကီး၏ အဆံုးအမၾသ ဝါဒကိုခံယူ၍ တစ္ဦးနွင့္တစ္ဦးခ်စ္ခင္ရင္းနွီးစြာ ေနထိုင္ၾကေၾကာင္း ျဖစ္သည္။

သို့ေသာ္ထိုျမိဳ႕မ်ား၏ အမည္နွင့္အက်ယ္အဝန္းကိုမူ မသိရေခ်။ပ်ဳနိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာသေရေခတၱရာသည္ အိနၵိယေတာင္ပို္င္း ယဥ္ေက်းမႈလွြမ္းမိုးမႈကို အမ်ားဆံုးခံ ခဲ့ရသည္။အထူးသျဖင့္ အယူ ဝါဒဆိုင္ရာယဉ္ေက်းမႈတြင္ လႊမ္း မိုးမႈ  အထင္ရွားဆံုးျဖစ္သည္။ ဟိႏၵဴအယူဝါဒ၊ မဟာယာနနွင့္ေထရဝါဒဗုဒၶအယူဝါဒတို့သည္ အ ျပိဳင္အဆိုင္ ထြန္း ကားခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ားစြာေတြ႕ရေပ သည္။ ျမိဳ႕တြင္းျမိဳ႕ျပင္၌ ဗိသုကာလက္ရာမ်ားျဖစ္ေသာ ဗုဒၶအယူ ဝါဒဆိုင္ရာေစတီပုထိုးနွင့္ဂူဘုရားမ်ား တည္ရွိခဲ့ၾကသည္နွင့္အမွ် အနုပညာ လက္ရာေျမာက္ေသာ   ေက်ာက္ ဆစ္ ရုပ္ႂကြဆင္းတုမ်ားနွင့္ အုတ္ပံုနွိပ္ ရုပ္ႂကြဆင္း တုမ်ားကို လည္း အေျမာက္အျမားထုလုပ္ပူေဇာ္ ၾကသည္။ ထင္ရွားေသာေျမစိုက္ အုတ္ေစတီမ်ား မွာျမိဳ႕ရိုး အျပင္ရွိ   ေဘာေဘာႀကီး၊   ဘုရားႀကီးနွင့္ဘုရားမာတို႕ ျဖစ္ၾကသည္။

ဂူဘုရားမ်ားအနက္ ေလးမ်က္နွာ၊ ဘဲဘဲနွင့္ေဈးဂူနွစ္ဆူတို့မွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာလက္ရာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ သာသနာအေဆာက္အအံုေပါင္းမ်ားစြာမွာကာလၾကာျမင့္၍ျပိဳပ်က္ျပီးေနာက္ အုတ္ကုန္းမ်ား အတိျဖစ္ေနရာ ယင္းတို့ကိုရွင္းလင္းတူးေဖာ္ရွာေဖြရာ၌သာသနိက ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားေပၚထြက္ေလ့ရွိသည္။ထိုအနက္ အုတ္ခြက္ ေခၚေသာ ပံုနွိပ္အုတ္ခ်ပ္ဆင္းတု အေျမာက္အျမားကို အနွံ့အျပား ေတြ႕ရွိရသည္။ ထိုအုတ္ခြက္တို့၏ မ်က္နွာဘက္တြင္ဗုဒၶ ရုပ္ပြား   ေတာ္ကိုလည္းေကာင္း၊ ေဗာဓိသတ္ ဘုရားေလာင္းပံုကိုလည္း ေကာင္း၊ ထုလုပ္ထား၍ အခ်ဳိ႕တို့တြင္ ေရွးေဟာင္း နာဂရီ အကၡရာျဖင့္ 'ေယဓမၼာေဟတုျပဘဝါ' အစရွိေသာဂါထာေရးထိုးပံုနွိပ္ပါရွိ၏။ အခ်ဳိ႕အုတ္ခြက္၏   ေက်ာဘက္တြင္ ပ်ဳဘာသာျဖင့္ စာတမ္းတိုတို အနည္းငယ္ပါေလ့ရွိသည္။

သေရေခတၱရာတြင္ ဗုဒၶအယူဝါဒထြန္းကားခဲ့ေၾကာင္းလက္ေရး အ ေထာက္အထားမ်ားကိုလည္းေတြ့ရ၏။ ၁၈၉ရ ခုနွစ္က သေရေခတၱ ရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ေတာင္ဘက္ ရ မိုင္ခန့္အကြာရွိ ေမာင္ကန္ (သို့မဟုတ္လယ္ေပၚ)ရြာမွ ေရွးေဟာင္း စာ အေရး အသားပါရွိေသာ ေရႊခ်ပ္လႊာနွစ္လႊာကိုေတြ့ရွိရသည္။ ထိုေရႊခ်ပ္လႊာနွစ္လႊာသည္ စာသံုးေၾကာင္းေရး ပါဠိေတာ္   ေရႊေပစာ မ်ားျဖစ္ၾက၏။အကၡရာအေရးအသားမွာအိနၵိယေတာင္ပိုင္းမွအကၡရာ မ်ားျဖစ္၍ စာသားတို့မွာဝိနည္းမဟာ ဝါပါဠိေတာ္လာ ေယဓမၼာေဟတုပၸဘဝါအစခ်ီသည့္ဂါထာကိုအစပ်ဳိး၍ဒီဃနီကာယ္ပါဠိေတာ္၊ မဇၩိမနိကာယ္ပါဠိေတာ္၊အဘိဓမၼာပိဋကတ္ဝိဘင္းပါဠိေတာ္စသည္ တို့မွေကာက္နုတ္ခ်က္တို့ကိုဆက္လက္ေရးသားထား ျခင္းျဖစ္၏။ ၁၉၁ဝ ျပည့္နွစ္တြင္ေဘာေဘာၾကီးဘုရားေျခရင္းေျမႀကီးမ်ား ရွင္းလင္းရာ၌ ေတြ႕ရွိရေသာ သံုးပိုင္း က်ဳိး က်ာက္ခ်ဳပ္ ငယ္ တစ္ခုမွာ အဘိဓမၼာဝိဘင္းပါဠိေတာ္လာ ဗုဒၶပါဝစနမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သိရေလ သည္။ ၁၉၂၆ ခုနွစ္တြင္ကုလား ကန္ကုန္း  ရြာအနီး ေမာင္ခင္ဘလုပ္ေသာ ေတာင္ယာနွင့္ကပ္ေနသည့္ အုတ္ကုန္းေဟာင္းမွ တူးေဖၚ ရ ရွိသည့္ေရႊခ်ပ္ လႊာ ၂ဝ (အဖံုးပါ၂၂) ခ်ပ္မွာလည္း ပဋိစၥသမုပၸါဒ ေဒသနာအစရွိေသာပါဠိပိဋကတ္ေတာ္မွ ေကာက္ နုတ္ခ်က္ကိုးခုပါ ရွိေလသည္။

ျဗဟၼဏ(ဟိႏၵဴ)အယူဝါဒဆိုင္ရာေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားမွာမ်ားေသာအားျဖင့္ဗိႆႏိုးနတ္ရုပ္မ်ားျဖစ္ေလသည္။သေရေခတၱရာ တြင္ ေရႊဆင္းတု၊ ေၾကးဆင္းတု၊ ေငြဆင္းတု၊ ေငြေစတီစေသာ အ ယူဝါဒဆိုင္ရာ ဝတၳဴပစၥည္းမ်ားကိုသာမက အနုပညာလက္ရာေျပာင္ ေျမာက္ေသာဝတၳဴပစၥည္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ကိုလည္း ျပဳ လုပ္သည္ကိုေတြ႕ရွိရ ၏။ ေလးထပ္ျပင္ဘုရားအနီးမွလည္းေကာင္း၊ ဆင္မကိုးဝန္တင္ကုန္းနွင့္ မုန္႕သည္မကုန္းတို့မွ လည္းေကာင္း၊ ေဖာ္ထုတ္ရရွိ သည့္ေက်ာက္ပလႅင္အပိုင္းအစမ်ားမွာ ၾကာဖတ္ၾကာလႊာမ်ား၊မွန္ကူကြက္မ်ားနွင့္ အမြမ္း အေျပာက္တို့ျဖင့္ အဆန္း တၾကယ္ထုလုပ္ထားေလသည္။ တံကဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ား၊ အရိုးအိုးမ်ား၊ ဌာပနာတိုက္ဖံုးသည့္   ေက်ာက္ျပားမ်ားနွင့္ျခေသၤ့ရုပ္မ်ားတြင္လည္း ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာ ထူးခြ်န္ပံုကို ေတြ႕ျမင္နိုင္သည္။ ရႊံ႕ေစးကို မီးဖုတ္ ၍ျပီးေစေသာ ရုပ္လံုးရုပ္ ႂကြမ်ားကိုလည္း လူရုပ္၊ ဘီလူးရုပ္၊ တိရစၦာန္ရုပ္၊ ၾကာပန္း ေဖာ္ေသာ အုတ္တိုင္မ်ားအသြင္ ဖန္တီးျပဳ လုပ္ၾကေလ သည္။

အယူဝါဒဆိုင္ရာယဥ္ေက်းမႈမွအပပ်ဳလူမ်ဳိးတို့၏ေနထိုင္ဝတ္စားမႈဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားနွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္ယဥ္ေက်းမႈသာဓကမ်ားကိုလည္း အေတာ္အသင့္ ထုတ္ေဖာ္ေတြ့ရွိရ၏။   ေက်ာက္မ်က္ရတနာတို့ျဖင့္ ျပီးေသာလည္ဆြဲပုတီးမ်ား၊ ေငြေရေသာက္ဖလားမ်ား၊ ေငြကြမ္း အစ္မ်ား၊ေငြနံ့သာ ဘူးမ်ား၊   ေငြၾကာပန္းမ်ား၊ လိပ္ျပာရုပ္၊ ဟသၤာရုပ္၊ေရႊလက္စြပ္၊ ေငြလက္စြပ္မ်ားစသည္တို့ကိုေထာက္ရႈ၍ သေရေခတၱရာ ၏ စည္ပင္ဝေျပာမႈနွင့္ယဥ္္ေက်းမႈ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားမႈတို႕ကို သိသာေလသည္။ ပ်ဳလူမ်ဳိး တို႕သည္ေသဆံုးသည့္ အခါ မီးသၿဂၤဳဟ္သည့္ အေလ့အထရွိၾက၏။ မီးကြ်မ္းျပီးေသာအရိုးစမ်ားနွင့္ျပာတို႕ကို ေျမအိုးမ်ားတြင္ ထည့္သြင္း၍ထိုအရိုးအိုး တို႕ကိုအစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ျမဳပ္နွံေလ့ရွိသည္။ သာမန္အရပ္သူအရပ္သားမ်ား အတြက္ ေျမအိုးမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ မင္းစိုး ရာဇာတို႕အတြက္ ေက်ာက္ အိုးမ်ားကိုအသံုးျပဳေၾကာင္းလည္း သိသာသည္။

ပ်ဴဒဂၤါးမ်ားဟု ေခၚေဝၚေသာ အမွတ္လကၡဏာမ်ား ခတ္နွိပ္ထားသည့္ေငြျပားဝိုင္း မ်ားကိုလည္း သေရေခတၱ ရာျမိဳ႕   ေဟာင္း နွင့္ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ေတြ႕ ရွိရ ၏။အမွတ္လကၡဏာမ်ားမွာ သီရိဝစၦ ပံု၊ ေန၊ လနွင့္နကၡတ္မ်ားပံု၊ စၾကာပံု၊ ဝရဇိန္လက္နက္ပံု၊ သမုဒၵရာပံုစသည္တို့ျဖစ္၏။ ယင္း ဒဂၤါးမ်ားမွာ က်ပ္ျပား အရြယ္၊ငါးမူးေစ့အရြယ္၊ မတ္ေစ့အရြယ္ မ်ား ျဖစ္ရာ ေငြေၾကးအျဖစ္ အသံုးျပဳဖြယ္ရာရွိသည့္အျပင္ အနၱရာယ္ကင္းအေဆာင္အေယာင္အျဖစ္ လည္ဆြဲ ဆင္ယင္ေၾကာင္း သိသာေလသည္။

သေရေခတၱရာတြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဦးစီးဌာနက တူးေဖာ္စူးစမ္း ေလ့လာမႈလုပ္ငန္းကို ဆက္လက္ ေဆာင္ ရြက္လ်က္ရွိသည္။

အကိုးအကား

 1975 ခုနွစ္ထုတ္ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း. အတြဲ (13)

Showing posts with label ျမန္မာသမိုင္း. Show all posts

သံျဖဴရပ္ ျမိဳ ့ က ေသမင္းတမာန္ ရထားလမ္း တစ္ေနရာ

12:24 AM

ေသမင္းတမန္ ရထားလမ္း
၁၉၄၂ ခုနွစ္ နိုဝင္ဘာလ မွ စတင္၍ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ က ေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာ ယိုးဒယား − ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ႀကီးသည္ လူသားမ်ား စြာ အသက္ စေတး ခဲ့ရသည့္ အတြက္ ေသမင္းတမန္ ရထား လမ္း အျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့သည္။ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား ၈၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္၊ မဟာမိတ္ တပ္သား ၁၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္ တို့ အသက္ ဆံုးရံႈး ခဲ့ၾကသည္။ ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ ျပီးစီး သည့္ အထိမ္း အမွတ္ပြဲကို ၂၅ ေအာက္တိုဘာ ၁၉၄၃ တြင္ က်င္းပခဲ့သည္။

Read On 0 comments

ဂုဏ္ယူစရာ ေရႊျမန္မာတို႕ရဲ႕ ပုဂံ

7:39 AM

အမ်ား နဲ႕မတူ တမူ ထူးျခား တဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳ ဓေလ့ရိုးရာ ေတြနဲ႕ သဘာ၀ ေရေျမေတာ ေတာင္ရွုခင္း အလွေတြ ေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ ႏိုင္ငံေတာ္ ဟာ ေဒသတြင္း မွ ဆြဲေဆာင္မွဳ အရွိဆုံး ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံအႏွံ႕မွာ ေရႊေရာင္ တ၀င္း၀င္း ေတာက္ေျပာင္ေနတဲ့ ေစတီ ပုထိုး ေတြေၾကာင့္ "ေရႊႏိုင္ငံ" ရယ္လို႕ ေျပာစမတ္ တြင္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာအဖိုး  မျဖတ္ ႏုိင္  တဲ့ ခန္႕ညားထည္၀ါ တဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳ အေမြ အႏွစ္ေတြ၊ ရွုမၿငီး ႏိုင္ေအာင္သာယာ လွပ တဲ့ ေရေျမေတာ ေတာင္ သဘာ၀အလွ ေတြ၊ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႕တဲ့ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံ အႏွံ႕ မွီတင္း ေနထိုင္ၾကတဲ့ ၁၀၀ ေက်ာ္ ေသာ တိုင္းရင္းသား ညီအကို ေမာင္ႏွမ မ်ား နဲ႕ သူတို႕ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳ ဓေလ့ထုံး စံေတြ ျပည့္စုံရာ တိုင္းျပည္ လဲျဖစ္ပါတယ္။ ထပ္ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ ပထ၀ီ၀င္ သဘာ၀ အားျဖင့္ အင္ဒိုခ်ိဳင္းနား ကၽြန္းဆြယ္ တခုလုံး မွာ အႀကီး ႏုိင္ငံ ျဖစ္ၿပီး ေတာ့ အာဆီယံ ႏိုင္ငံ အား လုံးမွာမွ တႏိုင္ငံ တည္း ေသာ ေရခဲေတာင္မ်ား ရွိရာ ႏုိင္ငံလဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Read On 0 comments

ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီး(အဖိုးမျဖတ္နိုင္ေသာ ဆံုးရံႈးေနေသာ အေမြကို )

8:23 PM

ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ ကမၻာေပၚတြင္ အႀကီးဆံုးေသာ ေခါင္းေလာင္းေတာ္ၾကီး ျဖစ္ျပီး ၁၄ ရာစုတြင္ မြန္ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္းမွ ေရႊတိဂံုဘုရားသို့ သြန္းလုပ္ လႉဒါန္းခဲ့သည္။

 ၁၆ ရာစုတြင္ ေပၚတူဂီ လူမ်ဳိး ဒီဗရစ္တို ေခၚငဇင္ကာမွ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို ေရႊတိဂံုဘုရားကုန္းေတာ္ေပၚ မွ အဓမၼယူငင္ သြားျပီးေနာက္    ေဖာင္ျဖင့္ သယ္ယူရန္ ႀကိဳးစားစဉ္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕နွင့္ သံလွ်င္ျမိဳ႕ အၾကား ျမစ္ သံုးခုဆံုရာ ေနရာတြင္ နစ္ျမဳပ္သြားခဲ့သည္။ ၎ေခါင္ေလာင္းေတာ္ႀကီးမွာ ယခု ထက္တိုင္ ျမစ္ေအာက္တြင္ နစ္ျမဳပ္ ေနဆဲျဖစ္ျပီး ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္ျခင္း မရွိေသးေပ။

သမိုင္းေၾကာင္း

ျမန္မာ့ သမိုင္းတြင္ မြန္တို့၏ မဂဒူးမင္းဆက္တြင္ ၁၆ ဆက္ေျမာက္ မြန္ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္း သည္ ဟံသာဝတီ (ယခု ပဲခူး) မွ အုပ္စိုးျပီး ၁၄၈၀-ခုတြင္ လူဦးေရ စစ္တမ္း ေကာက္ယူခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ သူ့ခန့္အပ္ထားခဲ့ေသာ ဥပိုက္၊ သမႏၱရာဇ္၊ တုရင္းရာဇာ၊ စြႏ ၱရာဇ္ အမတ္ ၄ေယာက္တို့သည္ အိမ္ေထာင္စု စာရင္းသာမကပဲ အခြန္ပါ ေကာက္ယူခဲ့ၾကရာ ေၾကးနီ ပိႆခ်ိန္ ၁၈၀ ဝဝဝ ရရွိသည္။ ဓမၼေစတီမင္းအား ဆက္သေသာ အခါတြင္ ဘုရင္က စိတ္ဆိုးျပီး ၎ေၾကးမ်ားကို ျပည္သူတို့ထံ ျပန္လည္ ေပးအပ္ေစသည္။

 ျပည္သူတို႕က ဘုရင္အား သူတို့ ျပန္မယူလိုဘဲ သင့္ေတာ္ရာ ေကာင္းမႈ ျပဳရန္ ဘုရင္အား ေျပာသျဖင့္ အမတ္ႀကီး ဗညားအိန္အား ေခါင္းေလာင္း အျဖစ္ သြန္းေစခဲ့သည္။

 ပဲခူးျမိဳ႕ေရႊေမာ္ေဓာဘုရား၏ ရာဟုေထာင့္ အေနာက္ဖက္ ေျမကြက္လပ္တြင္ ၁၄၈၄ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၅ ရက္ေန႕(ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၅၁-ခုနွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း (၈)ရက္၊ ၾကာသပေတးေန့) တြင္ စတင္၍ ပြဲ သဘင္ က်င္းပ၍ သြန္းေလာင္းခဲ့သည္။ အခါေပးခဲ့ေသာ ဆရာတို့မွာ ေဇယ်ာဗာဟု၊ ရာဇာဗာဟု၊ ပဲခူး သမုတၱရာ နႏၵစည္သူေက်ာ္၊ သံဃရာဇာ ဆရာတို့ ျဖစ္သည္။

 ေလာကညဏပဏၰိတ္ အမတ္က ေခါင္းေလာင္း သြန္းေလာင္းေသာ အခ်ိန္မွာမိေခ်ာင္း နကၡတ္ ျဖစ္သျဖင့္ အသံေကာင္းစြာ မျမည္နိုင္ဟု ေဟာၾကားခဲ့သည္။ ဘုရင္က ေဟာၾကား ခ်က္ မမွန္လွ်င္ ေဆြခုနွစ္ဆက္ မ်ဳိးခုနစ္ဆက္ အျပစ္ေပး မည္။ ေဟာၾကားခ်က္ မွန္လွ်င္ သူေကာင္းျပဳမည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။   ေခါင္းေလာင္းႀကီး   ျပီးေသာ အခါတြင္အသံမမည္ေသာေၾကာင့္ ေလာကညဏပဏၰိတ္  အမတ္အား ရာဇ ပေရာဟိတ ဘြဲ႕ခ်ီးျမင့္ ခဲ့သည္။ 

ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီး

ေခါင္းေလာင္း၏ ပံုသဏၭာန္

ေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ ေစာက္ (၁၂) ေတာင္ အဝ (၇) ေတာင္ ရွိသည္။ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ အလယ္ေဖာင္းရစ္တြင္ နွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူပါေသာ ေဖာင္းႁကြဘုရား (၂၈) ဆူပါျပီး ၎၏ အေပၚဖက္တြင္ အတြဲတစ္တြဲလွ်င္ ေက်ာက္သံပတၱျမား (၄၅) လံုး ပါရွိေသာ အတြဲ (၄၅) တြဲ၊ အတန္း (၂) တန္း ပါရွိသျဖင့္ (၄၅လံုး x၄၅တြဲ x ၂တန္း) စုစုေပါင္း ေက်ာက္သံပတၱျမားေပါင္း ၄၀၅၀ လံုး ပါရွိသည္။ ယခုလက္ရွိ အေျခအေနတြင္ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ ကြင္းမွာ အနည္းငယ္ ကြဲအက္လွ်က္ ရွိျပီး ေက်ာက္သံပတၱျမား ဒုတိယတြဲမွာ အနည္းငယ္ ျပဳတ္လွ်က္ ရွိသည္။

လႉဒါန္း

ဓမၼေစတီမင္းသည္ ထိုေခါင္းေလာင္းကို သြန္းေလာင္းျပီးေသာ အခါ တြင္ ေရႊေလွ ေရႊေလွာင္း ေရႊေဖာင္ တို့ျဖင့္ တင္ေဆာင္လာျပီး ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၅၂ ခုနွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၃ ရက္ေန့တြင္ ဒဂံု (ယခု ရန္ကုန္) ရွိ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္သို့ မတင္လႉဒါန္းခဲ့ရာ ကဆုန္လဆန္း ၉ ရက္ေန့တြင္ ျပီးစီး၍ ကဆုန္လဆန္း ၁၁ ရက္တြင္ ေရစက္ခ် လႉဒါန္းခဲ့သည္။ တစ္ျပိဳင္တည္းမွာပင္ ၅၀ဝ ပိႆာ ရွိ ေခါင္းေလာင္း အေသး လည္း သြန္းေလာင္း လႉတန္း ခဲ့သည္ ဟုဆိုသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး သည္ ေရႊတိဂံုဘုရား ကုန္းေတာ္ေပၚ တြင္ ၁၂၃ နွစ္တိတိ တည္ရွိခဲ့သည္။

Read On 2 comments

သေရေခတၱရာ

သေရေခတၱရာ

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕ေဟာင္းေနရာသည္ ယခုျပည္ျမိဳ႕ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ ၅မိုင္ခန့္အကြာတြင္တည္ရွိသည့္ ေရွးေဟာင္း ပ်ဳၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည္။ ႂကြင္းက်န္ရစ္ေသာ မ်က္ျမင္အေန အထားမ်ား အရပင္လ်င္   ေရွးေဟာင္းျမိဳ႕ေတာ္ တစ္ ခုျဖစ္ေၾကာင္းသိသာထင္ရွားလွေပသည္။ ျမိဳ႕ေဟာင္းတို့၏ အဂၤါရပ္မ်ားျဖစ္ေသာ ျမိဳ႕ရိုး၊ က်ံဳးနွင့္ သာသနာ အေဆာက္ အဦးမ်ား၊ ဘုရား ေစတီပုထိုးမ်ားကိုယခုတိုင္ေတြ႕ရွိနိုင္ေသးသည္။

 အဆိုပါ ႂကြင္းက်န္ရစ္ေသာ ရုပ္ဝတၳဳ မ်ား မွလည္းေကာင္း၊ တူးေဖၚ ေတြ႕ရွိခဲ့ရေသာ ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းမ်ားအရ လည္းေကာင္း၊ တရုတ္ျပည္မွ သမိုင္း မွတ္ တမ္း မ်ားအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း သည္ ေရွး ပ်ဳတို့၏ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္း သမိုင္း ပညာရွင္ မ်ားက သတ္မွတ္ထားၾကေပသည္။

ျမန္မာျပည္တြင္ ေအဒီ ၁ ရာစုမွ ၉ ရာစုခန့္အထိ ပ်ဳတို႕၏ အထင္ကရ ျမိဳ႕ေတာ္ သံုးၿမိဳ႕ရွိခဲ့ဖူးသည္။ ထိုျမိဳ႕ေတာ္သံုးခု မွာ မေကြးခရိုင္ရွိ ဗိႆနိုး ျမိဳ႕ေရႊဘိုနယ္ရွိ ဟန္လင္းႀကီး ျမိဳ႕နွင့္ ျပည္ျမိဳ႕အနီးရွိ သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ယင္း ေရွးေဟာင္းပ်ဳျမိဳ႕ေတာ္ သံုးျမိဳ႕အနက္ သေရေခတၱရာသည္ စည္ပင္အဝေျပာဆံုးနွင့္သာသနာေရးဆိုင္ရာ အေဆာက္ အဦး မ်ား အေပါမ်ားဆံုးျဖစ္ခဲ့မည္ဟု က်န္ခဲ့ေသာအေထာက္အထားမ်ားအရ ခန့္မွန္းၾကသည္။

၁၈၇၇ ခုနွစ္တြင္ ရန္ကုန္-ျပည္ မီးရထားလမ္းအား ေဖါက္လုပ္ရာတြင္ ရထားလမ္းအား ျမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေရွ႕ေတာင္၏   ေဒါင့္မွ အေနာက္ေျမာက္ေဒါင့္ဆီသို့ ေကြ႕ဝိုက္ေဖါက္လုပ္ခဲ့သည္။

 ေမွာ္ဇာဘူတာရံုအားလည္း သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း    နန္းေတာ္ရာ၏ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင္အရပ္ သံလမ္း တစ္ ဖက္ျခမ္တြင္ တည္ေဆာက္ေစခဲ့သည္။ ျမိဳ႕ရိုးရွိ အုတ္တို့ကို သံလမ္းေဖါက္လုပ္ရာတြင္ အဂၤလိပ္တို႕က အသံုးျပဳ ခဲ့ေစ သည္ဟု ဆိုသည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖၚမႈ႕အား အဂၤလိပ္လက္ထက္ကပင္ စတင္ခဲ့ၾကျပီး၊ ေခတ္အဆက္ဆက္ တူးေဖၚ ရွာေဖြခဲ့ၾကသည္။ ျပည္ျမိဳ႕သို႕အလည္အပတ္၊ဘုရားဖူးသြားသူ အမ်ားစုသည္ သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕သို့လည္း သြားေရာက္ လည္ပတ္ၾကသည္။

---

ေရွးေဟာင္း သမိုင္း

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕အား သာသနာ သကၠရာဇ္ ၁၀၁ ခုနွစ္တြင္ ဒြတၱေဘာင္အမည္ရွိေသာ မင္းႀကီးက တည္ေထာင္ခဲ့သည္ ဟုအဆိုရွိေပသည္။ သိၾကားမင္း၊ ဂဝံပတိ၊ ရေသ့ ၊ နဂါး ၊ ဂဠဳန္ ၊ စႏီၵနွင့္ ပရေမသူရာ တို့၏ အကူအညီျဖင့္ ျမိဳ႕တည္ ေဆာက္ရာတြင္ နဂါးအျမီးျဖင့္ စက္ဝန္းပံုသ႑ာန္ ျမိဳ႕ကြက္ရာ ပႏၷက္ပံုစံ ေရးဆြဲခဲ့သည္ဟု အဆိုလည္းရွိေပသည္။ သမိုင္းဆိုင္ရာ အေထာက္အထားအေနနွင့္ မည္သည့္ခုနွစ္တြင္ မည္သူက တည္ေထာင္ခဲ့သနည္းဟူေသာ အေထာက္ အထားေတာ့ မရွိေပ။

"ေျမစံုျမင့္ဖ်ား၊ ပ်ဳမင္းမ်ားနွင့္၊ သိျကားသူရံ၊ ဂဝံပေတ့၊ ရေသ့စႏီၵ တူျပီနာဂါ၊ ဂဠဳန္လာ၍၊လုပ္လွာနတ္တို့၊ ေရႊျပည္   ျမိဳ႕ယ္"... ဟူ၍၊ မင္းနဝေဒးသည္ ဘုရင့္နွမေတာ္ ဧခ်င္းတြင္ စပ္ဆိုခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ရာဇဝင္လာ မွတ္သားခ်က္ အရျဖစ္သည္။

ျမိဳ႕ကြက္အေနအထား

ရာဇဝင္လာမွတ္သားခ်က္အတိုင္းပင္ ယခုေတြ႕ရွိရေသာ ျမိဳ႕ရိုးတို့မွာလည္း လံုးဝန္းေသာ ပံုသ႑န္ ကို ေဆာင္လ်က္ရွိ သည္။ ျမိဳ႕ရိုးအဝန္းသည္ ၈ မိုင္ခြဲခန္႕ရွည္လ်ားျပီး၊ျမိဳ႕အက်ယ္ဧရိယာသည္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ စတုရန္းမိုင္ ၅ မိုင္ခြဲ ခန့္ ရွိေပသည္။ ေတာင္ေျမာက္အကြာအေဝးမွာ ၂ မိုင္ခြဲခန့္ ရွိျပီး၊ အေရွ႕အေနာက္အကြာအေဝးသည္ ၂ မိုင္ခန့္ရွိသည့္ အတြက္ ျမိဳ႕ပံုသ႑ာန္မွာ စက္ဝိုင္းမက်တက် တည္ရွိေနေပသည္။ က်ံဳးသည္ ျမိဳ႕ရိုးကိုဝန္းရံလ်က္ရွိျပီး၊ အုတ္ျမိဳ႕ရိုး ပတ္လည္တြင္ ျမိဳ႕ေပါက္မ်ားေဖါက္လုပ္ထားသည္။

အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ ျမိဳ႕ရိုး ၂ ထပ္ ၃ ထပ္ရွိသည့္ ေနရာလည္း ေတြ႕ရျပီး တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ အျမင့္ေပ ၁၅ ေပ ခန့္ရွိ သည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ျမိဳ႕ရိုး၏ အလယ္ဗဟိုေလာက္ ေနရာတြင္ အလ်ား ၁၇၀ဝ ေပနွင့္ အနံ၁၁၂၅ ေပခန့္ရွိသည့္ စတုဂံပံုသ႑ာန္ နန္းေတာ္ရာေဟာင္း ေနရာရွိသည္။

ေခတ္အဆက္ဆက္ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္မ်ားနွင့္ လူတို့၏ ဖ်က္စီးမူ့မ်ားေၾကာင့္ အေတာ္မ်ားမ်ား ပ်က္စီးခဲ့ေသာ္လည္း ယခုမ်က္ျမင္အေနအထားအရ တခ်ိန္ကျကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာရွိခဲ့ေသာ ျမိဳ႕ႀကီးအျဖစ္ခန့္မွန္းနိုင္ေပသည္။ အေရွ႕ျခမ္း မွျမိဳ႕ရိုးမ်ားသည္ လယ္ကြင္းျပင္အတြင္းက်ေရာက္ေန၍၊ ျမိဳ႕ရိုးမ်ားအား ကုန္းမို႕မို႕ငယ္ေလးမ်ားအျဖစ္သာ ယခုေတြ႕ရွိ နိုင္ေတာ့သည္။ ေျမာက္ဘက္ျခမ္း ျမိဳ႕ရိုးမွာမူ ျပည္-ေပါက္ေခါင္း ကားလမ္းအျဖစ္ အသံုးျပဳလ်က္ရွိသည္။ အေနာက္ ဘက္ျခမ္းျမိဳ႕ရိုးတို့မွာ အခ်ဳိ႕ေနရာတြင္ အျမင့္ေပ ၁၇ ေပ ၁၈ ေပမွ် မားမားမတ္မတ္ရွိေနေသးေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ က်ံဳးနႈတ္ခမ္း အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ အုတ္မ်ားစီခင္းထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ က်ဳံးတို႕၏ အက်ယ္မွာ ၃၅ ေပမွ ေပ၈၀ ခန့္အထိက်ယ္ဝန္းေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။

ျမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖၚျခင္း

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းအား အေပၚယံေလ့လာျခင္းမ်ားအား ကိုလိုနီေခတ္ဦးက ပင္ျပဳလုပ္ခဲ့ျကသည္။ ပထမဆံုး ကြင္းဆင္းသုေတသနျပဳခဲ့သူမွာ သုေတသန တာဝန္ခံ ေဒါက္တာ အီး-ဖိုး ခ်ားမားျဖစ္ျပီး ၁၈၈၂ ခုနွစ္တြင္ အေပၚ ယံ   ျမင္ေတြ႕ရေသာ အေနအထားအား သုေတသနျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၉၀၇ ခုနွစ္တြင္ ျဗိတိသွ်တို့၏ အထူးဧည့္ သည္ေတာ္ အျဖစ္ေရာက္ရွိလာသူ ျပင္သစ္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ လီယြန္ဒီဗဲေယနွင့္ ေက်ာက္စာဝန္ မစၥတာေတာ္စိန္ခို တို႕က လည္း အနည္းအက်ဥ္း တူးေဖၚမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕ေဟာင္း အတြင္းအျပင္၌ တူးေဖၚျခင္းလုပ္ငန္းမ်ားအား ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၉၀၇ ခုနွစ္တြင္ စတင္   ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၁၈ ခုနွစ္တြင္ ေမွာ္ဇာအနီးမွ ေရွြေပခ်ပ္ တစ္ခ်ပ္ကိုတူးေဖၚရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၂၆ ခုနွစ္တြင္   ေရႊေပခ်ပ္ အခ်ပ္၂၀ တိတိ ထပ္မံတူးေဖၚေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ေရွြေပခ်ပ္မ်ားမွာ အိႏိၵယ မွေရွးေဟာင္းေပ ခ်ပ္မ်ား လိုပင္ မ်က္နွာျပင္တဘက္တြင္သာ စာေရးထိုးထားသည္။ ေရႊျပား၊ ေငြျပား၊ ေၾကးျပားတို့လည္းေတြ႕ရွိရျပီး၊ ပ်ဳစာမ်ား၊ ပါဠိစာမ်ား၊ သကၠတစာမ်ားကို ေရးထိုးေလ့ရွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။

ဒုတိယကမ ၻာစစ္မျဖစ္မွီက တူးေဖၚမႈမ်ားသည္ အနည္းအက်ဥ္သာျဖစ္ျပီး တူးေဖၚရာတြင္ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ပစၥည္း မ်ား၊ ရုပ္လံုးႂကြ အုတ္ခ်ပ္၊အုတ္ခြက္မ်ား၊ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားနွင့္ ပံုနွိပ္ထားေသာ အုတ္ခ်ပ္ငယ္မ်ား ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရေပ သည္။ ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ေရႊ၊ေငြ၊ေၾကး တို့ျဖင့္ အနုပညာေျမာက္စြာ သြန္းလုပ္ထားသည္ ကိုလည္း   ေတြ႕ရသည္။   ေဖါင္းႂကြ ေသာ အမွတ္လကၡဏာပါရွိသည့္ ပ်ဳဒဂၤါးမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရွိရသည္။ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရွိရသည္မွာ လူအရိုး မ်ားအရိုးျပာအိုးမ်ား၊ အရိုးအိုးစာမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ား ျဖစ္သည္။

၁၉၆၃-၆၄ တြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းအားစနစ္သစ္ျဖင့္စတင္တူးေဖၚခဲ့သည္။ ဤအႀကိမ္တူးေဖၚရာတြင္ျမိဳ႕ေပါက္တည္ေနရာမ်ားအားလည္း စနစ္တက်ရွာေဖြခဲ့ျပီး၊ ျမိဳ႕ရိုး၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ ပိုင္းတြင္ရွိေသာ ေရႊတံခါးျမိဳ႕ပါက္ကို တူးေဖၚနိုင္ခဲ့သည္။

 ျမိဳ႕ရိုးမွေန၍ ျမိဳ႕တြင္းသို႕ေကြ႕ဝိုက္ခ်ဳိးဝင္သြားေသာ ျမိဳ႕တံခါးေပါက္သည္ အရွည္ေပ ၃၀ဝခန့္ရွိသည္။ အတြင္းသို႕ ခ်ဳိးဝင္သြားေသာ တံခါးေပါက္ကတုတ္မ်ားတြင္ကပ္လ်က္ အရွည္ ၃ ေပ ၉ လက္မရွိေသာ သံမႈိေခ်ာင္းမ်ားကိုလည္း တူးေဖၚရရွိခဲ့သည္။ေျမာက္ဘက္ကတုတ္နွင့္ ကပ္လ်က္ေနရာ တြင္လည္း ေက်ာက္ စာတစ္ခ်ပ္ကိုေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး   ေက်ာက္စာ ပါအေၾကာင္းအရာမွာ ေမာရသုတ္နွင့္ မဂၤလသုတ္မွ ဂါထာမ်ားျဖစ္ သည္။ ထိုကဲ့ သို့ေသာ   ေက်ာက္စာ တစ္ခ်ပ္အား ကုန္းရိုးရြာအနီးရွိ ျမိဳ႕ရိုး အေရွ႕ ေျမာက္တံခါးေပါက္တြင္လည္း တူးေဖၚေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး   ေက်ာက္စာ၌ရတနာ သုတ္မွ ေကာက္နႈတ္ ခ်က္မ်ား ကို ေရး ထိုးထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ေက်ာက္စာပါ အကၡရာ အေရးအသား မ်ားအရ   ေခတ္အပိုင္းအျခားအားျဖင့္ ေအဒီ ၅ ရာစုမွ ၆ ရာစု အတြင္းျဖစ္မည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက ခန့္မွန္း ခဲ့ၾက သည္။

၁၉၆၆-၆၇ ခုနွစ္တြင္ ဘုရားမာေစတီအနီးရွိကုန္းကို တူးေဖၚရာေၾကးနီနွင့္ခဲမျဖဴေရာစပ္ျပဳလုပ္ထားေသာ ကေခ်သည္ ရုပ္မ်ားကို ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။တရုတ္တို့၏ မွတ္တမ္းမ်ားတြင္လည္း ေအဒီ ၈၀၂ ခုနွစ္တြင္ ပ်ဳမင္းမဟာရာဇာသည္အနုပညာသည္ ၃၅ ဦးပါ သံတမန္အဖြဲ႕တဖြဲ႕အား တရုတ္ျပည္သို့ ေစလႊတ္ခဲ့ေၾကာင္းေဖၚျပပါရွိေလသည္။ ပ်ဳတို့၏ တူရိယာပစၥည္းမ်ားနွင့္ ကျပပံု၊ ကျပနည္းမ်ားကိုပါယင္းမွတ္တမ္းတြင္ ေဖၚျပထားေလသည္။

ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ ၁၉၇၀ ခုနွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္ေန့မွစကာ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းေနရာ တစ္ဝိုက္ တြင္ ကုန္းအမွတ္ ၁၈ မွ ၂၄ ထိတူးေဖၚခဲ့ျပန္သည္။ ထိုသို့တူးေဖၚခဲ့ရာတြင္ အိမ္ေဆာက္သံထည္ပစၥည္းကြဲမ်ား၊ ပုတီးေစ့၊ နားေဍာင္း၊ အိုးျခမ္းကြဲမ်ားရရွိခဲ့သည္။ ပုဂံေခတ္ လွိုင္ဂူဘုရားပံုစံအုတ္အေဆာက္အဦး၊ေၾကးဆင္းတုေတာ္တစ္ဆူ၊ စစ္သည္ရဲမက္သံုး သံဓါးရွည္တစ္ေခ်ာင္း၊ ၾကာပန္းႂကြအုတ္ခြက္၊ ေရစင္ေတာ္သြန္းအိုးကြဲမ်ားလည္း တူးေဖၚရရွိခဲ့သည္။ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း ေနရာမွ တူးေဖၚရရွိေသာ ပစၥည္းမ်ားကိုအမ်ားျပည္သူမ်ားေလ့လာနိုင္ရန္ ေမွာ္ဇာရွိ သီရိေခတၱရာ ျပတိုက္၊ ျပည္ယဉ္ေက်းမႈျပတိုက္၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕အမ်ဳိးသားျပတိုက္တို႕တြင္ ျပသထားေပသည္။

ေရွးေဟာင္းေစတီမ်ား

သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္ပိုင္းတြင္ ပ်ဳလူမ်ဳိးတို့တည္ထားခဲ့ေသာေရွးေဟာင္းေစတီ အမ်ားအျပား ကိုယေန့တိုင္ ဖူးေတြ႕နိုင္ေသးသည္။ ေဘာေဘာႀကီး၊ဘုရားႀကီး နွင့္ ဘုရားမ်ာ ေစတီသံုးဆူမွာ ျမိဳ႕ရိုးအျပင္၌ဖိုခေနာက္ ဆိုင္အေနအထားျဖင့္ ျမိဳ႕ကိုဝန္းရံတည္ရွိေနသည္။ ဘုရားေစတီမ်ားမွာ ယခုေခတ္ျမင္ေတြ႕ေန က်ေစတီမ်ားကဲ့ သို႕ေခါင္းေလာင္းပံု၊သပိတ္ေမွာက္၊ ေဖါင္းရစ္စသည္တို့ျဖင့္ တန္ဆာဆင္ထားျခင္းမရွိပဲ မဇၩိမေဒသမွ ေရွးေဟာင္းေစတီ မ်ားပံုစံမွ ေရြ႕ေလ်ာလာျခင္းျဖစ္မည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက ယူဆၾကသည္။ ေရွးေခတ္ ပ်ဳလူမ်ိဳးတို့၏ ဗိသုကာ လက္ ရာကို ဤသာသနာ အေဆာက္အဦးမ်ားကို ၾကည့္၍ေလ့လာသံုးသပ္နိုင္သည္။

ေဘာေဘာျကီး ဘုရားသည္သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္ျမိဳးရိုးအနီးတြင္တည္ရွိသည္။ စက္ဝိုင္းပစၥယံ အနိမ့္၅ ဆင့္ေပၚတြင္ တေျဖာင့္တည္း မတ္မတ္ျမင့္တက္သြားျပီး ေစတီ၏ထိပ္ပိုင္းအခံုးေပၚတြင္ ထီးေတာ္တင္ ထား သည္။ ေစတီအတြင္း တြင္ ဥမင္လွိုဏ္ေခါင္းရွိသည္။

အေပၚဆံုးပစၥယံအေျခမွ ေစတီကိုယ္လံုးဥမင္လွိုဏ္သို့ဝင္ရန္ အေပါက္ေဖါက္ထား သည္။ ေစတီ၏ ဉာဏ္ေတာ္ အျမင့္ေပ  မွာ ၁၅၃ ေပျမင့္၍ သေရေခတၱရာ ေခတ္ေကာင္းခ်ိန္ကပင္ ဒြတၱေဘာင္မင္းႀကီး တည္ထား ခဲ့ေသာ   ေရွးေဟာင္းေစတီ တစ္ဆူျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဤအယူအဆသာ မွန္ပါ ေဘာေဘာႀကီးဘုရား သည္ ျမန္မာျပည္ တြင္ ေရွးအက်ဆံုးေစတီတစ္ဆူျဖစ္မည္ဟု တြက္ဆနိုင္သည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္တြင္ တည္ရွိေသာ ဘုရားမာေစတီသည္ ဒြတၱေဘာင္မင္းျကီး၏ ကုသိုလ္ေတာ္ပင္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ပစၥယံနိမ့္နိမ့္ေပၚတြင္ အထက္သို့ တျဖည္းျဖည္းစုခြ်န္ သြားေသာ   ေစတီ လံုးျဖစ္ျပီး၊ ေစတီထိပ္ အခြ်န္ေပၚတြင္ ထီးေတာ္တင္ထားသည္။ ေရွးမူမပ်က္ အတိုင္းပင္ တည္ရွိသည္။

ဘုရားႀကီး ေစတီေတာ္သည္သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ယြန္းယြန္း ျပည္-ေအာင္လံသြား ကားလမ္းနံေဘးတြင္ပင္တည္ ရွိသည္။ ပစၥယံအနိမ့္သံုးဆင့္ေပၚမွ အထက္သို့တျဖည္းျဖည္းခြ်န္သြားေသာ လံုးဝန္း သည့္ ေစတီပင္ျဖစ္ျပီး ထိပ္ဖ်ား တြင္ ထီးေတာ္တင္ထားသည္။ သေရေခတၱရာေခတ္ လက္ရာပင္ျဖစ္သည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္တြင္တည္ရွိသည့္ ဘဲဘဲဂူဘုရားသည္ ပုဂံေျမတြင္ အမ်ားအျပားေတြ့ရွိရသည့္ ဂူဘုရားမ်ား၏ ေရွ႕ေျပးနမူနာပံုစံျဖစ္သည္ဟုဆိုျကသည္။ ေလးေထာင့္ပံုစံ အေဆာက္အဦးေပၚတြင္ ပစၥယံအဆင့္ မ်ားတည္ထားသည္။ပစၥယံ၏ အလယ္တြင္ကြမ္းေတာင္ေပါက္တည္ရွိသည္။ ေအာက္ေျခ ေလးေထာင့္ပံုသ႑ာန္ တြင္ ေရွ႕ဘက္မွ မုခ္ေပါက္တစ္ေပါက္ ေဖါက္လုပ္ထားသည္။ သေရေခတၱရာ ေခတ္ေဟာင္း၏ ဂူဘုရားလက္ရာ ေဟာင္း တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ ေလးမ်က္နွာဂူ ဘုရားသည္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္အရပ္တြင္ တည္ရွိ သည့္   ေလးေထာင့္ပံုသ႑ာန္ အေဆာက္အဦးျဖစ္သည္။ အရပ္ေလးမ်က္နွာတြင္ မုခ္ေပါက္တစ္ခုစီပါဝင္ျပီး၊ အလယ္ဗဟို အူတိုင္ေနရာတြင္ ဗုဒၶရုပ္ႂကြ၊ ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ား တည္ရွိေပသည္။

ရဟန ၱာဂူ ဘုရားသည္ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္ အရပ္တြင္တည္ရွိသည္။အေနာက္ဘက္မ်က္နွာမွလြဲ၍ က်န္သံုး မ်က္နွာတြင္ မုခ္ေပါက္ ၁ ခုစီပါရွိသည္။အတြင္းဘက္တြင္ မုခ္ေပါက္မရွိေသာ အေနာက္ဘက္နံရံတြင္ ဗုဒၶရုပ္ပြား ေတာ္ ၇ဆူပါဝင္ေသာ ေက်ာက္ခ်ပ္ကပ္လ်က္တည္ရွိသည္ကို ေတြ့ရသည္။ သေရေခတၱရာေခတ္ေနွာင္းပိုင္းတြင္ မွ တည္ထားခဲ့ေျကာင္း သိရေပသည္။

သေရေခတၱရာတြင္ တူးေဖၚရရွိခဲ့ေသာ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ပါ ေက်ာက္ရုပ္မ်ား၊ ေရႊဆင္းတု ၊ေငြဆင္းတုမ်ား၊   ေရွးက်ေသာ   ေက်ာက္ခြက္မ်ားနွင့္ ပိဋကတ္ေတာ္လာ ေရႊေပခ်ပ္မ်ားအရ သေရေခတၱရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာထြန္းကား   ျပန့္ပြား ခဲ့ေၾကာင္း   သိနိုင္ေပသည္။ ဗုဒၶဘာသာတြင္လည္း ေထရဝါဒနွင့္ မဟာယာန ဂိုဏ္းနွစ္ဂိုဏ္းစလံုး ထြန္းကား ခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရွိ ရေပသည္။ ဗုဒၶဘာသာအျပင္ အျခား ဟိႏၵဴဘာသာ ဆိုင္ရာနတ္ကိုးကြယ္မႈ အေထာက္အ ထား မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရွိ နိုင္ေပသည္။

စီးပြားေရး

ျမိဳ႕ေဟာင္းျမိဳ႕ရိုးမွ ရရွိေသာ အုတ္ခ်ပ္တို့တြင္ စပါးခြံမ်ားကိုပါ ေရာေနွာဖုတ္ထားကာ အသံုးျပဳခဲ့ သည္ကိုေတြ႕ရ သည္။ ျမိဳ႕ေဟာင္း ေျမာက္ဘက္ျခမ္း အတြင္းပိုင္းတြင္လယ္ေျမအေျမာက္အျမားတည္ရွိျပီး ၎လယ္ကြက္ မ်ား သည္ ေရွးအခါကဘုရင္မ်ားပိုင္ဆိုင္သည့္လယ္ေျမမ်ားျဖစ္သည္ဟု အစဉ္အဆက္ယံုၾကည္ၾကသည့္အတိုင္း၊ယင္လယ္ မ်ား ကို လယ္ေတာ္ၾကီး မ်ားဟု ေခၚေဝၚသံုးစြဲခဲ့ၾကသည္။ ရန္သူမ်ားဝန္းရံထား စဥ္မွာပင္ ျမိဳ႕တြင္းရိကၡာ အတြက္ ဖူလံုေစရန္ ျမိဳ႕ရိုးအတြင္း၌ လယ္အေျမာက္အမ်ားထည့္သြင္းထားျခင္းျဖစ္မည္ဟု ခန့္မွန္းၾကသည္။

ထိုအခ်က္အလက္မ်ားကို ေထာက္၍ သေရေခတၱရာ၏ အဓိကစီးပြားေရးသည္ စိုက္ပ်ိုးေရးကိုပင္ အေျခခံေၾကာင္း သိသာေပသည္။ ဘုရား၊ ေစတီမ်ား၊ ေျမေအာက္မွ တူးေဖၚရရွိေသာ အနုပညာလက္ရာမ်ားအရ ဗိသုကာပညာ၊ ပန္းထိမ္ပညာ၊ ပန္းပုအတတ္ ပညာ နွင့္ ေက်ာက္ဆစ္ အတတ္ပညာမ်ားထြန္းကားေနေၾကာင္းေတြ႕ရွိနိုင္ေလသည္။ ထို့ေၾကာင့္ ထိုအတတ္ပညာမ်ား ျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းျပဳၾကသူ အတတ္ပညာရွင္၊အနုပညာရွင္မ်ား လည္း ရွိခဲ့ေၾကာင္း ယူဆနိုင္ေပသည္။

ယဉ္ေက်းမူ့

သေရေခတၱရာ၏ ယဉ္ေက်းမူ့ဓေလ့ထံုးစံမ်ားမွာ အဆင့္အတန္းျမင့္မားစြာတည္ရွိခဲ့ေၾကာင္းက်န္ရစ္ခဲ့ေသာ အေထာက္အထားမ်ားအရ သိသာထင္ရွားစြာ ေတြ႕ရွိနိုင္ေပသည္။တူးေဖၚေတြ႕ရွိရေသာ အရုပ္မ်ားကိုၾကည့္ျခင္း အား ျဖင့္ ပ်ဴလူမ်ဳိး၊ အမ်ဳိးသမီး၊အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ ကိုယ္ခႏၶာေအာက္ပိုင္းတြင္သာ အဝတ္အစားမ်ား ဝတ္ဆင္ တတ္ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ ပုတီးလည္ဆြဲမ်ားအားလည္း ဝတ္ဆင္တတ္ၾကျပီး၊ ဆံပင္အရွည္မ်ားကို ထိပ္တြင္ စုစည္း၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဆံထံုး ထံုးထားၾကသည္ကိုလည္းေကာင္း၊ အခ်ဳိ႕မွာ ဦးရစ္ေခါင္းေပါင္း မ်ားေပါင္း ထားၾက သည္ကို လည္းေကာင္း ရုပ္တု၊ရုပ္လံုး၊ရုပ္ႂကြမ်ားမွတဆင့္ သိရွိနိုင္ေပသည္။ အရိုးအိုးမ်ား၊ သာသနာေရး  ဆိုင္ရာ အေဆာက္  အဦးမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ပ်ဳဘာသာ၊ပါဠိဘာသာ၊ သကၠတဘာသာ နွင့္ေရးထိုး ထားေၾကာင္း   ေတြ႕ရွိရ၍   သေရေခတၱရာ တြင္ စာေပထြန္းကားေနေျကာင္းသိသာထင္ရွားလွသည္။ ပ်ဴစာသည္ အိႏိၵယျပည္ေတာင္ ပိုင္းသံုး အကၡရာမ်ားကို အေျခခံတီထြင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရွိရ၍လည္း အိႏိၵယေတာင္ပိုင္းနွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိခဲ့ မည္ဟုလည္း သမိုင္း ပညာရွင္မ်ားက ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ထို့ေၾကာင့္လည္း ပ်ဳယဥ္ေက်းမူ့မ်ားတြင္ အိႏိၵယေတာင္ပိုင္း သားတို့ ၏ ယဥ္ေက်းမူ႕မ်ားေရာေနွာ ေနသည္ကိုေတြ႕ရျခင္းျဖစ္သည္။

သံထည္ပစၥည္းမ်ားကို အေဆာက္အဦးမ်ား ျမိဳ႕ရိုးမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ အသံုးအေဆာင္ လက္နက္ကိရိယာမ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္းေတြ႕ရျခင္းေၾကာင့္ သေရေခတၱရာေခတ္ပ်ဴတို့သည္ သံကိုပိုင္နိုင္စြာ အသံုးခ်ေနေၾကာင္း သိ သာ ေပသည္။ တရုတ္မွတ္တမ္းမ်ားနွင့္ တူးေဖၚေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ ဂီတ၊အက စေသာ အနုပညာမ်ား လည္း   ေကာင္း စြာ ထြန္းကားခဲ့သည္ဟု ဆိုနိုင္ေလသည္။ ပ်ဳတို႕ေသဆံုးလ်င္အေလာင္းကိုမီးရိႈ႕၍ျပာခ်ကာ အိုးမ်ားျဖင့္ ျမဳပ္နွံေၾကာင္း   ေတြ႕ရေပသည္။အရိုးျပာအိုးမ်ားတြင္ အရိုးနွင့္ျပာမ်ားသာမက လူတို့သံုးစြဲေသာအသံုးေဆာင္အေသးစားေလးမ်ား လည္း ပါဝင္ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ အရိုးအိုးမ်ားအားလည္း လူတန္းစားကြဲျပားမူ့အလိုက္အမ်ဳိးမ်ဳိးအသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္ ျပီးတန္ဆာဆင္ပံုမ်ားမွာလည္း တစ္ခုနွင့္တစ္ခု မတူညီျကေခ်။ အရိုးအိုးမ်ားအား အစုလိုက္၊အျပံုလိုက္ တစ္ေနရာတည္း မွာပင္ ေတြ႕ရတတ္ေသာေၾကာင့္ ေဆြစု မ်ဳိးစုစုလိုက္ အရိုးအိုးမ်ား ျမဳပ္နွံေသာဓေလ့သည္ ပ်ဴတို့၏ ယဥ္ေက်းမူ့ တစ္ရပ္ အျဖစ္ယူဆနိုင္ေပသည္။

သေရေခတၱရာေခတ္ နိဂံုး

သေရေခတၱရာေခတ္သည္ မည္သည့္ခုနွစ္တြင္ တိမ္ေကာပ်က္စီးသြားေၾကာင္း ခိုင္မာေသာ သက္ေသအေထာက္ အထားမ်ားမေတြ႕ရေသးေပ။ ျမန္မာရာဇဝင္အရ ဒြတၱေဘာင္မင္းမွ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ သေရေခတၱရာမင္းေနျပည္ေတာ္ သည္ မင္းဆက္ ၂၅ ဆက္ေျမာက္ သုပညာနဂရဆိႏၵ မင္းလက္ထက္၊သာသနာ သကၠရာဇ္ ၆၃၆ ခုနွစ္တြင္ပ်က္စီး ျခင္းသို့ ဆိုက္ေရာက္ခဲ့သည္ဟု အဆိုရွိေပသည္။ အျခားယူဆခ်က္အမ်ားအျပားလည္းကြဲလြဲလ်က္ရွိေပသည္။ ကမ္းယံနွင့္ သက္လူမ်ဳိးတို့၏တိုက္ခိုက္မူ့ေၾကာင့္ပ်က္စီးရသည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အျခား လူမ်ဳိးမ်ား(အထူးသျဖင့္ ကရင္လူမ်ဳိး)နွင့္ေရာေနွာကာ တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္ဟုလည္ေကာင္း၊ေျမာက္ပိုင္းမွ နန္ေက်ာက္တို့ လာေရာက္ တိုက္ခိုက္ဖ်က္စီး သျဖင့္ ပ်က္စီးရသည္ဟု လည္းေကာင္း ေဖၚျပထားခ်က္မ်ားလည္း ရွိသည္။

လက္ရွိတူးေဖၚေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားမွ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ပ်က္စီးရေသာ ခုနွစ္သကၠရာဇ္ကို အတိအက်ေဖၚ ထုတ္နိုင္ျခင္း မရွိေသး ေသာ္လည္း၊ ေယဘူယ်ျခံဳငံုသံုးသပ္ခ်က္မ်ားအရ သေရေခတၱရာျမိဳ႕သည္ ေအဒီ ၈ ရာစုအထိ စည္ပင္ ဝေျပာ ခဲ့ျပီး၊ ေအဒီ ၉ ရာစုတြင္ပ်က္စီးျခင္းသို့ဆိုက္ေရာက္ခဲ့သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကေပသည္။ တူးေဖၚမႈမ်ားကိုဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ႀကျပီးသိပၸံနည္းက် သုေတသနမ်ား ျပည့္စံုလာေသာအခါပိုမိုတိက်သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊   ေကာက္ယူခ်က္ မ်ားကို ရရွိေပလိမ့္မည္။

သေရေခတၱရာ

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းသည္ျပည္ျမိဳ႕အေရွ့ေတာင္ ဘက္ ငါးမိုင္ခန့္အကြာတြင္ တည္ရွိသည္။ က်ံဳးပတ္လည္ ရံလ်က္ ရွိ ေသာ အုတ္ျမိဳ႕ရိုးသည္ စက္ဝိုင္းမက်တက်ျဖစ္၍ ေတာင္ေျမာက္နွစ္ မိုင္ခြဲခန့္နွင့္ အေရွ့အေနာက္နွစ္မိုင္ခန့္ က်ယ္ ဝန္းေလ  သည္။ရန္ကုန္္မွျပည္ျမိဳ႕သို႕သြားေသာမီးရထားလမ္းသည္ သေရေခတၱရာျမိဳ ႕ေဟာင္း ကိုအေရွ့ေတာင္ မွ အေနာက္ေျမာက္သို့ျဖတ္သန္းသြား၍ ျပည္မွေပါက္ေခါင္းသို့သြားေသာ ေမာ္ေတာ္ကား လမ္း ကိုေျမာက္ဘက္ျမိဳ႕ရိုးေပၚ သို့ျဖတ္၍ ျပဳလုပ္ထားသည္။ ျမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း၌ ယခုအခါရြာ ငယ္အမ်ားအျပား ရွိ၍ေျမာက္ဘက္ပိုင္း၌မူ လယ္ကြက္ မ်ားျပည့္ နွက္ေန၏။ ေမွာ္ဇာဘူတာရံုသည္ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ဗဟိုေနရာမွ အေရွ့ ေျမာက္ယြန္းယြန္းတြင္တည္ရွိသည္။

ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုမ်ားသည္ ျမိဳ႕တြင္း၌သာမက ျမိဳ႕ျပင္၌ လည္းအနွံ့အျပားက်န္ရွိေသးရာ သေရေခတၱရာထြန္းကားစဥ္ကထင္ရွားခဲ့ေသာျမိဳ႕ပတ္ဝန္းက်င္နယ္နိမိတ္မွာက်ဳံးနွင့္ျမိဳ႕ရိုးပတ္ရံသည့္ျမိဳ႕တြင္းထက္ ေလးဆခန့္မွ် က်ယ္ ဝန္းေၾကာင္းသိနိုင္ေလသည္။ ျမိဳ႕တြင္းအလယ္ဗဟိုေလာက္တြင္ နန္းေတာ္ကုန္း ဟုေခၚ  ေသာစတုဂံ အုတ္ရိုး ကာရံ ထား သည့္ ကုန္းမို႕မို႕ကိုေတြ႕နိုင္ေသးသည္။ေတာင္ဖက္ျမိဳ႕ရိုး၏အျပင္ဘက္တြင္အေရွ႕ပ်ဴတိုက၊္ အေနာက္ပ်ဴတိုက္၊ ဗိႆနိုး ျမိဳ႕နွင့္ဗိႆနိုးမိဖုရားသခၤ်ဳိင္းရာတို့ရွိေလသည္။

မွန္နန္းရာဇဝင္အဆိုအားျဖင့္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကိုသာသနာနွစ္ ၁ဝ၁ ခုနွစ္တြင္ ဒြတ္တေပါင္ (ဒြတၱေပါင္) မင္း ပထမ တည္ေထာင္သည္ဟုဆိုသည္။ ျမိဳ႕တည္နန္းတည္ရာ၌ကူညီေစာင့္ေရွာက္ ေသာ သူျမတ္ခုနွစ္ဦးမွာ ဂဝံပေတ့၊ ရေသ့၊ သိၾကား၊နဂါး၊ ဂဠဳန္၊ စႏၵိ၊ ပရမီသြာတို့ျဖစ္ၾကသည္။တေကာင္းမင္း ေယာက္ဖေတာ္ရွင္ရေသ့ သီတင္းသံုး သည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကိုရေသ့ျမိဳ႕ဟုေနာင္မွတြင္၏။ ျပည္ျမိဳ႕ေရႊဆံေတာ္ဘုရားေျခရင္း၌ ေတြ႕ရေသာ က်န္စစ္သားမင္း၏မြန္ေက်ာက္စာအလိုအားျဖင့္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကိုပထမတည္ေထာင္ေသာ မင္းမွာ ဗိႆနိုး ရေသ့ႀကီးျဖစ္၏။ တည္ေထာင္ေသာနွစ္မွာ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံယူေတာ္မူေသာ နွစ္ သာသနာနွစ္ ၁ နွစ္ျဖစ္၏။ ရေသ့ႀကီးကိုကူညီေစာင့္ေရွာက္ၾကေသာသူျမတ္တို့မွာ ဂဝံရေသ့၊ သိႀကား၊ဝိသႀကံဳနတ္သားနွင့္ နဂါး မင္းတို့ျဖစ္ သည္ ဟုဆို၏။

က်န္စစ္သားမင္း၏ ေက်ာက္စာမ်ားအရ သေရေခတၱရာကိုသိသိတ္၊ (ျဂီကၡတ္၊ ျဂီေၾတာ) ဟူ၍လည္း ေခၚ တြင္ေၾကာင္း သိရသည္။ ေရွး ေဟာင္းသုေတသန အေထာက္အထားမ်ားအရမွာမူ သေရေခတၱရာ ျမိဳ႕သည္ ခရစ္နွစ္ငါး ရာစုမွ

ရွစ္ ရာစုအတြင္း၌ ထြန္းကားေၾကာင္းသာ သိရွိရေသးရာ ထိုသို့ဖြံ့ျဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ စတင္ပ်ဳိးေထာင္ရေသာ ကာလကို ထည့္သြင္းခန့္မွန္းသည္ဆိုပါမူ ခရစ္နွစ္ နွစ္ရာစုထက္ေစာနိုင္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။သေရေခတၱရာတြင္ပ်ဳလူမ်ဳိးအမ်ားအျပားေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။

ယင္းတို့ကို တိရ္စုလ္ဟူ၍ လည္းအမည္တြင္ခဲ့ ေၾကာင္းက်န္စစ္သားမြန္ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္အရယူဆရသည္။ ပ်ဳတို့ေဒသဟု ေခၚဆိုအပ္ေသာသေရေခတၱရာနွင့္ဟန္လင္းျမိဳ႕ေဟာင္းတို့မွ အိႏိၵယေတာင္ပိုင္းအကၡရာျဖင့္ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာမ်ားကို ေထာင္၍ ပ်ဳဘာသာနွင့္ပ်ဴစာသံုးနႈန္းေရးသားခဲ့ၾကသည္ဟု ယူဆမွတ္သားခဲ့ၾကရသည္။

သေရေခတၱရာေခတ္၌ ေရးထိုးေသာပ်ဴစာမ်ားမွာ အုတ္ခ်ပ္မ်ား ေပၚ ဂဏန္းနွင့္အမွတ္အသားမ်ား အုတ္ပံုနွိပ္ဘုရား (အုတ္ခြက္) ေနာက္ေျကာမွစာမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ားနွင့္ ေက်ာက္အရိုး အိုးမ်ားေပၚမွ စာတန္းတို့ျဖစ္ေလသည္။ ယင္းတို့အနက္အခ်ဳိ႕မွာ ေမွးမွိန္ပ်က္စီးေန၍ အတိအက်ဖတ္ရႈမရနိုင္ျခင္း၊ အခ်ဳိ႕မွာစာေၾကာင္းတိုကေလးမ်ားသာျဖစ္၍ အေၾကာင္းအရာမေဖၚနိုင္ျခင္းနွင့္ အခ်ဳိ႕မွာ ပ်ဴေဝါဟာရ က်ယ္ျပန့္စြာမသိရွိေသးသျဖင့္ အဓိပၸာယ္ ္တိမ္ျမဳပ္ေနျခင္းတို့ေၾကာင့္ သမိုင္းအေထာက္အထား ရသင့္သ ေလာက္မရနိုင္ေခ်။

ဘုရားၾကီးဘုရားအနီးမွ ေတြ႕ရွိရေသာ ေက်ာက္အရိုးအိုးေလးလံုးတို့ ၏ပတ္လည္တြင္ ပ်ဴစာတစ္ေၾကာင္းစီ   ေရးထိုး ပါရွိေလသည္။ ယင္းေက်ာက္စာမ်ားအရ သေရေခတၱရာ၌ဝိၾကမမင္းဆက္ စိုးမိုး အုပ္ခ်ုပ္ခဲ့ေၾကာင္းသိရ၏။ သူရိယဝိၾကမ၊  ဟရိဝိၾကမ၊ နွင့္သိဟဝိၾကမတို့၏ နတ္ရြာစံနွစ္နွင့္သက္ေတာ္မ်ားပါရွိရာတြင္ နန္းစံနွစ္ကို ျမန္မာေကာဇာ                                      နွစ္အတိုင္း မွတ္ယူတြက္ဆပါက ခရစ္နွစ္၆၈၈၊၆၉၅ နွင့္ ရ၁၈ ခုနွစ္တို့တြင္ အသီးသီးနတ္ရြာစံျကသည္ ဟုသိရွိနိုင္၏။

အရိုးအိုးစာတမ္းတစ္ခုမွာ သူရိယဝိၾကမ၏ေဆြမ်ဳိးကြယ္လြန္သည ့္နွစ္ေရးထိုးထားေလရာ စာတမ္း ေလးရပ္ စလံုးေပါင္း ရံုးတြက္ဆပါ က ဝိၾကမမင္းဆက္သည္ခရစ္နွစ္ ၆ရ၃မွ ရ၁၈ခုနွစ္အထိအုပ္စိုး သည္ဟု ဆိုရေပမည္။ ထိုမင္းဆက္ သည္ သေရေခတၱရာ တည္ ေထာင္စက အုပ္စိုးသည့္မင္းဆက္ဟုတ္မဟုတ္သည္ကိုမူ မသိသာ ေခ်။ နတ္ရြာစံ သကၠရာဇ္ မ်ား ကိုအတည္ျပဳ မွတ္ယူရပါက ထိုမင္းမ်ား ထက္ေရွးက်ေသာမင္းမ်ား ရွိခဲ့ဦးမည္ဟု မွန္းဆရေပသည္။ ဝိၾကမ မင္းတို႕၏ ဘြဲ႕ မည္မ်ားေရွ႕တြင္တးဗံးဟူေသာဂုဏ္ပုဒ္ ပါရွိေလရာ ယင္းဂုဏ္ပုဒ္ကို မင္းႀကီးဟူေသာ အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္ ေၾကာင္းအျခားေက်ာက္စာမ်ားမွ အေထာက္အထားတို့နွင့္ယွဥ္၍သိသာနိုင္ေလသည္။ ဒြတၱေဗာင္ဟူေသာ အမည္ မွာ တးဗံးမွေရြ႕ေလ်ာလာေသာ ေဝါဟာရ ျဖစ္ဖြယ္ရာရွိေသာေၾကာင့္ သမိုင္းလာဒြတၱေဗာင္ဆိုသည ္မွာ ပုဂၢလိက ဘြဲ႕မည္မျဖစ္နိုင္ေခ် ဟုယူဆရ၏။

         ဝိၾကမမင္းဆက္သည္ ပ်ဴမင္းမ်ားျဖစ္သည္၊ သို့မဟုတ္အိႏိၵယအ ႏြယ္မ်ားျဖစ္သည္ကို အတိအက်မသိနို္င္ေခ် ။ေနွာင္းေခတ္ျမန္မာ     မင္း မ်ားသည္ပါဠိဘြဲ႕မည္မ်ားခံယူၾကသကဲ့သို့ ပ်ဴမင္းမ်ားကအိႏိၵယဘြဲ့ မည္ခံယူ ခဲ့ ၾကဟန္ ရွိေၾကာင္း စဥ္းစားရန္ရွိေလသည္။ဝိၾကမမင္း ဆက္အျပင္ဝါရ္မန္မင္းတို့ကိုလည္းကမၸည္းစာမ်ား၌ေတြ႕ရေသး၏။ ထိုဝါရ္မန္မင္းတို့၏အမည္မ်ားသည္ အာရွအေရွ့ေတာင္ဘက္နယ္ တစ္လႊား၌အေတာ္ပင္ထင္ရွားသည္။ သေရေခတၱရာ ၿမိဳ႕ တြင္းခင္ဘ ကုန္းမွရရွိေသာ ေငြေဗာဓိမ႑ဍိဳင္ပလႅင္ပတ္လည္၌ ဆင္းတုေတာ္ ရုပ္ႂကြပံုေလးဆူေအာက္တြင္ ပ်ဴအကၡရာပ်ဴဘာသာျဖင့္ စာတန္း တစ္ခုေရးထိုးလ်က္ပါရွိရာ၊ ထိုစာတန္းတြင္ ကုသိုလ္ရွင္ျဂီဘုဝါရ္မ နွင့္ျဂီျပ ဘုေဒဝီ အမည္မ်ားကို ေတြ႕ရွိရသည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ေနရာ ဖိုးေခါင္ကန္ကုန္းမွေတြ့ရွိရေသာ မဏိေတာ္က်ိဳးေနသည့္ ေက်ာက္ဆင္း တုတစ္ ဆူ၏ စမၼခဏ္ပတ္လည္တြင္ ပ်ဴဘာသာနွင့္သကၠတဘာသာေရာစပ္ျပီး ေရးထိုးမွတ္္သားလ်က္ပါရွိရာ ဖတ္ရႈရနိုင္ သမွ် စာေၾကာင္း မ်ား၏အဓိပၸာယ္အခ်ဴပ္မွာ ဇယစႁႏၵဝါရ္မန္နွင့္ဟရိဝိၾကမမင္းသားညီေနာင္နွစ္ပါးတို့ သည္ တစ္ ေန့တည္း တြင္ ျမိဳ႕နွစ္ျမိဳ႕တည္ေၾကာင္း၊ထိုညီေနာင္နွစ္ပါးတို့သည္ဂူဟဒီပအမည္ရွိေသာ ရဟန္းႀကီး၏ အဆံုးအမၾသ ဝါဒကိုခံယူ၍ တစ္ဦးနွင့္တစ္ဦးခ်စ္ခင္ရင္းနွီးစြာ ေနထိုင္ၾကေၾကာင္း ျဖစ္သည္။

သို့ေသာ္ထိုျမိဳ႕မ်ား၏ အမည္နွင့္အက်ယ္အဝန္းကိုမူ မသိရေခ်။ပ်ဳနိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာသေရေခတၱရာသည္ အိနၵိယေတာင္ပို္င္း ယဥ္ေက်းမႈလွြမ္းမိုးမႈကို အမ်ားဆံုးခံ ခဲ့ရသည္။အထူးသျဖင့္ အယူ ဝါဒဆိုင္ရာယဉ္ေက်းမႈတြင္ လႊမ္း မိုးမႈ  အထင္ရွားဆံုးျဖစ္သည္။ ဟိႏၵဴအယူဝါဒ၊ မဟာယာနနွင့္ေထရဝါဒဗုဒၶအယူဝါဒတို့သည္ အ ျပိဳင္အဆိုင္ ထြန္း ကားခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ားစြာေတြ႕ရေပ သည္။ ျမိဳ႕တြင္းျမိဳ႕ျပင္၌ ဗိသုကာလက္ရာမ်ားျဖစ္ေသာ ဗုဒၶအယူ ဝါဒဆိုင္ရာေစတီပုထိုးနွင့္ဂူဘုရားမ်ား တည္ရွိခဲ့ၾကသည္နွင့္အမွ် အနုပညာ လက္ရာေျမာက္ေသာ   ေက်ာက္ ဆစ္ ရုပ္ႂကြဆင္းတုမ်ားနွင့္ အုတ္ပံုနွိပ္ ရုပ္ႂကြဆင္း တုမ်ားကို လည္း အေျမာက္အျမားထုလုပ္ပူေဇာ္ ၾကသည္။ ထင္ရွားေသာေျမစိုက္ အုတ္ေစတီမ်ား မွာျမိဳ႕ရိုး အျပင္ရွိ   ေဘာေဘာႀကီး၊   ဘုရားႀကီးနွင့္ဘုရားမာတို႕ ျဖစ္ၾကသည္။

ဂူဘုရားမ်ားအနက္ ေလးမ်က္နွာ၊ ဘဲဘဲနွင့္ေဈးဂူနွစ္ဆူတို့မွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာလက္ရာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ သာသနာအေဆာက္အအံုေပါင္းမ်ားစြာမွာကာလၾကာျမင့္၍ျပိဳပ်က္ျပီးေနာက္ အုတ္ကုန္းမ်ား အတိျဖစ္ေနရာ ယင္းတို့ကိုရွင္းလင္းတူးေဖာ္ရွာေဖြရာ၌သာသနိက ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားေပၚထြက္ေလ့ရွိသည္။ထိုအနက္ အုတ္ခြက္ ေခၚေသာ ပံုနွိပ္အုတ္ခ်ပ္ဆင္းတု အေျမာက္အျမားကို အနွံ့အျပား ေတြ႕ရွိရသည္။ ထိုအုတ္ခြက္တို့၏ မ်က္နွာဘက္တြင္ဗုဒၶ ရုပ္ပြား   ေတာ္ကိုလည္းေကာင္း၊ ေဗာဓိသတ္ ဘုရားေလာင္းပံုကိုလည္း ေကာင္း၊ ထုလုပ္ထား၍ အခ်ဳိ႕တို့တြင္ ေရွးေဟာင္း နာဂရီ အကၡရာျဖင့္ 'ေယဓမၼာေဟတုျပဘဝါ' အစရွိေသာဂါထာေရးထိုးပံုနွိပ္ပါရွိ၏။ အခ်ဳိ႕အုတ္ခြက္၏   ေက်ာဘက္တြင္ ပ်ဳဘာသာျဖင့္ စာတမ္းတိုတို အနည္းငယ္ပါေလ့ရွိသည္။

သေရေခတၱရာတြင္ ဗုဒၶအယူဝါဒထြန္းကားခဲ့ေၾကာင္းလက္ေရး အ ေထာက္အထားမ်ားကိုလည္းေတြ့ရ၏။ ၁၈၉ရ ခုနွစ္က သေရေခတၱ ရာျမိဳ႕ေဟာင္း၏ေတာင္ဘက္ ရ မိုင္ခန့္အကြာရွိ ေမာင္ကန္ (သို့မဟုတ္လယ္ေပၚ)ရြာမွ ေရွးေဟာင္း စာ အေရး အသားပါရွိေသာ ေရႊခ်ပ္လႊာနွစ္လႊာကိုေတြ့ရွိရသည္။ ထိုေရႊခ်ပ္လႊာနွစ္လႊာသည္ စာသံုးေၾကာင္းေရး ပါဠိေတာ္   ေရႊေပစာ မ်ားျဖစ္ၾက၏။အကၡရာအေရးအသားမွာအိနၵိယေတာင္ပိုင္းမွအကၡရာ မ်ားျဖစ္၍ စာသားတို့မွာဝိနည္းမဟာ ဝါပါဠိေတာ္လာ ေယဓမၼာေဟတုပၸဘဝါအစခ်ီသည့္ဂါထာကိုအစပ်ဳိး၍ဒီဃနီကာယ္ပါဠိေတာ္၊ မဇၩိမနိကာယ္ပါဠိေတာ္၊အဘိဓမၼာပိဋကတ္ဝိဘင္းပါဠိေတာ္စသည္ တို့မွေကာက္နုတ္ခ်က္တို့ကိုဆက္လက္ေရးသားထား ျခင္းျဖစ္၏။ ၁၉၁ဝ ျပည့္နွစ္တြင္ေဘာေဘာၾကီးဘုရားေျခရင္းေျမႀကီးမ်ား ရွင္းလင္းရာ၌ ေတြ႕ရွိရေသာ သံုးပိုင္း က်ဳိး က်ာက္ခ်ဳပ္ ငယ္ တစ္ခုမွာ အဘိဓမၼာဝိဘင္းပါဠိေတာ္လာ ဗုဒၶပါဝစနမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သိရေလ သည္။ ၁၉၂၆ ခုနွစ္တြင္ကုလား ကန္ကုန္း  ရြာအနီး ေမာင္ခင္ဘလုပ္ေသာ ေတာင္ယာနွင့္ကပ္ေနသည့္ အုတ္ကုန္းေဟာင္းမွ တူးေဖၚ ရ ရွိသည့္ေရႊခ်ပ္ လႊာ ၂ဝ (အဖံုးပါ၂၂) ခ်ပ္မွာလည္း ပဋိစၥသမုပၸါဒ ေဒသနာအစရွိေသာပါဠိပိဋကတ္ေတာ္မွ ေကာက္ နုတ္ခ်က္ကိုးခုပါ ရွိေလသည္။

ျဗဟၼဏ(ဟိႏၵဴ)အယူဝါဒဆိုင္ရာေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားမွာမ်ားေသာအားျဖင့္ဗိႆႏိုးနတ္ရုပ္မ်ားျဖစ္ေလသည္။သေရေခတၱရာ တြင္ ေရႊဆင္းတု၊ ေၾကးဆင္းတု၊ ေငြဆင္းတု၊ ေငြေစတီစေသာ အ ယူဝါဒဆိုင္ရာ ဝတၳဴပစၥည္းမ်ားကိုသာမက အနုပညာလက္ရာေျပာင္ ေျမာက္ေသာဝတၳဴပစၥည္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ကိုလည္း ျပဳ လုပ္သည္ကိုေတြ႕ရွိရ ၏။ ေလးထပ္ျပင္ဘုရားအနီးမွလည္းေကာင္း၊ ဆင္မကိုးဝန္တင္ကုန္းနွင့္ မုန္႕သည္မကုန္းတို့မွ လည္းေကာင္း၊ ေဖာ္ထုတ္ရရွိ သည့္ေက်ာက္ပလႅင္အပိုင္းအစမ်ားမွာ ၾကာဖတ္ၾကာလႊာမ်ား၊မွန္ကူကြက္မ်ားနွင့္ အမြမ္း အေျပာက္တို့ျဖင့္ အဆန္း တၾကယ္ထုလုပ္ထားေလသည္။ တံကဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ား၊ အရိုးအိုးမ်ား၊ ဌာပနာတိုက္ဖံုးသည့္   ေက်ာက္ျပားမ်ားနွင့္ျခေသၤ့ရုပ္မ်ားတြင္လည္း ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာ ထူးခြ်န္ပံုကို ေတြ႕ျမင္နိုင္သည္။ ရႊံ႕ေစးကို မီးဖုတ္ ၍ျပီးေစေသာ ရုပ္လံုးရုပ္ ႂကြမ်ားကိုလည္း လူရုပ္၊ ဘီလူးရုပ္၊ တိရစၦာန္ရုပ္၊ ၾကာပန္း ေဖာ္ေသာ အုတ္တိုင္မ်ားအသြင္ ဖန္တီးျပဳ လုပ္ၾကေလ သည္။

အယူဝါဒဆိုင္ရာယဥ္ေက်းမႈမွအပပ်ဳလူမ်ဳိးတို့၏ေနထိုင္ဝတ္စားမႈဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားနွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္ယဥ္ေက်းမႈသာဓကမ်ားကိုလည္း အေတာ္အသင့္ ထုတ္ေဖာ္ေတြ့ရွိရ၏။   ေက်ာက္မ်က္ရတနာတို့ျဖင့္ ျပီးေသာလည္ဆြဲပုတီးမ်ား၊ ေငြေရေသာက္ဖလားမ်ား၊ ေငြကြမ္း အစ္မ်ား၊ေငြနံ့သာ ဘူးမ်ား၊   ေငြၾကာပန္းမ်ား၊ လိပ္ျပာရုပ္၊ ဟသၤာရုပ္၊ေရႊလက္စြပ္၊ ေငြလက္စြပ္မ်ားစသည္တို့ကိုေထာက္ရႈ၍ သေရေခတၱရာ ၏ စည္ပင္ဝေျပာမႈနွင့္ယဥ္္ေက်းမႈ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားမႈတို႕ကို သိသာေလသည္။ ပ်ဳလူမ်ဳိး တို႕သည္ေသဆံုးသည့္ အခါ မီးသၿဂၤဳဟ္သည့္ အေလ့အထရွိၾက၏။ မီးကြ်မ္းျပီးေသာအရိုးစမ်ားနွင့္ျပာတို႕ကို ေျမအိုးမ်ားတြင္ ထည့္သြင္း၍ထိုအရိုးအိုး တို႕ကိုအစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ျမဳပ္နွံေလ့ရွိသည္။ သာမန္အရပ္သူအရပ္သားမ်ား အတြက္ ေျမအိုးမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ မင္းစိုး ရာဇာတို႕အတြက္ ေက်ာက္ အိုးမ်ားကိုအသံုးျပဳေၾကာင္းလည္း သိသာသည္။

ပ်ဴဒဂၤါးမ်ားဟု ေခၚေဝၚေသာ အမွတ္လကၡဏာမ်ား ခတ္နွိပ္ထားသည့္ေငြျပားဝိုင္း မ်ားကိုလည္း သေရေခတၱ ရာျမိဳ႕   ေဟာင္း နွင့္ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ေတြ႕ ရွိရ ၏။အမွတ္လကၡဏာမ်ားမွာ သီရိဝစၦ ပံု၊ ေန၊ လနွင့္နကၡတ္မ်ားပံု၊ စၾကာပံု၊ ဝရဇိန္လက္နက္ပံု၊ သမုဒၵရာပံုစသည္တို့ျဖစ္၏။ ယင္း ဒဂၤါးမ်ားမွာ က်ပ္ျပား အရြယ္၊ငါးမူးေစ့အရြယ္၊ မတ္ေစ့အရြယ္ မ်ား ျဖစ္ရာ ေငြေၾကးအျဖစ္ အသံုးျပဳဖြယ္ရာရွိသည့္အျပင္ အနၱရာယ္ကင္းအေဆာင္အေယာင္အျဖစ္ လည္ဆြဲ ဆင္ယင္ေၾကာင္း သိသာေလသည္။

သေရေခတၱရာတြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဦးစီးဌာနက တူးေဖာ္စူးစမ္း ေလ့လာမႈလုပ္ငန္းကို ဆက္လက္ ေဆာင္ ရြက္လ်က္ရွိသည္။

အကိုးအကား

 1975 ခုနွစ္ထုတ္ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း. အတြဲ (13)

သေရေခတၱရာျ