မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဘုရားသခင္အား တစ္ပါးတည္းျဖစ္ျပီး တုဖက္နွိုင္းယွဉ္စရာ မရွိဟု ယံုျကည္ျကသည္။ ထို့အျပင္ ゞင္းတို့၏ ဘာသာသည္ တမန္ေတာ္ ေအဗရာဟင္၊ မိုးဇက္(မူဆာ)နွင့္ ဂ်ီးဇက္(အီဆာ)တို့ မေပၚေပါက္မွီ ေရွးယခင္ ေခတ္ကာလ မ်ားစြာကတည္းက ကမၻာအနွံ့ တည္ရွိခဲ့သည့္ အျပီးျပည့္စံုဆံုးေသာ ဘာသာဟုလည္း ယံုျကည္ျကသည္။ ကုရ္အာန္မတိုင္မွီ အျခားေသာ ဘုရားသခင္၏ က်မ္းစာမ်ားျဖစ္သည့္ ဇဗူရ္(Zaboor)၊ ေတာင္ရသ္(Torah)နွင့္ သမၼာ(Bible)က်မ္းစာမ်ားသည္ အခ်ိန္ကာလျကာျမင့္၍ ေျပာင္းလဲယိုယြင္းခဲ့ျပီး ကုရ္အာန္က်မ္းစာသာလွ်င္ တစ္ခုတည္းေသာ ေျပာင္းလဲျခင္းမရွိသည့္ ဘုရားသခင္၏ ေနာက္ဆံုးပိတ္ က်မ္းစာျဖစ္သည္ဟုလည္း ယံုျကည္ျကသည္။ အျခားေသာ ဘာသာေရး စည္းမ်ဉ္းက်င့္ျကံမႈမ်ားမွာ ဘာသာဝင္တိုင္း မလုပ္မေနရျဖစ္သည့္ အေျခခံမ႑ဍိုင္ျကီးငါးရပ္နွင့္ အစၥလာမ္တရားဥပေဒ(ရွရီအသ္)နွင့္အညီ က်င့္ျကံေနထိုင္ျခင္းတို့ ျဖစ္သည္။ အစၥလာမ့္တရားဥပေဒသည္ ဘဏ္လုပ္ငန္း၊ လူမူဘဝဖူလံုေရးမွအစ စစ္ေရးစစ္ရာမ်ားနွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာအဆံုး လူ့အဖြဲ့အစည္းနွင့္ လူေနမႈဘဝ က႑ဍအားလံုးနီးပါးကို လွြမ္းျခံုသံုးသပ္ထားသည္။
မြတ္စလင္အမ်ားစုသည္ ဆြန္နီ(Sunni) နွင့္ ရွီးအာ(Shi'a)ဟူေသာ အဓိကဘာသာအုပ္စုခြဲျကီး နွစ္ခုအနက္ တစ္ခုတြင္ ပါဝင္သည္။ မြတ္စလင္ဘာသာဝင္မ်ားအနက္ ၁၃ ရာခိုင္နူန္းမွ်သည္ ကမၻာ့မြတ္စလင္ အမ်ားဆံုးနိုင္ငံျဖစ္သည့္ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံ၌၊ ၂၅ ရာခိုင္နူန္းသည္ ေတာင္အာရွ၌၊ ၂၀ ရာခိုင္နူန္းသည္ အေရွ့အလယ္ပိုင္း၌၊ ၂ ရာခိုင္နူန္းမွ်သည္ အာရွအလယ္ပိုင္း၌၊ ၄ ရာခိုင္နူန္းမွ်သည္ အေရွ့ေတာင္အာရွ၌၊ ၁၅ ရာခိုင္နူန္းသည္ အာဖရိက ဆာဟာရေဒသမ်ား၌ စသည္ျဖင့္ အသီးသီး ေနထိုင္ျကသည္။ ကမၻာ့လူဦးေရ၏ ၂၀-၂၃ ရာခိုင္နူန္းမွ်ျဖစ္သည့္ ၁.၅ ဘီလီယံခန့္မွ် ကိုးကြယ္သူ ေနာက္လိုက္ရွိေသာ အစၥလာမ္ဘာသာသည္ ကမၻာဒုတိယအျကီးမားဆံုးေသာ ဘာသာနွင့္ အျကီးထြား အျမန္ဆံုးေသာ ဘာသာတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။
မာတိကာ [ဝွက္]
၁ အေျခခံ ယံုျကည္မႈမ်ား
၁.၁ ဘုရားသခင္
၁.၂ ေကာင္းကင္တမန္မ်ား
၁.၃ က်မ္းစာမ်ား
၁.၄ နဗီတမန္ေတာ္မ်ား
၁.၅ ျကိုတင္ျပဌာန္းထားမႈ (နဖူးစာ ေခၚ Taqdir )
၂ လူဦးေရျပပံု
၃ မြတ္စလင္လူဦးေရ ကို ရာခိုင္နႈန္းျဖင့္ေဖာ္ျပျခင္း
၄ ဗလီမ်ား
၅ ေက်ာင္းခြဲမ်ား
၆ ဆြန္နီအစၥလာမ္
၇ ဂိုဏ္းကြဲ ရွီအတ္
၈ ဆူဖီဝါဒ
၉ See also
၁၀ ရည္ညွြန္းကိုးကား
အေျခခံ ယံုျကည္မႈမ်ား[ျပင္ဆင္ရန္]
ဘုရားသခင္[ျပင္ဆင္ရန္]
အစၥလာမ္ဘာသာ၏ အျခခံသေဘာတရားမွာ ေတာင္ဟစ္ဒ္အမည္ရ ဘုရားသခင္တစ္ဆူတည္းကိုသာ ကိုးကြယ္ခယျခင္းျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္၏ အခန္း (ဆူရာဟ္) ၁၂ တြင္ ဘုရားသခင္အား "နာျကားေလာ့။ ငါအရွင္သည္သာလွ်င္ ထာဝရတည္ရွိေနသာ၊ တုဖက္နွိုင္းယွဉ္ရာမဲ့ေသာ တစ္ဆူတည္းေသာ ဘုရားသခင္ ျဖစ္သည္" (၁၁၂:၁-၄) ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ မြတ္စလင္မ်ားသည္ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္တို့၏ သံုးပါးတစ္ဆူဝါဒ(Trinity) နွင့္ ဂ်ီးဇက္၏ ဘုရားသခင္သားေတာ္ျဖစ္ျခင္းကို ျငင္းပယ္ျပီး ဂ်ီးဇက္အား သာမန္ ဘုရားသခင္၏ တမန္ေတာ္တစ္ဦးအျဖစ္သာ လက္ခံျကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ လူသားမ်ား၏ အသိဉာဏ္အာရံုျဖင့္ နားလည္ပံုေဖာ္၍ မရဟုလည္း ယံုျကည္သည္။ ဘုရားသခင္အား "သနားျကင္နာေတာ္မူေသာ အရွင္" (al-rahman)၊ "ခြင့္လွြတ္ေတာ္မူေသာ အရွင္"(al-rahim) အစရွိသည့္ အမည္၊ဘြဲ့ဂုဏ္နာမမ်ားျဖင့္ တင္စားေခၚေဝၚျကသည္။
မြတ္စလင္မ်ားသည္ လူသားမ်ား တည္ရွိေနျခင္းသည္ ဘုရားသခင္အား ခယကိုးကြယ္ရန္အတြက္သာ ျဖစ္သည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ ゞင္းတို့နွင့္ ခနၶာကိုယ္တြင္းရွိ ေသြးေျကာမ်ားထက္ပင္ ပို၍ နီးကပ္ေနျပီး ゞင္းတို့ ေဘးဒုကၡေရာက္ေနပါက တံုျပန္ေျဖျကားလိမ့္မည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။
မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဘုရားသခင္အား အမ်ားကိန္းမဲ့ျပီး နပုလႅိင္ျဖစ္သည့္ အလႅာဟ္ဟူေသာ ေဝါဟာရျဖင့္ ညွြန္းဆိုျကသည္။ အျခားေသာ နတ္ဘုရားမ်ားကိုမႈ အီလာ(ʾilāh)ဟု သံုးနႈန္းျကသည္။ အာရဗ္မဟုတ္ေသာ မြတ္စလင္မ်ားကမူ ဘုရားသခင္အား တန္ရီဟူ၍ တူရကီဘာသာတြင္လည္းေကာင္း၊ "ခိုဒါ" ဟူ၍ ပါးရွန္းဘာသာတြင္လည္းေကာင္း အသီသီး သံုးနႈန္းေခၚေဝၚျကသည္။
ေကာင္းကင္တမန္မ်ား[ျပင္ဆင္ရန္]
ဘုရားသခင္၏ ေကာင္းကင္တမန္ေတာ္မ်ားအား ယံုျကည္ျခင္းသည္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာ၏ အျခခံက်ေသာ ယံုျကည္ခ်က္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ေကာင္းကင္တမန္မ်ားကို အာရဗ္ဘာသာတြင္ malak ဟုေခၚျပီး "စကားပါးသူ"(messenger)ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ကုရ္အာန္အရမူ ေကာင္းကင္တမန္မ်ားသည္ free will ကို မပိုင္ဆိုင္ပဲ ဘုရားသခင္အား တသေဝမသိမ္း လိုက္နာခယ ကိုးကြယ္ေလသည္။ ေကာင္းကင္တမန္မ်ား၏ တာဝန္မ်ားမွာ ဘုရားသခင္၏ အမိန့္ေတာ္မ်ားကို ပါးျခင္း၊ ဘုရားသခင္၏ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို ရြတ္ဆိုျခင္း၊ လူသားမ်ား၏ ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈမ်ားကို ေရးမွတ္ျခင္းနွင့္ လူသားမ်ား ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ဝိညာဉ္နုတ္ျခင္း စသည္တို့ ျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္ထဲတြင္ ေကာင္းကင္တမန္မ်ားကို "အေတာင္နွစ္စံု၊ သံုးစံု၊ ေလးစံုရွိေသာ ေစတမန္မ်ား" ဟု ေဖာ္ညွြန္းထားသည္။
က်မ္းစာမ်ား[ျပင္ဆင္ရန္]
အစၥလာမ္ဘာသာ၏ မြန္ျမတ္ေသာ က်မ္းစာမ်ားမွာ မြတ္စလင္အမ်ားက ဘုရားသခင္မွ လူေစတမန္ေတာ္မ်ားအား ပို့ခ်ေပးလိုက္ေသာ က်မ္းစာအုပ္မ်ားျဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ၏ မြန္ျမတ္ေသာ က်မ္းစာေလးခုမွာ ဇဗူရ္၊ ေတာင္ရသ္၊ အင္ဂ်ီလ္(သမၼာက်မ္းစာ)နွင့္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာတို့ျဖစ္သည္။ သို့ေသာ္ျငားလည္း မြတ္စလင္တို့သည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာမွအပ အျခားေသာ က်မ္းစာအုပ္မ်ား ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ခံခဲ့ရသည္ဟု ယံုျကည္ေလသည္။ ကုရ္အာန္က်မ္းစာသည္သာလွ်င္ စစ္မွန္တိက်ေသာ ဘုရားသခင္၏ ေနာက္ဆံုးပိတ္ က်မ္းစာျဖစ္သည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာ စာပိုဒ္မ်ားကို မုဟမၼဒ္ထံသို့ နတ္ေစတမန္ေတာ္ ဂ်ီဗရာအီလ္မွတစ္ဆင့္ ပို့ခ်ေပးခဲ့သည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ ထိုစာပိုဒ္မ်ားကို မုဟမၼဒ္သည္ သူသက္ရွိထင္ရွားရွိေနစဉ္ ကာလအတြင္း သူ၏ ေနာက္လိုက္သာဝက (ဆြာဟဗာ)မ်ားကို နႈတ္တိုက္ခ်ေပးခဲ့သည္။ ထိုစာပိုဒ္မ်ားကို မုဟမၼဒ္ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ ပထမခလီဖာ အဘူဘကၠရ္က စာအုပ္အျဖစ္ စုစည္းေရးမွတ္ခဲ့ျပီး တတိယခလီဖာ အြတ္စ္မန္းက စံသတ္မွတ္ေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ကုရ္အာန္က်မ္းစာတြင္ ၁၁၄ ဆူရာဟ္(အခန္း)နွင့္ ၆၂၃၆ အာယသ္(စာပိုဒ္) ပါရွိသည္။ ကုရ္အာန္တြင္းရွိ စာသားမ်ားမွာ တရားဥပေဒဆိုင္ရာမ်ားထက္ ကိုယ္က်င့္တရားပိုင္းဆိုင္ရာ လမ္းညွြန္ခ်က္မ်ားျဖစ္ျပီး အစၥလာမ္ဘာသာ၏ စည္းမ်ဉ္းတန္ဖိုးမ်ား ပါဝင္ေသာ စာအုပ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ျကေလသည္။ အစၥလာမ္ဥပေဒ ပညာရွင္မ်ားသည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာကို အဓိပၸါယ္ေကာက္ရန္နွင့္ ျဖည့္စြက္ရန္ မုဟမၼဒ္၏ ေဟာျကားပို့ခ်ခ်က္မ်ား (ဟဒီးဆ္)ကို ကိုးကားျကသည္။ ကုရ္အာန္က်မ္းစာအား စမ္းစစ္ေလ့လာ အဓိပၸါယ္ေကာက္ေသာ ပညာရပ္ကို တဖ္စီရ္ (tafsir) ဟုေခၚသည္။
မြတ္စလင္မ်ားအတြက္ ကုရ္အာန္သည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ မူရင္းအာရဗ္ဘာသာ ကုရ္အာန္ကို ရည္ညွြန္းေလသည္။ မြတ္စလင္မ်ားသည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာသည္ မူရင္းအာရဗ္ဘာသာ၌သာ ျပည့္ျပည့္စံုစံု နားလည္နိုင္သည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ ကုရ္အာန္ဘာသာျပန္မ်ားမွာ ဘာသာစကားကြဲျပားမႈမ်ားေျကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဘာသာျပန္သူ၏ အားနည္းမႈ အမွားအယြင္မ်ားေျကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မူရင္းအဓိပၸါယ္ ေပၚလြင္ေအာင္ ျပန္ဆိုရန္ မျဖစ္နိုင္သည္မ်ားေျကာင့္ မျပည့္စံု ခ်ို့ယြင္းလ်က္ရွိသည္ဟု ဆိုျကသည္။ ထိုေျကာင့္ ကုရ္အာန္ဘာသာျပန္မ်ားကို ကုရ္အာန္၏ ရွင္းလင္းခ်က္မွတ္စု (သို့) အဓိပၸါယ္ေကာက္ခ်က္မ်ား ဟူ၍သာ သတ္မွတ္ထားသည္။
နဗီတမန္ေတာ္မ်ား[ျပင္ဆင္ရန္]
အစၥလာမ္ဘာသာရွိ နဗီဟုေခၚေသာ တမန္ေတာ္မ်ားသည္ ဘုရားသခင္က သူ၏ ေစတမန္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ရန္ ေရြးခ်ယ္ျခင္း ခံရသည့္ လူသားမ်ားျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္၏အဆိုအရ ေအဗရာဟင္နွင့္ အင္မရာန္တို့မွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားသည္ ဘုရားသခင္၏ အလိုေတာ္မ်ားကို လူသားမ်ားထံ ေဆာင္က်ဉ္းယူေဆာင္ရန္ ေရြးခ်ယ္ခံရေလသည္။ ထိုတမန္မ်ားသည္ တန္ခိုးျပာဋိဟာအစြမ္းမ်ား ျပသနိုင္ေသာ္လည္း ဘုရားမဟုတ္၊ သာမန္လူသားမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာအရ ထိုတမန္ေတာ္မ်ားအားလံုးသည္ ဘုရားသခင္၏ မိန့္ျကားခ်က္မ်ားကို ေဟာျကားပို့သေလသည္။ ကုရ္အာန္ထဲတြင္ အာဒမ္၊ နူးဟ္၊ ေအဗရာဟင္၊ မိုးဇက္(မူဆာ)၊ ဂ်ီးဇက္ (အီဆာ) အစရွိသည့္ တမန္ေတာ္မ်ားစြာ၏ နာမည္ကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္မူ ဘုရားသခင္သည္ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္အား ေနာက္ဆံုးပိတ္အျဖစ္ ဘုရားသခင္၏ အမိန့္ေဒသနာမ်ားကို တစ္ကမၻာလံုးအား ေဟာျကားပို့သရန္ ေစလွြတ္လိုက္သည္။ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ မုဟမၼဒ္၏ ဘဝေနထိုင္မႈက်င့္စဉ္မ်ားကို ဆြနၷသ္ဟုေခၚျပီး ေဟာျကားပို့ခ်ခ်က္မ်ားကို ဟဒီးဆ္ဟုေခၚသည္။ မြတ္စလင္မ်ားအတြက္ ေန့စဉ္ဘဝတြင္ ထိုဆြနၷသ္နွင့္ ဟဒီးဆ္မ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ အေရးျကီးေလသည္။ ဆြနၷသ္နွင့္ ဟဒီးဆ္မ်ားသည္ ကုရ္အာန္က်မ္းစာကို အဓိပၸါယ္ေကာက္ရာတြင္လည္း အေရးျကီးသည္ဟု ယူဆျကသည္။
ျကိုတင္ျပဌာန္းထားမႈ (နဖူးစာ ေခၚ Taqdir )[ျပင္ဆင္ရန္]
အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ ဘုရားသခင္သည္ ျဖစ္ပ်က္သမွ် အရာအားလံုးကို အစိုးရသိရွိေလသည္။ မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဤေလာကရွိ အဆိုးအေကာင္း ျဖစ္ပ်က္သမွ်မွန္သမွ်သည္ ျကိုတင္သတ္မွတ္ထားျပီး ဘုရားသခင္၏ ခြင့္ျပုခ်က္ မရွိပဲ မျဖစ္နိုင္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ မြတ္စလင္ဘာသာ ပညာရွင္မ်ား၏ အဆိုအရ ဤေလာကရွိ အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွာ ျကိုတင္သတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း လူသားမ်ားသည္ အမွားနွင့္အမွန္ကို လြတ္လပ္စြာ ဆံုးျဖတ္နိုင္၍ သူ၏ လုပ္ရပ္မ်ားအေပၚ တာဝန္ရွိေလသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာအရ ဘုရားသခင္၏ ျကိုတင္င္ျပဌာန္းခ်က္မ်ားအားလံုးသည္ ေလာင္ေဟမဟ္ဖူဇ္ေခၚ ေက်ာက္ျပားေပၚတြင္ ေရးထြင္းထားေလသည္။
လူဦးေရျပပံု[ျပင္ဆင္ရန္]
Islam.4.png
မြတ္စလင္လူဦးေရျပနိုင္ငံမ်ားစာရင္း တြင္ လည္းျကည့္နိုင္သည္။
မြတ္စလင္လူဦးေရ ကို ရာခိုင္နႈန္းျဖင့္ေဖာ္ျပျခင္း[ျပင္ဆင္ရန္]
နိုင္ငံေပါင္း 232 နိုင္ငံနွင့္ ေနရာေဒသမ်ား အားလံုးနီးပါးပါဝင္ေသာ 2009 ခုနွစ္ လူဦးေရေလ့လာမႈ စစ္တမ္းတြင္ အစီရင္ခံထားသည္မွာ ကမၻာ့လူဦးေရ၏ 23% သို့မဟုတ္ 1.57 ဘီလီယံရွိ လူမ်ားသည္ မြတ္စလင္ မ်ားျဖစ္သည္။ထိုအထဲတြင္ 87–90% သည္ ဆြန္နီမ်ားျဖစ္ျပီး၊ 10–13% သည္ ရွီးအတ္ မ်ားျဖစ္သည္။က်န္အနည္းစုသည္ အျခား ေသာအစၥလာမ္ဘာသာခြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ျကသည္။ အနီးစပ္ဆံုးခန့္မွန္းေျခအားျဖင့္ နိုင္ငံေပါင္း 50 သည္ မြတ္စလင္ အမ်ားစုေနထိုင္ျကျပီး၊အာရပ္ နိုင္ငံမ်ားတြင္ ကမၻာ့မြတ္စလင္လူဦးေရ၏ 20% ဝန္းက်င္ ေနထိုင္ျကသည္။ မြတ္စလင္ အမ်ားစုသည္ အာရွနွင့္အာဖရိကတို့တြင္ ေနထိုင္ျကသည္။အနီးစပ္ဆံုးမွန္းေျခအားျဖင့္ 62% ေသာ ကမၻာ့ မြတ္စလင္ လူဦးေရသည္ အာရွ တြင္ေနထိုင္ျကျပီး၊ ထိုလူဦးေရ 683 သန္းေက်ာ္သည္ အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါကစၥတန္၊ အိနၵိယ နွင့္ ဘဂၤႅားေဒ့ခ်္ နိုင္ငံတို့တြင္ ေနထိုင္ျကသည္။ အေရွ့အလယ္ပိုင္းတြင္ တူရကီနွင့္ အီရန္နိုင္ငံ တို့ကဲ့သို့ အာရပ္မဟုတ္သည့္နိုင္ငံမ်ားတြင္ ျကီးမားသည့္ မြတ္စလင္အမ်ားစုရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားျဖစ္ျပီး၊ အာဖရိကတြင္ အီဂ်စ္နွင့္ နိုင္ဂ်ီးရီးယားနိုင္ငံတို့သည္ မြတ္စလင္မ်ိုးနြယ္စုအမ်ားဆံုးရွိသည့္ နိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည္။မျကာေသးမီက အေမရိကန္နိုင္ငံတြင္ ရွာေဖြေတြ့ရွိခ်က္မ်ားအရ၊ တရုတ္ျပည္သူ့သမၼတနိုင္ငံသည္ တစ္ဦးခ်င္း မြတ္စလင္လူဦးေရ 65.3 သန္းျဖင့္ အဌမေျမာက္မြတ္စလင္လူဦးေရး အမ်ားဆံုးနိုင္ငံျဖစ္သည္။ သို့ေသာ္အျခားေသာ စာရင္းမ်ားတြင္ သန္း20 သာရွိသည္ဟုျပထားသည္။အစၥလာမ္သည္ ဥေရာပတြင္ခရစ္ယာန္ ျပီးလွ်င္၊ ဒုတိယလူဦးေရ အမ်ားဆံုးဘာသာျဖစ္သည္။ မြတ္စလင္လူဦးေရသည္ အေမရိကနိုင္ငံမ်ားနွင့္ ဩစေျတးလ် နိုင္ငံတို့တြင္ ခရစ္ယာန္လူဦးေရကို တစ္ျဖည္းျဖည္းခ်င္း အမွီလိုက္ေနသည္။
ဗလီမ်ား[ျပင္ဆင္ရန္]
Islam.5.jpg
ဖိုင္စယ္ဗလီ၊ အစၥလာမ္မာဘတ္ျမို့၊ ပါကစၥတန္ pene
ေက်ာင္းခြဲမ်ား[ျပင္ဆင္ရန္]
အစၥလာမ္ေက်ာင္းမ်ားနွင့္ေက်ာင္းခြဲမ်ား
အစၥလာမ္တြင္ အေရအတြက္မ်ားစြာေသာ ဘာသာေရးနွင့္ ဆိုင္ရာဘြဲ့မ်ားရွိသည္။ ဘာသာေရး ယံုျကည္မႈတြင္ အားလံုးတူညီျကေသာ္လည္း ထင္ရွားသည့္ ဘာသာေရးပညာရပ္နွင့္ ဥပေဒတို့တြင္ျခားနားမႈမ်ားရွိသည္။ မူလပထမကြဲျပားေနမႈသည္ ဆြန္နီနွင့္ ရွီးအတ္တို့အတြင္းျဖစ္ျပီး ဆူဖစ္(Sufism) နွင့္ ကြဲျပားမႈမွာ ဆူဖစ္သည္ အထင္ ကရေက်ာင္းဆိုသည္ထက္ အစၥလာမ္၏ဆန္းျကယ္ေသာ အလွည့္အေျပာင္းဟု ေယဘုယ်သံုးသပ္ထားျကသည္။ ေနရာ မ်ားစြာမွရရွိထားခ်က္အရ၊ 70% ေသာကမၻာ့မြတ္စလင္မ်ားသည္ ဆြန္နီ၊ 20% သည္ ၊ ရွီးအတ္နွင့္ က်န္ 10% သည္ အျခားေသာ အမ်ိုးမ်ိုးရွိျကသည္ အဖြဲ့ငယ္မ်ားနွင့္ အစၥလာမ္အခြဲမ်ားျဖစ္သည္။
ဆြန္နီအစၥလာမ္[ျပင္ဆင္ရန္]
ဆြန္နီ မြတ္စလင္မ်ားသည္ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ အျကီးမားဆံုးအုပ္စုျဖစ္ျပီး ၊ ကမၻာ မြတ္စလင္ဦးေရ ၁.၅ ဘီလီယံ၏ ၇၀% ရွိသည္။ထို့ေျကာင့္ ゞင္း တို့ကို “Ahle Sunnah Wal Jama'ah (ျပည္သူမ်ား၏ ဥပေဒသ နွင့္ အဓိက) “ ဟုအမည္တပ္သည္။ အာရပ္ဘာသာတြင္ အက္စ္ဆြန္န (as-Sunnah ) ၏ အဓိပၸါယ္မွာ “ဥပေဒသ” သို့မဟုတ္ “လမ္း” ဟု ဆိုသည္။ ဆြန္န (မိုဟာမက္ဘဝ၏ ဥပမာ)သည္ ဆြန္နီအဆိုအမိန့္၏ အဓိကမ႑ဍိုင္ျကီးျဖစ္ သည္ဟု ကိုရန္နွင့္ ဟာဒစ္က်မ္းတို့တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ဆြန္နီမ်ားသည္ ပထမဆံုးေသာ အုပ္ခ်ုပ္ေရး နွင့္ ဘာသာေရးအဓိကေခါင္းေဆာင္ျကီး (Khalifah) ေလးဦးအား မိုဟာမက္အရိုက္အရာကို အမွန္အကန္ဆက္ခံသူမ်ားျဖစ္သည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ ဘုရားသခင္သည္ မည္သည့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုမွ မိုဟာမက္၏ ဆက္ခံသူမ်ားအျဖစ္ ျပဆိုျခင္းမရွိ ခဲ့သည့္အတြက္၊ ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္ခံထားခဲ့ရသူမ်ားျဖစ္မည္။ အသိအမွတ္ျပုလက္ခံထား သည္ မက္ဇ္ဟဗ္ (madh'habs) (အေတြးအေခၚေက်ာင္းမ်ား) ေက်ာင္းေလးခုရွိသည္။ ゞင္းတို့မွာ ဟာနဖီ ၊ မာလီကိ ၊ ရွာဖီ နွင့္ ဟန္ဘလီ တို့ျဖစ္သည္။ အားလံုးေသာ ထိုေလးခုသည္ အျခား အျခားေသာ ခိုင္မာမႈမ်ားကို လက္ခံျကျပီး မြတ္စလင္တစ္ဦးသည္ ယင္းတို့ထဲမွတစ္ခုခုကို သေဘာက်နွစ္သက္ သလို ေရြးခ်ယ္နိုင္သည္။ ဆြန္နီျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္နိုင္သည့္ အျခားေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ အခြဲငယ္မ်ားလည္းရွိသည္။ ゞင္းဘာသာအခြဲ ငယ္မ်ားသည္ အမ်ားစုမွ ခြဲထြက္လာျကျပီး၊ အစၥလာမ္မွကြဲကြာထားသည့္ဗီဒါတ္(မြန္းမံျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား)နွင့္အစြန္းေရာက္နိုင္ငံေရးအျမင္မ်ားကိုသြတ္သြင္းလက္ခံသံုးစြဲလာျကသည္။
ဂိုဏ္းကြဲ ရွီအတ္[ျပင္ဆင္ရန္]
ရွီအတ္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္မ်ား၏ 15% ရွိျပီး၊ ဒုတိယအျကီးမားဆံုးေသာ ဂိုဏ္းခြဲျဖစ္သည္။သူတို့ သည္ အီမမ္မ်ား၏ နိုင္ငံေရးနွင့္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မႈကို ယံုျကည္လက္ခံျကသည္။ အီမမ္သည္ အလီအစ္ဗ္နိ အဗီတာလစ္ဘ္ (Ali ibn Abi Talib) မွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားျဖစ္ျပီး၊ ရွီအတ္မ်ား၏ အဆိုအရ ၊ အီမမ္မ်ားသည္ အစ္စမာ(ismah) ၏ အသိုက္အဝန္းတြင္ရွိျကသူမ်ားျဖစ္သည္။ အစ္စမာ၏ အဓိပၸါယ္သည္ တရားေတာ္အေနျဖင့္ မမွား မယြင္းနိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ရွီအတ္တို့သည္ အလီအစ္ဗ္နိ အဗီတာလစ္ဘ္ (မိုဟာမက္နွင့္ ဝမ္းကြဲေတာ္စပ္ျပီး သားမက္လည္း ျဖစ္သူ)ကို မိုဟာမက္အရိုက္အရာဆက္ခံသူအျဖစ္ ယံုျကည္ျကသည္။ ေရွးယခင္မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္ျကီးမ်ား၏ တရားဝင္သတ္မွတ္ခဲ့သည္မ်ားကို ျငင္းပယ္၍ အလီအစ္ဗ္နိ အဗီတာလစ္ဘ္ကို ပထမဦးဆံုးေသာ အီမမ္ (ေခါင္းေဆာင္)အျဖစ္ ေခၚဆိုျကသည္။ ရွီအတ္အမ်ားစုအတြက္ အီမမ္တစ္ဦးသည္ ဘုရားသခင္၏ခန့္အပ္ထားမႈမ်ားျဖင့္ အုပ္ခ်ုပ္ျပီး၊ မြတ္စလင္ မ်ားအတြင္းတြင္ “လံုးဝစိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္“ အျဖစ္ စြဲကိုင္ထားျပီး ゞင္းတို့အဆိုအမိန့္နွင့္ ေဟာျကားသည့္တရားသည္ ေနာက္ဆံုးျဖစ္သည္။ မွန္းေျခအားျဖင့္ ကမၻာေပၚရွိ ရွီအတ္ဘာသာဝင္မ်ား၏ 40% သည္ အီရန္နိုင္ငံတြင္ ေနထိုင္ျကျပီး က်န္ အမ်ား စုသည္ အီရတ္ ၊ ပါကစၥတန္နွင့္အိနၵိယနိုင္ငံတို့တြင္ေနထိုင္သည္။ ရွီအတ္မ်ားသည္ မြတ္စလင္လူဦးေရ အမ်ား ဆံုးအျဖစ္ အီရန္တြင္လူဦးေရ၏ (90–95%)၊ အီရတ္တြင္ (65–70%) နွင့္ အာဇန္ဘိုင္ဂ်ာ ၊ ဘာရိန္းနွင့္လက္ဘနြန္တို့ တြင္ အမ်ားအျပားေနထိုင္ျကသည္။ ရွီအတ္အစၥလာမ္တြင္ ဂုဏ္းခြဲမ်ားမ်ားစြာရွိသည္။ ထိုဂိုဏ္းခြဲမ်ားတြင္ ဆယ့္နွစ္ပါး (iṯnāʿašariyya) ဂိုဏ္းခြဲသည္ အျကီးဆံုးျဖစ္ျပီး ရွီအတ္အမွတ္သကၤေတအျဖစ္ ရည္ညွြန္းျကသည္။ ဆယ့္နွစ္ပါးရွီအတ္မ်ား သည္ ဆြန္နီမ်ားနွင့္ မ်ားစြာေသာ အေရးအျကီးဆံုးအပိုင္း ေလ့က်င့္မႈမ်ားတြင္ တူညီျကေသာ္လည္း ဟာဒစ္က်မ္းပါ အခ်က္ အလက္မ်ား၏ခိုင္မာမႈနွင့္ အေရးပါမႈမ်ားအေပၚတြင္မူ သေဘာထားကြဲျဟးလ်က္ရွိသည္။ ဆယ့္နွစ္ပါးရွီအတ္သည္ ဂ်ာဖာရီဥပေဒ သေဘာတရားဟုေခၚသည့္ တရားေရးဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကို လိုက္နာျကသည္။အျခားေသာ အဖြဲ့ငယ္မ်ားတြင္ ပါဝင္သည့္ အစ္စေမးလီ (Ismaili ) နွင့္ ဇိုင္ဒီ (Zaidi) တို့သည္ အရိုက္အရာဆက္ခံသူမ်ားနွင့္ ဘာသာေရးယံုျကည္မႈမ်ား ဆယ့္နွစ္ပါး ရွီအတ္မ်ားနွင့္ ကြဲျပားလွ်က္ရွိသည္။
ဆူဖီဝါဒ[ျပင္ဆင္ရန္]
Islam.6.jpg
တူရကီတြင္ ဆူဖီရစ္ဝဲျခင္း
ဆူဖီအယူဝါဒသည္အစၥလာမ္၏ဆန္းျကယ္ျခိုးျခံေသာပံုစံျဖစ္သည္။ ဘာသာ၏စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အျမင္မ်ားအေပၚ ဦးတည္ျကည့္ရႈလွ်င္ ဆူဖီမ်ားသည္ “ထိုးထြင္းသိျမင္ေသာစြမ္းအားနွင့္ခံစားမႈစြမ္းအား“တို့ကို အသံုးခ်ျပီး ၊ ဘုရားသခင္၏အေတြ့အျကံုမ်ားကို တိုက္ရိုက္ရရွိရန္ ျကိုးစားျကသည္။ ဆူဖီအယူဝါဒနွင့္ အစၥလာမ္ဥပေဒတို့သည္ တစ္ခုကိုတစ္ခုျပီးျပည့္စံုသည္ဆိုေသာ္လည္း ၊ အခ်ို့ေသာ မြတ္စလင္မ်ားက ဆူဖီအယူ ဝါဒသည္ မမွ်တသည့္ ဘာသာေရးျပုျပင္မြမ္းမံမႈတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု ေဝဖန္ျပစ္တင္ျကသည္။ မ်ားစြာေသာ ဆူဖီ မ်ား၏ အဆိုအမိန့္မ်ား သို့မဟုတ္ တာရီကတ္ (tariqas) မ်ားကို ဆြန္နီ သို့မဟုတ္ ရွီအတ္ဟု အမ်ိုးအစား ခြဲျခားနိုင္သည္။ သို့ေသာ္အခ်ို့ေသာ သူတို့သည္ ゞင္းတို့ကိုယ္ゞင္းတို့ “ဆူဖီ “ ဟု ရိုးရွင္းစြာ အမ်ိုးအစားခြဲ ထားသည္။ အခ်ို့ေသာဆူဖီအုပ္စုမ်ားကို အစၥလာမ္မဟုတ္သကဲ့သို့ ေဖာ္ျပနိုင္သည့္အခ်ိန္မွာ ゞင္းတို့၏ သင္ျကားမႈမ်ားသည္ အစၥလာမ္ဘာသာမွ အလြန္ကြဲျပားထင္ရွားေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ျဖစ္သည္။
See also[ျပင္ဆင္ရန္]
မိုဟာမက္
၇၈၆ ၏ အဓိပၸါယ္
ရည္ညွြန္းကိုးကား[ျပင္ဆင္ရန္]
http://en.wikipedia.org/wiki/Islam
0 comments:
Post a Comment
သင့္ Comment တစ္ခုသည္ ကုသိုလ္ေတာ္ အသိ ပိုရွိသြားႏိုင္ပါသည္