ေက်ာက္စာထဲ မွပုုဂံ

ေက်ာက္စာထဲ မွပုုဂံ ။

သိေတာ္ မူၾက တဲ့ အတိုင္း ပုဂံ ေခတ္ ဆိုတာ တုတ္ထမ္း ေျပာ ရေလာက္ေအာင္ တစ္ေၾကာင္း တစ္ဂါထာ၊ တစ္ရြာ တစ္ပုဒ္ ဆန္းခဲ့ ၾကတာ ႏွစ္ပရိေစၥတ ၾကာခဲ့ ပါၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ ကုလား လိုခန္႔ညားေအာင္ အရိမဒၵ နပုရ၊ ျမန္မာ လို ရန္မ်ိဳး ႏွိမ္ ၿမိဳ ႔ေတာ္၊ မြန္လို ေပါကာမ္၊ ပုကာမ္၊ ဗုကာမ္၊ ထြန္႔ထြန္႔လူး ေအာင္ပူတဲ့ အရပ္ လို႔ဆိုတဲ့ တတၱေဒသ၊ သွ်င္ဒီသာ ျပာမုက္ ရဲ ႔အလို အရ ေၾကးႏိုင္ငံ လို႔ ဆိုတဲ့ တမၺ ဒီပ၊ နာမည္ ေတြတေလွ ႀကီးနဲ႔ ပုဂံ အေၾကာင္း တိတိ က်က် သိဖို႔ ကေတာ့ ေက်ာက္စာ ကို အားကိုး ဖို႔မွ တပါး အျခား မရွိ။
ေက်ာက္စာ အေထာက္ အထား ႏွင့္ ဇာတာ ေတာ္ပံု ရာဇ၀င္ အရ ပုဂံမင္းဆက္
စဥ္
အမည္
မွ (AD)
ထိ (AD)
၁
အနိ ရုဒၶ
1044
1077
၂
၀ျဇာ ဘရဏ
1077
1084
၃
ထိလိုင္မင္
1084
1113
၄
စည္သူ ၁
1113
1163
၅
ဣမ္တ၀္သွ်င္
1163
1165
မင္းမဲ့ ကာလ (၉) ႏွစ္
၆
စည္သူ ၂
1174
1211
၇
နာေတာင္မ်ာ
1211
1231
၈
နရ သိဃၤ ဥစၥနာ
1231
1235
၉
ကႅစြာ
1235
1249
၁၀
စည္သူ ၃ (ဥစၥနာ)
1249
1256
၁၁
မင္ယန္
1256
1256
၁၂
စည္သူ ၄ (တရုတ္ပႅိယ္)
1256
1287
၁၃
ရႈယ္နန္သွ်င္
1288
1287
၁၄
မင္လုလင္ (ေစာႏွစ္)
1297
1334

ဒီ ကႏၲရ တစ္ပိုင္း ဆူးပင္ ရိုင္းေတြ ေပါက္တဲ့ မိုးေခါင္ ေရရွား ရပ္၀န္း မွာ တစ္ေခတ္ တစ္ခါ က ကြ်န္ေတာ္ တို႔ရဲ ႔ ဘိုး၊ ေဘး၊ ဘီ၊ ဘင္ ေတြ ဘာလုပ္ခဲ့ ၾကသလဲ။ ဘယ္လို ေရာက္ လာသလဲ၊ ဘာ လုပ္စား ၾကလဲ။ ဘယ္လို ေနၾက သလဲ။ စတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ကိုေျပလည္ ေအာင္ေျဖဆို ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ သေလာက္ ကို အေထာက္ အထားေတြ ေပ်ာက္ခဲ့ ပါၿပီ။ ေရ ေအာက္ျမဳပ္ သြားတဲ့ အတၱ လန္တာ ရာဇ၀င္ လိုပဲ စမ္းတ၀ါး၀ါး ေလွ်ာက္ေျပာ ရင္ေတာ့ ရပါ့။ ေျပာဖို႔ ကိုးကား စရာ ရာဇ၀င္ က်မ္း ေတြလည္း အျပည့္။ သို႔ေသာ္ ဘယ္ေလာက္ ခိုင္မာ သလဲ။ ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလိုေရး သလဲ။ ဘာ သက္ေသ ျပမလဲ။ ဘယ္လို ေပတံ နဲ႔ တိုင္းမွာလဲ၊ သုေတ သနစံ ကနတၳိ၊ ဒါေၾကာင့္ လည္းပဲ သမိုင္း ပညာရွင္ ႀကီး မ်ားရဲ ႔ ပုဂံ က ေက်ာက္စာ အေထာက္ အထား အရ ဟိုတစ္စ၊ ဒီတစ္စ မီးက်ိဳး၊ ေမာင္းပ်က္ ပုဂံ ျဖစ္ေန ရရွာ ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ကြက္လပ္ ကေလး မေကာင္းတတ္ လို႔ ျဖည့္လိုက္ ဦးမယ္။ ဒီႏွာေခါင္း ေလးက မလွလို႔ မိတ္ကပ္ ဖို႔လိုက္မယ္။ ဒီသြား ေလးက ကြမ္းခ်ိဳး ခြ်တ္ၿပီး စိန္စီ လိုက္မယ္။ မလုပ္ အပ္ပါ။ အရွိ ကို အရွိ အတိုင္းသာ ေလ့လာ တာေကာင္းပါသဗ်ား။ မင္း တစ္ပါး ခ်င္းစီ ရဲ ႔ biography နဲ႔ contemporary historical facts မ်ားကို ဆက္လက္ တင္ျပ ပါ့မယ္။


အနိရုဒၶ (၁၀၄၄-၁၀၇၇ ေအဒီ)

ပုဂံ ကို ခရစ္ သကၠရာဇ္ ၈၄၅ ကေန ၈၅၀ အတြင္း မွာတည္တယ္။ ဒီ အယူအဆ ကိုျပင္ဆင္ ရေလာက္တဲ့ အေထာက္ အထား တစ္စံု တစ္ရာ မေတြ႔ ရေသးပါ။ ျမန္မာ တို႔ရဲ ႔ မူလေဒသ ခရိုန္ နဲ႔ တိုးခ်ဲ ႔ေဒသ တိုက္ မ်ားအတြက္ ဗဟိုခ်က္မ ေဒသ ျဖစ္လို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဌာနခ်ဳပ္ အျဖစ္ ျပဳလုပ္ ခဲ့ပံု ပါပဲ။ ခရစ္ႏွစ္ (၁၁) ရာစု မွာေတာ့ အင္အား ေကာင္းလာတဲ့ ျမန္မာ တို႔ဟာ ခရိုန္ နဲ႔ တိုက္ မွေက်ာ္ၿပီး အျခားေဒသ မ်ားကို သိမ္းသြင္း (တိုက္ခိုက္) ၿပီး ပုဂံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကိုဗဟို ျပဳကာ ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေအာင္ ေအာင္ျမင္စြာ ႀကံေဆာင္ ခဲ့ႏိုင္တယ္။ ပထမ ဦးဆံုး ထင္ရွားတဲ့ မင္းက အနိ ရုဒၶ ေပါ့။ အေနာ္ ရထာ မင္းတရားႀကီး လို႔ ထင္ရွား တဲ့မင္းပါ။ ပုဂံ မွာအုပ္ခ်ဳပ္ ေနတဲ့ မင္း ဘ၀ ကေန ပထမ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ရဲ ႔ မင္းႀကီး အျဖစ္ လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ခဲ့သူေပါ့။ သူ႔ အေၾကာင္း ဘာေက်ာက္စာ မွ မက်န္ရစ္ ခဲ့ပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ရွိရင္းစြဲ ထက္ပိုတဲ့ ပါးစပ္ ရာဇ၀င္ ေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ရစ္ခဲ့တယ္။
အနိ ရုဒၶ အေၾကာင္း ကိုသူကိုယ္တိုင္ သူ႔လက္ နဲ႔ လုပ္သြား ခဲ့တယ္ လို႔ယံုၾကည္ ရေလာက္တဲ့ ေျမပံု ဘုရား ေတြက တစ္ဆင့္ ပဲတတ္ႏိုင္ သေလာက္ ရွာၾကည့္ ၾကတယ္။ ေတြ႔တဲ့ အခ်က္မ်ား ကလည္း မ်ားမ်ား စားစား ေတာ့ မရွိပါ။ သိခဲ့ ၾက သေလာက္ကို ေျပာရရင္-
ေျမပံု ဘုရား အားလံုးရဲ ႔ ေက်ာဘက္ မွာ သူကိုယ္တိုင္ ေရးတယ္ လို႔ ယူဆ ရတဲ့ ဆုေတာင္းပါတယ္။
ဧေသာ ဘဂ၀ါ- ဤဘုရား ကို
မဟာ ရာဇာ သီရိ အနိ ရုဒၶ ေဒေ၀န- သီရိ အနိ ရုဒၶ မင္းႀကီးသည္
၀ိမုတၲတၳံ- သံသရာ မွလြတ္ေျမာက္ ရန္ အလို႔ဌာ
သဟေတၳ ေန၀- မိမိ လက္ျဖင့္ သာလွ်င္
ကေတာ- ျပဳလုပ္ ေတာ္မူအပ္၏
ဣတိ- ဤသို႔ မွတ္အပ္၏ -လို႔ ဆိုသကိုး ေျမပံု ဘုရား ေတြက အနိ ရုဒၶ နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အမည္ အခ်ိဳ ႔ ကိုေတြ႔ ရတယ္။
မင္း အမည္- အနိ ရုဒၶ
မိဖုရား အမည္- စိေပ
မင္းသမီး တစ္ပါး အမည္- သာလိနိ
ဆရာ ေတာ္ ႏွစ္ပါး အမည္- ဒိ၀ါ စရိေယန နဲ႔ သုဒၶမာဟ္
သံပ်င္ ငါးဦး အမည္- စႏၵဴမာဟ္၊ ဗညာေနာ၊ ၾတာယာ၊ ယႆ နဲ႔ ၀ိသႏၷရာစ္
ကလန္ တစ္ဦး အမည္- ငေဂါင္----
သံပ်င္ က ကလန္ ထက္ ရာထူး ႀကီး တယ္၊ ေနာင္မွာ သံပ်င္ ကို အမတ္ လို႔ ေခၚေ၀ၚတယ္။ ၀န္ႀကီး လို႔ေခၚတာေတာ့ တစ္ခါမွ မေတြ႔ ပါ။
ေျမပံု ဘုရား ေတြကို ေနရာ အႏွံ ့ေတြ႔ရေတာ့ ေျမပံု ဘုရား ေတြ႔ရတဲ့ ေဒသ ေတြကို ပဲပုဂံ ႏိုင္ငံေတာ္ အက်ယ္ အ၀န္း အျဖစ္ယူရင္-
ေျမာက္ဖက္ မွာ ဗန္းေမာ္ အေနာက္ဖက္ကမ္း က ငေဆာင္ခ်မ္၊ (ေရႊလီ ျမစ္ေပၚမွ ငအို အနီး ႏြားတလည္ ရြာဆိုး)
ေတာင္ဖက္ မွာ တလိုင္ သေရ (တြံေတး)
အေရွ ႔ဖက္ မွာ သံလြင္ကေန မစၦကိရ္ (ခ်င္းေတာင္) ထိျဖစ္တယ္။ ရခိုင္မပါ၊ သံလြင္ အေရွ ႔ပိုင္း မပါ။ ကခ်င္ ျပည္နယ္ အထက္ပိုင္း မပါ။
ဒါေၾကာင့္ အနိ ရုဒၶ ကို နယ္ခ်ဲ ႔စစ္ တိုက္ရင္း ေကာင္းမႈ ကုသိုလ္ ျပဳသူ လို႔ေျပာရ မလားပဲ။ ေျမပံု ဘုရား ေတြ႔ ရွိတဲ့ ေဒသ မ်ားကို လည္း တိုက္ခိုက္ ေအာင္ျမင္ လို႔ ႏိုင္ငံ ေတာ္ အတြင္း သြတ္သြင္း ခဲ့တဲ့ ေဒသ မ်ားလို႔ မွတ္ယူ ရတယ္။ သလင္ေၾက အရပ္ ကိုတိုက္ ခိုက္ေအာင္ျမင္ ေတာ္မူတယ္ လို႔ ေျပာေျပာ ေနၾကတဲ့ သလင္ေၾက ဆိုတာ မေလးကြ်န္းဆြယ္ က ဆလဲန္ အငူ ကိုဆိုလို တာပါ။ အနိ ရုဒၶ အဲဒီ အထိ ေရာက္ ခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့ အေထာက္ အထား မရွိ။
ေျမပံု ဘုရား မွာ ဗုဒၶ ပံုေတာ္ ေရာ၊ ေဗာဓိ သတၱ (ဘုရားေလာင္း) ပံုေတာ္ ေရာ ေတြ႔ ရလို႔ အနိ ရုဒၶ လက္ထက္ မွာ မဟာ ယန နဲ႔ ေထရ ၀ါဒ ႏွစ္မ်ိဳး လံုးကိုးကြယ္ တယ္လို႔ထင္စရာ ရွိတယ္။ သူ႔ ဆုေတာင္းမွာ ေတာ့ ဘုရား ဆုမပန္ ပဲ နိဗၺာန္ ရလိုပါ၏ လို႔သာ ေျပာခဲ့လို႔ ေထရ ၀ါဒ ပိုဆန္တယ္ လို႔ေတာ့ ေျပာႏိုင္တယ္။ မဟာ ယန အႏြယ္ ၀င္ ေတာေက်ာင္း ဘုန္းႀကီး (အရည္းႀကီး) ေတြက ပန္းဦးလႊတ္ လို႔ မဟား တရား ႏွိပ္ကြပ္၊ ဆင္ေခ်းက်ံဴး၊ ျမင္းေခ်းက်ံဳး၊ တာ၀န္ေပး ဆိုတဲ့ လူႀကိဳက္မ်ားလွ တဲ့ မေကာင္းသူပါယ္၊ ေကာင္းသူကယ္ ဇာတ္လမ္း ကေတာ့ လုပ္ဇာတ္ ျဖစ္ဖို႔ လမ္းမ်ား ပါတယ္။ ေတာေက်ာင္း ဘုန္းႀကီး က်ေတာ့ ႏွိပ္ကြပ္ ၿပီး (၃၇) မင္းနတ္ က်ေတာ့ တီတြင္ ဖန္တီး ခဲ့တယ္ ဆိုရင္ အနိ ရုဒၶ ရဲ ႔ အေန အထားကို စဥ္းစား စရာ ျဖစ္ကုန္ လိမ့္မယ္။
၁၀၅၇ ေအဒီ မွာ ပဋိကတ္ သံုးပံု (သာသနာ ေရး) ကိစၥ ေၾကာင့္ သထံု နဲ႔ စစ္ခင္း။ မႏုဟာ မင္းကို သံု႔ပန္း လုပ္၊ ပုဂံ မွာေကာင္းစြာထား၊ ဘုရားႀကီးတည္၊ သူ႔ေျမး ဟာ ေနာင္ပုဂံ မင္းဆက္ မွာမင္းျဖစ္ ဆိုတဲ့ ကေလး ကအစ သိတဲ့၊ ရုပ္ရွင္ေတြ တအံုးအံုး ရိုက္ၾကတဲ့ ဇာတ္လမ္းနဲ႔ ပါတ္သက္ လို႔ ဘာအေထာက္ အထား၊ ဘာေခတ္ၿပိဳင္ အမွတ္ အသား မွ မရွိ၊ လူ၀င္စား က ေျပာတာ၊ အိပ္မက္ အရ ေျပာတာ ဆိုရင္ ေတာ့ မတတ္ႏိုင္ပါ။ ဒီ အေၾကာင္း ကို အေစာဆံုး ေတြ႔ ရတဲ့ အမွတ္ အသား က ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ မွာထိုးတဲ့ ရာမာ ဓိပတိ ရဲ ႔ ကလ်ာဏီ ေက်ာက္စာ ပါ။ အခိုင္ အမာ ယူလို႔ ရပါ့ မလား။ လြန္ခဲ့ တဲ့ ႏွစ္ ၄၀၀ ေက်ာ္က ကိစၥ ကို သူကိုယ္တိုင္ ပဲ အနိ ရုဒၶ နဲ႔ အတူ စစ္ခ်ီ ရာမွာ စစ္ သတင္းေထာက္ အျဖစ္ ပါသြား လို႔ သိသလိုလို ေရး ထားတာ ကို တထစ္ခ် မယူ ႏိုင္ပါ။ အကယ္၍ ဟုတ္ခဲ့ သည္ဆို ဦးေတာ့၊ အမ်ား ေျပာ သလို သာသနာ ေရးသက္သက္ ကိစၥ ေၾကာင့္ ေအာက္ျပည္ ေအာက္ရြာ ဆင္းၿပီး စစ္သြား တိုက္ရ တယ္ဆိုတာ အဲဒီ ေခတ္၊ ေခတ္ၿပိဳင္ မွတ္တမ္း မ်ား အရ ယံုရ ခက္ႀကီး ပါ။ အနိ ရုဒၶ ေခတ္ မတိုင္ခင္ အင္မတန္ တန္ခိုး ထြားခဲ့တဲ့ ျမန္မာ ျပည္ေရာက္ မြန္ ေတြျပည္တြင္း မညီ မညြတ္ျဖစ္မႈ၊ ႂကြမ္ ေခၚ Cambodian တို႔ လာတိုက္လို႔ ဒုကၡ ၀ိုင္း၀ိုင္း လည္ ေနခ်ိန္ အခြင့္ေကာင္း ယူၿပီး ျမန္မာ ကအလြယ္ ကေလး သြားေရာက္ သိမ္းယူ တာသာ ပိုၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။
သာသနာ ေရးမွာ မြန္နဲ႔ သီဟိုဠ္ က ပုဂံ ကို အစဥ္ တစိုက္ ေက်းဇူး ျပဳခဲ့တယ္။ ရွင္အရဟံ ေၾကာင့္ ေထရ ၀ါဒ ျပန္႔ပြား တယ္လို႔ အစဥ္ တစိုက္ မွတ္ယူ ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီ အေၾကာင္းဘာမွ မေတြ႔ရ၊ သို႔ေသာ္ သီဟိုဠ္ ရာဇ၀င္ ျဖစ္တဲ့ စူဠ ၀ံသ အခန္း ၅၈ မွာ Sri Lanka ဘုရင္ ၀ိဇယ ဗာဟု ၁ ေခၚ သိရီ သိဃၤ ေဗာဓိ မင္း (၁၀၅၉- ၁၁၁၄ ေအဒီ) က ၁၀၆၀ မွာ ေစာဠ (Tamil) ေက်းကုလား တို႔ ဆူပူ အုံႂကြမႈ ရန္ ကိုၿဖိဳခြင္း ဖို႔ အနိ ရုဒၶ ထံက စစ္ကူ ေတာင္းတယ္ လို႔ေတြ႔ ရတယ္။ စူဠ ၀ံသ ရဲ ႔ အခန္း ၆၀ မွာ ေက်းကုလား ေတြေသာင္းက်န္း လို႔ ရဟန္း သံဃာ ေတြ ေသေၾက ပ်က္စီး ၿပီး ဗုဒၶ သာသနာ ေမွးမွိန္ လာလို႔ ေက်းကုလား ရန္ကို ခ်ိဳးႏွိမ္ ၿပီးသည့္ေနာက္ ျမန္မာ ရဟန္း ေတာ္ မ်ားကို ေစလႊတ္ ေပးဖို႔ အနိ ရုဒၶ ထံ အကူအညီ ေတာင္းျပန္ လို႔ ၁၀၇၁ မွာေစလႊတ္ ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သီဟိုဠ္ သာသနာ အဓြန္႔ရွည္ခဲ့တယ္ လို႔ အျပတ္ေရး ထားတဲ့ အတြက္ ပုဂံ ဟာ ဗုဒၶ သာသနာ ေတာ္ ေကာင္းစြာ စည္ပင္ ဖြံ႔ၿဖိဳး ၿပီးျဖစ္တယ္။ ေျမစမ္း ခရမ္းပ်ိဳး အဆင့္ မဟုတ္၊ ေက်းဇူး ျပဳျခင္း ျပဳရင္ သီဟိုဠ္ ကို ျမန္မာ ကစတင္ ၿပီးသာ ေက်းဇူးျပဳခဲ့တယ္ လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
ညီသား ေနာင္မယ္ လို႔ေျပာလို႔ စုကၠေတး နဲ႔ စီးခ်င္းထိုး၊ ႀကီးေလးႀကီး ကိုႏွိမ္နင္း၊ သိၾကားမင္း ကလွံပ်ံ ဆက္၊ က်န္စစ္သား ကိုေမြးစား စတဲ့ စတဲ့ ကိစၥ ေတြကေတာ့ လူႀကိဳက္မ်ားတဲ့ ပံုျပင္ေတြ အျဖစ္ အသံုးေတာ္ ခံခဲ့၊ ခံဆဲ၊ ဆက္လက္ ၍လည္းပဲ အသံုးေတာ္ ခံၾကပါလိမ့္ဦးမယ္။

ထိလိုင္မင္ (၁၀၈၄-၁၁၁၃ ေအဒီ)

အနိ ရုဒၶ လြန္ၿပီးတဲ့ အခါ ၿဂီ၀ျဇာ ဘရဏ ႀတိဘုပတိ ေခၚ က်က္သေရ ရွိေသာ မိုးႀကိဳး အရွင္ သံုးလူ႔ သခင္ ဘြဲ႔ခံသူ မင္းျဖစ္ လာတယ္။ အေနာ္ ရထာ ရဲ ႔သား၊ ေစာလူးမင္း လို႔ လူသိမ်ားတဲ့၊ ဒီမင္း ဟာ က်က္သေရ ရွိမရွိ မေသခ်ာ ေပမဲ့ လူ႔ေလာက က ေစာေစာ စီးစီးထြက္သြား ရတာေတာ့ ေသခ်ာတယ္။ ငရမာန္ကန္း ဦးေဆာင္တဲ့ မြန္သူပုန္ ထလို႔ ျပည္ရြာ ေခ်ာက္ခ်ားၿပီး မင္းပါ အသက္ ဆံုးရံႈး ရတယ္ ဆိုတာ ဟုတ္ဟန္ တူတယ္။ ဒါကလြဲ လို႔ သူ႔အေၾကာင္း ဘာမွ မသိလို႔ ဆက္ေျပာဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
သူ႔ေနာက္ မွာ နန္းတက္တဲ့ ထိလိုင္မင္ ကေတာ့ က်န္စစ္သား ဆိုတဲ့ နာမည္ နဲ႔ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ မွာ လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ခဲ့တယ္။ နာမည္ႀကီး တဲ့ ေနရာ မွာ ေရွ ႔လူ အနိရုဒၶ ထက္ေတာင္ နည္းနည္း ပိုခ်င္ေသးတယ္။ သူ႔ရဲ ႔ ဇာတ္လမ္း ေလးေတြ ကလည္း ဂ်ိမ္းစ္ဘြန္း ကားလို အႏု အရြ၊ အလွ အပ၊ အပစ္ အခတ္၊ အညႇစ္ အသတ္ ကေလး ေတြနဲ႔ ႂကြရြ ေနေတာ့ အင္မတန္ နားေထာင္ခ်င္ စရာ ေကာင္းတယ္။ အလြန္ ဘုန္းႀကီး ေသာမင္းေပ ကပဲ။ သူ႔ အေၾကာင္း ဘာမ်ားသိရ မလဲ။ ၾကည့္ၾက ရေအာင္လား။
ထိလိုင္မင္ ကို အနိ ရုဒၶ ရဲ ႔ သားအရင္း လိုလို၊ ဒူးမနာ သားလိုလို ေရွး ရာဇ၀င္ က်မ္း မ်ားက ေရးခဲ့ၾကတယ္။ မွန္နန္း ရာဇ၀င္ ပထမတြဲ။ အပုဒ္ ၁၃၀ မွာ “က်န္စစ္သား သည္ အေနာ္ ရထာ ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ပဋိ သေႏၶ မွ ေမြးသူ” လို႔ဆိုခဲ့ ၿပီး ဒီက်မ္း၊ ဒီအတြဲ မွာပဲ အပုဒ္ ၁၃၉ ေရာက္ေတာ့ က်န္စစ္သား က မိမိ သမီးကို အေနာ္ ရထာ ရဲ ႔ေျမး နဲ႔ လက္ဆက္ ေစလိုတဲ့ အတြက္ “ငါ့ အရွင္ ေျမးေတာ္ ျဖစ္ေသာ ေစာယြမ္းႏွင့္ ထိမ္းျမားေပးအံ့” လို႔ဆိုျပန္တယ္။ ငါ့ခမည္းေတာ္ လို႔မဆို။ ဆိုခဲ့ ရင္လည္း အေဒၚနဲ႔တူ ကိုေပးစား သလိုျဖစ္ေန မွာကိုး။
ေအဒီ ၁၅၁၆ မွာ ေလွာ္ကား သံုးေထာင္မွဴး စပ္ဆိုတဲ့ မင္း တရား ေရႊထီး ဧခ်င္း အပုဒ္ ၅ မွာ-
“ေနာ္ ရထာ ၏ ဆက္ကာ ေျမးသား၊ တလပ္ ျခားရွင့္၊ တိုင္းကား ႏိုင္ငံ၊ ျပည္ ပုဂံ ကို၊ တတန္ ကိုးေယာက္၊ လြန္ၿပီး ေျမာက္မွ” လို႔ စပ္ဆိုခဲ့ လုိ႔ အနိ ရုဒၶ မင္းဆက္ ဟာ ၀ျဇာ ဘရဏ ေသၿပီးတစ္ဆက္ ျပတ္ခဲ့တယ္ လို႔ဆိုရမယ္။
ေအဒီ ၁၇၂၅ မွာ ဦးေဖ်ာ္ စပ္ဆိုတဲ့ ပလိပ္စား ဧခ်င္း အပုဒ္ ၃၀ မွာ-
“ေစာလူး စံေျမာက္၊ ႏွစ္ဆယ့္ ေျခာက္တြင္၊ ေခ်ာက္ေခ်ာက္ ခ်ားခ်ား၊ မင္းၾကား မခ်ပ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ လပ္ေသာ္” လို႔ ေတြ႔ ရတဲ့ အတြက္ ၀ျဇာ ဘရဏ ေသၿပီး မင္းမဲ့ ကာလ ႏွစ္ႏွစ္ ၾကာခဲ့တယ္။ မြန္သူပုန္ အႏၲရာယ္ ေၾကာင့္ ကလန္၊ သံပ်င္ ထဲက အေတာ္ ဆံုး၊ အစြမ္းဆံုး ပုဂၢိဳလ္ ထိလိုင္မင္ ကို အားလံုးက ေက်ေက် နပ္နပ္ မင္းေျမႇာက္လိုက္ ၾကတယ္။ ၁၀၈၄ မွာ မင္းျဖစ္ေပမဲ့ မြန္သူပုန္ ရန္ကို အၿပီး ႏွိမ္ၿပီး တိုင္းျပည္ ေအးခ်မ္း သာယာတဲ့ ၁၀၈၆ မွ ဘိသိက္ ခံၿပီး မင္းအျဖစ္ ရယူ တယ္ လို႔ ပညာရွင္ မ်ားက ေကာက္ခ်က္ ဆြဲၾကပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ထိလိုင္မင္ ကို အနိ ရုဒၶ ရဲ ႔သား ဆိုတဲ့ အဆိုကို ပယ္ၿပီး ငတပါးမင္း လို႔ယူရ ပါမယ္။ အမ်ား သူငါ ထဲမွာ အစြမ္း အစ အရွိဆံုး က်န္ေန ရစ္တဲ့ စစ္သား ႀကီး မို႔ က်န္စစ္သား လို႔ေခၚတယ္ ဆိုတဲ့ စကား ဟာလည္း ရီစရာ ေတာင္ေကာင္း ေလာက္ေအာင္ လြဲပါတယ္။ ကလန္ စစ္သာ လို႔ ေက်ာက္စာ မွာ ေတြ႔ ရတာ ေတာ့ရွိတယ္။ ကလန္ ဆိုတာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာ ရွိ ရာထူး၊ စစ္သာ ဆိုတာ အမ်ားသံုး ခုေခတ္ စစ္သား မဟုတ္။ စစ္သား လို႔ အဲဒီ ေခတ္က မေခၚ၊ စစ္ သူရဲ လို႔သာ ေခၚပါတယ္။ စစ္သာ က ရိုးရာ အလိုက္ ၿမိဳ ႔နယ္ ေက်းရြာ ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ ရသူ လို႔ အဓိပၸါယ္ ရတယ္။ ၀မ္းတြင္း ၿမိဳ ႔နယ္၊ ထီးလိွဳင္ ၿမိဳ ႔သူႀကီး၊ ရြာသူႀကီး လို႔ေျပာတာပါ။ ဒါကို စစ္သား လုပ္ၿပီး က်န္စစ္သား အစြမ္းျပလိုက္ တဲ့စစ္ပြဲ ေတြကို ရာဇ၀င္ မွာ မနည္း ပါဘူး။ အနိ ရုဒၶ ကစစ္တိုက္ ရင္းေျမပံု ဘုရား ျဖန္႔ေ၀ သလို သူကလည္း စစ္တုိက္ ရင္း မ်ိဳးဆက္ ျဖန္႔ေ၀ တယ္ေျပာ ရေလာက္ေအာင္ ေတြ႔ ရာေနရာ တစ္ရြာ တစ္က်ီေဆာက္လိုက္တာ အားက် စရာႀကီးေနာ္။
ဘိသိက္ ခံေတာ့ ၿဂီႀတိ ဘု၀နာ ဒိတ် ဓမၼ ရာဌာ ပရ မိသြ ရ ဗလ စကၠ၀ရ္ ဆိုၿပီး ေခၚရင္း နဲ႔ ေလျဖတ္ သြားႏိုင္ေလာက္ တဲ့ ဘြဲ႔ရွည္ႀကီး ကိုခံယူ ေတာ္မူတယ္။ အလြန္ အင္မတန္ က်က္သေရ ရွိေတာ္ မူထ ေသာ သံုးေလာက ၏ ေနမင္း၊ တရားမင္း ဟု အေခၚခံ ထိုက္သည့္ အဆူဆူ ေသာမင္း တို႔၏ အရွင္ ဘ၀ရွင္ စၾက၀ေတး မင္းႀကီး လို႔ အနက္ျပန္ ရမယ္။ ထိလိုင္မင္ အေၾကာင္း ကိုေတာ့ ေက်ာက္စာ ေတြက တဆင့္ အေတာ္ေလး သိႏိုင္ ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ထိုးသမွ် ေက်ာက္စာ အားလံုး ကမြန္ ဘာသာ နဲ႔ျဖစ္ ေနတဲ့ အတြက္ မြန္-ျမန္မာ ခ်စ္ၾကည္ေရး ကိုေရွးရႈ တဲ့ အေနနဲ႔ ထိုးခဲ့ တာလား။ မြန္ယဥ္ေက်းမႈ ကို သေဘာက် လို႔လား။ သူကိုယ္တိုင္ ကေရာ မြန္ေသြး ေႏွာ သလား၊ စဥ္းစား စရာ ေတြ ခ်န္ထား ရစ္သလုိ ပါပဲ။
ေရႊစည္းခံု ေက်ာက္စာ စစခ်င္း- ငါသည္ ၿဂီေကၼၾတ (ပ်ဴၿမိဳ ႔ေတာ္) ကိုတည္ေသာ ဗိႆႏိုး နတ္မင္းႀကီး ၀င္စား သူျဖစ္ ေတာ့သည္ လို႔ တြယ္လိုက္ပါတယ္။ ဖခင္ က အာဒၵိစ ေနမ်ိဳး၊ မိခင္ က ဥသွ်စ္သီးမ်ိဳး လို႔ေရး ပါတယ္။ အနိ ရုဒၶ ရဲ ႔သားလို႔ ဒီေက်ာက္စာ မွာလည္း မေတြ႔၊ ဘယ္ေခတ္ၿပိဳင္ ေက်ာက္စာ မွာမွ မေတြ႔ရပါ။ ဒီလို ၾကြားတာ ေတြက ရာဇ၀င္ တန္ဖိုး မရွိ ေပမဲ့ ဆက္ေရးတဲ့ အခ်က္ အလက္ ေတြက ေတာ့တန္ဖုိး ရွိပါတယ္။ သူ႔ လက္ထက္ သူပုန္၊ သူကန္ ဆူပူပံု၊ ႏွိမ္နင္း ရပံု၊ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး လုပ္ရ ပံုေတြပါလို႔ မြန္သူပုန္ ထဖူးတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ ကိုအတည္ယူ ႏိုင္ပါတယ္။ ဘုရင္ ျဖစ္တဲ့ အခါ အမ်ားျပည္သူ သာယာ၀ေျပာ ေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ပါမည္ လို႔ ေက်ာက္စာ မွာ ကတိျပဳပါတယ္။
ထိလိုင္မင္ ဟာ အေျပာနဲ႔ အလုပ္ညီ တဲ့ မင္းေကာင္း မင္းျမတ္ ဆိုတာ ကို အျခားေက်ာက္စာ ေတြ ကသက္ေသ ျပပါတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးဖို႔ ကန္ဆည္၊ ေျမာင္းတူး၊ ဆည္ေဆာက္ အလုပ္ေတြ ကို ဘုရင့္ အမိန္႔ နဲ႔ လုပ္ေစတယ္။ မြန္ေဒသ မွာ ပ်က္စီးေနတဲ့ ေရွးဘုရား တစ္ဆူကို ၁၀၉၈ ခု ဧၿပီ ၁၆ ရက္ေန႔ မွာ ျပဳျပင္ တယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားစြာ တည္တယ္။ လယ္ယာ ေျမမ်ားစြာ ကိုသာသနိက ေျမ အျဖစ္လွဴတယ္ (ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ကိုလယ္လွဴ တဲ့ကိစၥ ဟာ ေနာက္မင္း ေတြ လက္ထက္ မွာ ျပႆနာႀကီး ျဖစ္လာခဲ့တယ္) ပိဋကတ္သံုးပံု တစ္စံု ကူးေစတယ္။ သဘင္ အတတ္ကို တိုးတက္ေစတယ္။ သစ္ပင္ ပန္းမာန္ မ်ားစိုက္ပ်ိဳး ေစတယ္။ ျပည္သူ မ်ားစာရိတၲ ေကာင္းဖို႔ သြန္သင္ ဆံုးမတယ္။ ၁၁၀၁ ဒီဇင္ဘာ မွာ တည္ၿပီး ၁၁၀၂ ဧၿပီ မွာၿပီးတဲ့ နန္းေတာ္သစ္ ကိုေဆာက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေက်ာက္စာ မွာမွ ေရွးရာဇ၀င္ မ်ားမွာ ထပ္ကာ တလဲလဲ ပါတဲ့ အနိ ရုဒၶ လက္ေအာက္မွာ အမႈထမ္းၿပီး နာမည္ႀကီး ခဲ့ပံုမ်ား နဲ႔ မင္းပ်ိဳ မင္းလြင္ ဘ၀ က အခ်စ္ ဇာတ္လမ္း မ်ားကို မေတြ႔ ရပါ။
ထိလိုင္မင္ ရဲ ႔ ဇာတ္သိမ္း ကို ရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာ မွာေတြ႔ ရတယ္။ ၁၁၁၂ ေအဒီ မွာ နန္းသက္ ၂၈ ႏွစ္စိုးစံၿပီး မင္းႀကီး သိယ္ခမူနာ ေနစဥ္ တိေလာက ၀ဋံ သကာ ေဒ၀ီ နဲ႔ ရတဲ့ သားေတာ္ ရာဇကုမာရ္ ကခ်ည္းကပ္ ၍အဖ ကိုယ္စား ျပဳခဲ့တဲ့ ေကာင္းမႈ ကုသိုလ္ မ်ားကို ေလွ်ာက္ထား တဲ့အတြက္ မင္းႀကီးက ေကာင္ေလွာင္ေတဟ္၊ ေကာင္ေလွာင္ေတဟ္ လို႔ ေရရြတ္ သာဓု အႏု ေမာဒနာ ေခၚခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေလာက္ လိမ္မာ လွတဲ့ သားေတာ္ ကိုထီးနန္း မေပးပဲ ေျမးေတာ္ စည္သူ ၁ ေခၚ အေလာင္း စည္သူ ကို ထီးနန္း ေပးတယ္။ ဒီအေၾကာင္း ၀ိ၀ါဒ ေတြကြဲျပား လြန္းလွလို႔ စည္သူ ၁ အခန္း ေရာက္မွ ေဖာ္ျပ ပါရေစေတာ့။
ထိလိုင္မင္ လက္ထက္ မွာ ထင္ရွားတဲ့ အခ်က္ ေတြက ေတာ့ ဗိႆႏိုး ပူေဇာ္ပြဲ မ်ားကို အလြန္ အေရးေပး က်င္းပျခင္း နဲ႔ အထက္တန္း ရာထူး မ်ားကို အခ်ိဳ ႔ မြန္မ်ား ကို ေပးအပ္ျခင္း ေတြကို ေတြ႔ရတယ္။ ဘာပဲ ေျပာေျပာ ဒီေလာက္ သိရ တာနဲ႔ ကိုထိလိုင္မင္ ဟာ အစြမ္း အစ ရွိတဲ့ မင္းေကာင္း မင္းျမတ္ တစ္ပါး၊ ပုဂံ ကိုထိပ္တန္း ပို႔ႏိုင္ခဲ့ သူဆိုတာ ထင္ရွား လွပါၿပီ။ ပံုျပင္ ေတြ မပါလည္း ရပါတယ္ဗ်ာ။

စည္သူ (၁) (၁၁၁၃- ၁၁၆၃ ေအဒီ)

လိမၼာ လွတဲ့ သားေတာ္ ရာဇကုမာရ္ ကိုထီးနန္း မေပးပဲ ေျမးေတာ္ ပထမ စည္သူ သို႔မဟုတ္ လူသိမ်ားတဲ့ အေလာင္း စည္သူ ကိုဘဇာေၾကာင့္ ထိလိုင္မင္ ကထီးေမြ နန္းေမြ အျဖစ္ေရြးခဲ့ သလဲ ဆိုတဲ့ ပုစၦာႀကီး တစ္ပုဒ္ ၿပီးခဲ့ တဲ့ အပိုင္းတုန္း က ေပးခဲ့မိတယ္။ မွန္နန္း ရာဇ၀င္ အပုိဒ္ ၁၃၈ နဲ႔ ၁၃၉ မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အမ်ားသိတဲ့ အေၾကာင္း ကေတာ့ ထိလိုင္မင္ နန္းတက္ၿပီး ၂ ႏွစ္အၾကာ မွာ သားအရင္း ရာဇကုမာရ္ ေပၚေပါက္လာ ေပမဲ့ ေျမးေတာ္ စည္သူ ကိုထီးေမြ ေပးၿပီးျဖစ္ ေနၿပီ။ ရာဇကုမာရ္ ကဒါကို ေက်နပ္ စြာလက္ခံ ပါတယ္ လို႔လြမ္းေလာက္ေအာင္ ေရးပါတယ္။ သို႔ေသာ္-----
နန္းတက္ၿပီး ၂ ႏွစ္ အၾကာမွာ သားေတာ္ေပၚလာရိုးမွန္ခဲ့ရင္ ေအဒီ ၁၀၈၆ ခုႏွစ္က ျဖစ္ရမယ္။ ၁၁၄၅ ေအဒီ မွာေရးထိုး တဲ့ ေက်ာက္စာ အရ ေျမးေတာ္ စည္သူ ကို ၁၀၈၉ ခုႏွစ္မွ ေမြးတယ္ဆိုေတာ့ ေျမးကို ထီးေမြ ေပးၿပီးျဖစ္ေနလို႔ သားေတာ္ မရခဲ့ရွာ ဆိုတဲ့ လြမ္းစရာ ဇာတ္လမ္းကို ပါယ္သင့္တယ္။ မေတာ္ တဆ ျဖစ္တာ မဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံေရး အရ လိုအပ္လို႔ အေသ အခ်ာ တြက္ခ်က္ၿပီး မွလုပ္ခဲ့တာ လို႔ေကာက္ခ်က္ ခ်ရမယ္ ထင္တယ္။ ဒါနဲ႔ ပထမ စည္သူ ဟာ ဘယ္သူ႔ မ်ိဳးရိုးလဲ ဆိုတာ ကိုေလ့လာ ၾကျပန္တယ္။ ထိလိုင္မင္ နဲ႔ ရာဇကုမာရ္ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္လံုး မင္းရိုး မဟုတ္ခဲ့ၾက ေပမဲ့ စည္သူ ကေတာ့ ေရွးမင္းရိုးက ေပါက္ဖြားတယ္ လို႔ အစဥ္အဆက္ ဆိုခဲ့ၾကေတာ့ ဘယ္သူ႔မင္းရိုး ကေပါက္ဖြား သလဲ။ ဘယ္မင္းသား လဲ?
မွန္နန္း ရာဇ၀င္ ရဲ ႔အလိုအရ ေတာ့ စည္သူ (၁) ရဲ ႔ အေဖဟာ အနိ ရုဒၶ ရဲ ႔ေျမး ေစာယြန္း လို႔ဆိုတယ္။ ေခတ္သစ္ သမိုင္း ပညာရွင္ တို႔က ေတာ့ သထံု နန္းက် မႏူဟာ လို႔ အမ်ားေခၚေနၾကတဲ့ မကုဋ မင္းရဲ ႔ ေျမး နဂသၼန္း ပဲ လို႔မြန္ေက်ာက္စာ အေထာက္အထား ေတြနဲ႔ ေျပာၾကတယ္။ ငရမာန္ကန္း ပုန္ကန္ စဥ္က ထိလိုင္မင္ ဟာသမီးေတာ္နဲ႔ မကုဋ ရဲ ႔ေျမးကို ေပးစားၿပီး သူတို႔ေမာင္ႏွံ ရဲ ႔သားကို နန္းညႊန္႔ နန္းလွ်ာ ျပဳေစျခင္း ျဖင့္ မြန္ေရာ ျမန္မာ ပါ မျငင္းႏိုင္ ေအာင္ တြက္ခ်က္ စီမံေတာ္မူတယ္ ဆိုတဲ့ အဆိုရွိတယ္။
စည္သူ (၁) ကနာမည္ေတြ အမ်ားသား၊ ေဇယ် သူရ၊ အေလာင္းစည္သူ ဆိုတဲ့ ခန္႔ညားတဲ့ အမ်ားသိ နာမည္ေတြ တင္ မက ေက်ာက္စာ ပါအမည္ေတြ ကေတာ့ သက္တ၀္ရွည္၊ ေရႊဂူ ဒါယကာ၊ ၿဂီႀတိ ဘု၀နာ ဒိတ် ပ၀ရ ဓမၼ ရာဇ (သူ႔ အဖိုး ထိလိုင္မင္ ရဲ ႔ဘြဲ႔ေတာ္ အတိုင္း) ဆိုတာေတြ ေတြ႔ရတယ္။ ေရႊဂူ ဒါယကာ လို႔ အမည္တြင္ေစတဲ့ ပုဂံ ေရႊဂူႀကီး ဘုရား နံရံ မွာ သူ႔အေၾကာင္း ပါဠိ သသၤကရိုက္ ႏွစ္ဘာသာ နဲ႔ေရးထိုး ထားတဲ့ ႏွစ္မ်က္ႏွာ ေက်ာက္စာ အရ ေရႊဂူႀကီး ဘုရား ကို ေမ ၁၇၊ ၁၁၃၁ တနဂၤေႏြ ေန႔မွာ စတင္ တည္ေစ၍ ဒီဇင္ဘာ ၁၇၊ ၁၁၃၁ ၾကာသာ ပေတးေန႔မွာ အၿပီးသတ္တယ္။ တိုင္းခန္းလွည့္ လည္ေတာ္မူတယ္ လို႔လူေျပာ မ်ားေပမဲ့ အေထာက္အထား မရွိ၊ အသက္ (၇၇) ႏွစ္ အထိ ေနရၿပီး ၁၁၆၅ မွာ ပ်ံလြန္ ေတာ္မူ တယ္လို႔ ယူဆၾကတယ္။
အနည္းဆံုး အႏွစ္ငါးဆယ္ ေလာက္ ရွည္လ်ားတဲ့ သူ႔လက္ထက္ မွာ သူ႔ဘိုးေအ ထိလိုင္မင္ လို ေျပာစမွတ္ ျပဳေလာက္ ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ႏိုင္တာ မ်ိဳး ဘာတစ္ခု မွ မေတြ႔ရပါ။ ျမန္မာ ဘာသာ နဲ႔ေက်ာက္စာ တစ္ခ်ပ္ မွ မထိုးခဲ့ ပါ။ ထိလိုင္မင္ ရဲ ႔ ေရႊစည္းခံု ေက်ာက္စာ ေအာက္ေျခ ကဆက္ၿပီး မြန္ဘာသာ နဲ႔ စာေၾကာင္း ေလးေၾကာင္းေလာက္ ထိုးတယ္။ အထက္ ကေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေရႊဂူႀကီး ေက်ာက္စာ ရွိတယ္။ ဒါပဲ။
ဒါေပမဲ့ စည္သူ (၁) ဟာ ေႏွာင္းေခတ္ ပညာရွင္ေတြ အတြက္ ပုစၻာ ေတြ ခ်န္ထားခဲ့တယ္။ အထူး သျဖင့္ သူ႔မ်ိဳးႏြယ္နဲ႔ ပါတ္သက္လို႔ေပါ့။ စည္သူ (၁) ဟာ ေစာလူး သား ေစာယြန္း နဲ႔ ထိလိုင္မင္ သမီး ေရႊအိမ္စည္ တို႔က ေပါက္ဖြားလာတဲ့ ဗမာ အစစ္လား၊ မကုဋ ေျမး နဂသၼန္း နဲ႔ ေရႊအိမ္စည္ တို႔ရဲ ႔သား မြန္-ဗမာ ကျပားလား ဆိုတဲ့ ျပႆနာ ဟာ သမိုင္း ေသာတုဇန ေတြအၾကား တုတ္ထမ္း ၿပီး အျငင္းပြား စရာ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ တကယ္ေတာ့လည္း သူဟာ ဘယ္ ဖေအနဲ႔ ရရ၊ ပေဒသရာဇ္ ဟာ ပေဒသရာဇ္ ပဲမို႔ အခ်ိန္ကုန္ခံၿပီး ဆက္စဥ္းစား ေနစရာ မလိုေလာက္ပါဘူး။
ခရက္ဒစ္။သင့္လူ