ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ တပ္မေတာ္ ( ၁ )

ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ တပ္မေတာ္ ( ၁ )
************************


ဤ သဝဏ္လႊာကို ၂၀၁၀ ခု မတ္လ ၂ ရက္ေန႔ Birminghan Buddhist Viltara မွာ  ျဗိတိသ်ႇ တပ္ေပါင္းစုံ ဗုဒၶဘာသာေန႔ က်င္းပ စဥ္ မစၥတာ ပီတာ ဟာေဘး ( Peter Harvey ) ဖတ္ၾကားခဲ႔ ပါတယ္။

Buddhism and the Role of the Armed Services. By: Peter Harvey.

ဗုဒၶဘာသာ၏ အျမင္ႏွင့္လမ္းစဥ္
   
ဗုဒၶ လို႔ပဲ လူသိမ်ားတဲ့ သိဒၶတၳေဂါတမေမြးဖြားရာ ဘီစီေျခာက္ရာစုႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္လွ်င္ ယေန ့ဗုဒၶဘာသာဟာ ယဥ္ေက်းမႈေပါင္း မ်ား စြာကြဲျပားေနေသာ ဘာသာတစ္ခုလို ့ဆိုနိုင္ပါတယ္။ ေဂါတမဗုဒၶဆိုတာ လူသားေလာကမွာ ပထမဆံုးအသိဥာဏ္ရွင္ ၊ နုိးထသူတစ္ ပါးျဖစ္ခဲ့ျပီး လြဲမွားတဲ့အယူအဆေတြကို အဓိပၸါယ္ရွိရွိ ပယ္ခ်ကာ မိမိကိုယ္တိုင္ေပ်ာ္ရႊင္ဖို ့နည္းလမ္းေတြကို ခ်မွတ္ေပးခဲ့သူပါ။ ဗုဒၶ ရွာေဖြေတြ ့ရွိခဲ့တဲ့လြတ္ေျမာက္ေရးဝိမုတိၱဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ ကမာၻမွာ မရွိခဲ့ဖူးပါဘူး။

ဗုဒၶဘာသာကို က်င့္ၾကံအားထုတ္မႈရဲ့ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္က ဒီဘဝမွာ ေပ်ာ္ရႊင္ရဖို ့ ျပီးရင ္ေနာင္သံသရာမွာ ဘဝေကာင္း သုဂတိ ဘံုမွာ ေမြးဖို ့ပါ။ အဲဒီေနာက္ဒီေမြးေသစက္ဝုိင္းကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ဝိမုတိၱနိဗၺာန္ဓာတ္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳနိုင္ေရးပါ။ က်ေနာ္တို ့လက္ရွိ ပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ ဒီဘဝဟာ ဘဝမ်ားစြာေတြထဲက တစ္ဘဝသာပါပဲ။ ဒီ  ဘဝကေနျပီး နတ္ဘံု နတ္နန္းေတြကို ေရာက္သြားနုိင္သလို အပၸါယ္ေလးဘံုကိုလည္း ေရာက္သြားနိုင္ ျပန္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ မမွတ္မိ ရင္ သာရွိမယ္ စၾကဝ႒ာဆိုင္ရာ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမႈမ်ိဳးစံုကို က်ေနာ္တို ့ ၾကံဳေတြ ့ ခဲ့ၾကရျပီးပါျပီ။ အခု ဘဝမွာ က်ေနာ္တို ့ကို ခါးခါးသီးသီးမုန္းတီးေနတဲ့ရန္သူေတြဟာ အရင္ဘဝေတြက (သို ့မ ဟုတ္) ေနာက္ေနာက္ ဘဝေတြမွာ က်ေနာ္တို ့ကိုသိပ္ခ်စ္တဲ့၊ က်ေနာ္တို ့အေပၚသိပ္ေကာင္း တဲ့ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္ေတြ၊ မိတ္ေဆြ အေ ပါင္း အသင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့၊ ျဖစ္လာနိုင္ျပန္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ ဒီ အဆံုးအမေတြဟာ တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္ မုန္းတီးရျခင္း အာ ဃာတေတြကို ေလ်ာ့ခ်ေပးနိုင္ ပါတယ္။

ကိုယ္ဘဝကို ခရီးဆက္ရမယ္ဆိုတာကလည္း “ကံ” သို ့မဟုတ္ ေစတနာပါတဲ့ အျပဳ၊ အေျပာ၊အၾကံေတြနဲ ့တိုက္ရိုက္ပတ္သတ္ေန ပါတယ္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟေတြနဲ ့အျပဳ၊ အေျပာေတြ ေျပာၾကမယ္ဆိုုရင္ ဒုကၡ အတိဘံုဘဝေတြဆီကို လားရဖို ့ရွိပါတယ္။ အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟေတြဆီမွာ အေျခခံတဲ့ အျပဳ၊ အေျပာ ျပဳၾက၊ ေျပာၾကရင္ ပိုျပီးေကာင္းမြန္တဲ့ ဘံုဘဝကို ေရာက္ၾက ရမွာပါ။ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ ဒီ ကမၼဝါဒဟာ ဘယ္နတ္ကမွ ထိန္း ခ်ဳပ္ထားလို ့မရတဲ့ သဘာဝ က်ိဳးေၾကာင္းဆက္တစ္ခုမွ်သာျဖစ္ပါတယ္။ ကုန္ကုန္ေျပာရရင္ “နတ္” ဆိုတဲ့သတၱဝါတို ့ကိုယ္တိုင္ ကပင္ ဒီ ကမၼဝါဒရဲ့ ေစခိုင္းရာ ကျပေနၾကရတဲ့ သတၱဝါေတြပါ။ ဘဝေကာင္းေတာ့ ဘဝေကာင္း တယ္။ ဘဝဆိုးေတာ့ ဘဝဆိုးတယ္။ ဒါပါပဲ။ ဆိုးဆိုးေကာင္းေကာင္း ဘဝတိုင္းဟာ ေသျခင္းတရား နဲ ့အဆံုးသတ္ရပါတယ္။ ဘဝတိုင္းမွာ နာက်င္မႈ၊ အလိုမက်မႈ၊ စိတ္ဖိစီးမႈစတာေတြရွိေနပါတယ္။ ဒီလို ဒုကၡေတြရွိေနပါလ်က္ ေက် နပ္စရာေလးေတြကိုလည္း ရွာေဖြနုိင္ခဲ့ၾကေတာ့ က်ေနာ္တို ့ကလည္း ဒီဘဝက ိုျပန္လည္ တြယ္ဖက္ေန ၾကရျပန္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒါေတြဇာတ္သိမ္း ခန္းေရာက္ဖို ့ကေတာ့ နိဗၺာန္ေရာက္မွပဲ ျဖစ္နိုင္တယ္လို ့ ေနာက္ဆံုးပန္းတိုင္ကို ဗုဒၶက ခ်ျပထား ခဲ့ တာပါ။

ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္အေနနဲ ့ ဒီလမ္းစဥ္ကိုေလွ်ာက္ဖို ့ ပထမဆံုးေျခလွမ္းက သရဏဂံု သံုးပါး ဆည္းကပ္ ကိုးကြယ္ျခင္းပါ။

(၁)  ဗုဒၶ ။  ။ လြတ္ျငိမ္းရာကိုရွာေတြ ့သူ၊ သင္ျပသူ၊ လြတ္ျငိမ္းမႈခရီးကို ကိုယ္တိုင္ေလွ်ာက္ျပ သြားခဲ့ သူ။
(၂)  ဓမၼ။  ။ ဗုဒၶရဲ့အဆံုးအမ၊ အက်င့္လမ္းစဥ္၊ နိဗၺာန္လမ္းညႊန္
(၃) သံဃာ။  ။ ႏိုးထသူတို ့အဖြဲ ့အစည္း၊ ႏိုးထျခင္းလမ္းစဥ္ကို ဆက္လက္လမ္းညႊန္ေပးတတ္ေသာဘုန္းေတာ္ၾကီး  အဖြဲ ့အစည္း၊ ေသာတာပန္ သကဒါဂါမ္စတဲ့ အရိယာပုဂၢိဳလ္ရွစ္ေယာက္။

 ေထရဝါဒ ယဥ္ေက်းမႈကို လက္ကိုင္ထားၾကတဲ့ သီရိလကၤာ၊ ထိုင္း၊ ျမန္မာ၊ လာအို၊ ကေမာၻဒီးယား တို ့မွာ ဗုဒၶကို ဗုဒၶလို ့ပဲျမင္ေန ၾက ဆဲျဖစ္သလို ဗုဒၶရဲ့ ဓာတ္ေတာ္ေမြေတာ္ေတြ၊ ဗုဒၶရဲ့အဆံုးအမေတြ ကို အျမတ္တႏိုးသင္ၾကားပို ့ခ်ရင္း ကာကြယ္ထားၾကပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ဗု ဒၶရဲ့အဆံုးအမေတြက သူတို ့ကို ကူညီေစာင့္မေနဆဲပဲျဖစ္ပါတယ္။

မဟာယာနယဥ္ေက်းမႈကိုလက္ခံတဲ့ တိဗက္၊ ဘူတန္၊ နီေပါ၊ မြန္ဂိုးလီးယား၊ တရုတ္၊ ဗီယက္နမ္၊ ကိုရီးယား၊ ဂ်ပန္ စတဲ့နိုင္ငံေတြမွာ ဗုဒၶဟာ ဗုဒၶအေနနဲ ့တင္မဟုတ္ေတာ့ပဲ ဘုရားအေလာင္းေတြ၊ ဂရုဏာရွင္ သူေတာ္ေကာင္းေတြကိုပါ ေပါင္းထည့္ အရို အေသျပဳေန ၾကပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ေထရဝါဒေရာ မဟာယာနပါ “နတ္” ဆိုတာရွိတယ္လို ့ ယံုၾကည္ၾကျပီး အခ်ိဳ ့ေလာကီကိစၥေတြကို နတ္ေတြက ကူညီနိုင္၊ အေစာင့္အေရွာက္ေပးနိင္တယ္လို ့ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ လမ္းစဥ္မွာ ခ်မွတ္ထားတဲ့ေဖာ္ျမဴလာေတြက လည္း မတူကြဲျပားရွိေနပါတယ္။

 ပုညၾတိယာဝတၱဳဆယ္ပါး၊ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ၊ သတိ၊ သမာဓိ၊ ပညာ စတဲ့ေဖာ္ျမဴလာေတြပါ။ ပိုျပီးေလးနက္လိုသူေတြအတြက္ သမာဓိ၊ ပညာက်င့့္စဥ္ေတြ အထိ သြားေရာက္နိုင္ပါတယ္။ အဲဒီမွာေတြ ့ရမွာက မဂၢင္ရွစ္ပါး၊ သစၥာေ လးပါး ဆိုတဲ့ အဆံုးအမေတြပါပဲ။

ေနာက္ျပီး ပါဖက္ျဖစ္လိုသူေတြအတြက္ ပါဖက္ရွင္း (ပါရမီ ၁၀ ပါး)ဆယ္ပါးဆိုတာကိုလည္းေတြ ့ရပါတယ္။ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာအရ ဒီဆယ္ပါးကိုစာရင္းျပဳရရင္ - ဒါန၊ သီလ၊ နိကၡမ၊ ပညာ၊ ဝိရိယ၊ ခႏီ ၱ၊ သစၥာ၊ အဓိဌာန၊ ေမတၱာ၊ ဥေပကၡ တို ့ျဖစ္ပါတယ္။

(generosity, moral virtue, renunciation, wisdom, energy/strength, patience, truthfulness, determination, loving-kindness, equanimity)
( ပါရမီ(၁၀) ပါး=Ten Perfection ကို အဂၤလိပ္လို သိလိုတဲ့လူပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ပါ။ )

 မဟာယာနကေတာ့ အနည္းငယ္ကြဲျပားပါတယ္။ သူတို ့ကဂရုဏာနဲ ့ခြင့္လြတ္ျခင္းကို ထည့္သြင္း ထား ပါတယ္။ယဥ္ေက်းမႈႏွစ္ ခု စလံုးက လက္ခံထားၾကတဲ့ စိတ္ေနသေဘာထားဆိုင္ရာ ျဗဟၼဝိဟာရေလးပါး ကေတာ့ မကြဲမျပားတစ္သားတည္းေတြ ့ရပါတယ္။

ေမတၱာ - သတၱဝါတိုင္းကို ေပ်ာ္ရႊင္ေစလိုျခင္း၊
ဂရုဏာ - ဒုကၡေရာက္သူေတြ ဒုကၡကလြတ္ေျမာက္ေစလိုျခင္း၊
မုဒိတာ - ေအာင္ျမင္သူတို ့ရဲ့ ေအာင္ျမင္မႈကို ဝမ္းသာနိုင္ျခင္း၊
ဥေပကၡာ - အနိမ့္အျမင့္ေလာကဓံအေပၚမွာ တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္သေဘာေပါက္ နားလည္ထားျခင္းတို   ျဖစ္ပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာတိုင္း တတ္နိုင္သမွ် ေမြးျမဴေနၾကတဲ့ စိတ္ေနစိတ္ဓာတ္ေတြပါပဲ။
“ခိုကိုးရာမဲ့သူေတြ၊ ရဟန္းသံဃာေတြ၊ မိဘနဲ႔ မိသားစုဝင္၊ မိတ္ေဆြေတြ၊ အမွန္တကယ္လိုအပ္ေနသူေတြကို ရက္ေရာစြာေပး လွဴ တာမ်ိဳးဟာ ေသျခာေပါက္ အက်ိဳးေပးေကာင္းမယ့္ ကံပါ။”

သီလေဆာက္တည္မႈ၊ ဘုရားေဒသနာေတြကို သင္အံ့၊ရြတ္ဖတ္ရင္း စိတ္ေအးခ်မ္းေစမႈ၊ စိတ္တန္ခိုးျမွင့္တင္မႈ၊ အကုသိုလ္ အေတြးအၾကံေတြကို ပယ္သတ္နိုင္ဖို ့စိတ္က်င့္စဥ္ေတြကို က်င့္မႈ၊
အာကာပါနသာတိလို သတိပဌာန္ပြားမ်ားမႈ၊ စတာေတြက ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္ ေလွ်ာက္ရမယ့္ လမ္းေတြပါပဲ။

ရဲေဘာ္ရဲဘက္တို ့ကို အကူအညီျဖစ္ေစတဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ့တန္ဖိုးနဲ ့အရည္အေသြးမ်ား အျပစ္မဲ့ တဲ့ျပည္သူေတြ ဒုကၡမေရာက္ေစလိုတဲ့ သေဘာထားဟာ ကရုဏာပါ။ သူတို ့ကို အကာအကြယ္ေပး ကို ေပးရပါမယ္။ အကာ အကြယ္ေပးတယ္ဆိုတာနဲ ့ မလႊဲသာမေရွာင္သာ စစ္ေရးသေဘာ တရားေတြ ပါဝင္လာရေတာ့မွာပါ။ ေနာက္ျပီး ဗုဒၶဘာသာက အထူး တလည္တန္ဖိုးထားတဲ့ သဂၤဟဝတၱဳေလးပါး ဆိုတာ ရွိပါတယ္။

 ေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္း
ၾကင္နာတဲ့စကားေျပာဆိုျခင္း
မ်က္ႏွာမလိုက္၊ ဘက္မလိုက္ဘဲဆက္ဆံျခင္း
အခ်င္းခ်င္းရိုင္းပင္းကူညီအၾကံဥာဏ္ေပးလမ္းညႊန္ျခင္း (အက်ိဳးစီးပြားကို လိုလားျခင္း)

 ေနာက္ဆံုးအခ်က္ဟာ စစ္တပ္ေတြနဲ ့ တိုက္ရိုက္ပတ္သတ္ပါတယ္။ ကို္ယ့္ရဲေဘာ္ရဲဘက္  အခ်င္းခ်င္း မွားရင္ေထာက္ျပ၊ လမ္ညႊန္ မႈေတြေပး၊ ေမာရယ္ဆိုင္ရာ၊ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားေတြ  ရဖို ့အားေပးေနၾကရမွာပါ။ ကိုယ္က်ိဳးစြန္ ့အနစ္နာခံျခင္း၊ လိုအပ္ရင္ ကိုယ့္ အ သက္ကိုပါ စေတး ရဲျခင္းေတြဟာလည္း ဘုရားခ်ီးမြမ္းတဲ့ ကိစၥေတြပါ။ (သူမ်ားကုိ သတ္ဖို ့ၾကိဳးစားရင္း    ကိုယ္ေသ ရတာ မ်ိဳးကိုေတာ့ မခ်ီးမြမ္းပါ။)သာဓကအေနနဲ ့ မဟာကပိ (ေမ်ာက္မင္း)ဇာတ္ကို ၾကည့္နိုင္ပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေမ်ာက္မင္းဘဝက သူရဲ့့ ရဲေဘာ္ ရဲဘက္ေတြကို ကယ္တင္ဖို ့သူ ့ခႏၶာကိုယ္ကို တံတားအျဖစ္ခင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ့ ေခါင္းဆာင္မႈ စြမ္းရည္၊ ေပၚျပဴလာျဖစ္ တဲ့ဂုဏ္ ရည္ကို မနာလိုတဲ့ေမ်ာက္တစ္ေကာင္က သူ ့ခါးေပၚအားနဲ ့ေဆာင့္ခုန္လိုက္လို ့ ခါးက်ိဳးျပီးေသဆံုး ရွာတယ္ လို ့ဆိုပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ စစ္တပ္ထဲမွာ ရွိေနသင့္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာရဲ့အဆံုးအမက ဗိုလ္ငါးပါးပဲျဖစ္ပါတယ္။
၁။ သဒၶါဗိုလ္ ။ သရဏာဂံုသံုးပါးနဲ ့ကံ၊ ကံ၏အက်ိဳးကိုယံုၾကည္မႈ၊ လူေကာင္းသူေကာင္းေတြကို ယံုၾကည္မႈေတြကိုလည္း ထည့္သြင္း စဥ္းစားလို ့ရပါတယ္။
၂။ ဝိရိယဗိုလ္ ။ ဒီဝိရိယကိုပဲက်ေနာ္တို ့ဘာသာစကားနဲ ့energy, mental strength, perseverance လို ့ ဘာသာျပန္ဆိုၾကပါတယ္။ သတၱိရွိျခင္း၊ လူပီသျခင္းပါပဲ။
၃။ သတိဗိုလ္ ။
၄။ သမာဓိဗိုလ္ ။
၅။ ပညာဗိုလ္ - တဲ့။

ဒီ  ဗိုလ္ငါးပါးထဲမွာ စစ္တပ္အတြင္း  ဆိုရင္ ဝိရိယဗိုလ္ကမရွိမျဖစ္ကို လိုအပ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္စြမ္းရည္၊ သတိၱ ဆိုတာမပါဘဲ စစ္ သားေကာင္းမျဖစ္နိုင္ပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ စိတ္ပညာ အလိုအရ ဒီဝိရိယဟာ ကုသိုလ္ေရာ အကုသိုလ္ပါျဖစ္ေနနိုင္ျပန္ပါတယ္။ ဥပမာဆို ရ ရင္ အေသခံဗံုးေဖာက္ခဲြမယ့္လူတစ္ေယာက္ဟာလည္း သတၱိနဲ ့စိတ္စြမ္းရည္လိုပါတယ္။ ဓားျပတိုက္မယ့္သူဟာလည္း သတၱိလိုတာ ပါပဲ။ ေကာင္းမြန္တဲ့ ဝိရိယျဖစ္ဖုိ ့ ဗုဒၶဘာသာကလမ္းညႊန္ထားတာက သဒၵါ၊ သတိ၊ ပညာေတြလိုပါတယ္ တဲ႔။

မိမိရဲ့ ဦးတည္ခ်က္  မွန္ေနရမယ္။ မွန္ကန္တဲ့ ဦးတည္ခ်က္ကို ခရီးေပါက္ေအာင္ ဘယ္လို  ခ်ဥ္းကပ္ရမလဲ ဆိုတာေတြဟာ သဒၶါ နဲ ့ပညာ ကိစၥျဖစ္ျပီး အမွန္တကယ္ခရီးေပါက္ဖို ့မွာ သတိရဲ့  အခန္းက႑ကလည္း ေတာ္ေတာ္ အေရးပါလွပါတယ္။ သတိ    ဆိုရာမွာ နိုးနိုးၾကားၾကားရွိျခင္း (သတိရွိျခင္း)၊ မိမိအေတြ ့အၾကံဳေတြနဲ ့ဆက္စပ္ျပီး သခၤန္းစာယူတတ္၊ ယူနိုင္ျခင္း၊ ကိုယ္ရဲ့ခံနိုင္ ရည္၊ ခြန္အား၊ ကိုယ္က်င့္တရားတန္ဖိုးေတြကိုပါ သတိထားေနမိဖို ့ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ သတိေတြပါ။  ဒီ အျဖစ္အပ်က္ျပီးရင္ ထပ္ေျပာစရာ ရွိပါေသးတယ္။ တိုက္ပြဲမွာေဒါသတၾကီးနဲ ့ တစ္ေယာက္ကိုတစ္ေယာက္ ပစ္သတ္ေနမွ အကု သိုလ္မဟုတ္ပါဘူး။ တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္ နဲ ့တစ္ဖက္စစ္တပ္ကို ေအးေအးေဆးေဆးပစ္သတ္ ေနတဲ့ စနိုက္ပါရဲ့အျပဳအမူ၊ ကြန္ျပဴတာ ထိန္းခလုပ္ေတြနဲ ့တစ္ဖက္ေလယာဥ္ကို လက္ညႈိးေလးတစ္ေခ်ာင္း  နဲ ့ ပစ္ခ်သူရဲ့   အျပဳအမူ ဟာလည္း အကုသိုလ္ပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာ  အဆံုးအမအရ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွန္ကန္မႈ၊ သည္းခံမႈ၊ ေဒါသကင္းမႈ၊ မိမိကိုယ္ကို  ထိန္းသိမ္းမႈ၊ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္း မႈေတြကို ဖြံျဖိဳး တိုးတက္လာေအာင္ ၾကိဳးစားယူဖို ့အျမဲ တမ္း ညႊန္ျပေနတတ္ပါတယ္။ ေသနတ္ကိုင္ထားတဲ့   လူတစ္ေယာက္အတြက္ ကိုယ့္ကိုယ္ ကို (ကိုယ့္ေသနတ္ကို) ထိန္းသိမ္းထားမႈ၊ မွန္ ကန္တဲ့ အားထုတ္ျခင္းျဖစ္မႈ  ဆိုတာ အေရးအၾကီးဆံုးပါပဲ။ နားမလည္၊ ပါးမလည္္၊ ကိုယ့္က်င့္တရား မရွိသူတစ္ေယာက္ရဲ့ လက္ ထဲေသနတ္ေရာက္သြားရင္ ဒီေသနတ္ တစ္လက္ဟာ ဘယ္ေလာက္ အႏၱရာယ္ရွိတယ္ ဆို တာ ေျပာျပေန စရာေတာင္ မလိုေတာ့ ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ စစ္တပ္ထဲမွာ စည္းကမ္းဆိုတာ ပိုျပီး တင္းၾကပ္ ထားရတယ္။ ဒါကိုပင္ က်ေနာ္ တို ့ဘာသာစကားနဲ ့" Discipline " လို ့ေခၚပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာေတာ႔ " ဝိနယ " တဲ႔။

အပိုင္း(၂) ဆက္ပါမည္