အ

အ

ပါဠိအလို ဗ်ည္း(၃၃)လံုးအနက္ ေနာက္ဆံုး (၃၃)လံုးေျမာက္ဗ်ည္း ျဖစ္၏။ အစုမဟုတ္ေသာ အ-ဝဂ္အကၡရာ အ-ဟု ေခၚသည္။ အသံ၏ျဖစ္ေပၚရာဌာန ဌာန္အားျဖင့္ လည္ေခ်ာင္းအရပ္မွျဖစ္ေသာ ကဏၭဇအကၡရာ ကဏၭဌာန္ျဖစ္သည္။ နႈတ္ခမ္းကို ပိတ္၍ ရြတ္ဖတ္ရေသာ သံဝုဋပယတ္လည္း ျဖစ္သည္။ ျဖစ္ျခင္းအေျကာင္း ကရိုဏ္းအားျဖင့္ သကဌာန္ ကရိုဏ္း ျဖစ္သည္။ (ျမန္မာမႈအဘိဓာန္-ေမာင္ဇနိယ)
အကုသိုလ္ မူလတရား(၃)ပါး

(၁)ေလာဘ-လိုခ်င္တပ္မက္ျခင္း။

(၂)ေဒါသ-စိတ္ဆိုးသျဖင့္ အျပစ္ရွိျခင္း။

(၃)ေမာဟ-အျမင္မွန္ မရသျဖင့္ အမွန္ကို မသိျခင္း။

အကိုတစ္ေယာက္သို့ (ေရး-သန္းေဖေလး၊ ဆို-ခ်စ္စပယ္

(ခ်စ္ေသာအစ္ကိုတစ္ေယာက္ရယ္...အယူအဆေတြ လြဲမွားေနသမွ် ကိုယ့္ဘဝအတြက္ ရင္ေလးမိခဲ့တယ္... တစ္ကယ္ ေတာ့လဲ ကိုရယ္... အေနာက္တိုင္းရဲ့ယဉ္ေက်းမႈမ်ားျကားဝယ္ ေပ်ာ္ေမြ့လိုသူ အစ္ကို့အျဖစ္မ်ားရယ္ ရင္နာစရာ ေကာင္းလွပါတယ္)၂...။

ညီမက ျမန္မာမႈ ျမန္မာဟန္မ်ား နွစ္သက္သူ အစ္ကိုက အေနာက္တိုင္းယဉ္ေက်းမႈ ဆိုရွယ္ေလာကမွာ ေပ်ာ္ေမြ့သူ... အဲဒီနွစ္ေယာက္ရဲ့ ဘဝဟာလဲ ဘယ္လိုမ်ား ေပါင္းစပ္မႈမ်ိုး ရမွာလဲ အစ္ကိုရယ္...။

အဲဒါေျကာင့္မို့ကြယ္ ညီမနဲ့အစ္ကို အဆင္မေျပမႈမ်ား ထပ္ဆင့္လို့သာ ျမင္ခဲ့ျကရတယ္... သံေယာဇဉ္ျကီးမားမိသူ အေနနဲ့ လမ္းခြဲျကရမွာမ်ားကို စိုးတရြံ့ရြံ့ ဒီလိုအျဖစ္မ်ိုးလဲ မျကံုလိုပါတယ္ အစ္ကိုတစ္ေယာက္ သတိတရားရမယ့္ လူမ်ားကိုကြယ္ (ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနမယ္)၂... အစ္ကိုရယ္...။
အက်ေကာက္သည္ (စကားလံုး အဓိပၸါယ္ အရေကာက္သည္၊ စိတ္အဆိုး လြယ္သည္၊ အေတြးနွင့္ ခံျပင္းသည္)

စကားလံုးမ်ားကို ေျပာဆိုေသာအခါ မူလအဓိပၸါယ္အစား စကားလံုး အနက္က်ကို ေလးနက္စြာ ဆက္ေလွ်ာက္ ေတြးဆ၍ စိတ္အလို မက်ျခင္း ျဖစ္တတ္သူမ်ား ရွိေလသည္။ ပံုစံအားျဖင့္ "မင္းအေဖ ရွိသလား" ဟု ​အေဖ အိမ္တြင္း ရွိ မရွိ ေမးသည္ကို "အေဖ မရွိပဲ ေမြးေလသေလာ" ဟု ေမးဘိသကဲ့သို့လည္းေကာင္း၊ "ထမင္းစား ျပီးျပီလား" ေမး သည္ကို "ထမင္းကိုမွ မွန္ေအာင္ စားရသေလာ" ဟု စူးစမ္းသည့္သေဘာကဲ့သို့လည္းေကာင္း အဓိပၸါယ္ အက်ေကာက္ ၍ နာျကည္းတတ္ျခင္းကို အက်ေကာက္သည္ဟု စကားခ်ံု့၍ သံုးနႈန္းေလသည္။ အထအန ေကာက္သည္ဟုလည္း ဆို ျကသည္။ (ျမန္မာဘန္းစကား-လွသမိန္)
အက်ိုးတရား (၂)ပါး

(၁) အတၱဟိတ - မိမိ အက်ိုးရွိမႈကို ျပုလုပ္ျခင္း။

(၂) ပရဟိတ - သူတစ္ပါး အက်ိုးရွိမႈကို ျပုလုပ္ျခင္း။
အျကာဆံုးစစ္ပြဲ

၁၃၃၇ ခုနွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အဂၤႅိပ္-ျပင္သစ္၏အနွစ္(၁ဝဝ)စစ္ပြဲ ျဖစ္သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)

အေျခခံပညာေရးစနစ္သစ္

၁၉၆၆ ခုနွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္ေန့တြင္ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရ ပညာေရးဌာနမွ အေျခခံပညာေရးစနစ္သစ္ ဥပေဒကို ထုတ္ျပန္ေက်ညာခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အဂတိတရား (၄)ပါး

(၁)ဆနၵာဂတိ - ခ်စ္သည္ျဖစ္၍ ဘက္မလိုက္သင့္သည္ကို လိုက္၍ မျပုလုပ္သင့္သည္ကို ျပုလုပ္မိျခင္း။

(၂)ေဒါသာဂတိ - စိတ္ဆိုးသည္ ျဖစ္၍ ဘက္မလိုက္သင့္သည္ကို လိုက္ျပီး မျပုသင့္သည္ကို ျပုလုပ္မိျခင္း။

(၃)ဘယာဂတိ - ေျကာက္ရြံ့သည္ ျဖစ္၍ ဘက္မလိုက္သင့္သည္ကို လိုက္ျပီး မျပုသင့္သည္ကို ျပုလုပ္မိျခင္း။

(၄)ေမာဟာဂတိ - ေတြေဝသည္ ျဖစ္၍ ဘက္မလိုက္သင့္သည္ကို လိုက္ျပီး မျပုသင့္သည္ကို ျပုလုပ္မိျခင္း။ (စတုကၠ အဂၤ࿿ုတၱိုရ္)
အငမ္းမရ ျဖစ္သည္ (လိုခ်င္တပ္မက္ျခင္း ျပင္းျပသည္၊ အာသာငမ္းငမ္း ျဖစ္သည္၊ ငမ္းသည္)

အငမ္းမရ ဟူေသာ စကားမွာလည္း ထိုအဓိပၸါယ္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။ "အငမ္းမရ" သည္ ငမ္းျခင္းကို တားဆီးမရသည္ ကိုလည္းေကာင္း၊ ငမ္းေသာ္လည္း မရပဲ ရွိသည္ကိုလည္းေကာင္း ဆိုသကဲ့သို့ ရွိသည္။ သို့ပင္ ျဖစ္ေစကာမူ အငန္းမရ ဟူေသာ စကား ရွိေပေသးသည္။ ထိုစကားမွာ အလုပ္တာဝန္ကို ေဝပံုက် လုပ္ျကသူတစု၌ အေျကာင္းတခုခုေျကာင့္ ​တေယာက္ေယာက္သည္ မိမိအတြက္ ေဝပံုက် တာငန္း၊ အလုပ္အငန္း မရရွိေသာအခါ မိမိဝင္ေငြ ရရွိရန္ အခြင့္အေရး လစ္ဟင္း ဆံုးရံႈးရျခင္း ျဖစ္၍ မေက်မခ်မ္း ျဖစ္ရသည္။ ထိုသို့ လစ္ဟင္း ျကြင္းက်န္၍ ဖက္ပဲ့ေနျခင္း၊ တာဝန္လစ္လပ္ လ်က္ ရွိျခင္း၊ မေစ့မငု ျကြင္းက်န္ေနခဲ့ျခင္းတို့ကို အငန္းမရ ျဖစ္သည္ဟူ၍လည္း ဆိုသည္။ (ျမန္မာဘန္းစကား-လွသ မိန္)
အျငိမ့္ရူးမေလး (ေရး-ေမာင္ေမာင္ေလး၊ ဆို-မာသီ)

စင္ျမင့္မ်ားထက္မွာ...မိုးဆမ္းပန္းပမာ လန္းလ်က္ပါ အစဉ္သာယဉ္ကာ အသြင္ထူးစြာ လွလွပပကေလးပါ... ရွင္းေျကာ့ေျကာ့ ေတးဖြဲ့ကာ နီေထြးေထြးေသြးေရာင္ယွက္ျဖာ...နႈတ္အာဆို ခ်ိုလို့သာ ဆိုကတဲ့အျငိမ့္မင္းသမီး သူတို့ရဲ့ ဟန္လဲပါ...အတုယူကာ...ဆိုဖြဲ့လို့ ကလိုက္ဦးမွာ ရွင့္...။

ေဟ့-မာသီ-ကေရးရာ အျငိမ့္ရူးမေလး ဘြဲ့ေပးကာ အမ်ားတကာ ေလွာင္လို့သာ ျပံုးျကေလျပီကြာ...မျကြားစရာပ အမ်ားတကာက ဟားလာသမွ် အျမဲသာ ရင္ဆိုင္ကာ အတင္းအဖ်င္းဆိုတာ ဆိုစျမဲပါ...သူတို့ေမာျကရင္ ရပ္ျကတာ... က်မဝါသနာလမ္းကေလးပါ...ထင္ေပၚ ရင္ စင္ေတာ္ေကာက္မွာ...။

ပုထုဇေနာ ဥမၼတၱေကာ ျမတ္ဘုရား ေဟာျကားခဲ့ေလတာမို့...ဝါသနာေစရာ ေသြမကြာဘဲ (လိုက္နာျကတာ)၂ ရူးတယ္ လို့ ဆိုဆိုလာ ေအာင္ျမင္ေသာ ဟိုတေန့မွာ ထူးပါတယ္လို့ ဆိုဦးမွာ...။

ခုေတာ့ တေယာက္ထဲ ေပ်ာ္ရွြင္စရာ ေစာင္ေတြရွိသမွ်သာ ကန့္လန့္ကာ အထည္ေတြ ရွိသမွ်သာ ဝတ္စားကာ မ်က္စေလးေပးေပးလို့ အခ်ိုးက်က်သာ မိဘမ်ား မရွိခိုက္ပါ...ေကြးေကြးေအာင္ ဆိုလို့ ကမွာ ေပ်ာ္ရွြင္ဘြယ္ရာ က်မရဲ့ ဝါသနာ...။
အစားျကီးသူ (၅)ေယာက္

(၁) အာဟာရဟတၳက - မထနိုင္သျဖင့္ လက္ကို ဆြဲလွဲ့ပါဦးဟု စားေသာသူ တစ္ေယာက္။

(၂) အလံသာဋက - ကြ်တ္သြားသည့္ ပုဆိုးကို ျပန္၍ မေကာက္နိုင္ေအာင္ စားေသာသူ တစ္ေယာက္။

(၃) တတၳဝ႗ဋက - မထနိုင္သျဖင့္ တေျပာင္းတျပန္ လွိမ့္၍ ေနရေအာင္ စားေသာသူ တစ္ေယာက္။

(၄) ကာကမာသက - ခံတြင္းထဲသို့ က်ီးနွိုက္၍ စားနိုင္ေအာင္ စားေသာသူ တစ္ေယာက္။

(၅) ဘုတၱဝမိဒက - စားျပီးသမွ် အံထြက္ေအာင္ စားေသာသူ တစ္ေယာက္။ (ဓမၼပဒ)
အစာအိမ္အရည္ကို ေတြ့ရွိခဲ့သူ

၁၈ ရာစုေခတ္အလယ္တြင္ ျပင္သစ္လူမ်ိုး ရီးယားမား ဆိုသူသည္ အသက္ ၇ဝ အရြယ္ေရာက္မွ အ​စာေခ်ဖ်က္ျခင္းကို သုေတသနျပုခဲ့သည္။ ၄င္းသည္ အစာအိမ္အရည္ေခၚ (Gastric Juice)ကို ေတြ့ရွိခဲ့သည္။
အစင္းသိသည္ (အရင္းျမစ္ ေသခ်ာသိသည္)

ေျကာင္၊ ေခြး၊ နြား စေသာ သတၱဝါတို့ကို ေမြးေကြ်းထားေသာအခါ အျခား သတၱဝါမ်ားနွင့္ ေရာေနွာေနေသာ္လည္း မိမိ တို့ အိမ္ေမြး တိရစၦာန္၏ အေသြးအေမြး၊ အကြက္အစင္းတို့ကို သိရွိမွတ္ထားသျဖင့္ မိမိတို့၏ တိရစၦာန္ ျဖစ္ေျကာင္းကို အလြယ္နွင့္ ခြဲစစ္နိုင္ေလသည္။ ထိုအေျကာင္းကို စြဲ၍ အစင္းသိသည္၊ အစင္းသိျပီးျပီ စသည္ျဖင့္ တင္စား၍ ဆိုျက သည္။ အခ်ို့က အေျဖာင့္သိသည္ ဟူ၍ အေျဖာင့္အစင္း၊ စင္းလံုးေခ်ာ ဟူေသာ ယင္းအနက္ကို ယူျကသည္။ (ျမန္မာ ဘန္းစကား-လွသမိန္)
အစိေနၱယ်တရား (၄)ပါး

(၁)ဘုရားရွင္တို့၏ဘုရားအရာသည္ မျကံစည္အပ္ေသာအရာ ျဖစ္၏။

(၂)ဈာန္ရေသာပုဂၢိုလ္တို့၏ ဈာန္အရာသည္ မျကံစည္အပ္ေသာအရာ ျဖစ္၏။

(၃)ကံ၏အက်ိုးေပးျခင္းသည္ မျကံစည္အပ္ေသာအရာ ျဖစ္၏။

(၄)ဤကမၻာေလာကျကီးသည္ အဘယ္သူ ဖန္တီးထားသနည္း၊ သတၱဝါတို့သည္ အဘယ္သူ ဖန္တီးထားသနည္း၊ ေရ ေျမ ေတာ ေတာင္ သမုဒၵရာသည္ အဘယ္သူ ဖန္တီးထားသနည္း (ဟု) ျကံစည္စိတ္ကူး၍ ေနေသာ သူသည္ စိတ္ပင္ ပန္းရံု ရူးသြပ္ရံုသာ ရွိေတာ့အံ့နည္း။ (စတုကၠ အဂၤ࿿ုတၱိုရ္၊ ၃-အပဏၰကဝဂ္၊ ၇-အစိေနၱယ်သုတ္)
အစိုးမရေသာ တရား(၂)ပါး

(၁) မိုဃ္း - မိုဃ္းသည္ ရြာမလိုလိုနွင့္ မရြာဘဲ ျဖစ္တတ္၏။ မရြာဘူးလိုလိုနွင့္လည္း ရြာတတ္၏။ သူ့သေဘာကို မည္သူမွ အစိုးမရ။

(၂) နြားသိုး - နြားသိုးသည္ စိတ္ေကာင္း ရွိသည္ မရွိသည္ဟု မသိရ။ သူေဝွ့လိုသည့္အခါ သခင္ကိုပင္ ျပန္ေဝွ့၏။ သူ့ သေဘာကို အစိုးမရ။
အဆာ က်ယ္သည္ (ဇီဇာခ်ဲ့သည္-အလိုဆနၵ က်ယ္ျပန့္သည္၊ လိုအင္ျကြယ္သည္)

ထိုစကားမွာ ပူဆာေတာင့္တမႈ က်ယ္ျပန့္ မ်ားျပားျခင္းကို တင္စား၍ သံုးနႈန္းသည္။ အလိုမျပည့္နိုင္ျခင္း၊ (ေခ်းမ်ား ျခင္း) အလဲအလွယ္ အေတာမသတ္ အလိုရွိျခင္း၊ လိုအင္ဆနၵ မ်ားျပား က်ယ္ျပန့္ျခင္း၊ ေက်နပ္ နွစ္သိမ့္နိုင္ခဲ့ျခင္း၊ အေဆာင္အေယာင္ ခ်ဲ့ျခင္း စေသာ အက်ယ္ခ်ဲ့မႈမ်ားကို တင္စား၍ သံုးသည္။ (ျမန္မာဘန္းစကား-လွသမိန္)
အတာသကၤ࿿ျန္

သကၤ࿿ျန္ ျဖစ္ေပၚလာပံုမွာ ပရမီသြာ(သွ်ိုဗား)နတ္မင္း၏သား အာသီ မည္ေသာ ျဗဟၼာနတ္မင္းနွင့္သိျကားမင္းတို့သည္ ေဗဒင္ဆိုင္ရာ အခ်က္တစ္ခု၌ အျငင္းအခံုျဖစ္ျကရာ လူ့ျပည္သို့ဆင္းျပီး ကဝါလမိုင္းပညာရွိထံ ရံႈးသူဦးေခါင္းျဖတ္ခံရ စတမ္း ကတိထား၍ သြားေရာက္ေမးျမန္းျက၏။ ထိုအျငင္းအခံုပြဲတြင္ သိျကားမင္းက နိုင္ေလရာ သိျကားမင္းက ျဗဟၼာ၏ဦးေခါင္းကို ျဖတ္၍ နတ္သမီး(၇)ေဖာ္တို့အား အလွည့္က် တစ္နွစ္တစ္ျကိမ္ ေပြ့ပိုက္ေစာင့္ထိန္းေစခဲ့၏။ က်န္ေသာ ျဗဟၼာ၏ကိုယ္တြင္ ပိဂၤႅမည္ေသာ ဆင္ဦးေခါင္းကို တပ္ဆင္ထားသည္။ ထိုျဗဟၼာ့ကိုယ္နွင့္ဆင္ဦးေခါင္းရွိ ေသာ နတ္ကို မဟာပိနၷဲနတ္ဟုေခၚျကသည္။ သကၤ࿿ျန္ပြဲမွာ ပူေလာင္ေသာ ျဗဟၼာ၏ဦးေခါင္းကို တာဝန္ယူ၍ ေပြ့ပိုက္ ထားရသည့္နတ္သမီးမ်ား တစ္နွစ္တစ္ခါ လက္ေျပာင္းယူခ်ိန္တြင္ ျဗဟၼာေခါင္းေအးေဆးရန္ ေရေလာင္းရျခင္း၏ အထိမ္းအမွတ္ ျဖစ္၏။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အေထြေထြညီလာခံ၏သေဘာ

ကုလသမဂၢရွိ အေထြေထြညီလာခံသည္ ကုလသမဂၢတြင္ အေရးပါ အရာေရာက္ဆံုးေသာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္ေလ သည္။ ၄င္းအေထြေထြ ညီလာခံတြင္ ကုလသမဂၢအဖြဲ့ဝင္နိုင္ငံမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္ငါးဦးက်စီ ပါဝင္ျကသည္။ အေထြ ေထြညီလာခံ၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္ တစ္ရပ္ကို ခ်ရန္ အမ်ားဆနၵသံုးပံုနွစ္ပံု ရရွိရမည္ ျဖစ္ေလသည္။ အေထြေထြညီလာခံကို နွစ္ပတ္လည္ညီလာခံနွင့္လိုအပ္၍ က်င္းပေသာ အေရးေပၚညီလာခံ ဟူ၍ နွစ္ပိုင္း ခြဲျခားထားသည္။ အေထြေထြညီ လာခံတြင္ ဦးစီးနာယကျပုရန္ အသင္းသားမ်ား၏ဆနၵအရ ညီလာခံ၏ဥကၠ႒ဌနွင့္ဒု-ဒုကၠ႒ဌတို့ကို ေရြးခ်ယ္တင္ျမွောက္ ျကရ၏။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အဓိပတိတရား(၄)ပါး

(၁)ဆနၵာဓိပတိ - အလိုဆနၵ အျကီးအမႉး။

(၂)ဝီရိယာဓိပတိ - ဝီရိယ အျကီးအမႉး။

(၃)စိတၱာဓိပတိ - စိတ္ အျကီးအမႉး။

(၄)ဝီမံသာဓိပတိ - ပညာ အျကီးအမႉး။
အနာျကီးေရာဂါျပခန္း

အနာျကီးေရာဂါျပခန္းတြင္ အျဖူကြက္၊ အနီကြက္ေပၚျခင္း၊ ထံုျခင္း၊ ေျခလက္ေလးလံျခင္း စေသာ လကၡဏာမ်ား သည္ အနာျကီးေရာဂါ ျဖစ္ပြားနိုင္သျဖင့္ နီးရာက်န္းမာေရးဌာနတြင္ စမ္းသပ္ရန္ နွိုးေဆာ္ထားေလသည္။ ေရာဂါျဖစ္စ ကုသလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္းနိုင္ေျကာင္းကိုလည္း သတိေပးထားသည္။ ဆက္လက္၍ အနာျကီးေရာဂါသည္၊ ကူးစက္နိုင္ ေသာအေျခအေနရွိသူ ေရာဂါရွင္နွင့္ျကာရွည္စြာ အတူေနထိုင္မွသာလွ်င္ ကူးစက္ျဖစ္ပြားနိုင္ေလသည္။ အကယ္၍ ေရာဂါရွင္နွင့္အိမ္သူအိမ္သားမ်ား စားေသာက္မႈမွအစ သီးျခားခြဲ၍ ေနထိုင္မည္ဆိုပါက မကူးစက္နိုင္ေပ။ အနာျကီး ေရာဂါကို ယခု ဆီဗာ(၁၉ဝ၆)ေဆးျပား၊ ဒီဒီအက္ေဆးျပား စသည္တို့ျဖင့္ ကုသျပီး ယခင္က ကေလာဆီေဆးကို အသံုး ျပုသည္။ ၄င္းမွာ ​လိမ္းေဆး ျဖစ္သည္။ အနာျကီးေရာဂါ ျဖစ္ပြားသျဖင့္ ကိုယ္အဂၤ࿿ါခ်ို့တဲ့လွ်င္ ခြဲစိတ္ကုသေပးပံု၊ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ၄င္းေရာဂါ ရွိ မရွိ စမ္းသပ္စစ္ေဆးပံုတို့ကိုလည္း ျပသထားေလသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အနိယတ ရဟန္းသိကၡာပုဒ္ (၂)ပါး

(၁) ရဟန္းသည္ မိန္းမနွင့္ အကာအကြယ္ ရွိေသာ အမ်ားမျမင္ေသာ ေနရာ၌ နွစ္ေယာက္တည္း အတူ မေနရ။

(၂) ရဟန္းသည္ မိန္းမနွင့္ အကာအကြယ္ မရွိေသာ အမ်ား မျကားရေသာ ေနရာ၌ အတူ မေနရ။ (ဝိ၊ ၂၂၇ မွ)
အနနၱဂုဏ္(၅)ပါး

(၁)ဗုဒၶဂုေဏာ အနေနၱာ - ျမတ္စြာဘုရား၏ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္သည္ နွိုင္းစရာ မရွိ။

(၂)ဓမၼဂုေဏာ အနေနၱာ - တရားေတာ္၏ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္သည္ နွိုင္းစရာ မရွိ။

(၃)သံဃဂုေဏာ အနေနၱာ - သံဃာေတာ္၏ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္သည္ နွိုင္းစရာ မရွိ။

(၄)မာတာပိတုဂုေဏာ ​အနေနၱာ - မိဘ၏ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္သည္ နွိုင္းစရာ မရွိ။

(၅)အာစရိယဂုေဏာ အနေနၱာ - ဆရာသမား၏ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္သည္ နွိုင္းစရာ မရွိ။
အနုပညာရွင္အမေတာ္ေျကး

၁၉၆၂ ခုနွစ္၊ ဩဂုတ္လ ၂၈ ရက္ေန့တြင္ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရသည္ အနုပညာရွင္မ်ားအား အမေတာ္ေျကး ထုတ္ေခ်း ရန္ ဥပေဒတစ္ရပ္ ျပ႒ဌာန္းေပးမည္ဟု ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အနုျမူဗံုးပညာရွင္

ကမၻာတြင္ ပထမဆံုး အနုျမူဗံုးျပုလုပ္ရာ၌ ပါဝင္ခဲ့သူမွာ ပါေမာကၡကေလာ့စ္ဖတ္ခ်္ ျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ ျဗိတိသွ်၏ လွ်ို့ဝွက္ထားေသာ အနုျမူဗံုးလုပ္နည္းကို ရုရွားထံ ေရာင္းစားသည့္အတြက္ ျဗိတိသွ်အစိုးရ၏ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပး ျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။  (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၁)
အနုျမူဗံုးဒဏ္

၁၉၅၃ ခုနွစ္၊ ဇြန္လ ၂ဝ ရက္ေန့က အေမရိကန္၏အနုျမူဗံုးလွ်ို့ဝွက္ခ်က္ကို ရုရွားသိေအာင္ လုပ္မိေသာ အေမရိကန္ ျပည္သား(ရိုဇင္ဘတ္)တို့ဇနီးေမာင္နွံအား လူသတ္ဓာတ္ကုလားထိုင္နွင့္ကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အနုျမူအသံုးအနႈန္း

အနုျမူဆိုေသာ ေဝါဟာရကို ဘီစီ ၅ဝဝ က (ဒီမိုကေရတက္)ဆိုသူက စတင္ေခၚေဝၚခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ ယာရီ-တြဲ-၇)
အနုျမူေျကာင့္ ေသသူမ်ား

အေမရိကန္အနုျမူဗံုးေျကာင့္ ဟီရိုရွီးမားတြင္ လူ (၇၈၁၅ဝ)ေသဆံုးျပီး ၃၇၄၂၅ ေယာက္ ဒဏ္ရာရခဲ့သည္။ ၁၃၉၈၃ ေယာက္ ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့သည္။ နာဂါဆာကီတြင္မူ လူ  ၃၉​​ဝဝဝ ေယာက္ ေသခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အေနာတတၱအိုင္၏အရံေတာင္ (၅)လံုး

(၁) သုဒႆနေတာင္။

(၂) စိတၱရေတာင္။

(၃) ကာဠာကုဋေတာင္။

(၄) ဂနၶမာေတာင္။

(၅) ေကလာသေတာင္။
အပူခ်ိန္တိုင္း ကိရိယာကို ထြင္ခဲ့သူ

ဖာရင္ဟိုက္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အေပါင္းအသင္း (၃)မ်ိုး

(၁)ယုတ္ညံ့သူကို ေပါင္းလွ်င္ မိမိမွာ ယုတ္ညံ့သူ ျဖစ္ရ၏။

(၂)တန္းတူသူကို ေပါင္းလွ်င္ မိမိမွာ မဆုတ္ယုတ္ရ၏။

(၃)အဆင့္အတန္းျမင့္သူကို ​ေပါင္းလွ်င္ လ်င္ျမန္စြာ ျမင့္မားတိုးတက္ရ၏။ (အဂၤ࿿ုတၱိုရ္၊ ၁-ေသဝိတဗၺသုတ္)။
အပိုင္းအျခား အဆီးအတား မရွိေသာ တရား(၅)ပါး

ပိုင္းျခားသတ္မွတ္၍မရ၊ အဆံုးမရွိ ျပုတတ္ ျဖစ္တတ္ေသာ သေဘာ(၅)ပါး ျဖစ္သည္။ လကၤ࿿ာျဖင့္ ေဖာ္ျပလိုက္သည္။ ေသေသာက္တဲနွင့္၊ မလြဲသဘင္၊ ေသာက္ေရစင္နွင့္၊ ထို့ျပင္တသီး၊ ျမစ္ခရီးနွင့္၊ အျပီးတူစြာ၊ မိန္းမမွာတည့္၊ ေဝလာ ကာလ၊ မရွိျကဘူး(ျမန္မာမႈ အဘိဓာန္-ေမာင္ဇနိယ)
အပယ္(၄)ပါး

(၁)ငရဲ - ခ်မ္းသာမႈ အလ်ဉ္းမရွိေသာအရပ္။

(၂)တိရစၦာန္ - မဂ္ဖိုလ္ကို ဖီလာျပု၍ မိုးကို ေက်ာေပးေသာ သတၱဝါ။

(၃)ျပိတၱာ - ကိုယ္လက္အဂၤ࿿ါ မမွ်တေသာ သတၱဝါ။

(၄)အသုရကာယ္ - မရဲရင့္ေသာ ျပိတၱာ သတၱဝါတစ္မ်ိုး။
အပၸမညာ ေစတသိက္ (၂)ပါး

(၁) ကရုဏာ - ဆင္းရဲသူမ်ားကို ျမင္က သနားျခင္း။

(၂) မုဒိတာ - ခ်မ္းသာမႈ ရသူမ်ားကို ျမင္ပါက ဝမ္းေျမာက္ျခင္း။
အေပါင္းအသင္း (၃)မ်ိုး

(၁) ယုတ္ညံ့သူကို ေပါင္းလွ်င္ မိမိမွာ ယုတ္ညံ့သူ ျဖစ္ရ၏။

(၂) တန္းတူသူကို ေပါင္းလွ်င္ မိမိမွာ မဆုတ္ယုတ္ရ၏။

(၃) အဆင့္အတန္း ျမင့္သူကို ေပါင္းလွ်င္ လ်င္ျမန္စြာ ျမင့္မား တိုးတက္ရ၏။ (အဂၤ࿿ုတၱိုရ္ ၁-ေသဝိတဗၺသုတ္-၁၂၃)
အဖသတ္မင္း (၅)ဦး

(၁) အဇာတသတ္မင္း။

(၂) ၄င္းမင္း၏သား - ဥဒယဘဒၵမင္း။

(၃) ၄င္းမင္း၏သား - အနုရုဒၶါမင္း။

(၄) ၄င္းမင္း၏သား - မု႑ဍမင္း။

(၅) ၄င္းမင္း၏သား - နာဂဒါသမင္း။ (၄င္းမင္း၏ လက္ထက္၌ အဆံုးသတ္သည္။)
အဖြဲ့ပ်က္ျပယ္ျခင္း အေျကာင္း(၃)ပါး

(၁)ဗဟုေနတၱာရ-နည္းညွြန္လမ္းျပ အျကီးအမႉးလုပ္လိုသူ ေပါမ်ားျခင္း။

(၂)သဗၺပ႑ဍိတမာနီ-မိမိကိုယ္ကို ပညာရွိဟု ဘဝင္ျမင့္သူ မ်ားျခင္း။

(၃)ဗဟုမဟိစၦာ-ရာထူး မက္ေမာသူ မ်ားျခင္း။
အဘိဉာဏ္ (၅)ပါး

(၁) ဣဒၶိဝိဓအဘိဉာဏ္ - တန္ခိုးအမ်ိုးမ်ိုး ဖန္ဆင္းနိုင္ေသာ ဉာဏ္။

(၂) ဒိဗၺေသာတအဘိဉာဏ္ - နတ္တို့ နားကဲ့သို့ ျကားနိုင္ေသာ ဉာဏ္။

(၃) ပရစိတၱဝိဇာနနအဘိဉာဏ္ - သူတစ္ပါးစိတ္ကို ပိုင္းျခား၍ သိ​နိုင္ေသာ ဉာဏ္။

(၄) ပုေဗနိဝါသအဘိဉာဏ္ - ​ေရွးေရွးေသာဘဝက ျဖစ္စဉ္ကို သိနိုင္ေသာ ဉာဏ္။

(၅) ဒိဗၺစကၡုအဘိဉာဏ္ - နတ္တို့၏ မ်က္စိကဲ့သို့ ျမင္နိုင္ေသာ ဉာဏ္။ (သဂၤ࿿ျိုဟ္)
အေမရိကန္ရွိ ကမၻာ့အရွည္ဆံုးတံတားတစ္ခု (ကမၻာ့အရွည္ဆံုးတံတားကိုလည္း ရႈ)

ကမၻာေပၚရွိ အရွည္ဆံုးတံတားမ်ားအနက္ အေမရိကန္ျပည္ ဆန္ဖရန္စစၥကို အုကၠလန္တံတားသည္ တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္ေျကးစား ေဘာအသင္း

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ေျကးစား​ေဘာလံုးအသင္းကို ၁၉၂ဝ ျပည့္နွစ္က စတင္ဖြဲ့စည္းခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္နွင့္ဂီတာ

အေမရိကန္ျပညည္ေထာင္စုတြင္ အေပ်ာ္တမ္းတူရိယာသမား သန္း ၄ဝ နီးပါးခန့္ရွိျပီး ၄င္းတို့အအနက္ ေလးပံုတစ္ပံု မွာ ဂီတာတီးျကသည္ဟုဆိုသည္။ ၁၉၆၅ ခုနွစ္က အေမရိကန္တစ္ျပည္လံုးတြင္ ဂီတာအလံုးေပါင္း တစ္သန္းခြဲေရာင္း ခ်ရသည္ဆိုသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္ေလေျကာင္း (Pan American)

ပင္(န္)အေမရိကန္ေလေျကာင္းသည္ ၁၉၂၉ ခုနွစ္တြင္ အဂၤႅန္နွင့္အိနၵိယသို့လည္းေကာင္း၊ ၁၉၃ဝ ျပည့္တြင္ နယ္သာ လန္မွ နယ္သာလန္အေရွ့အိနၵိယသို့လည္းေကာင္း၊ စတင္ပ်ံသန္းခဲ့ျပီး ၁၉၃၈ ခုနွစ္အေရာက္တြင္ ကမၻာ့တစ္ဝက္ခရီး သို့ ပ်ံသန္းေနျပီ ျဖစ္သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္ လူမႈဖူလံႈေရး

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ လူမႈဖူလံႈေရးဥပေဒကို ၁၉၃၅ ခုနွစ္က ျပ႒ဌာန္းခဲ့သည္။ ဥပေဒျပ႒ဌာန္းျခင္း၏ရည္ရြယ္ ခ်က္မွာ အလုပ္လက္မဲ့မ်ား၊ အသက္အရြယ္ အိုမင္းသူမ်ား၊ မွီခိုသူခေလးသူငယ္မ်ား၊ မ်က္မျမင္ဒုကၡိတမ်ားအတြက္ လိုအပ္သလို ကူညီေစာင့္ေရွာက္ရန္ ျဖစ္သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္လုပ္သား အနည္းဆံုးလုပ္ခ

အေမရိကန္ျပည္တြင္ ပထမဆံုးလုပ္သားမ်ား၏အနည္းဆံုးလုပ္ခဥပေဒ (Mininum Wage Law) ကို ၁၉၁၂ ခုနွစ္က ျပ႒ဌာန္းခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္နွင့္ေက်ာက္မီးေသြး

အေမရိကန္ျပည္သည္ ကမၻာေပၚရွိ ေက်ာက္မီးေသြးမ်ားအနက္ ၃၅ ရာခိုင္နႈန္း ထြက္ေလသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ- တြဲ-၇)
အေမရိကန္ေဒၚလာ

အေမရိကန္ျပည္​ေထာင္စုသည္ ေဒၚလာအသံုးျပုေသာ နိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္သည္။ ၄င္းေဒၚလာအျကြေမ်ားကို အေမရိကန္ ျပည္ ဖိလဒယ္လ္ဖီရာနွင့္ဒင္ဗီရွိဖက္ဒရယ္သြန္း ဒဂၤ࿿ါးစက္ရံုတြင္ ျပုလုပ္သည္။ ေဒၚလာျပားမ်ား ျပုလုပ္ပံုမွာ ပထမ (Alloy)ေခၚ ေရာစပ္သတၱု ျပုလုပ္သည္။ ၄င္းမွာ အထူျပုလုပ္ထား​သည့္သတၱု ျဖစ္သည္။ ထိုေနာက္ လွ်ပ္စစ္မီးဖိုျဖင့္ ၄င္းသတၱုကို က်ိုသည္။ ျပီးလွ်င္ ခပ္ပါးပါးအေခ်ာင္းကေလးမ်ား ျပုလုပ္သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ ၄င္းအေခ်ာင္းမ်ားကို ေဒၚလာျပားအထူအတိုင္းရွိေအာင္ အစရွည္မ်ား ျပုလုပ္သည္။ ျပုလုပ္ျပီးသား အစရွည္မ်ားကို (Punch Machine) ေဖာက္စက္သို့ပို့ကာ ပိုက္ဆံပံုစံ အျကမ္းထည္အျဖစ္ ျဖတ္ေတာက္သည္။ ထိုပိုက္ဆံပံုစံျကမ္းမ်ားကို အနားမ်ားထူရန္၊ ေရတြက္ရာ၌ လြယ္ကူေစရန္၊ အကိုင္အတြယ္ခံေစရန္ အေခ်ာသတ္ျပုလုပ္မြမ္းမံျပီး ပိုက္ဆံေပၚတြင္ တံဆိပ္ ရိုက္နွိပ္ ေလသည္။ ဤတြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ(အျကြေ)မ်ား ျဖစ္လာေပေတာ့သည္။
အေမရိကန္​ေဒၚလာပိုက္ဆံမ်ား

၁။ ၁ ေဒၚလာ

၂။ ၂ ေဒၚလာ

၃။ ၅ ေဒၚလာ

၄။ ​၁ဝ ေဒၚလာ

၅။ ၂ဝ ေဒၚလာ

၆။ ၅ဝ ေဒၚလာ

၇။ ၁ဝဝ ေဒၚလာ

၈။ ၅ဝဝ ေဒၚလာ

၉။ ၁ဝဝဝ ေဒၚလာ

၁ဝ။ ၅ဝဝဝ ေဒၚလာ

၁၁။ ၁ဝဝဝဝ ေဒၚလာ

၁၂။ ၁ဝဝဝဝဝ ေဒၚလာ

၄င္းတို့မွာ တစ္ခ်ပ္တည္းနွင့္ေဖာ္ျပပါ တန္ဖိုးရွိေဒၚလာစကၠူမ်ား ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ စကၠူ ေဒၚလာမ်ားကို တစ္ေဒၚလာမွေဒၚလာတစ္သိန္းတန္အထိ ထုတ္ေဝေလသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္ဆင့္ေဒၚလာ

အေမရိကန္ျပည္တြင္ ယခုလက္ရွိ သံုးစြဲေနေသာ [Cents]ေဒၚလာမ်ားကို ၁၈၅၆ ခုနွစ္က ပထမဆံုး သြန္းလုပ္ခဲ့သည္။ ၄င္းဆင့္ျပားေပၚတြင္ လင္းယုန္တစ္ေကာင္ ပ်ံသန္းေနပံုကို တံဆိပ္အျဖစ္ ခပ္နွိပ္ထားျပီး အေရာင္မွာ သတၱုအျဖူ ေရာင္ ျဖစ္သည္။
အေမရိကန္မွ တိုင္းျခားသို့ ေငြပို့လိုလွ်င္

အေမရိကန္မွ တိုင္းျခားသို့ ေငြပို့လိုပါမူ စာတိုက္သို့ သြား၍ စာတိုက္တြင္ (International Money Order)အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ ေငြပို့လွြာကို ေတာင္းခံ၍ ပို့နိုင္သည္။ စာတိုက္မွပို့မည့္ တိုင္းျပည္မွေငြသည္ အေမရိကန္ေဒၚလာေငြအရ မည္မွ် တန္ဖိုးရွိသည္ကို ရွင္းျပသည္။ သို့မွသာ မပို့လိုလွ်င္ အေမရိကန္[Express]မွ ပို့နိုင္ေပသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ- ၇)
အေမရိကန္သမၼတ ကေနဒီ

ဂြ်န္ဖစ္(ဇ္)ဂ်ရဲလ္(ဒ)ကေနနဒီသည္ အေမရိကန္ျပည္၏ ၁၅ ျကိမ္ေျမာက္ သမၼတ ျဖစ္သည္။ တကၠဆပ္ျပည္နယ္အုပ္ ခ်ုပ္ေရးမႉး အိုကြန္နယ္လီနွင့္အတူ ဒါးလက္(စ္)ျမို့တြင္း လွည့္လည္သြားလာေနစဉ္ လုပ္ျကံခံရသည္။ ေသနတ္အပစ္ ခံရျပီး တစ္နာရီခြဲခန့္အျကာ ၄င္းျပည္နယ္ ပါကရင္ေဆးရံုတြင္ ကြယ္လြန္သည္။ ကြယ္လြန္ေသာေန့မွာ ၁၉၆၃ ခု၊ နိုဝင္ ဘာလ ၂၂ ရက္ေန့ ျဖစ္၍ ဖခင္မွာ ဂ်ိုးဇက္ပီကေနဒီ ျဖစ္သည္။ ၁၉၁၇ ခု၊ ေမလ ၂၉ ရက္ေန့ ေဘာ္စကုန္ျမို့အနီးတြင္ ဖြားျမင္သည္။ သားခ်င္း ၉ ဦးအနက္ ဒုတိယသား ျဖစ္၍ နိုင္ငံေရးပညာကို အထူးလိုက္စားခဲ့သည္။ ၁၉၄၁ ခုက ေရ တပ္တြင္ အရာရွိငယ္အျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ ၁၉၄၃ ခုနွစ္တြင္ ၄င္းအုပ္ခ်ုပ္ေသာ ပီတီ ၁ဝ၉ သဘၤ࿿ောသည္ ပစိဖိတ္ အတြင္း ဂ်ပန္ဖ်က္သဘၤ࿿ောေျကာင့္ ထက္ပိုင္းျပတ္ခဲ့ေသာ္လည္း အသက္မေသခဲ့ေပ။ သတင္းေထာက္လည္း လုပ္ခဲ့ ဖူးသည္။ စစ္ပြဲတစ္ခုတြင္ က်ဆံုးခဲ့ေသာ ၄င္း၏အစ္ကို ဂ်ိုးဇက္ေျကာင့္ ကေနဒီသည္ နိုင္ငံေရးနယ္ထဲသို့ ေျခစံုပစ္ဝင္ခဲ့ သည္။ မက္ဆာခ်ူးဆက္နယ္၏ ၁၁ ျကိမ္ေျမာက္ ေအာက္လွြတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ အေရြးခံရသည္။ ထိုစဉ္က အ သက္ ၂၉ နွစ္သာ ရွိေသး၏။ ၄င္းေရးေသာ(ေခါင္းေဆာင္နွင့္သတၱိစာအုပ္မွာ) ၁၉၅၆ ခုနွစ္တြင္ အေကာင္းဆံုးအထု ပၸတၱိစာအုပ္အျဖစ္ ပူလစ္ဇာဆု ရရွိခဲ့သည္။ ၄င္းနွစ္တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီမွ ဒု-သမၼတေလာင္း ေရြးရာ ရံႈးခဲ့သည္။ ၁၉၆၁ ခု၊ ဇန္နဝါရီ ၂ဝ ရက္တြင္ အေမရိကန္ျပည္၏သမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္ျခင္း ခံရသည္။ (ဗဟုသုတ ဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၁)
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏အေကာင္းဆံုး သတင္းစာမ်ား

(၁)နယူးေယာက္တိုင္းမ္

(၂)ခရစ္ယာန္သိပၸံေမာ္နီတာ

(၃)ေဝါ(လ္)စထရစ္ဂ်ာနယ္

(၄)စိန့္လူဝစ္(စ္)ပို့(စ္)ဒက္စပက္(ခ်္)

(၅)မီး(လ္)ေဝါ့စကီးဂ်ာနယ္ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အေမရိကန္အေစာဆံုး ဒဂၤ࿿ါးရံု

၁၉၅၂ ခုနွစ္၊ ေမလ ၂၇ ရက္ေန့တြင္ အေမရိကန္ျပည္၌ အေစာဆံုး ဒဂၤ࿿ါးစက္ရံုကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ ယာရီ-တြဲ-၇)
အေမရိကန္၏အဆိပ္မိုး

၁၉၆၃ ခုနွစ္၊ ေဖေဖၚဝါရီလ ၂ဝ ရက္ေန့အထိ ေတာင္ဗီယက္နမ္တြင္ အေမရိကန္တို့က ေလယာဉ္ပ်ံျဖင့္ အဆိပ္ရည္ မ်ား ပက္ဖ်န္းခ်မႈေျကာင့္ ဘင္ထရီနွင့္မိုင္သိုနယ္မ်ားတြင္ လူေပါင္း (၅ဝဝဝ)ေက်ာ္မွာ အဆိပ္ရည္ဒဏ္ကို ခံစားခဲ့ရ ေလသည္။ ထိုအဆိပ္သင့္သူမ်ားအနက္ ဘင္ထရီနယ္ သြံဒီယမ္ေက်းရြာတစ္ရြာထဲပင္လွ်င္ လူေပါင္း(၁၇ဝဝ) ရွိေနျပီး အမ်ားဆံုး ခံရသူမ်ားမွာ ကေလးသူငယ္မ်ား ျဖစ္ျကသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အျမင့္ေပ (၃ဝဝဝဝ)၌ေနလွ်င္

အျမင့္ေပ (၃ဝဝဝဝ)၌ေနသူ တစ္ေယာက္သည္ ေလရႉေသာကိရိယာမပါလွ်င္ (၂)မိနစ္ခြဲတြင္ သတိလစ္ျပီး (၁၅)မိနစ္ တြင္ ေသမည္ျဖစ္သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အမ်ိုးသမီးဆရာဝန္

ဆိုဗီယက္တြင္ ရွိသည့္ဆရာဝန္မ်ားအနက္ ၇ဝ-ရာခိုင္နႈန္းမွာ အမ်ိုးသမီးမ်ား ျဖစ္ျကသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ- ၇)
အမ်ိုးသမီးလက္ေဝွ့

၁၉၅၂ ခုနွစ္က လန္ဒန္တြင္ (ဘာဘရာ)ဆိုသူ အမ်ိုးသမီးလက္ေဝွ့သမား ေပၚခဲ့၏။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အမ်ိုးသားစာျကည့္တိုက္

ျမန္မာနိုင္ငံကို နယ္ခ်ဲ့အဂၤႅိပ္မ်ား သိမ္းပိုက္ျပီးေနာက္ ပထမဆံုး ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ စာျကည့္တိုက္မွာ ၁၈၈၃ ခုနွစ္တြင္ ဆာခ်ားလ္စ္ဘားနဒ္ဆိုသူ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ဘားနဒ္ပိဋကတ္တိုက္ျကီးပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုစာျကည့္ တိုက္ျကီးသို့ တရားဝန္ျကီးဂ်ာဒါးနွင့္ပါဠိပါေမာကၡခ်ီလဒါဆိုသူတို့က အဖိုးတန္စာအုပ္ မ်ားစြာ လႉဒါန္းခဲ့ျပီး ျမန္မာ လူမ်ိုးထဲမွ ရန္ကုန္ျမို့ရွိ ဦးမွ်င္နွင့္ဦးျမို့ဆိုသူတို့က ေငြက်ပ္ တစ္ေသာင္းတန္ ေပမူ ပုရပိုက္မူမ်ား လႉဒါန္းခဲ့ေျကာင္း ​ေတြ့ရွိရသည္။ ထိုစာျကည့္တိုက္ကို ပထမ အစိုးရပညာေရးဆင္ဒီကိတ္အဖြဲ့မွ အုပ္ခ်ုပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၂၃ ခုနွစ္ကစျပီး စာ ျကည့္တိုက္အုပ္ခ်ုပ္ေရးအအဖြဲ့ ဖြဲ့စည္း၍ အုပ္ခ်ုပ္ေစကာ အစိုးရက အေထာက္အပံ့ေပးသည္။ ထိုေနာက္ ရန္ကုန္ျမူနီ စီပယ္အဖြဲ့က ေထာက္ပံ့ခဲ့သည္။

၁၉၁​ဝ ခုနွစ္ေလာက္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ စာျကည့္တိုက္လုပ္ငန္း တြင္က်ယ္စ ျပုလာသည္။ ၁၉၂၅ ခုနွစ္တြင္ မစၥတာ ဖာနီဗယ္ဆိုသူက ဦးေဆာင္၍ စာျကည့္တိုက္ ျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ေဟာေျပာျခင္း၊ ျမန္မာနိုင္ငံပညာျပန့္ပြားေရး အသင္းက အားေပးျခင္းတို့ေျကာင့္ စာျကည့္တိုက္လုပ္ငန္းမ်ား ပိုမိုေအာင္ျမင္လာခဲ့သည္။

၁၉၂၅ ခုနွစ္မွ ၁၉၃၃ ခုနွစ္အထိ အစိုးရက စာျကည့္တိုက္မ်ားအတြက္ နွစ္စဉ္ ေငြက်ပ္ တစ္ေသာင္းမွ် ေထာက္ပံ့ခဲ့ သည္။ ၁၉၃၆ ခုနွစ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံအရပ္ရပ္၌ စာျကည့္တိုက္ေပါင္း ၁၈၆ ခု ရွိခဲ့ျပီး ၁၄၆ ခုမွာ အစိုးရ ေထာက္ပံ့ေငြ ရ ရွိခဲ့သည္။

၁၉၆၅ ခုနွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၄ ရက္ေန့က ရန္ကုန္ျမို့ ျမူရံုးအေဆာက္အဦအတြင္း ဖြင့္လွစ္လိုက္ေသာ အမ်ိုးသားစာ ျကည့္တိုက္တြင္ ပံုနွိပ္စာေပါင္း ေလးေသာင္းခန့္၊ လက္ေရးစာမူေပါင္း ေလးေထာင္ေက်ာ္၊ သတင္းစာေလး​ေသာင္း တစ္ေထာင္၊ မဂၢဇင္းဂ်ာနယ္ တစ္ေသာင္းခုနစ္ေထာင္နီးပါး ရွိသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၁)
အမ်ိုးသားစာျကည့္တိုက္

၄င္းစာျကည့္တိုက္သည္ ဘားနဒ္စာျကည့္တိုက္မွ ေပါက္ဖြားခဲ့သည္။ ၁၈၈၃ ခု၊ ေဖေဖၚဝါရီလ ၁၂ ရက္ေန့က ေအာက္ ျမန္မာနိုင္ငံမင္းျကီး ဆာခ်ားအက္ဒြပ္ဘားနဒ္သည္ မိမိပိုင္စာအုပ္မ်ားနွင့္(ယခုဗဟိုတန္းျမင့္ေက်ာင္း)ေနရာတြင္ စာ ျကည့္တိုက္ကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ ၄င္းစာျကည့္တိုက္သို့ ဦးဆံုးအဖိုးတန္စာအုပ္စာတမ္းမ်ား လႉဒါန္းသူမ်ားမွာ တရား ဝန္ျကီးဆာဂြ်န္ဂ်ားဒင္း ပါဠိပါေမာကၡခ်ိလဒါ၊ ဦးဖိုးမွ်င္နွင့္ဦးျမို့တို့ ျဖစ္သည္။ ဦးဖိုးမွ်င္နွင့္ဦးျမို့တို့က တစ္ေသာင္း တန္ ေပမူ ပုရပိုက္မ်ားကို ေရစက္ခ်၍ လႉဒါန္းခဲ့သည္။ ၁၉၂ဝ ခုက ကင္းဝန္မင္းျကီးပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို ၁၅ဝဝဝ က်ပ္ေပး၍လည္းေကာင္း၊ ၁၉၂၄ ခုနွစ္တြင္ ပုဂံဝန္ေထာက္ဦးတင္၏ပိဋကတ္တိုက္ကို ေငြ ၅ဝဝဝ က်ပ္ေပး၍လည္း ေကာင္း၊ ဝယ္ယူျပီး စာျကည့္တိုက္ကို တိုးခ်ဲ့ခဲ့သည္။

၁၉၄ဝ ခုတြင္ စာျကည့္တိုက္၌ စာအုပ္စာတမ္းေပါင္း နွစ္ေသာင္းနီးပါး စုေဆာင္းခဲ့ျပီး ၁၉၄၂ ခုတြင္ ပံုနွိပ္စာေပါင္း နွစ္ ေသာင္းသံုးရာ့ငါးအုပ္နွင့္ေပမူ ပုရပိုက္ေပါင္း ၇၅ဝဝ ခန့္ စုေဆာင္းမိသည္။ စာျကည့္တိုက္ကို အစိုးရပညာေရးဆင္ဒီ ကိတ္က အုပ္ခ်ုပ္ခဲ့ျပီး အစိုးရနွင့္ျမူအဖြဲ့က နွစ္စဉ္ေထာက္ပံ့ေျကးမ်ား ေပးခဲ့သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ျကီး ျဖစ္ပြား ခ်ိန္တြင္ စာျကည့္တိုက္မွာ စစ္ဒဏ္ေျကာင့္ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား ဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္။ စစ္ျပီးေနာက္ ၁၉၄၈ ခု၊ ဩဂုတ္လ ၁ ရက္ေန့တြင္ ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၂ ခုတြင္ စာျကည့္တိုက္ကို အစိုးရသို့ ေပးအပ္ျပီး အေဆာက္အဦကို ဂ်ူဗ လီေဟာသို့ ေျပာင္းခဲ့သည္။ ၄င္းနွစ္ ဇြန္လတြင္ ယဉ္ေက်းမႈဌာနက အမ်ိုးသားစာျကည့္တိုက္ဟု အမည္ေပး၍ ဖြင့္လွစ္ ခဲ့သည္။ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရ တက္လာျပီးေနာက္ စာျကည့္တိုက္ကို ပန္းဆိုးတန္းရွိ တိုက္အမွတ္ ၁၆၆ သို့ ေျပာင္းေရွြ့ ခဲ့ျပီး ၂ နွစ္အျကာတြင္ ၁၉၆၅ ခုနွစ္ ဦးပိုင္း၌ ျမို့ေတာ္ခန္းမ တတိယထပ္တြင္ ျပန္လည္မြမ္းမံ ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ (ဗဟု သုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၁)
အမ်ိုးသားစာေပဆု (၁၉၆၈)

၁၉၆၈ ခုနွစ္၊ အမ်ိုးသား စာေပဆုမ်ားကို ဆုေလးဆုစီ ၁ဝ မ်ိုး၊ ဆုေပါင္း ၄ဝ ခ်ီးျမွင့္ရန္ သတ္မွတ္ခဲ့ေသာ္လည္း ၂၇ ဆု သာလွ်င္ ခ်ီးျမွင့္နိုင္ခဲ့သည္။ ျပိုင္ပြဲဝင္ စာအုပ္နွင့္စာမူေပါင္း ၃၇၃ ခုသာလွ်င္ ရွိသည္။ ဆုရ ၂၇ ဆုအနက္ ၁၂ ဆုမွာ လက္ေရးမူမ်ား ျဖစ္သည္။ ဝတၳုရွည္အတြက္ ၄၄၊ ျပဇာတ္ ၆၊ စာပေဒသာ ၃၃၊ ဘာသာျပန္ ၁၇၊ ကေလးစာေပ ၅၃၊ အနုပညာနွင့္ယဉ္ေက်းမႈ ၁၁၊ နိုင္ငံေရး ၈၊ သုတပေဒသာ ၄၆၊ ဝတၳုတိုေပါင္းခ်ုပ္ ၄၄၊ ကဗ်ာဆု အတြက္ ၁၁၁ ပါဝင္ ယွဉ္ျပိုင္ျကသည္။

၁၉၆၈ ခုနွစ္၊ အမ်ိုးသားစာေပဆုရ စာအုပ္၊ စာမူမ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္သည္။

ဝတၳုရွည္

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁၅ဝဝိ၊ ေမာင္သိခၤ࿿ ေရး။ လမင္းတရာ(စာမူ)။

တတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ နာဂေတာင္တန္းေမာင္ျကည္ဇင္ေရး ေအာင္ပြဲျခိမ့္ျခိမ့္ ရင္သိမ့္သိမ့္။ (စာအုပ္)

စတုတၳဆု။ ေငြ ၅ဝဝိ၊ သိန္းေဖျမင့္ေရး သီတာျပံုး(စာအုပ္)။

ဝတၳုတိုေပါင္းခ်ုပ္

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ ရန္ေအာင္ေရး ျကံုေလ ဘံုေဘြ(စာအုပ္)။

တတိယဆု။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ ခ်စ္စံေရး တညနွင့္တသက္(စာအုပ္)။

စတုတၳဆု။ ေငြ ၅ဝဝိ၊ ျမင့္ရည္​(တမာေျမ)ေရး အစီခံ(စာမူ)။

ကဗ်ာဆု

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ ေျမလတ္ေက်ာ္စိန္ေရး အတၱဆိုင္ရာဘဝကဗ်ာမ်ား။ (စာမူ)

တတိယဆု။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ ပုသိမ္ေမာင္စိမ္းသူေရး ျပည္သူ့အားမာန္ မိုးယံသို့ခ်ီ (စာမူ)

စတုတၳဆု။ ေငြ ၅ဝဝိ၊ ေမာင္မြန္နြယ္(ေရွြ​​ဝယ္ေရး ပန္းေပါင္းေဝဆာကဗ်ာမ်ား) (စာမူ)

ပေဒသာဆု

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ လင္းယုန္သစ္လြင္ေရး ယိုးဒယားျမန္မာမီးရထားလမ္း ကိုယ္ေတြ့ေခြ်းတပ္ မွတ္တမ္း(စာအုပ္)

တတိယဆု။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ တကၠသိုလ္ဝင္းမြန္ေရး ေခတ္သစ္ကဗ်ာမိတ္ဖြဲ့ (စာအုပ္)။

စတုတၳဆု။ ေငြ ၅ဝဝိ၊ ရန္ေအာင္ေရး ရန္ေအာင့္စာ ရန္ေအာင့္ဘဝ (စာအုပ္)။

ဘာသာျပန္ဆု

ပထမဆု။ ေငြ ၁၅ဝဝိ၊ ေမာင္ဆုရွင္ျပန္ ပင္လယ္ျပာနွင့္တံငါအို (စာမူ)။ The old man and the sea. Ernest Hemming way.

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ ျမသိန္း(တပ္မေတာ္ပညာေရး)၏ နံနက္ခင္းကို စိုးမိုးသူ (စာမူ)။ Command the morning Pearl. S.Buck

တတိယဆု။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ ေအာင္ခန့္ျပန္ ရဲေသြးနီနီ (စာအုပ္)။

စတုတၳဆု။ ေငြ ၅ဝဝိ၊ ဆန္းလြင္ျပန္ ဖဲသမား (စာအုပ္)။

ကေလးစာေပဆု

ဒုတိယဆု​။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ တကၠသိုလ္ျကည္မာေရး အသိအလိမၼာကဗ်ာမ်ား (စာမူ)

တတိယဆုေငြ။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ ေမာင္သက္ျကူေရး ေရွြေသြးမ်က္ရႈ စာယဉ္စု (စာမူ)

စတုတၳဆု။ ေငြ ၅ဝဝိ၊ သူရေဇာ္ေရး ေရာင္နီဦး ကဗ်ာမ်ား (စာမူ)

ျမန္မာ့ယဉ္ေက်းမႈနွင့္အနုပညာဆု

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ ဦးေအာင္သန္းထြန္းေရး ျမန္မာမင္းမ်ား တရားစီရင္ေရး(စာအုပ္)။

တတိယဆု။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ သေျပညို ေမာင္ကိုဦးေရး ျမန္မာ့ေရွြဆိုင္း (စာမူ)

စတုတၳဆု။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ ထားဝယ္ေက်ာ္မင္းေရး ထားဝယ္ယဉ္ေက်းမႈ အျမုေတ(စာမူ)။

နိုင္ငံေရးဆိုင္ရာစာေပဆု

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ သခင္လြင္ေရး ျမန္မာနိုင္ငံအလုပ္သမားလႈပ္ရွားမႈသမိုင္း (စာအုပ္)။ႆ

သုတပေဒသာဆု

ပထမဆု။ ေငြ ၁၅ဝ​ဝိ၊ ဦးေအာင္သန္းထြန္း ေခတ္ေလးေခတ္ျမန္မာ့တရားဥပေဒ(စာအုပ္)။

ဒုတိယဆု။ ေငြ ၁ဝဝဝိ၊ စဝ္ထြန္းမွတ္ဝင္းေရး သုေတသနျပုစုနည္းအမ်ိုးမ်ိုး (စာမူ)။

တတိယဆု။ ေငြ ၇၅ဝိ၊ ဦးမိုးေရး ျမန္မာ့စဉ္လာ နကၡတ္တာရာ အျမင္ျကည့္သင္ခန္းစာနွင့္ေနပတ္ျကနၱိဇယားခ်ုပ္ (စာ မူ)။

စတုတၳဆု။ ေငြ ၅ဝဝိ၊ ေမာင္စင္ျကယ္ေရး အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ(စာအုပ္)။

ေသြးေသာက္မဂၢဇင္း၊ ၁၉၆၉ ခု၊ ဒီဇင္ဘာ၊ မွတ္ ၂၈၇၊ နွာ ၈။
အမ်ိုးသားစာေပညီလာခံျကီး

၁၉၆၂ ခုနွစ္၊ နိုဝင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန့မွ ၂၁ ရက္ေန့ထိ ကမၻာေအးကုန္းေျမ၌ က်င္းပခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ- ၂)
အမ်ိုးသားေန့

အမ်ိုးသားေန့ကို ၁၉၂၁ ခုနွစ္မွစ၍ က်င္းပခဲ့၏။ အမ်ိုးသားေန့အျဖစ္ ေပၚလာျခင္းမွာ ရန္ကုန္ေကာလိပ္မွ ယူနီဗာစီ တီဥ​ပေဒကို မျကိုက္၍ ကန့္ကြက္ရံႈ့ခ်ရာမွ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၈၂ ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆုတ္ ၁ဝ ရက္ေန့တြင္ ေက်ာင္းသားမ်ား သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ျကသည္။ ထိုေန့ကို ဂ်ီစီဘီေအအသင္းက အမ်ိုးသားေန့အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၂ဝ ခုတြင္ အမ်ိုးသားေက်ာင္းေပါင္း ၉ဝ ေက်ာ္ ေက်ာင္းသားေပါင္း ၁၇ဝဝဝ ရွိခဲ့သည္။ ဗဟန္းရွိ ေရွြက်င္တိုက္တြင္ အမ်ိုးသားေကာလိပ္ ဖြင့္ခဲ့ရာ သခင္ကိုယ္ေတာ္မွိုင္းက ရာဇဝင္နွင့္ျမန္မာစာကထိက လုပ္ခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာ ရီ-တြဲ-၁)
အမ်ိုးသားေန့ ျဖစ္ေပၚလာရပံု

၁၂၈၂ ခုနွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ (၁)ရက္ေန့တြင္ ျမန္မာတစ္နိုင္ငံလံုးရွိ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ပညာေရးေတာ္ လွန္မႈ သပိတ္ျကီး ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ထိုစဉ္က ျဗိတိသွ်ဘုရင္ခံမွာ (ဆာရယ္ဂ်ီနယ္ ကရက္ေဒါက္ ျဖစ္ျပီး ပညာမင္း ျကီးမွာ ဆာမတ္​ဟန္ထား)တို့ ျဖစ္၏။ ထိုစဉ္က ယူနီဗာစီတီအက္ဥပေဒအခ်ို့မွာ ေက်ာင္းသားဦးေရကို ကန့္သတ္ ထားျခင္း။ ေက်ာင္းအိပ္ ေက်ာင္းစား ျဖစ္ရမည္ဟုဆိုထားျခင္း။ တကၠသိုလ္ဝင္ခြင့္ရသူမ်ားမွာ အဂၤႅိပ္စာ ထူးခြ်န္ရ မည္၊ တကၠသိုလ္သို့ ေရာက္စ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ အဂၤႅိပ္စာကို တစ္နွစ္သင္ျကားရဦးမည္။ တကၠသိုလ္စာေမးပြဲ တြင္ နႈတ္ေမးခြန္းကိုလည္း ထားရဦးမည္။ ရိုးရိုးဘီေအ ဘီအက္စီရျပီးသူမ်ားသည္ မဟာဝိဇၨာ၊ မဟာသိပၸံဘြဲ့မ်ားတြင္ သင္ျကားခြင့္မရျခင္း စေသာ ခ်ုပ္ခ်ယ္မႈမ်ားေျကာင့္ ပညာေရးေတာ္လွန္မႈသပိတ္ျကီး ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ထိုေန့အား အမ်ိုးသားေန့အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ျက၏။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အျမင္မွန္ေစမည္ (ဆို-ကိုသန္းလွိုင္)
(ခ်စ္ေဇာေတြ ေဝျဖာကာစည္ နန္းထက္ဆီ လွမ္းတက္မည္ မွန္းခ်က္ညီ ရွြင္လန္းေစဘို့အတည္ ေမတၱာ ေစတနာ ေဝသည္ ပန္းပြင့္ပမာ လန္းဝင့္ကာ ဆန္းတင့္စရာ ျကည္နူးေစဘို့ရည္...)၂။

ဤကမၻာေျမမဟီ လူသူအခ်င္းခ်င္း မညီ မာန္ဟုန္ျငိုးဖြဲ့ျပီ ျကင္နာျခင္း ကင္းသည္ အျမင္မွန္ေစမည္ ျကင္နာျခင္း တရားသို့ညီ အစဉ္သာ မမွားဘို့ရည္ ေမွ်ာ္ရည္မွန္းဆသည္...။

လူတိုင္းပင္ ျကင္ျကင္နာနာ ေဘးမသန္းစရာ ေအးခ်မ္းစြာ ေတးဆန္းပမာ သီက်ူးပါလို့အတည္ နိဗၺာန္ေခမာေသာင္ ဆီ အျမဲမပ်က္သည္ တြဲလ်က္ညီ နွြဲယွက္မည္ ဆုထူးပန္သို့ညီ...။

ဤကမၻာေျမမဟီ...ဆုထူးပန္သို့ညီ။
အမိုက္အေမွာင္အဂၤ࿿ါ(၄)ပါး

(၁)လကြယ္ေန့။

(၂)သန္းေခါင္ယာမ္။

(၃)မိုးေမွာင္က်။

(၄)ေတာအုပ္အတြင္း။
အရဟံဂုဏ္ေတာ္

ဘုရားရွင္၏ဂုဏ္ေတာ္(၉)ပါးအနက္မွ အရဟံဂုဏ္ေတာ္ မည္ရျခင္းမ်ား၊ ဘုရားရွင္သည္...

(၁)အခါခပ္သိမ္း ကိေလသာ၌ ျမူမွ်မထင္မျငိ ကင္းေဝးေတာ္မူ၏။

(၂)ကိေလသာ ဟူဟူသမွ်တို့ကို အရဟတၱမဂ္ျဖင့္ သတ္ျငိမ္းေတာ္မူသည္။

(၃)သံသရာတြင္ အဖန္တလဲလဲ လည္ေစမည့္အဝိဇၨာ အစရွိေသာ သံသရာစက္၏အတားအဆီး မွန္သမွ်ကို ဖ်က္ဆီး ပယ္ေဖ်ာက္ ေတာ္မူသည္။

(၄)သကၤၷ္း အစရွိေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ခံယူေတာ္မူထိုက္သည္။

(၅)ပုထုဇဉ္လူသားတို့အတြက္ ဆိတ္ကြယ္ရာသည္ မေကာင္းမႈကို ျဖစ္ေစ၏။ ဘုရားရွင္အတြက္ ထိုသို့ မျဖစ္။ ထို့ေျကာင့္ အရဟံဂုဏ္ ​ေတာ္နွင့္ျပည့္စံုသည္ မည္၏။
အရဟံဂုဏ္ေတာ္ (၅)ခ်က္

(၁) အာရကတၱာ - ကိေလသာတို့မွ ေဝးေတာ္မူေသာေျကာင့္ အရဟ မည္၏။

(၂) ပစၥယာဒီနံ အရဟတၱာပိ - လူသံုးပါးတို့၏ ပစၥည္းေလးပါး စေသာ ပူေဇာ္အထူးကို ခံထိုက္သည္၏အျဖစ္ေျကာင့္ အရဟ မည္၏။

(၃) နတၳိ ရေဟာ ဧတႆာတိ - ဆိတ္ကြယ္ရာ အရပ္၌ မေကာင္းမႈ ျပုျခင္းသည္ မရွိေသာေျကာင့္ အရဟ မည္၏။

(၄) အရီနံ ဟတတၱာပိ - ကိေလသာတည္း ဟူေသာ ရန္သူကို သတ္အပ္သည္၏ အျဖစ္ေျကာင့္ အရဟ မည္၏။

(၅) အရာနံ ဟတတၱာပိ - သံသရာစက္တို့၏ အကန့္တို့ကို ဖ်က္ဆီးအပ္သည္၏ အျဖစ္ေျကာင့္ အရဟ မည္၏။

အရာရွိအုပ္ခ်ုပ္ေရး

၁၈၉၇ ခု၊ ဧျပီလ (၉)ရက္၊ ေသာျကာေန့။ အိနၵိယျပည္ရွိ ဘုရင္ခံခ်ုပ္က ျမန္မာျပည္အား ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ ျပန္တမ္းတစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ျပီးလွ်င္ လက္ရွိအုပ္ခ်ုပ္လ်က္ရွိ​ေသာ ျမန္မာျပည္မွ မင္းျကီးကိုလည္း လက္ေထာက္ဘုရင္ခံဟု ေခၚေဝၚသံုးစြဲေစျကရ မည္ျဖစ္ ေျကာင္း ထုတ္ျပန္ေက်ညာလိုက္ေလသည္။

၁၈၉၇ ခု၊ ေမလ (၁)ရက္ေန့မွ ျမန္မာျပည္သည္ အိနၵိျပည္ရွိ ဘုရင္ခံခ်ုပ္၏လက္ေအာက္၌ လက္ေထာက္ဘုရင္ခံ တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ုပ္​  ေသာ ျမန္မာျပည္နယ္ဟူေသာ ျပည္နယ္တစ္နယ္ ျဖစ္လာကာ အုပ္ခ်ုပ္ေရးအေျခအေနမွာ တစ္မ်ိုးတစ္မည္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ရေလ သည္။ အဂၤႅိပ္နယ္ခ်ဲ့တို့က ျမန္မာနိုင္ငံကို နွိမ့္ခ်ေသာ အေခၚအေဝၚကို သံုးလ်က္ အိနၵိယနိုင္ငံ ျမန္မာျပည္နယ္ဟု သတ္မွတ္​လ်က္ အိနၵိယဘုရင္ခံခ်ုပ္၏လက္ေအာက္ခံ လက္ေထာက္ဘုရင္ခံက တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ုပ္ေစခဲ့ေလသည္။

ထိုေနာက္ ျမန္မာျပည္နယ္ကို အုပ္ခ်ုပ္ရသည့္လက္ေထာက္ဘုရင္ခံအတြက္ အကူအညီေပးနိုင္ရန္ အတိုင္ပင္ခံ အျကံေပးအဖြဲ့ဝင္ (၉) ဦး ပါဝင္သည့္အဖြဲ့တစ္ဖြဲ့ကို ထားရွိရေပသည္။ သို့ရာတြင္ ထိုအဖြဲ့အား ျမန္မာတို့ စိတ္ဝင္စားျကဟန္ မတူေပ။ စိတ္ဝင္စားနိုင္ ေလာက္ေသာ အေျကာင္းအရာတို့သည္လည္း မရွိေခ်။ မိမိနိုင္ငံအား ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္းခံေနရေသာ အခ်ိန္တြင္ အဂၤႅိပ္နယ္ခ်ဲ့တို့ ေပးေသာ အခြင့္အေရးကို မည္သူက လွိုက္လွဲစြာ ျကိုဆိုပါမည္နည္း။ (ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရးအဘိဓာန္-ဦးျမင့္ေဝ)
အရိယသာဝက (၃)မ်ိုး

(၁)အဂၢသာဝက-ျမတ္ေသာ ရဟနၱာ၊ ရွင္သာရိပုတၱရာနွင့္ရွင္ေမာဂၢလာန္။

(၂)မဟာသာဝက-မဟာကႆပ စေသာ အသီတိ မဟာသာဝက(၈ဝ)။

(၃)ပကတိသာဝက-သာမန္ရဟနၱာမ်ား။
အရိယသစၥာတရား (၄)ပါး

(၁)ဒုကၡသစၥာ - ဆင္းရဲျခင္းအမွန္။ (ရုပ္ နာမ္ ခနၶာ)

(၂)သမုဒယသစၥာ - တြယ္တာတပ္မက္ျခင္းအမွန္။ (ကာမ ကိေလသာ)

(၃)နိေရာဓသစၥာ - ဒုကၡျငိမ္းရာအမွန္။ (နိဗၺာန္)

(၄)မဂၢသစၥာ - နိဗၺာန္ေရာက္ရန္ က်င့္လမ္းအမွန္။ (မဂၢင္ရွစ္ပါး)
အရိယသာဝက (၃)မ်ိုး

(၁) အဂၢသာဝက - ျမတ္ေသာ ရဟနၱာ။ ရွင္သာရိပုတၱရာနွင့္ရွင္ေမာဂၢလာန္။

(၂) မဟာသာဝက -  မဟာကႆပ စေသာ အသီတိ မဟာသာဝက (၈ဝ)။

(၃) ပကတိသာဝက - သာမန္ ရဟနၱာမ်ား။
အရိယသစၥာတရား (၄)မ်ိုး

(၁) ဒုကၡသစၥာ - ဆင္းရဲျခင္း အမွန္။ (ရုပ္ နာမ္ ခနၶာ)

(၂) သမုဒယသစၥာ - တြယ္တာ တပ္မက္ျခင္း အမွန္။ (ကာမကိေလသာ)

(၃) နိေရာဓသစၥာ - ဒုကၡျငိမ္းရာ အမွန္။ (နိဗၺာန္)

(၄) မဂၢသစၥာ - နိဗၺာန္ ေရာက္ရန္ က်င့္လမ္း အမွန္။ (မဂၢင္ရွစ္ပါး)
အရူပျဗဟၼာ(၄)ဘံု

(၁)အာကာသာနဉၥာယတန - ရုပ္မရွိေသာ ျဗဟၼာဘံု။ (ေကာင္းကင္ပညတ္)

(၂)ဝိညာဏဉၥာယတန - ရုပ္မရွိေသာ ျဗဟၼာဘံု။

(၃)အာကိဉၥညာယတန - ရုပ္မရွိေသာ ျဗဟၼာဘံု။

(၄)ေနဝသညာနာသညာယတန - ရုပ္မရွိေသာ ျဗဟၼာဘံု။
အေရွ့ဂ်ာမဏီ(ဂ်ီဒီအာ)အားကစားတကၠသိုလ္

လိုက္ပဇစ္ျမို့တြင္ ရွိျပီး လူတစ္သိန္းခန့္ ဆန့္သည္။ ၁၉၅ဝ ခုနွစ္က စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျပီး ဂီနီ၊ ဂါနာ၊ ေမာ္ရိုကို၊ အင္ဒိုနီး ရွား၊ အီဂ်စ္၊ က်ူးဘား၊ ျမန္မာ စေသာ တိုင္းျပည္မ်ားမွ ေက်ာင္းသားမ်ားကို လက္ခံသင္ျကားေပးေနသည္။ ေက်ာင္း သားတစ္ဦးလွ်င္ ေထာက္ပံ့ေျကး မတ္ ၈ဝ ရရွိျပီး ထမင္းလခ မတ္ ၆ဝ ေပးရ၏။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အေရွ့ေတာင္အာရွစီးပြားေရး ဖြံ့ျဖိုးမႈညီလာခံ

၁၉၅၈ ခုနွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၂၇ ရက္ေန့မွ နိုဝင္ဘာလ ၁၄ ရက္ေန့အထိ ဝါရွင္တန္နယ္ စီတယ္လ္ျမို့ အိုလံပစ္​ ေဟာ္တယ္တြင္ ကိုလံဘိုစီမံကိန္းအတိုင္ပင္ခံ ေကာ္မီတီက အေရွ့ေတာင္အာရွနိုင္ငံမ်ား စီးပြားေရးဖြံ့ျဖိုးမႈညီလာခံ တစ္ရပ္ကို က်င္းပခဲ့သည္။
အေရွ့ေတာင္အာရွနွင့္ဆိုရွယ္လစ္

အေရွ့ေတာင္အာရွတြင္ ၁၉၃၄ ခုနွစ္က တည္ေထာင္ေသာ အိနၵိယဆိုရွယ္လစ္ပါတီသည္ အေစာဆံုး ျဖစ္သည္။ ဘီဟာ ျပည္နယ္တြင္မူ ဆိုရွယ္လစ္ပါတီကို ၁၉၃၁ ခုနွစ္၌ တည္ေထာင္ခဲ့ျပီး ဆက္လက္၍ ပန္ဂ်ပ္-ဘဂၤ࿿ေါလ္နယ္တို့၌ တည္ ေထာင္ခဲ့သည္။ ဘဂၤ࿿ေါလ္ျပည္နယ္မွ ပါတီမွာ အလုပ္သမားပါတီ ျဖစ္သည္။ အိနၵိယျပည္၏ပထမဆံုး အိနၵိယဆိုရွယ္ လစ္မ်ား၏ကြန္ဖရင့္ကို ၁၉၃၄ ခုနွစ္၊ ေမလ (၁၇)ရက္ေန့တြင္ ပက္(တ္)နာ၌ က်င္းပခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ- ၇)
အေရွ့ေတာင္အာရွပြဲေတာ္

ပထမအျကိမ္ေျမာက္ အေရွ့ေတာင္အာရွကြ်န္းဆြယ္မိသားစု ေျပးခုန္ပစ္ပြဲေတာ္ျကီးကို ယိုးဒယားနိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ ျမို့ေတာ္တြင္ ၁၉၅၉ ခု၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၁ ရက္ေန့မွ ၂၇ ရက္ေန့ထိ ၆ ရက္တိုင္တိုင္က်င္းပခဲ့သည္။ ၄င္းပြဲေတာ္တြင္ ျမန္မာ ျပည္မွ ေရွြတံဆိပ္ ၁၂ ခု၊ ေငြတံဆိပ္ ၁၄ ခု၊ ေျကးတံဆိပ္ ၁၄ ခု ရရွိျပီး ဒုတိယ စြဲခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၁)
အရွင္လတ္လတ္ ေျမမ်ိုသူ (၅)ေယာက္

(၁) သုပၸဗုဒၶမင္း - ဘုရားဆြမ္းခံျကြရာလမ္း၌ မဖယ္ေပး၍ ကပိလဝတ္ျပည္၌ ေျမမ်ိုျခင္း။

(၂) သုပၸဗုဒၶမင္း၏သား ေဒဝဒတ္ - ဘုရားကို အမ်ိုးမ်ိုး ျပစ္မွား၍ သာဝတၳိျပည္ ေရကန္၏အနီး၌ ေျမမ်ိုျခင္း။

(၃) စိဉၥမာဏဝိကာ - ဘုရားကို ကိုယ္ဝန္ျဖင့္ စြပ္စြဲ၍ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္ အနီး၌ ေျမမ်ိုျခင္း။

(၄) နနၵသတို့သား - ဥပၸလဝဏ္ ရဟနၱာမကို ေတာေက်ာင္း၌ ေမထုန္မႈျပုက်င့္၍ ေျမမ်ိုျခင္း။

(၅) နနၵကဘီလူး - ရွင္သာရိပုတၱရာ မေထရ္ကို ဂိဇၩကုဋ္ေတာင္၌ တရားထိုင္ေနစဉ္ ဦးေခါင္းကို ပုတ္၍ ေျမမ်ိုျခင္း။
အလကၤ࿿ာေက်ာ္စြာ ေဒၚေစာျမဧျကည္

ငယ္မည္-ခင္စိန္ျကည္။

ျမန္မာနွစ္ ၁၂၅၃ ခုနွစ္တြင္ မနၱေလး၌ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ အဖ သီေပါမင္းျဗဲတိုက္သံေတာ္ဆင့္ ဦးေမာင္ေမာင္တင္၊ အမိ ဘ႑ဍာစိုး ခင္ဖြား။ ေဒၚေစာျမဧျကည္သည္ အသက္ ၁၂ နွစ္အရြယ္တြင္ သီေပါမင္း၏ဝဲဘက္အဆိုေတာ္ ဦးလူျကီးထံ တြင္ အျငိမ့္ပညာ သင္ျကားခဲ့သည္။ ၁၉၅၄ ခုနွစ္တြင္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပညာေရးဝိဇၨာဘြဲ့ကို ခ်ီးျမွင့္ျခင္း ခံရသည္။ ၁၉၄၂ ခုနွစ္၊ ဒုတိယကမၻာစစ္ စတင္ခဲ့သည့္အခ်ိန္၌အထိ ရန္ကုန္ဂီတေက်ာင္းတြင္ နည္းျပဆရာမျကီးအျဖစ္ အမႈထမ္း ခဲ့၏။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အလင္းေရာင္

တစ္စကၠန့္တြင္ ၁၈၆ဝဝဝ မိုင္ သြားသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၁)
အေလာင္းေတာ္ျမတ္၊ ေဒ​ဝဒတ္၊ ငါးဇာတ္သတ္ခဲ့ပံု

ေဂါတမဘုရားအေလာင္းေတာ္နွင့္ေဒဝဒတ္အေလာင္းတို့သည္ ဘဝအဆက္ဆက္တြင္ ေတြ့ဆံုျဖစ္ပ်က္ ပါရမီျဖည့္ဘက္မ်ား ျဖစ္ျက ရာ ဘဝငါးဘဝ၊ ဇာတ္ငါးဇာတ္တြင္ ေဒဝဒတ္က အေလာင္းေတာ္ကို အေသသတ္ခဲ့သည္။ လကၤ࿿ာျဖင့္ ေဖာ္ျပလိုက္သည္။

စူဠနနၵိယ၊ ဒဒၵရနွင့္၊ ဓမၼပါလာ၊ မဟာကဝိ၊ တြင္ဘိသညီ၊ ခနၱီဝါဒ၊ နာမပညတ္၊ ဤငါးဇာတ္၌၊ မုန္းလတ္တံုက်င္၊ ရွင္ေဒဝဒတ္၊ အေသသတ္၍၊ လူ-နတ္-ဆရာ ေသရရွာ၏။ (ျမန္မာမႈအဘိဓာန္-ေမာင္ဇနိယ)
အလဇၨီရဟန္း၏အဂၤ࿿ါ (၃)ရပ္

(၁)သဉၥိစၥ အာပတၱႎ အာပဇၨတိ-ေစတနာျဖင့္ သိလ်က္ အျပစ္ကို က်ူးလြန္ျခင္း။

(၂)အာပတၱႎ ပရိဂူဟတိ-က်ူးလြန္ျပီးေသာအျပစ္ကို ထိန္ခ်န္ထားျခင္း။

(၃)အဂတိ ဂမနဉၥ ဂစၦတိ-ဘက္မလိုက္သင့္သည္ကို ဘက္လိုက္ျခင္း။

ရဟန္းတို့သည္ ဤ ၃ ပါးကို မျပုက်င့္အပ္ေပ။
အလုပ္ခြင္ ထိခိုက္မႈ

ျမန္မာျပည္တဝွန္းလံုးတြင္ ၁၉၆၂ ခုနွစ္မွ ၁၉၆၆ ခုနွစ္အထိ အလုပ္ခြင္၌ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိမႈမ်ားမွာ စုစုေပါင္း ၁၅၇၆၂ မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ထိုထိခိုက္မႈမ်ားအနက္ ၃၈ ရာခိုင္နႈန္းမွာ လက္နွင့္လက္ေခ်ာင္းတြင္လည္းေကာင္း၊ ၄၂ ရာခိုင္နႈန္း မွာ ေျခေထာက္တြင္လည္းေကာင္း၊ ၁ဝ ရာခိုင္နႈန္းမွာ ေခါင္း၊ လည္ပင္းနွင့္မ်က္စိ၊ မ်က္နွာတို့တြင္လည္းေကာင္း အသီးသီး ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အလုပ္သမားေရးရာပညာေပးသင္တန္း

ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဉ္ပါတီနွင့္အလုပ္သမားေရးရာဌာနမွ ျကီးျကပ္၍ အလုပ္သမားေရးရာပညာေပးသင္တန္း မ်ားကို ၁၉၆၄ ခုနွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၁)ရက္ေန့မွစ၍ မဂၤႅာဒံု၊ အမွတ္(၁)ေလ့က်င့္ေရးစခန္း၌ တစ္ျကိမ္လွ်င္ အလုပ္ သမား (၁ဝဝ)က်စီ ေရြးခ်ယ္၍ သင္တန္းေပးခဲ့သည္။ ပထမဆံုးသင္တန္းတြင္ ဉာဏအလုပ္သမား ၃၈ ဦး၊ ကာယ အလုပ္သမား ၆၂ ဦး၊ အမ္ေအ တစ္ဦး၊ ဘီေအ ၅ ဦး၊ အိုင္ေအ ၂ ဦး၊ ထိုအထဲတြင္ ပုဂၢလိကပိုင္စက္ရံု ၁၂ ခုမွ အလုပ္ သမားျကီး ၂၃ ဦး၊ ျပည္သူပိုင္စက္ရံု၊ ဘုတ္အဖြဲ့မ်ားနွင့္အစိုးရဌာနအသီးသီး ၄၁ ဌာနမွ ကာယ၊ ဉာဏအလုပ္သမား ၇၇ ဦးတို့ ျဖစ္သည္။ သင္တန္းကာလမွာ တနဂင္ေၷြ ၅ ပတ္ ျဖစ္၏။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အလုပ္သမား ျဖန္ေျဖေရးျပႆနာ

၁၉၆၂ ခုနွစ္၊ မတ္လမွ ၁၉၆၃ ခုနွစ္အတြင္း ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရ အလုပ္သမားျဖန္ေျဖေရးခံုရံုးမွ တိုင္ျကား၍ လက္ခံရ ရွိသည့္အလုပ္သမားအလုပ္ရွင္ပဋိပကၡနွင့္အခ်ိန္ပိုလုပ္ခမ်ား မေပးျခင္း၊ ခြင့္ရက္နွင့္အျခားရက္အားမ်ား နစ္နာမႈ စေသာ အမႈေပါင္း ၇ဝ၆ မႈအနက္ အမႈေပါင္း(၅၉ဝ)ကို ေျဖရွင္းေပးနိုင္ခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အလုပ္သမား သူရဲေကာင္း ေရြးခ်ယ္ေရးစည္းမ်ဉ္း

(၁)အလုပ္ကို က်ိုးနြံစြာ လုပ္ကိုင္သည့္စံျပအလုပ္သမား ျဖစ္သူ။

(၂)ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဉ္ကို ယံုျကည္သက္ဝင္သူ။

(၃)အျခားလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ား၏ယံုျကည္ေလးစားျခင္းခံရသူ။

(၄)အလုပ္ပ်က္ကြက္ျခင္း အနည္းဆံုးျဖစ္သူ။

(၅)အက်င့္စာရိတၱ ေကာင္းမြန္သူ။

(၆)ဆက္ဆံေရး ေျပျပစ္သူ။

(၇)အမ်ားဆံုး ကုန္ပစၥည္း ထုတ္လုပ္ေပးနိုင္သူ။

(၈)မခိုမကပ္ စုေပါင္းလုပ္ကိုင္တတ္သူ။

(၉)စည္းကမ္းရိုေသသူ။

(၁ဝ)လုပ္အား နာရီေပါင္း အမ်ားဆံုး​ေပးနိုင္သူ။

အခ်က္တစ္ခု ၁ဝ မွတ္ေပးသည္။ အမွတ္ ၉၅ မွ ၁ဝဝ ထိ ပထမဆင့္၊ ၈၅ မွ ၉၄ ထိ ဒုတိယဆင့္၊ ၇၅ မွ ၈၄ ထိ တတိယ ဆင့္ စသည္ျဖင့္ လုပ္သားသူရဲေကာင္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္သည္။ လုပ္သားသူရဲေကာင္း ေရြးခ်ယ္ေရးအဖြဲ့ကို အလုပ္သ မားတစ္ရာလွ်င္ အလုပ္သမားကိုယ္စားလွယ္ငါးဦးနွင့္အုပ္ခ်ုပ္ေရးပိုင္းမွ ကိုယ္စားလွယ္ ငါးဦး ပါဝင္ေသာ ၁ဝ ဦး အဖြဲ့ကို ဖြဲ့စည္း၍ ေရြးခ်ယ္ေစခဲ့သည္။ ထိုအဖြဲ့၌ ပါဝင္နိုင္သူမ်ားမွာ အသက္အရြယ္အားျဖင့္ ၃ဝ မွ ၅ဝ အတြင္း ရွိရ မည့္အျပင္ လုပ္သက္ ၃ နွစ္မွ ၅ နွစ္ရွိသူလည္း ျဖစ္ရမည္သာမက ရက္ပ်က္နည္းျပီး အက်င့္စာရိတၱ ေကာင္းသူလည္း ျဖစ္ရမည္။

၁၉၆၅ ခု၊ နိုဝင္ဘာလ (၂၆)ရက္ေန့တြင္ လုပ္သားသူရဲေကာင္း ေရြးခ်ယ္ေရးနွင့္အဖြဲ့လိုက္ လုပ္အားယွဉ္ျပိုင္မႈျကီး ျကပ္ေရးေကာ္မီတီက စံျပလုပ္သား တတိယဆင့္အတြက္ အလုပ္သမားေပါင္း ၅၄ဝ ကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ (ဗဟုသုတ ဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အဝီစိတြင္း

၁၉၅၇ ခုနွစ္က ျမန္မာျပည္တြင္ အဝီစိတြင္းေပါင္း ၁၉ဝဝ တူးခဲ့သည္။ အနက္ ၁၅ဝ ေပ၊ ပိုက္အက်ယ္ ၁ဝ လက္မ၊ တစ္နာရီ ေရဂါလံေပါင္း ၃ဝဝဝဝ ျဖစ္သည္။ အဝီစိတြင္းတူးစက္၏အမည္မွာ ဝင္တာဝိုက္ ျဖစ္သည္။ အျကီးစားစက္ မ်ိုးျဖစ္ျပီး တစ္လံုးလွ်င္ က်ပ္(၂ဝဝဝဝဝ)တန္သည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အသံခ်ဲ့စက္နွင့္ရဲဥပေဒ

၁၉၄၅ ခုနွစ္၊ ဥပေဒအရ အသံခ်ဲ့စက္ အသံုးျပုလိုလွ်င္ ခရိုင္ရဲဝန္ထံ အမိန့္ေတာင္းခံရသည္။ ဇာတ္သမား၊ တူရိယာ ဝိုင္းအတြက္ အမိန့္ေတာင္းခံရန္ မလိုဟု ရဲဥပေဒပုဒ္မ ၃၉ အရ ျခြင္းခ်က္ေပးထားသည္။ က်ူးလြန္က ေထာင္ဒဏ္ ၁၅ ရက္ သို့မဟုတ္ ဒဏ္ေငြ ၂ဝဝိ ျဖစ္ေစ ၂ ရပ္စလံုးျဖစ္ေစ ေပးရသည္။
အသံ၏အသြားနႈန္း

တစကၠန့္လွ်င္ ၁ဝ၆ဝ ေပ သြားသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၁)
အသံလွြင့္ရံု

ရန္ကုန္ျမို့ရွိ အသံလွြင့္ဌာနကို ၁၉၃၇ ခုနွစ္က စတင္စမ္းသပ္ခဲ့သည္။ ျပည္လမ္းရွိ အသံလွြင့္ရံုသစ္ျကီးကို ၁၉၅၄ ခုနွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ ၂ ရက္ေန့တြင္ စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ရာ ၁၉၆ဝ ခုနွစ္၊ နိုဝင္ဘာလ ၄ ရက္ေန့တြင္ လံုးဝျပီးစီးခဲ့ျပီး စတင္ အသံလွြင့္ခဲ့သည္။ အသံလွြင့္ရံု၏အက်ယ္အဝန္းမွာ စတုရန္းေပ ၉၃၇၇ဝ ရွိျပီး ေငြေပါင္း (၈၇ဝဝဝဝဝ)က်ပ္ ကုန္က်ခဲ့ သည္။ အသံလွြင့္ရာ၌ ျမန္မာဘာသာ(ပထမအစီအစဉ္)ျမန္မာဘာသာ(ဒုတိယအစီအစဉ္)ကခ်င္၊ ကရင္(ေကာ္သူး ေလ)၊ ခ်င္း၊ ပအိုဝ့္၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ရိုဟင္ဂ်ာ၊ ရွမ္း၊ လားဟူစေသာ တိုင္းရင္းသားဘာသာ၊ ဟိနၵူစတန္နီဘာသာနွင့္အဂၤ࿿ လိပ္ဘာသာတို့ျဖင့္ အသံလွြင့္သည္။ အသံလွြင့္ရံု၌ အမႈထမ္းေပါင္း ၃၁၉ ဦးရွိျပီး တူရိယာအဖြဲ့မ်ားမွာ ျမန္မာကာလ ေပၚအဖြဲ့ ၁၃၅ ဖြဲ့ ျမန္မာသီခ်င္းျကီးအဖြဲ့ ၂၃ ဖြဲ့နွင့္အဂၤႅိပ္တူရိယာအဖြဲ့ ၅ဝ ရွိသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၂)
အသံုးလံုးသင္တန္း

၁၉၆၆ ခုနွစ္၊ ေနြရာသီအတြင္း ျမန္မာျပည္တဝွန္းလံုးတြင္ အသံုးလံုး(အေရး-အဖတ္-အတြက္)သင္တန္းမ်ားကို ဖြင့္ လွစ္သင္ျကားခဲ့သည္။ ထိုသင္တန္းမ်ားတြင္ တိုင္းအလိုက္ ေအာင္ျမင္မႈ ရရွိေသာစာရင္းမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ သည္။

၁။ မေကြးတိုင္း

၂။ မနၱေလးတိုင္း (၂)

၃။ စစ္ကိုင္းတိုင္း (၂)

အသံုးလံုးေက်သင္တန္းကို အသံုးလံုးေက်သင္တန္း ျကီးျကပ္ညွိနွိုင္းေရးဗဟိုေကာ္မီတီမွ ဦးေဆာင္ျပုလုပ္သည္။ စာ မတတ္သူ ပေပ်ာက္ေရးလုပ္ငန္းကို ၁၉၆၅ ခုနွစ္မွစတင္ခဲ့သည္။ ထိုစဉ္က ျမန္မာျပည္တစ္ဝွန္းလံုးတြင္ ခရိုင္ေပါင္း ၃၇ ခရိုင္အတြင္း အေျခစိုက္စခန္းေပါင္း ၅၅၆ ခုကို ဖြင့္လွစ္၍ ဆရာ(၂၃ဝ၄)ဦးက သင္ျကားခဲ့ျကသည္။ စခန္းတစ္ခု လွ်င္ သင္တန္းသား(၃ဝ)ခန့္ထား၍ သင္ျကားေပးခဲ့ျကသည္။ ၁၉၆၆ ခုနွစ္တြင္မူ ခရိုင္ေပါင္း ၄၇ ခရိုင္မွ ျမို့နယ္ေပါင္း ၂၃၅ ခုတြင္ အေျခစိုက္စခန္းေပါင္း ၂၅၃ဝ ကို ဖြင့္လွစ္ကာ ဆရာ(၁​၈ဝ၃၂)ဦးျဖင့္ သက္ျကီးသင္တန္းသား (၁၇၃၇၁)ဦး ကို သင္ျကားေပးခဲ့ျကသည္။ အခ်ိုးအစားအရ သင္တန္းသား(၁ဝ)ဦးလွ်င္ ဆရာတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ သင္တန္းျပီးဆံုး ခ်ိန္တြင္ သင္တန္းသားမ်ားအနက္  ၆၆၃၆၃ ဦးမွာ ေကာင္းစြာ စာဖတ္တတ္သြားျပီး ၆၆၇၇ဝ ဦးမွာ အေတာ္အတန္ စာဖတ္နိုင္ခဲ့ျကသည္။

သင္တန္းသား ၁၇၃၇၁၃ ဦးအနက္ ၄၈၃၆၇ ဦးမွာ သင္တန္းတက္ေရာက္ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့သည္။ သင္တန္းတက္ ေရာက္ခဲ့ျကသူမ်ားအနက္ အသက္ ၁၅ နွစ္မွ ၂၅ နွစ္အတြင္း ၄၅ ရာခိုင္နႈန္း၊ အသက္ ၂၆ နွစ္မွ ၃၅ နွစ္အအတြင္း ၂၇ ရာခိုင္နႈန္း၊ အသက္ ၃၆ နွစ္မွ ၄၅ နွစ္အတြင္း ၁၈ ရာခိုင္နႈန္း၊ အသက္ ၄၅ နွစ္နွင့္အထက္မွာ ၁ဝ ရာခိုင္နႈန္းျဖစ္သည္။

တိုင္းအလိုက္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေသာ သင္တန္းစခန္းနွင့္သင္တန္းသားမ်ားမွာ မေကြးတိုင္း၌ စခန္း(၄ဝ၇)ခု၊ သင္တန္းသား ၂၅၇၉ဝ၊ ၄င္းတို့အနက္ ၁ဝဝ၅၁ ဦးမွာ လံုးဝစာတတ္သြားသည္။ မနၱေလးတိုင္း(၂)၌ စခန္း ၃ဝ၃ ခု၊ သင္တန္းသား ၂၄၁၂၃ ဦး၊ ၄င္းတို့အနက္ ၉၇၃၉ ဦးမွာ လံုးဝစာတတ္သြားသည္။ စစ္ကိုင္းတိုင္း(၂)တြင္ စခန္း ၂၆၂ ခု၊ သင္တန္းသား ၂ဝ၆၆၉ ဦး၊ ၄င္းတို့အနက္ ၇ဝ၂၃ ဦးမွာ လံုးဝစာတတ္သြားသည္။ (ဗဟုသုတဒိုင္ယာရီ-တြဲ-၇)
အဟီး၊ ဦး၊ သံေတာ္ဆင့္

ဦးအဟီးသည္ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္ ၁၈၇၄ ခုနွစ္တြင္ ေနမ်ိုးသီဝသိဒၶိဘြဲ့ခံ သံေတာ္ဆင့္အျဖစ္ ခန့္အပ္ခံခဲ့ရ၏။ သူ သည္ ဖခင္ တရုတ္လူမ်ိုး၊ မိခင္ ျမန္မာလူမ်ိုးတို့က ဖြားျမင္သူ ျဖစ္သည္။ ဘာသာစကား (၆)မ်ိုးကို ကြ်မ္းက်င္ျပီး ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္သတင္းစာအား ျကီးျကပ္ထုတ္ေဝခဲ့ရသည္။ ဦးအဟီးသည္ သီေပါမင္း ပါေတာ္မူသြားျပီးေနာက္ ျဗိတိသွ်အစိုးရထံ ပံုနွိပ္စက္ငွားရမ္းခလက္က်န္ေငြမ်ား ေတာင္းခံခဲ့ေျကာင္း သိရွိရသည္။ (ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မင္းမႈ ထမ္းမ်ား အဘိဓာန္-တင္နိုင္တိုး)


-ဆက္ရန္-