ရႏၱပိုေက်းရြာသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအထက္ပိုင္း အင္းဝၿမိဳ ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္မိုင္ ၄ဝ၊ ျမင္းၿခံၿမိဳ႕မွ အထက္ ေျခာက္မိုင္အကြာ ဧရာဝတီျမစ္ကမ္းေပၚတြင္ တည္ရွိၿပီး ျမင္းၿခံၿမိဳ႕မွ ကားျဖင့္သြားႏိုင္သကဲ့သို႔ ဧရာ ဝတီျမစ္အတြင္းမွ ေလွ၊ သေဘၤာျဖင့္လည္း သြားေရာက္ႏိုင္သည္။ မႏၱေလးမွ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္း စုန္ဆင္း လာလွ်င္ ေျမာင္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ဆီမီးခုံရြာကို ေက်ာ္လာလွ်င္ ရႏၱပိုရြာသို႔ ေရာက္ရွိသည္။ ဆီမီးခုံႏွင့္ ရႏၱပိုတို႔သည္ ဧရာဝတီျဖစ္၏ အေရွ႕ဘက္ကမ္းတြင္ တည္ရွိေနၾက သည္။ ရႏၱပိုေက်းရြာတြင္ ေျမအိုးထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္း ကို ျမန္မာဘုရင္မ်ားလက္ထက္မွ စတင္လုပ္ေဆာင္ ခဲ့ၿပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ ႐ိုးရာလက္မႈ ပညာရပ္ တစ္ခုအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ေနၾကသည္မွာ ယေန႔တိုင္ ျဖစ္ သည္။ ရၲပိုေက်းရြာ အိုးထုတ္လုပ္ျဖန္႔ျဖဴးမႈ လုပ္ငန္း သည္ ၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ မ်ားစြာတြင္ က်ယ္လာခဲ့ကာ ယခင္က မႏၱေလးႏွင့္ ျမင္း ၿခံၿမိဳ႕မ်ားသို႔သာ တင္ပို႔ေနရာမွ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးသို႔ တင္ပို႔လာခဲ့ရသည္။ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္း မႏၱေလးႏွင့္ ပုဂံအၾကား သြားလာၾကေသာ ကၻာလွည့္ခရီးသြားမ်ားသည္ ရႏၱပို တြင္ ခရီးတစ္ေထာက္ ဝင္ေရာက္ရပ္နားကာ အိုးလုပ္ငန္းကို ေလ့လာၾကသည္။ ရႏၱပိုရြာ သည္ ေတာင္ရြာႏွင့္ ေျမာက္ရြာဟူ၍ ႏွစ္ပိုင္းရွိကာ တစ္ရြာလွ်င္ အိမ္ေျခ ၃ဝဝ ဝန္းက်င္စီ ရွိၾကသည္။ ေတာင္ရြာ တြင္ ေတာင္သူ လုပ္ငန္းကို အမ်ားဆုံးလုပ္ကိုင္ၾကၿပီး ေျမာက္ရြာတြင္ ေျမထည္အႏုပညာ အိုးလုပ္ငန္းကို အဓိက လုပ္ကိုင္ၾက သည္။
အိုးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားသည္ အိုးလုပ္မည့္ရႊံ႕ေျမကို ဧရာဝတီျမစ္ကမ္း ေညာင္တိုရြာႏွင့္ သဲကို ဂင့္ဂဲရြာမွ ဝယ္ယူၾက သည္။ ေရႀကီးေသာ မိုးတြင္းကာလမ်ားတြင္ အိုးလုပ္ငန္းမ်ား ရပ္နားထားရေလ့ရွိကာ ေျမႏွင့္ သဲမ်ားကို ဝယ္ယူစုေဆာင္း ထားရသည္ဟု ရြာခံမ်ားက ေျပာျပသည္။ အိုးမလုပ္မီ ရႊံ႕ကို သဲႏွင့္ေရာၿပီး တစ္ဦးက ေျခနင္းစက္ကို လွည့္ေပးရၿပီး က်န္တစ္ဦးက အိုးပံုေဖာ္ရသည္။ ပုံေပၚသြားသည့္အိုးမ်ားကို ရႊံ႕သားေျခာက္သြားေစရန္ ေန႔တစ္ဝက္ခန္႔ ေနလွန္းရသည္။ ၿပီးမွ အိုးကို အလွပန္း႐ိုက္ကာ ႏွစ္ရက္ခန္႔ ထပ္မံေနလွန္းၿပီး မီးဖုတ္ရသည္။ အိုးဖုတ္ရန္ ေကာက္႐ိုးႏွင့္ သစ္ရြက္ေျခာက္မ်ားေပၚတြင္ ထင္းေျခာက္မ်ားခင္းကာ အေပၚတြင္ ေနလွန္းထားၿပီးေသာအိုးမ်ားကို စက္ဝိုင္းပုံ အထပ္လိုက္စီရသည္။ အိုးမ်ားေပၚတြင္ ေကာက္႐ိုးမ်ားထပ္အုပ္ကာ မီးအျပင္မထြက္ေစရန္ လႊစာမႈန္႔၊ ေရဆြတ္ထားေသာျပာႏွင့္ သဲတုိ႔ျဖင့္ ဖံုးအုပ္ေပးရသည္။ ထို႔ေနာက္ ဖိုပတ္ပတ္လည္တြင္ အေပါက္မ်ားေဖာက္ၿပီး မီး႐ိႈ႕သည္။ မီးက အတြင္းရွိ ထင္းႏွင့္ ေကာက္႐ိုးမ်ားကို ေလာင္ကြၽမ္းကာ အျပင္သုိ႔ ထြက္မလာေတာ့ေခ်။ မီးဖုတ္ၿပီးလွ်င္ အိုးမ်ားကိုေဖာ္ရၿပီး ရႏၱပိုရြာတြင္ အိုးတစ္လံုးလွ်င္ က်ပ္ ၄၅ဝ ေပးရသည္။ ရႏၱပိုေက်းရြာသည္ အိုးလုပ္ငန္းေၾကာင့္ လူသိမ်ားသကဲ့သို႔ ျမန္မာတို႔ အဂၤလိပ္ကို စစ္႐ႈံးခဲ့ရၿပီး ရခိုင္၊ တနသၤာရီႏွင့္ မဏိပူရတို႔ကို စြန္႔လႊတ္ခဲ့ရသည့္ သမိုင္းဝင္စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ေနရာအျဖစ္လည္း ထင္ရွားသည္။ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ မ်ားသည္ ရႏၱပိုသို႔ ေရလမ္းခရီးမွ လာေရာက္ၾကကာ ရၲပိုတြင္ စစ္႐ႈံးစာခ်ဳပ္အမွတ္တရ စိုက္ထူထားေသာေက်ာက္တိုင္ကို ၾကည့္႐ႈေလ့ရွိၾကသည္။
ျမန္မာတို႔သည္ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္၌ ပထမ အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲ မျဖစ္မီအထိ မြန္ဂိုတို႔၏ က်ဴးေက်ာ္မႈအပါအဝင္ ျပည္ပရန္မ်ားကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရကာ စစ္ပြဲမ်ား ဆင္ႏႊဲခဲ့ရေသာ္လည္း မိမိပိုင္နယ္ေျမမ်ားကို လက္လြတ္ဆုံးရႈံးခဲ့ရျခင္း မရွိခဲ့ပါေခ်။ သို႔ေသာ္လည္း ေနမဝင္အင္ပါယာ ထူေထာင္ရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည့္ နယ္ခ်ဲ႕ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရခ်ိန္တြင္ ျမန္မာတို႔သည္ နယ္ခ်ဲ႕၏ စစ္အင္အားအသာစီးရမႈမ်ားႏွင့္ ခိုင္မာစနစ္က်ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈမ်ားကို မယွဥ္ႏိုင္ခဲ့ပါေခ်။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္မွ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္အတြင္း အဂၤလိပ္မ်ားႏွင့္ စစ္ပြဲသုံးႀကိမ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ကာ လက္နက္မမွ်၊ နည္းပညာကြာဟမႈမ်ားေၾကာင့္ သုံးႀကိမ္လုံး ႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ရၿပီး ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္သည္ ျမန္မာတို႔၏ ပထမဆုံး စစ္႐ႈံးမွတ္တမ္းအျဖစ္ သမိုင္းတြင္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔ သည္ ဗဒံုမင္းလက္ထက္ ၁၇၉၅ ခုႏွစ္မွစ၍ ဘႀကီးေတာ္နန္းတက္သည့္ ၁၈၁၉ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၂၄ ႏွစ္အတြင္း အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ နယ္ေျမမ်ားျဖစ္သည့္ မိုင္ဆိုး (Mysone)၊ မဒရပ္စ္(Madras)၊ ယူႏိုက္တက္ပေရာ့ဗင္ဆက္ (United Provinces)(ယခု အူတာပရာဒက္ခ်္ျပည္နယ္)အထက္ပိုင္း၊ ဘုံေဘနယ္အတြင္းမွ ဘာ႐ိုဒါ(Baroda) ၊ ၾသရိႆ (Orissa) ၊ ပက္ရွဝါ(Peshwa) ႏွင့္ ရာဇပုတၱန (Rajaputana) တို႔ကို သိမ္းပိုက္ထားခဲ့သည္။ ၁၇ ရာစုမွစ၍ အာရွတိုက္တြင္ ေျခကုပ္ယူကာ နယ္ခ်ဲ႕ခဲ့ေသာ ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ ၁၉ ရာစုတြင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ သုံးပုံ ႏွစ္ပုံေက်ာ္ကို ပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည္။
ဗဒံုမင္းလက္ထက္တြင္ ရခိုင္စစ္တေကာင္း နယ္စပ္ျပႆ နာေႀကာင့္ ၿဗိတိသွ် ျမန္မာဆက္ဆံေရး တင္းမာခဲ့ၿပီး ဘႀကီးေတာ္လက္ထက္တြင္ မဏိပူရ အာသံ အေရးေၾကာင့္ ၿဗိတိသွ်တို႔ႏွင့္ မေျပမလည္ျဖစ္ ခဲ့သည္။ ျမန္မာတို႔ နန္းတင္ထား ခဲ့ေသာ မဏိပူရေစာ္ ဘြား မာဂ်စ္ဆင္းသည္ ၁၈၁၉ ခုႏွစ္တြင္ က်င္းပျပဳ လုပ္ေသာ ဘႀကီးေတာ္၏ ရာဇဘိသိက္သြန္းပြဲသို႔ တက္ေရာက္ျခင္းမရွိခဲ့ေခ်။။ ဘႀကီးေတာ္က ထိုသို႔ပ်က္ကြက္ျခင္း သည္ ျမန္မာ ဘုရင္ အား ေတာ္ လွန္ျခားနားျခင္းဟု ယူဆကာ မဏိပူရသို႔ ျမန္မာ တပ္မ်ားကို ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ မာဂ်စ္ဆင္းသည္ ၿဗိတိသွ်ပိုင္ ဆီလဟတ္(Sylhet)ႏွင့္ဆက္စပ္ေနသည့္ ကခ်ာ (Cachar)သို႔ ထြက္ေျပးသြားခဲ့ သည္။ မာဂ်စ္ဆင္း၏တပ္မ်ား ကခ်ာသို႔ ေရာက္ရွိ လာခဲ့သျဖင့္ ကခ်ာေစာ္ဘြား ေဂါဝိႏၵခ်ႏၵရာသည္ ၿဗိတိသွ်တို႔ထံ အကူအညီေတာင္းခံခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ် တို႔က ျမန္မာ တပ္မွဴးအား ကခ်ာကို မတိုက္ခိုက္ ရန္ ေျပာခဲ့ၿပီး ၿဗိတိသွ်အစိုးရသည္ ကခ်ာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ ကခ်ာေဒသသို႔ ဝင္ေရာက္ခြင့္ရွိေၾကာင္း ေျပာ ဆိုခဲ့သည္။ ျမန္မာတို႔ကလည္း ၁၈၂၃ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ဆီလဟတ္ႏွင့္ အာသံနယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္၌ တပ္အင္အားမ်ား အခိုင္အမာခ်ထားခဲ့ သည္။
ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ ျမန္မာမ်ားလက္တြင္းသို႔ ကခ်ာနယ္ က်ေရာက္သြားမည္ကို စိုးရိမ္ခဲ့ၾကသည္။ ကခ်ာက်သြားလွ်င္ ဘဂၤလားအေရွ႕ပိုင္းကို ျမန္မာတို႔ အလြယ္တကူတိုက္ခိုက္ႏိုင္မည္ဟု ၿဗိတိသွ်တို႔က ယူဆခဲ့သျဖင့္ ကခ်ာကိုသိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး အေစာင့္ေရွာက္ခံ နယ္ေျမတစ္ခုအျဖစ္ ေၾကညာခဲ့သည္။ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္တြင္ ကခ်ာနယ္အတြင္းသို႔ ျမန္မာတပ္မ်ား ဝင္ေရာက္၍ မာဂ်စ္ဆင္း၏တပ္မ်ားကို တိုက္ခိုက္ရာတြင္ ကခ်ာနယ္တြင္ ေရာက္ေနေသာ ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ားႏွင့္ျမန္မာတပ္မ်ား တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ မဏိပူရအေရးသည္ ကခ်ာအေရးသို႔ ကူးေျပာင္းသြားၿပီး ျမန္မာႏွင့္ ၿဗိတိသွ်တို႔ ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ့ကာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ မတ္လ ၅ ရက္တြင္ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေလာ့ဒ္အင္းဟတ္ (Lord Amherst) က ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ စစ္ျဖစ္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း တရားဝင္ေၾကညာခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်မ်ား၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ စစ္တေကာင္းမွ စင္ကာပူအထိ ရွည္လ်ားေသာ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္းကို ပိုင္ဆိုင္လိုျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္ရန္ ၾကံရြယ္ထားၿပီးျဖစ္သည္။
ၿဗိတိသွ်စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဆာအာခ်ီေဘာကင္းဘဲသည္ စစ္သည္အင္အား ၁၁၅ဝဝ ကိုဦးေဆာင္လ်က္ ရန္ကုန္ သို႔ ေရေၾကာင္းမွခ်ီတက္လာခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်ေရေၾကာင္း ခ်ီတပ္မ်ားသည္ မာန္ေအာင္ကြၽန္း၊ ေမာ္တင္စြန္းႏွင့္ ဟိုင္းႀကီးကြၽန္း တို႔ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၾကသည္။ မဟာဗႏၶဳလသည္ စစ္တေကာင္း၊ ပန္းဝါအေရာက္ တိုက္ခိုက္ေအာင္ျမင္ ေသာ္လည္းကုလားတို႔ ၿငိမ္ဝပ္မည္မဟုတ္၊ ပင္လယ္ေရလမ္းသင့္ရာ ဟံသာဝတီ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ထိပါးေႏွာင့္ယွက္ရန္ရွိသည္။ ဟံသာဝတီၿမိဳ႕မွာ ႏွလုံးလက္႐ုံးႏွင့္ျပည့္စုံသူ မွဴးႀကီးမတ္ႀကီးတို႔ ရပ္ေနမွ သင့္ပါမည့္အေၾကာင္း ဘႀကီးေတာ္ ထံ ေလွ်ာက္ထားခဲ့သည္။ (မဟာဗႏၶဳလသည္ အဂၤလိပ္မ်ားကို ကုလားဟု ရည္ညႊန္းခဲ့သည္။) ဘႀကီးေတာ္သည္ စစ္သူႀကီး မဟာဗႏၶဳလ၏ ေလွ်ာက္ထားခ်က္အတိုင္း ဝန္ႀကီး သတိုးမင္း ႀကီးမဟာမင္းေခါင္ႏွင့္ ဝန္ႀကီး သတိုးမဟာေသနာပတိတို႔ကို ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ ေမ ၇ ရက္တြင္ ရန္ကုန္သို႔ စုန္ဆင္းေစခဲ့သည္။ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ ေမ ၁ဝ ရက္တြင္ ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ား ရန္ကုန္သို႔ ေရာက္ရွိလာေသာ အခါ ျမန္မာတို႔ဘက္မွအင္အားသည္ ၿမိဳ႕ေစာင့္တပ္မွ်သာရွိသျဖင့္ ၿမိဳ႕တြင္းမွ ဆုတ္ေပး ခဲ့ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျမန္မာတပ္မ်ား သည္ ၾကည့္ျမင္တိုင္တြင္ ခံတပ္အခိုင္အမာ ေဆာက္လုပ္ကာ စစ္ျပင္ခဲ့ၾကသည္။ စစ္သူႀကီး မဟာဗႏၶဳလသည္ အေရးမလွ ျဖစ္ေနေသာ ရန္ကုန္စစ္မ်က္ႏွာသို႔ တပ္မ်ားကိုကြပ္ကဲ၍ ႐ုတ္ျခည္း ေရာက္ရွိလာခဲ့ ခ်ိန္တြင္ ျမန္မာတပ္မ်ားႏွင့္ အဂၤလိပ္တပ္မ်ား တိုက္ပြဲျပင္းထန္စြာ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ျမန္မာတပ္မ်ား၏ စစ္ခ်ီ၊ စစ္တက္၊ တိုက္ခိုက္မႈနည္းဗ်ဴဟာမ်ားသည္ အဆင့္မနိမ့္ေသာ္လည္း ၿဗိတိသွ်တို႔၏ လက္နက္ႏွင့္ ျမန္မာတပ္မ်ားကိုင္ေဆာင္ေသာ လက္နက္မ်ားသည္ မယွဥ္သာ ေအာင္ ကြာျခားေနေသာေၾကာင့္ မဟာဗႏၶဳလသည္ မခုခံႏိုင္ဘဲ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ဓႏုျဖဴသို႔ ဆုတ္ေပးခဲ့ရသည္။ မဟာဗႏၶဳလသည္ ဓႏုျဖဴ ခံတပ္တြင္ စစ္သည္မ်ားကိုကြပ္ကဲေနစဥ္ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီ ၁ ရက္တြင္ က်ဆုံးခဲ့သည္။
မဟာဗႏၶဳလ က်ဆုံးၿပီးသည့္ေနာက္ ျမန္မာတပ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအထက္ ပိုင္းသို႔ ဆုတ္ခြာခဲ့ၾကသည္။ ၿဗိတိသွ်တပ္ မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအထက္ပိုင္းသို႔ ၾကည္းေၾကာင္း၊ ေရေၾကာင္းႏွစ္ဖက္ညႇပ္၍ ဆက္လက္ ခ်ီတက္လာၾက ရာ ျမန္မာတပ္မ်ားက ျပည္ၿမိဳ႕အနီးတစ္ဝိုက္မွ ဆီးႀကိဳခုခံၾကသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔က ႏွစ္ဖက္ညႇပ္ကာ တိုက္ခိုက္မႈ မ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာ တပ္မ်ားသည္ ျပည္ၿမိဳ႕မွဆုတ္ခြာ၍ ဝက္ထီးကန္မွ ခုခံၾကျပန္သည္။ ဝက္ထီးကန္တိုက္ပြဲတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔ဘက္မွ ဗိုလ္မွဴးႀကီး မက္ဒူးေဝါ အပါအဝင္ အရာရွိငါးေယာက္ႏွင့္ စစ္သည္မ်ား က်ဆုံးခဲ့သည္။ မၾကာမီ ၿဗိတိသွ်မ်ားက အင္အားအလုံး အရင္းျဖင့္ ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ခ်ိန္တြင္ ျမန္မာတပ္မ်ား ဆုတ္ခြာခဲ့ရျပန္သည္။ ျပည္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ဝက္ထီးကန္ က်သြားၿပီးေနာက္ ျမန္မာ့ တပ္မ်ားသည္ ေျမထဲ၊ မလြန္၊ ပုဂံ၊ ေညာင္ဦး၊ ဆီမီးခုံအစရွိသည့္ ၿမိဳ႕ ရြာမ်ားမွ ခုခံတိုက္ခိုက္ရင္း ဆုတ္ခြာခဲ့ၾကရာ ေနာက္ဆုံးတြင္ ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ားသည္ ရၲပိုရြာအထိ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၾက သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာ့လႊတ္ေတာ္သည္ အဂၤလိပ္တို႔ႏွင့္ စစ္ေျပၿငိမ္းစကားဆိုရန္ ဘႀကီးေတာ္အား တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဒါက္တာဂ်က္ဆင္ႏွင့္ ေဒါက္တာ ပ႐ိုက္တို႔ကို ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ားထံသို႔ေစလႊတ္၍ စစ္ေျပၿငိမ္းေရး ေဆြးေႏြးေစခဲ့သည္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္မွ လယ္ကိုင္းၿမိဳ႕စား ဝန္ႀကီး မင္းႀကီး မဟာမင္းလွေက်ာ္ထင္၊ က်ီဝန္ အတြင္းဝန္မင္း ႀကီး မဟာမင္းလွသီဟသူရတို႔သည္ ၿဗိတိသွ်တို႔ဘက္မွ ဆာအာခ်ီေဘာကင္းဘဲလ္ အပါအဝင္ အျခားအရာရွိမ်ားႏွင့္ ရႏၱပိုရြာတြင္ေတြ႕ဆုံကာ ေနာင္တြင္ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္ဟု ထင္ရွားလာမည့္ စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ကို ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၄ ရက္တြင္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၿပီးေနာက္ အဂၤလိပ္ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲ ၿပီးဆုံးသြားခဲ့သည္။
ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္တြင္ အပိုဒ္(၁၁)ပိုဒ္ ပါဝင္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာဘုရင္သည္ အာသံကို အစိုးမရသည့္အျပင္ ရခိုင္ကို အဂၤလိပ္မ်ားက သိမ္းယူကာ ေမာ္တင္စြန္းကို နယ္စပ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ တနသၤာရီေဒသတစ္ေလွ်ာက္ကိုလည္း သိမ္းယူလ်က္ သံလြင္ျမစ္ကို အပိုင္းအျခားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာဘုရင္က စစ္ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ က်ပ္တစ္ကုေဋ ေပးရန္ စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္းခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္တို႔က မိတ္သဟာယစာခ်ဳပ္ဟု ၫႊန္းဆိုသည့္ ရၲပိုစာခ်ဳပ္ကို ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၁၁၈၇ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၄ ရက္ (ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၂၆ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီလ၂၄ ရက္)တြင္ ျမန္မာ ဘက္မွ စစ္သူႀကီး လယ္ကိုင္းၿမိဳ႕စားဝန္ႀကီး မင္းႀကီးမဟာမင္းလွေက်ာ္ထင္၊ က်ီဝန္အတြင္းဝန္မင္းႀကီး မဟာမင္းလွသီဟသူ ႏွင့္ ၿဗိတိသွ်ဘက္မွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဆာအာခ်ီေဘာကင္းဘဲ၊ အေရးပိုင္ ေရာဘတ္စင္၊ ေရတပ္ ကပၸတိန္ ရစ္ခ်တ္ဘာ့ခ်္တို႔က ရႏၱပိုရြာတြင္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ရၲပိုေက်းရြာတြင္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ေသာေၾကာင့္ ရၲပိုစာခ်ဳပ္ဟု ထင္ရွားခဲ့သည့္ စာခ်ဳပ္သည္ ျမန္မာတို႔အေပၚ ႏိုင္လိုမင္းထက္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ စာခ်ဳပ္သာျဖစ္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ျပည္ပက်ဴးေက်ာ္သူထံ ပထမဆုံး အေလွ်ာ့ေပးခဲ့ရကာ မိမိပိုင္နယ္ေျမမ်ား စြန္႔လႊတ္ခဲ့ရသည့္ စာခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်မ်ားသည္ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္ကို အေဆာတလ်င္ ေရးသားခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သျဖင့္ ျပည့္စုံမႈမရွိျဖစ္ကာ နယ္စပ္ေရးရာကိစၥ မ်ားကို မေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့ပါေခ်။
ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္အရ ျမန္မာတို႔က အဂၤလိပ္တို႔ကို စစ္ေလ်ာ္ေၾကး ေငြက်ပ္တစ္ကုေဋႏွင့္ ရခိုင္၊ တနသၤာရီႏွင့္ မဏိပူရနယ္တို႔ကို ေပးအပ္ခဲ့ရသည္။ ျမန္မာပိုင္နယ္ေျမမ်ားအား တိုင္းတစ္ပါးသားတို႔လက္သို႔ ေပးလိုက္ရျခင္း သည္ကား ျမန္မာ လူမ်ိဳးတိုင္းအတြက္ ရင္နာဖြယ္ ဆုံး႐ႈံးမႈတစ္ရပ္ ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။ အဂၤလိပ္တို႔သည္ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုအၿပီး ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ မတ္လဆန္းတြင္ တပ္မ်ားကို ႐ုပ္သိမ္းခဲ့သည္။ ျမန္မာတို႔သည္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ အဓြန္႔ရွည္တည္တံ့ေစရန္ တိုင္း တစ္ပါး၏ရန္ကို ကာကြယ္ႏို္င္ရန္ ခိုင္မာ၊ ေတာင့္တင္း၊ ေခတ္မီေသာ အင္အားတစ္ရပ္ကို ထူေထာင္ၾကရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အဂၤလိပ္ တို႔ႏွင့္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ စစ္ပြဲသုံးခုက သင္ခန္းစာေပးခဲ့သည္။
ျမန္မာတို႔ထံမွ စစ္ေလ်ာ္ေၾကးရရွိသြားေသာ ေရႊႏွင့္ ေငြမ်ားကို တင္ေဆာင္သြားခဲ့သည့္ အဂၤလိပ္သေဘၤာ (Alligator) သည္ ယူနီယံဂ်က္အလံကို လႊင့္ထူကာ ရန္ကုန္ျမစ္အတြင္းမွ ထြက္ခြာသြားခဲ့ပုံကို စဥ္းစားမိတိုင္း မ်ားစြာ ေၾကကြဲဝမ္းနည္း ရေပသည္။ ရၲပိုရြာတြင္ စစ္ေျပၿငိမ္းစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ အထိမ္းအမွတ္ေက်ာက္ စာတိုင္သည္ ျမန္မာတို႔ အႏိုင္က်င့္ခံရမႈ၏ သက္ေသတစ္ရပ္အျဖစ္ ယေန႔တိုင္ တည္ရွိေနေပသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၉ဝ(ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္)က ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည့္ ရၲပိုစာခ်ဳပ္သည္ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ဝမ္းနည္းဖြယ္မွတ္တမ္းတစ္ခုအျဖစ္ သမိုင္းတြင္ခဲ့ရေပသည္။
ကိုးကား
အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္သမိုင္း (နတ္ေမာက္ ဘုန္းေက်ာ္)
ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္
DMHC သင္တန္းမွတ္စုမ်ား
Writer : ေမာင္သာ(ေရွးေဟာင္းသုေတသန)
0 comments:
Post a Comment
သင့္ Comment တစ္ခုသည္ ကုသိုလ္ေတာ္ အသိ ပိုရွိသြားႏိုင္ပါသည္