နိဒါန္း
ၾသစေၾတးလ်စဥ့္ပညာရွင္ ေဒါက္တာဒြန္ဟိန္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ စဥ့္ပညာရွင္ ေဒါက္တာ ဦးမ်ိဳးသန္႔တင္
တို႔၏ ႀကိဳးစား အားထုတ္မႈမ်ားမွတဆင့္ ရန္ကုန္တိုင္း၊ တြံေတးေတာႀကီးတန္း စဥ့္ဖိုေဟာင္းမ်ား၊လွည္းကူး ၿမိဳ႕နယ္ လကြန္းဗ်ည္း (ေခၚ) မင္းလြင္ကုန္းၿမိဳ႕ေဟာင္း စဥ့္ဖို၊ ဧရာ၀တီတိုင္း၊ ေျမာင္းျမ ၿမိဳ႕နယ္ စဥ့္ဖိုမ်ား ျပည္လည္ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိၿပီး အခ်ိဳ႕စဥ့္ဖိုမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဦးစီးဌာနက ဆိုက္ျမဴစီယန္း (Site Museum) မ်ားအျဖစ္ တူးေဖာ္ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ထားပါသည္။
ယခုေခတ္ မြန္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ မုတၱမစဥ့္ထည္မ်ား၊ စမၸါနဂိုရ္စဥ့္ထည္မ်ား၊ ေမာ္လၿမိဳင္ စဥ့္ဖိုႏွင့္ စဥ့္ထည္မ်ား၊ က်ိဳက္မေရာၿမိဳ႕နယ္၊ ဗိန္းေျဗာရြာ စဥ့္ဖိုႏွင့္ စဥ့္ထည္မ်ား၊ ယင္းၿမိဳ႕နယ္ ေကာ့တာဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၀န္း စဥ့္ထည္မ်ား၊ ေကာ့ဒံုစဥ့္ဖိုႏွင့္ စဥ့္ထည္မ်ားကို ေမာ္လၿမိဳင္တကၠသိုလ္ သမိုင္းသုေတသနအဖြဲ႕မွ ေလ့လာေတြ႕ရွိ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ ၾကပါသည္။ က်ိဳက္မေရာၿမိဳ႕နယ္ စဥ့္ဖိုႏွင့္ စဥ့္ထည္မ်ားကို ေလ့လာရွာေဖြရာတြင္ ဆရာဦးႏိုင္၀င္း (တြဲဘက္ပါေမာကၡ၊ သမိုင္း)၊ ဆရာဦးေဇာ္၀င္း (တြဲဘက္ပါေမာကၡ၊ သမိုင္း)၊ ဆရာမ ေဒၚရီရီေရႊ (တြဲဘက္ပါေမာကၡ၊ Ph.D သမိုင္း) တို႕ႏွင့္ အတူ ကၽြန္ေတာ္ ကြင္းဆင္း ေလ့လာခဲ့ပါသည္။
လွည္းကူးၿမိဳ႕နယ္ ႏိုဖာေထာရြာ စဥ့္ဖိုမ်ားကို လွည္းကူး ၿမိဳ႕နယ္သမိုင္းသုေတသနအဖြဲ႕ (ပိုက္ႀကီး၀ဲေက်ာင္း ဆရာေတာ္ႀကီး)-ဦးေရ၀တာ လကၤာရ (ႏိုင္ငံေတာ္ သံဃနာယက ဗဟို၀န္ေဆာင္အဖြဲ႕၀င္) ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ႕၊ လွည္းကူးၿမိဳ႕နယ္ သံဃနာယကအဖြဲ႕၀င္ ဦးပညာနႏၵ၊ လွည္းကူးအဖြဲ႕သားမ်ား၊ ဆရာ ေဒါက္တာ မ်ိဳးသန္႔တင္ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပူးေပါင္းကြင္းဆင္း ေလ့လာ ျခင္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။
တြံေတးေတာႀကီးတန္းစဥ့္ဖိုအခ်ိဳ႕သို႔ ေဒါက္တာ ဦးမ်ိဳးသန္႔တင္ႏွင့္ အတူ လိုက္ပါကာ ကၽြန္ေတာ္ ကြင္းဆင္း ေလ့လာခဲ့ပါသည္။ တြံေတးေတာႀကီးတန္း စဥ့္ဖိုအခ်ိဳ႕သို႔ ကိုသန္းတင္၊ ကို၀င္းႀကိဳင္၊ ဦးေသာင္းေရႊ၊ ကိုသန္း၀င္း အစရွိေသာ တြံေတးၿမိဳ႕ခံ ဝါသနာရွင္ သုေတသီမ်ားႏ်င့္ ကၽြန္ေတာ္ အတူ ကြင္းဆင္း ေလ့လာ ခဲ့ပါသည္။
ကၽြန္ေတာ္သည္ စဥ့္ပညာရွင္ မဟုတ္ပါ။ သမိုင္းသုေတသီ အထူးသျဖင့္ ပ်ဴ-ျမန္မာသမိုင္း သုေတသီ တစ္ဦး ျဖစ္ပါ သည္။ ဆရာ ဦးမ်ိဳးသန္႔တင္ ထံမွ တြံေတးေတာ ႀကီးတန္း စဥ့္ဖိုေဟာင္း အခ်ိဳ႕ရွိ စဥ့္ ထည္မ်ားေပၚတြင္ ပ်ဴအကၡရာဟု ယူဆရေသာ ေရွးေဟာင္းအကၡရာမ်ား အေၾကာင္းၾကား သိေတြ႔ ျမင္ရ၍ ေရွးစဥ့္ဖိုေဟာင္း သတင္းၾကားသမွ် တတ္အားသမွ် ကြင္းဆင္းေလ့လာပါ သည္။
ေပါကၡရ၀တီ (တြံေတးေတာႀကီးတန္း) စဥ့္ထည္အခ်ိဳ႕ေပၚ တြင္ ေပၚတားမတ္(ခ္) (အိုးဖုတ္သမား အမွတ္အသား) ပ်ဴအကၡရာစာမ်ား ေရးသားပါရွိသည္တို႔ကို စတင္ေတြ႕ရွိ ေဖာ္ထုတ္ေပးေသာ ဆရာမွာ ေဒါက္တာ ဦးမ်ိဳးသန္႔တင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာ ဦးမ်ိဳးသန္႔တင္ ေတြ႕ရွိ ေလ့လာထား ေသာ တြံေတး ေတာႀကီးတန္းေတြ႕ ပ်ဴစဥ့္ထည္မ်ားႏွင့္ ယင္းစဥ့္ထည္တို႔ အေပၚတြင္ ေရးထိုးထားေသာ ေပၚတာာမတ္(ခ္) ပ်ဴစဥ့္စာမ်ားကို ဆရာ ဦးမ်ိဳးသန္႔တင္ထံမွ ကၽြန္ေတာ္ ၾကည့္ရႈေလ့လာခြင့္ ရခဲ့ၿပီးေနာက္ ပ်ဴစဥ့္စာ မ်ားႏွင့္ ေရွးေဟာင္းစဥ့္ဖိုမ်ားကို အျခားေသာ သမိုင္း သုေတသန ဆရာမ်ား၊ ၀ါသနာရွင္ သုေတသီမ်ားႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္ တတ္အားသမွ် ပူးေပါင္းကြင္းဆင္း ေလ့လာခဲ့ ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
အထက္ပါ ၿမိဳ႕ရြာေဒသမ်ားရွိ ေရွးေဟာင္းစဥ့္ဖိုမ်ားေတြ႔ စဥ့္စာမ်ားကို ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ခြဲျခားေတြ႕ျမင္ ရပါသည္။ ပထမ စဥ့္စာမ်ိဳးမွာ ဘီစီ ၆ ရာစု - ၃ ရာစု (ဗုဒၶ -အေသာကေခတ္) ျဗဟၼီအကၡရာမ်ား ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယစဥ့္စာ မ်ိဳးမွာ သေရေခတၱရာ ပ်ဴစာဟု ယာယီအမည္ေပးခဲ့ေသာ သေရေခတၱရာ ပ်ဴဗရမၼာ အကၡရာမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ယင္း အကၡရာ ၂မ်ိဳးလံုးကို သေရေခတၱရာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ဟန္လင္းပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ဗိႆႏိုးပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ မိုင္းေမာပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း နယ္ေျမမ်ားတြင္ ေရွး ေခတ္က သံုးစြဲခဲ့ေၾကာင္းကို ေက်ာက္စာ၊ ဘုရားပလႅင္စာ၊ ေျမမီးဖုတ္ အုတ္ခြက္စာ၊ အုတ္ခဲစာ၊ ေၾကးအိုးစာ၊ ေၾကးလင္ပန္းစာ အစရွိေသာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား မ်ားတြင္ ထင္ရွားစြာ ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။
ယခုအခ်ိန္ထိ အထက္ပါ ၿမိဳ႕ ရြာ ေဒသ စဥ့္စာမ်ားတြင္ ေအဒီ ၇ ရာစု၊ ၉ ရာစု ဒြါရာ၀တီသံုး မြန္အကၡရာမ်ား ကို ေတြ႔ျမင္ရျခင္း မရွိေသးပါ။ အေနာ္ရထာမတိုင္ခင္ ပ်ဴေက်ာက္စာအျဖစ္ ကြမ္းဆိပ္ပ်ဴေက်ာက္စာကို စစ္ေတာင္းျမစ္ ကမ္းတြင္လည္းေကာင္း၊ ေကာ့ဂြန္းပ်ဴ ေက်ာက္စာကို ယခုေခတ္ ကရင္ျပည္နယ္ရွိ ေကာ့ဂြန္းဂူ တြင္ လည္းေကာင္း ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီး အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္ခင္ (ေအဒီ ၁၁ ရာစု)မတိုင္ခင္ မြန္အကၡရာ မြန္ဘာသာ ေက်ာက္စာ ေတြ႔ျမင္ရျခင္း မရွိေသးပါ။
ယခုစာတမ္းတြင္ ေပါကၡရ၀တီ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမ (တြံေတးေတာႀကီးတန္း)၊ လွည္းကူးၿမိဳ႕နယ္၊
ႏိုပါေထာရြာ၊ မုတၱမၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ စမၸါနဂိုရ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ေမာ္လၿမိဳင္ ၿမိဳင္သာယာရပ္ကြက္၊ က်ိဳက္မေရာ ၿမိဳ႕နယ္၊ ဗိန္းေျဗာရြာ၊ ၿမိဳ႕နယ္ မသိ ေကာ့ဒံုရြာမ်ားရွိ ေရွးေဟာင္း စဥ့္ဖိုအခ်ိဳ႕ေတြ႔ ပ်ဴစဥ့္စာမ်ားပါရွိေသာ စဥ့္ထည္မ်ားကို အေထာက္အထား ျပဳ၍ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေဒသ သမိုင္းကြင္းဆက္ႏွင့္ စဥ့္ယဥ္ေက်းမႈ သမိုင္းကြင္းဆက္ မ်ားကို ေလ့လာတင္ျပပါ မည္။
ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေတြ႕ ေရွးျဗဟၼီႏွင့္ ပ်ဴစာေရးထိုးထားေသာ ပစၥည္းမ်ား
------------------------------------------------------------------------------
(ဘီစီ ၆ ရာစု - ၃ ရာစု) ျဗဟၼီအကၡရာမ်ား၊ ဘီစီ ၂ ရားစု - ၃ ရာစု ျဗဟၼီပြားအကၡရာမ်ား၊ ဘီစီ ၂ ရာစု
ေအဒီ ၁၀ ရာစု ပ်ဴအကၡရာမ်ား ေရးထိုးပါရွိေသာ ပစၥည္းအမ်ိဳးအစားတို႔မွာ
(၁) စဥ့္ပန္းကန္မ်ား၊ စဥ့္ပန္းကန္လံုးမ်ား၊ စဥ့္အိုး(အႀကိးအေသးမ်ား)၊ စဥ့္ေထာက္မ်ား
(၂) ေရွးေဟာင္းအုတ္ခ်ပ္မ်ား
(၃) ေၾကး (၀ါ) သတၱဳသြန္းပစၥည္းမ်ား
(၄) ေက်ာက္တိုင္၊ ေက်ာက္ျပား၊ ေက်ာက္နံရံမ်ား
(၅) ေရွးေဟာင္းအုတ္ခြက္ဘုရားမ်ား ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။
ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေဒသၿမိဳ႕နယ္မ်ားေတြ႕ ပ်ဴအေထာက္အထားပစၥည္းမ်ား
(၁) ပ်ဴေခတ္ေၾကးသြန္း/ေက်ာက္ဆစ္ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ား
(၂) ပ်ဴေခတ္အုတ္ခြက္ဘုရားမ်ား
(၃) ပ်ဴအကၡရာေရးထိုးထားေသာ ေရွးအုတ္ခ်ပ္မ်ား
(၄) ပ်ဴအကၡရာေရးထိုးထားေသာ ေရွးစဥ့္ထည္မ်ား
(၅) ပ်ဴေခတ္ေစတီမ်ား (ေပါကၡရ၀တီနယ္ ၊ ဘီးလင္းနယ္)
(၆) ပ်ဴေခတ္လႈိဏ္ဘုရားမ်ား (က်ံဳဖာရြာ ၊ တြံေတးေတာႀကီးတန္း)
(၇) ပ်ဴေခတ္အုတ္ကုန္းမ်ား (ေစတီကုန္း ၊ နန္းေတာ္ကုန္း၊ တံတိုင္း၊ အေဆာက္အဦးကုန္းမ်ား)
(၈) ပ်ဴေခတ္ၿမိဳ႕ရိုးအခ်ိဳ႕
(၉) ပ်ဴေဆးတံမ်ား
(၁၀) ပ်ဴပုတီးေစ့မ်ား ၊ ပ်ဴနားေဋာင္းမ်ား
(၁၁) ပ်ဴလက္ေရးစင္းအုတ္မ်ား
(၁၂) ပ်ဴဒဂၤါးမ်ား
(၁၃) ပ်ဴေခတ္အုတ္ေရကန္မ်ား၊ ပ်ဴေခတ္အုတ္ေရတြင္းမ်ား
(၁၄) ပ်ဴေခတ္အုတ္ေလွကားမ်ား
(၁၅) ပ်ဴအရိုးအိုးမ်ား စသည္တုိ႔ျဖစ္ပါသည္။
ပ်ဴၿမိဳ႕ျပ ၁၂ အုပ္စုႏွင့္ အတိတ်ာေက်ာက္စာပါ ပ်ဴတိုင္းမ်ား
ပ်ဴသမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ ပ်ဴ ၁၂ ျပည္ေထာင္ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္။ ၎တို႔မွာ -
(၁) ေအလိုပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ တေကာင္း၊ ငေဆာင္ခ်မ္း)
(၂) ဟန္လင္းပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ ဟန္လင္း)
(၃) ကခ်င္ပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ ငမႏာၱ ၊ မိုးေကာင္း)
(၄) ခ်င္းပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ ဖလန္း ၊ တီးတိန္)
(၅) အစီရီပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ ဓည၀တီ)
(၆) ျမန္မာပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ ေတာင္တြင္းေဂး၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္း၊ ယုန္လႊတ္၊ သီရိပစၥယာ၊ တမၸ၀တီ၊ ပုဂံ)
(၇) ကံဖိုစပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ မိုးနဲ)
(၈) ကိုင္းရယ္ပ်ဴ ( ၿမိဳ႕ေတာ္ ကိုင္းရယ္၊ က်ိဳင္းတံု)
(၉) ကေလာက္ေဂးပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ ကေလာက္ေဂး၊ သထံု)
(၁၀) တိန္မယ္ပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ တိန္မယ္ ၊ ပဲခူး)
(၁၁) ေမွာ္ဇာပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ ေမွာ္ဇာ)
(၁၂) တနသၤာရီပ်ဴ (ၿမိဳ႕ေတာ္ထား၀ယ္)
ပ်ဴရာဇ၀င္ ၁၂ ေစာင္တြဲတြင္ ေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုးတန္း ေဒသမ်ား၌ တိန္မယ္ပ်ဴအုပ္စု (ၿမိဳ႕ေတာ္ ပဲခူး)၊
ကေလာက္ေကးပ်ဴအုပ္စု (ၿမိဳ႕ေတာ္ သထံု)၊ တနသၤာရီ ပ်ဴအုပ္စု (ၿမိဳ႕ေတာ္ ထား၀ယ္) မ်ားပါရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ထားပါသည္။ ယင္းေဖာ္ျပခ်က္ကို ၁၉၉၃ ခုႏွစ္၊ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြ႕ အတိတ်ာေက်ာက္အိုး ဟု အမည္ေပး ထားေသာ သေရေခတၱရာမင္းႀကီးတစ္ပါး၏ ေက်ာက္အိုးစာပါ ပ်ဴတိုင္းမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ ေလ့လာၾကည့္ သင့္ပါသည္။
အတိတ်ာေက်ာက္အိုးစာ (ေအဒီ ၁ ရာစု - ၂ ရာစု)တြင္ ပါဒတိုင္း၊ ဎလတိုင္း (ဒလတိုင္း)၊ ဥရုဟိတိုင္း၊
လွည္းကူး ပေဂါတိုင္း (ပဲခူးတိုင္း)၊ ၾဟတိုင္း = ဘုရားႀကီးတိုင္း၊ တကႅခၣတိုင္း၊ ယကၢတိုင္း (ဘီလူးကၽြန္း)၊တေကၺာတိုင္း ဟူ၍ သေရေခတၱရာေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုး တန္းေဒသရွိ ပ်ဴတိုင္းမ်ားကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ၾဟတိုင္း=ဘုရားတိုင္းသည္ ပဲခူး-ဘုရားႀကီးနယ္၊ တကၠလခ်တိုင္းသည္ တိုက္ကုလားသထံုတိုင္း၊ ယကၢတိုင္း =ယကၡတိုင္းသည္ ဘီလူးကၽြန္းနယ္၊ တေကၺာတိုင္း သည္ မေလးကၽြန္းဆြယ္ တကြာပၿမိဳ႕နယ္မ်ားဟု ယူဆရပါသည္။ ယင္း သေရေခတၱရာ ပ်ဴမင္းႀကီး ေက်ာက္အိုးစာအရ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေဒသမ်ားတြင္ ပ်ဴတိုင္း ပ်ဴၿမိဳ႕မ်ား ထြန္းကားေနေၾကာင္း။ ပါဒၿမိဳ႕၊ ဒလၿမိဳ႕၊ လွည္းကူးၿမိဳ႕၊ ပဲခူးၿမိဳ႕၊ ဘုရားႀကီးရြာ၊တိုက္ကုလားၿမိဳ႕၊ ဘီလူးကၽြန္းႏွင့္ တကြာပၿမိဳ႕မ်ားသည္ ပ်ဴၿမိဳ႕မ်ားျဖစ္ ေၾကာင္း ေပၚေပါက္ေနပါသည္။
ထန္မွတ္တမ္းသစ္ (ေအဒီ ၇ ရာစု - ၁၀ ရာစု)တြင္ မုတၱမ ပ်ဴၿမိဳ႕ဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သေရေခတၱရာႏွင့္ ပုဂံပ်ဴဗရမၼာ ေခၚ ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံ
ေရွးအိႏၵိယသားတို႔သည္ သေရေခတၱရာႏိုင္ငံႏွင့္ လူမ်ိဳးကို ဗရမၼာႏိုင္ငံ ဗရမၼာလူမ်ိဳးဟု သိရွိေခၚေ၀ၚေၾကာင္း ကိုလိုနီ ေခတ္ ေက်ာက္စာ၀န္ဆရာႀကီး ေတာ္စိန္ခို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ ပါသည္။
ေရွးအိႏၵိယသားတို႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရွးေခတ္ ကတည္းက အစဥ္အလာအားျဖင့္ ဗရမၼာေဒ့ရွ္
(ဗရမၼာႏိုင္ငံ) ဟု သိရွိေခၚေ၀ၚလာခဲ့ေၾကာင္း ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ၁၉၄၆ သမိုင္းပါေမာကၡဆရာႀကီး
ဒဗလ်ဴအက္(စ္)ေဒဆိုင္း ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။
ဘီစီ ၂ ရာစုႏွင့္ ေအဒီ ၃ ရာစုကာလ ေရွးတရုတ္တို႔ ပ်ဴႏိုင္ငံကို ေခၚဆိုခဲ့ေသာ အမည္မ်ားမွာ ပ်ဴႏွင့္
ဗရမၼာ(ဗမာ) ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေအဒီ ၆ ရာစု လ်န္မင္းဆက္ ေခတ္တြင္ ဗရမၼာဟု ေခၚဆိုေၾကာင္း၊ ေအဒီ ၆ ရာစု ေစြ႔မင္းဆက္ေခတ္ တြင္ က်ဴးေပါဟု ေခၚေၾကာင္း၊ ေအဒီ ၇ ရာစု - ၁၀ ရာစု ထန္မင္းဆက္ေခတ္တြင္ ပ်ဴဟုေခၚ ေၾကာင္း၊ ေအဒီ ၁၁ ရာစု - ၁၃ ရာစု ဆုန္႔မင္းဆက္ေခတ္ ႏွင့္ ေအဒီ ၁၃ ရာစု-၁၄ ရာစု ယြန္းရွိမင္းဆက္ ေခတ္တို႔တြင္ ပ်ဴဟုလည္းေကာင္း၊ ျမန္မာဟုလည္းေကာင္း သိရွိ မွတ္တမ္းတင္ ေခၚဆိုခဲ့ေၾကာင္း ဆရာဦးရည္စိန္ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပခဲ့ပါသည္။
ထို႔အျပင္ ဘီစီ ၂ ရာစု ပုဂံၿမိဳ႕၊ ေအဒီ ၃ ရာစု ပုဂံႏိုင္ငံ၊ ပုဂံၿမိဳ႕၊ ေအဒီ ၆ ရာစု ဗရမၼာႏိုင္ငံႏွင့္ ပုကမ္ၿမိဳ႕၊ ေအဒီ ၁၀ ရာစု - ၁၃ ရာစု ပုဂံႏိုင္ငံ၊ ေအဒီ ၁၃ ရာစု - ၁၄ ရာစု ပုဂံႏိုင္ငံ-ပ်ဴႏိုင္ငံ-ျမန္မာႏိုင္ငံ ဟု သိရွိ ေခၚဆိုေၾကာင္းကို ဆရာဦးရည္စိန္ ေဖာ္ထုတ္ခ်က္မ်ားအရ သိရွိရပါသည္။
ေရွးအိႏၵိယသားတို႔က ဗရမၼာဟု ေခၚဆိုေသာ သေရေခတၱရာ လူမ်ိဳးႏွင့္ ႏိုင္ငံကို ေရွးတရုတ္တို႔က ဗရမၼာ
ဟု လည္းေကာင္း၊ ပ်ဴဟုလည္းေကာင္း၊ ျမန္မာဟု လည္းေကာင္း သိရွိမွတ္တမ္းတင္ ေခၚဆိုခဲ့ပါသည္။
ထို႔အျပင္ ေအဒီ ၁၅ ရာစု တရုတ္မင္မင္းဆက္ေခတ္တြင္ ျမန္မာ ဟု ေခၚဆိုေသာ လူမ်ိဳးကို ေအဒီ ၆ ရာစု ေစြေခတ္တြင္ က်ဴးေပါ၊ ေအဒီ ၇ - ၁၀ ရာစု ထန္ေခတ္တြင္ ပ်ဴ၊ ေအဒီ ၁၁ - ၁၃ ရာစု ဆုန္႔ေခတ္တြင္ ျမန္မာ ဟု တရုတ္တို႔ သိရွိေခၚဆိုခဲ့ေသာ သူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို မင္မင္းဆက္ေခတ္ တရုတ္ပညာရွိ ေပါင္းက်ိယ္က်ိယ္ ၏ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းအက်ဥ္း စာတမ္း တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိေၾကာင္း ဆရာဦးရည္စိန္ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပခဲ့ပါသည္။
ခင္ဘကုန္းေတြ႔ ေငြေဗာဓိၾကဳတ္ ေအာက္ေျခ အနားစာတြင္ ပုဗရမၼိျပည္ေတာ္ (ပ်ဴဗရမၼာျပည္ေတာ္)ဟု ေရးထိုး ေဖာ္ျပခ်က္အရ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕သည္ ပ်ဴဗရမၼာမင္း ေနျပည္ၿမိဳ႕၊ သေရေခတၱရာႏိုင္ငံသည္ ပ်ဴဗရမၼာႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေပၚေပါက္ေနပါသည္။
အတိတ်ာမင္းေက်ာက္အိုးစာတြင္ ဗရမၼာေဎၚဗံး (ဗရမၼာေတာ္ဘုရား၊ ဗရမၼာမင္း)ဟု ေရးထိုးပါရွိျခင္းအရ
သေရေခတၱရာႏိုင္ငံေခတ္ ဗမာမင္းဟူ၍ ရွိေၾကာင္း၊ ဗမာမင္း ဟု ေခၚဆိုေၾကာင္း ေတြ႔ျမင္သိရွိရပါသည္။
ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ လူမ်ိဳးႏွင့္ ႏိုင္ငံကို ျမန္မာႏွင့္ ၿဗံဳမွာ (ဗရမၼာ၏ အနက္တူ အသံကြဲေ၀ါဟာရ)၊ ျဗဟၼာ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို ျပဳမ္မွာ၊ ျပဳမွာ ဟု ေရးထိုးခဲ့ၾကပါ သည္။ ပုဂံၿမိဳ႕ကို ပုဂံ၊ ပုကမ္၊ ပုရာဂမၼ(ျပဴဂါမ) ဟု ေရးထိုးခဲ့ ပါသည္။
ပုဂံေခတ္ နရပတိစည္သူမင္းလက္ထက္ ဆရာေတာ္ အရွင္အဂၢ၀ံသာ ဘိဓာေနန မဟာေထရ္ႀကီး ေရးသား ျပဳစုေတာ္မူခဲ့ေသာ (သီဟိုဠ္အထိေက်ာ္ၾကားသည့္) “သဒၵနီတိပၸကရဏံ” အမည္ရွိ ပါဠိသဒၵါက်မ္းႀကီး တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို “မရမၼရေဌ” ဟု ေခၚေ၀ၚေရးသားခဲ့ပါသည္။ ဗရမၼာ မွ မရမၼာ-ျမန္မာ၊ ဗရမၼာ မွ ျဗဳမ္မာ-ၿဗံဳမွာ-ျပဳမ္မွာ-ျပဳမွာ-ျပဳ ဟု ေျပာင္းလဲေပၚေပါက္ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ ေဖာ္ျပထားခဲ့ေသာ ေရွးျမန္မာရာဇ၀င္မ်ား ေဖာ္ျပခ်က္ မွန္ကန္ေၾကာင္း ေလ့လာ ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။
ေရွး အိႏၵိယ၊ ေရွး တရုတ္၊ ေရွး သေရေခတၱရာ ခင္ဘကုန္း ေငြေဗာဓိၾကဳတ္စာ၊ သေရေခတၱရာ အတိတ်ာမင္း ေက်ာက္အိုးစာႏွင့္ ပုဂံေခတ္ ေက်က္စာ၊ ေပစာတို႔ကို စုေပါင္းေလ့လာၾကည့္လွ်င္ သေရေခတၱရာသည္ လည္း ပ်ဴဗရမၼာႏိုင္ငံ၊ ပုဂံသည္လည္း ပ်ဴဗရမၼာ-ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားစြာ ေပၚေပါက္ ေတြ႔ျမင္ေနရပါသည္။
အတိတ်ာေက်ာက္အိုးစာအရ ပါဒ၊ ဒလ၊ လွည္းကူး၊ က၀၊ ပဲခူး၊ ဘုရားႀကီး၊ တိုက္ကုလား၊ ဘီလူးကၽြန္း၊ တကြာပါ တို႔သည္ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္း ပ်ဴေဒသမ်ား ျဖစ္ၾကပါ သည္။ ေတြ႕ရွိရေသာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား ပ်ဴပစၥည္းမ်ားအရ ထား၀ယ္၊ ၿမိတ္၊ တနသၤာရီနယ္မ်ား တည္ရွိေသာ တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီးသည္လည္း ေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုးတန္း ပ်ဴေဒသႀကီးျဖစ္ပါသည္။
ဗိုလ္တစ္ေထာင္ဘုရား ဌာပနာတိုက္ေတြ႕ ပ်ဴေခတ္အေထာက္အထားမ်ား
--------------------------------------------------------------------------
(၁) ဌာပနာတိုက္အတြင္း ဗုဒၶဆံေတာ္ကို ထည့္ထားေသာ ေက်ာက္အိုးပံုစံမွာ သေရေခတၱရာ ေပၚေတာ္မူ ပ်ဴေစတီ ပံုစံႏွင့္ ဆင္တူလွေသာ ပ်ဴပံုစံအိုး ျဖစ္ပါသည္။
(၂) သေရေခတၱရာ ပ်ဴအုတ္ခြက္ဘုရားမ်ား ပါရွိပါသည္။
(၃) ပ်ဴေခတ္အုတ္ခြက္ဘုရား ၁ ဆူ၏ ေက်ာဖက္တြင္ ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးထားေသာ ပါဠိဘာသာ စာပါရွိ သည္။
အထက္ပါ ပ်ဴအေထာက္အထားမ်ားအရ ပ်ဴေခတ္တြင္ ဗိုလ္တစ္ေထာင္ဘုရားကို ဌာပနာထည့္သြင္းခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔မွာ ပ်ဴမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေနပါသည္။ ဗိုလ္တစ္ေထာင္ဘုရား ဌာပနာတိုက္အတြင္းတြင္ မြန္စာ၊ မြန္ပစၥည္း ပါရွိသည္ဟု မေတြ႔ျမင္ရပါ။
ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ပ်ဴႏိုင္ငံ ၾသဇာခံ မြန္မ်ား
----------------------------------------------------
(၁) မြန္သည္ ပ်ဴႏိုင္ငံ ၾသဇာခံဟု လုစ္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
(၂) ဒြါရာ၀တီႏိုင္ငံသည္လည္း ပ်ဴလက္ေအာက္ခံ ႏိုင္ငံဟု လုစ္ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
(၃) တရုတ္ရဟန္းေတာ္ ယိက်င့္၏ မွတ္တမ္း (ေအဒီ ၇ ရာစု)တြင္ ပ်ဴႏိုင္ငံ၏ ေတာင္ဘက္သည္ ပင္လယ္နယ္နိမိတ္ ဟု သိရွိမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ေၾကာင္း လုစ္ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
(၄) တရုတ္ရဟန္းေတာ္ စူအန္ခ်ဴအန္၏ မွတ္တမ္း (ေအဒီ ၇ ရာစု) တြင္ ပင္လယ္ႀကီး၏ နံေဘးတြင္သေရေခတၱရာ ႏိုင္ငံ တည္ရွိသည္ဟု မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ေၾကာင္း လုစ္ေဖာ္ျပခဲ့ သည္။
(၅) ပ်ဴတို႔၏ အဓိကၿမိဳ႕ ၃၂ ၿမိဳ႕တြင္ မုတၱမပ်ဴၿမိဳ႕ ပါ၀င္ေၾကာင္း လုစ္ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
ဘီစီ ၂ ရာစု ဟန္႔ေခတ္ တရုတ္မွတ္တမ္း
ယင္းမွတ္တမ္းတြင္ ယူနန္တစ္ဘက္ရွိ ပ်ဴႏိုင္ငံ (သေရေခတၱရာေခတ္)၏ ေတာင္ဘက္တြင္ ပ်ဴတို႔ ႏိုင္ငံျခားသို႔ သြားေသာ သေဘၤာဆိပ္ၿမိဳ႕ႀကီး တည္ရွိသည္ဟု ေဖာ္ျပပါရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။
ေအဒီ ၇ ရာစု - ၁၀ ရာစု ထန္မွတ္တမ္းမ်ားပါ ပ်ဴႏိုင္ငံအက်ယ္အ၀န္း
ပ်ဴႏိုင္ငံသည္ ေျမာက္ဘက္တြင္ ယူနန္၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ က်ဲလာ့ (ခမာ ကေမၺာဒီးယား)၊ ေတာင္ဘက္တြင္ ပင္လယ္၊ အေနာက္ဘက္တြင္ အိႏိၵယအေရွ႕ဖ်ားႏွင့္ နယ္ခ်င္း ထိစပ္ေၾကာင္း၊ ၎မွာ ပ်ဴႏိုင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္ ျဖစ္ေၾကာင္း ထန္မင္းဆက္ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုမွတ္တမ္း၊ ထန္မွတ္တမ္းသစ္မ်ား တြင္ သိရွိ မွတ္တမ္းတင္ထားေၾကာင္း ဆရာ ဦးရည္စိန္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပခဲ့သည္။
အထက္ပါ ေခတ္ၿပိဳင္ အိႏၵိယ၊ တရုတ္၊ သေရေခတၱရာ အေထာက္အထားမ်ားကို ေပါင္းစုၾကည့္လွ်င္ ဘီစီ ၂ ရာစု မွ ေအဒီ ၁၀ ရာစုကာလ ပ်ဴႏိုင္ငံ ေခၚ ပ်ဴဗရမၼာႏိုင္ငံ ေခၚ ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ေတာင္ဘက္တြင္ ပင္လယ္ႏွင့္ နယ္နိမိတ္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ပင္လယ္အထိ က်ယ္၀န္းေၾကာင္း၊ ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပင္လယ္ၾကားတြင္ ရာမညမြန္ႏိုင္ငံ မေပၚေပါက္ေသးေၾကာင္း၊ မေလး ကၽြန္းဆြယ္တကြာပၿမိဳ႕ (စဲလန္႔ဂူအနီး) အထိသည္ ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာ္ႀကီး ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေပၚေပါက္ေနပါသည္။
ေရႊတိဂံုဘုရား ၊ ဗိုလ္တစ္ေထာင္ဘုရား ၊ တြံေတးဆံေတာ္ရွင္ဘုရား သမိုင္းမ်ားပါ ဘုရားဒါယကာ
ဒြတၱေဘာင္မင္းႀကီး
အထက္ပါဘုရားသမိုင္း ၃ ဆူတြင္ (ဘီစီ ၂ ရာစု) သေရေခတၱရာႏိုင္ငံ၏ ဧကရာဇ္မင္းႀကီး ဒြတၱေပါင္သည္
သူ၏ ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ေသာ ႀတိဂုမၸ (ရန္ကုန္)ၿမိဳ႕ေဒသႏွင့္ ေပါကၡရ၀တီ (တြံေတးၿမိဳ႕)ေဒသတို႔သို႔ တိုင္းခန္းလွည့္လည္ ေရာက္ရွိလာေၾကာင္း၊ ေရႊတိဂံုဘုရားႏွင့္ တြံေတးဆံေတာ္ရွင္ ဘုရားႀကီးမ်ားကို ျမွင့္တင္ျပဳျပင္
ကုသိုလ္ျပဳခဲ့ေၾကာင္း မ်ား မွတ္တမ္းတင္ ေဖာ္ျပထားရာ ရန္ကုန္ႏွင့္ ေပါကၡရ၀တီေဒသတို႔မွာ ရာမည မြန္ႏိုင္ငံ မေပၚေပါက္ေသး၊ သေရေခတၱရာ ႏိုင္ငံပိုင္နက္ ေဒသမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေပၚေပါက္ေနပါသည္။
ေရွးေခတ္ျမန္မာႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ဒြတၱေပါင္မင္းၿမိဳ႕မ်ား
(၁) သုဓမၼာ၀တီသထံု ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီးႏွင့္ ၿမိဳ႕ - ၁၉၂၆ ခုႏွစ္ ပံုႏွိပ္ေသာ ဦးပညာ၏ သထံုရာဇ၀င္ေပါင္းခ်ဳပ္ က်မ္းႀကီးတြင္ ပထမသုဓမၼ၀တီ ၿမိဳ႕တည္နန္းတည္ မင္းႀကီး၏ အမည္မွာ “တိႆဓမၼသီဟရာဇာ
ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး” ေခၚ “စိဇၨာနာဂ သူရိယစႏၵာဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီး” ျဖစ္ေၾကာင္း ေရွးသထံုရာဇ၀င္မ်ား၊
မြန္ရာဇ၀င္မ်ားႏွင့္ ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ စုစုေပါင္း ၉ ခုကို က်မ္းကိုးျပဳ ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္။
ဆရာဦးစံ၀င္း၏ ေပါင္ၿမိဳ႕နယ္၊ မုက်ိရြာ ေက်ာက္နံရံစာ ေဆာင္းပါးတြင္ အထက္ပါ ဦးပညာ ေရးသည့္
သထံုရာဇ၀င္ေပါင္းခ်ဳပ္ က်မ္းႀကီးကို က်မ္းညႊန္းျပဳထား သည္။
(၂) ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ပံုႏွိပ္ေသာ အၿငိမ္းစားေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ဥိးေအာင္သိန္း၏ “သာသနာအစ သထံုက” ဟု
အမည္ေပးက်မ္းတြင္လည္း ပထမသုဓမၼာ၀တီၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္ မင္းႀကီး၏ အမည္မွာ “သူရိယစႏၵာ
မဟာဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး” မည္ေၾကာင္း အတိအလင္း ေဖာ္ျပထားသည္။
ယခု ႏွစ္ ၉၀ အတြင္း သထံုသမိုင္း၊ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုး တန္းေဒသ ၿမိဳ႕ရြာသမိုင္းမ်ားကို ေရးသားၾကေသာ
ရာဇ၀င္ဆရာ၊ ရာဇ၀င္ေဆာင္းပါးဆရာ၊ သမိုင္းေဆာင္းပါး အမည္ခံ စာေရးဆရာမ်ားအနက္ ပထမဦးဆံုး
သထံုမင္းႀကီးသည္ “တိႆဓမၼသီဟရာဇာ ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး” ေခၚ “သူရိစႏၵာ မဟာဒြတၱေပါင္ မင္းႀကီး” ျဖစ္ေၾကာင္းကို ဦးပညာ ႏွင့္ ဦးေအာင္သိန္းတို႔ ၂ ဦးမွအပ က်န္ေသာ စာေရးဆရာ၊ ေဆာင္းပါးဆရာမ်ားသည္ ေဖာ္ျပျခင္း မျပဳၾက။ သထံုသမိုင္းေရးတိုင္း “တိႆဓမၼသီဟရာဇာ” ကိုသာ ေဖာ္ျပၾကၿပီး “ဒြတၱေပါင္” မေဖာ္ျပပဲ ခ်န္လွပ္ခဲ့ၾကေသာ ရာဇ၀င္ဆရာ၊ ေဆာင္းပါးဆရာမ်ားသည္ အစံုမဖတ္ဘူးမသိပဲ သထံုသမိုင္းႏွင့္ တိႆဓမၼသီဟရာဇာမင္း အေၾကာင္းကို မျပည့္မစံု ေရးၾကသည္။ သို႔မဟုတ္
“တိႆဓမၼသိဟရာဇာ ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး” အမည္ပါ “ဒြတၱေပါင္”ကို ဖတ္ဖူးၿပီး သိရွိေသာ္လည္း အေၾကာင္း
တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေပါ႔ဆ၍ ေသာ္လည္းေကာင္း လံုး၀ မေရးသား၊ မေဖာ္ျပ၊ မေျပာဆိုၾကပါ။ ပထမဦးဆံုး သထံုမင္းႀကီး၏ အမည္သည္ ဒြတၱပါင္ျဖစ္ေၾကာင္း ခ်န္လွပ္ထားျခင္းသည္ သထံုပ်ဴမင္း
ဒြတၱေပါင္ကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ သကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ သထံု သမိုင္းကို မျပည့္စံုေအာင္ ဖန္တီးသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း ျဖစ္ေနလွ်င္ မသင့္ေတာ္ပါ။
(၃) ပါဒ ဒြတၱေပါင္မင္းႏွင့္ ျမန္မာအမည္ရွိ ပါဒမင္းမ်ား
ပထမသထံု တိႆဓမၼသီဟရာဇာ (ဒြတၱေပါင္)မင္းႀကီး၏ သားေတာ္ ၃ ပါးႏွင့္ သမီးေတာ္ ၁ ပါး တို႔သည္ သထံုမွ ထြက္ခြါကာ ပါဒကၽြန္းတြင္ ၿမိဳ႕နန္းအသစ္ တည္ေထာင္ ေၾကာင္း ဦးထြန္းရီ၏ မြန္ဘာသာမွ ျမန္မာဘာသာျပန္ ပါဒႏိုင္ငံေတာ္ ရာဇ၀င္သမိုင္းစာအုပ္တြင္ ေဖာ္ျပသည္။ ပါဒမင္းဆက္တြင္ ျမေစာေနာင္မင္း၊ ရာဇေစာေနာင္မင္း၊ သုခမုခနန္းေစာရွင္၊ နရေက်ာ္မင္း၊ ဒြတၱဘာဂဒြတၱေဘာင္ မင္း၊ ေစာရဟံမင္း၊ ေဇယ်ေက်ာ္ထင္မင္း၊ ဘိုးမင္းေစာေနာင္မင္း၊ ေနသူရမင္း၊ ေစာဖ်ားေက်ာ္မင္း၊ ေစာဘုန္းၾကြယ္မင္း ဟူေသာ ပ်ဴျမန္မာအမည္ရွိ မင္းမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားရာ သထံုပထမဦး မင္း ဒြတၱေပါင္၏ မ်ိဳးဆက္ ပါဒဒြတၱေပါင္ ပ်ဴမင္းဆက္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ ပါဒမင္းဆက္ ၂၀ ေျမာက္ တြင္မွ ေကာ့ဒြတ္မင္း ဟု မြန္အမည္ရွိ မင္းကို ေတြ႔ျမင္ရပါ သည္။
(၄) ေပါကၡရ၀တီ တြံေတးဒြတၱေပါင္မင္းႏွင့္ ဒြတၱပတ္သီး
ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး စားသံုးေသာေၾကာင့္ ဒြတၱပတ္သီး ဟု နာမည္ေက်ာ္ၾကားေသာ ဒြတၱပတ္ပင္ အနည္းငယ္သည္ ေပါကၡရ၀တီနန္းေတာ္ကုန္း အေရွ႕အရပ္တြင္ အတြင္း က်ံဳးငယ္ျခားလွ်က္ (ယခုေခတ္) ဦးေယာႀကီးဥယ်ာဥ္ျခံ ႏွင့္ အျခားၿခံတစ္ၿခံတြင္ ရွိပါသည္။ ေပါကၡရ၀တီ တြံေတးသည္ ေမွာ္ဇာပ်ဴအုပ္စုမွ ပ်ဴမင္းသားစု တြံေတး မ်ိဳးဆက္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္စိုးစံသည္ဟု တြံေတးဆံေတာ္ရွင္ ဘုရားသမိုင္းတစ္ေစာင္တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိပါသည္။
(၅) ပဲခူးမင္းတို႔သည္ သထံု တိႆဓမၼသီဟရာဇာဒြတၱေပါင္ မ်ိဳးရိုး
ပဲခူးရာဇ၀င္ႏွင့္ ပဲခူးဘုရားသမိုင္းအခ်ိဳ႔တြင္ သထံုၿမိဳ႕၊ သထံုမင္းႀကီး (ဒြတၱေပါင္)၏ သားေတာ္ ၂ ပါး ၿမိဳ႕သစ္ အျဖစ္ ပဲခူးကို တည္သည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ပဲခူးၿမိဳ႕တည္ မင္းသားတို႔သည္ သထံု ဒြတၱေပါင္မင္းဆက္မွ ျဖစ္ေၾကာင္း ပဲခူးရာဇ၀င္၊ ဦးေရႊေနာ္၏ ေရႊေမာ္ေဓာဘုရားသမိုင္းတို႔တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ပ်ဴရာဇ၀င္ ၁၂ ေစာင္တြဲအရ တိန္မယ္ ပ်ဴအုပ္စု ၿမိဳ႕ေတာ္ ပဲခူး ျဖစ္သည္။ ဦးသက္တင္၏ ပဲခူးနယ္ ဘုရား ေစတီ ၅၈ ဆူ သမိုင္းစာအုပ္တြင္ တိန္မယ္ပ်ဴေစတီ (၇) ဆူ ေဖာ္ျပ ပါရွိသည္။ အေနာ္ရထာေခတ္ၿပိဳင္မွာ
တိန္မယ္ပဲခူးပ်ဴမင္း ေဗာင္းေတာ္ရွည္ ဟု ေဖာ္ျပသည္။ အေနာ္ရထာမင္းသို႔ ဆက္သေသာ ယင္းပဲခူးမင္း၏
သမီးေတာ္ အမည္သည္ ျမန္မာပါဠိအမည္ မဏိစႏၵာ ခင္ဦး ဟု ရာဇ၀င္တို႔ ျပဆိုသည္။
(၆) မုတၱမပ်ဴၿမိဳ႕
မုတၱမရာဇ၀င္ေပါင္းခ်ဳပ္ က်မ္းႀကီးတြင္ ပထမသထံုၿမိဳ႕ ႀကီးသည္ အကၤုရမင္းလက္ထက္တြင္ ပ်က္ေၾကာင္း၊
တြတ္ေတာ္ မင္းသားညီေနာင္ က်န္ေၾကာင္း၊ ညီေတာ္ မင္းသား ဥဒိႏၵရာဇသံေ၀ သည္ ပထမ မုတၱမၿမိဳ႕ေဟာင္း
ကိုတည္ေထာင္ေၾကာင္း၊ ယင္း ဥဒိႏၵရာဇသံေ၀ မင္းသား သည္ ပထမဦးသထံုမင္းႀကီး တိႆဓမၼသီဟရာဇာ
ဒြတၱေပါင္ ပ်ဴမင္းႀကီး၏ တြတ္ေတာ္ မင္းသားညီေနာင္ အနက္ အငယ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ တရုတ္
နန္းေတာ္မွတ္တမ္း ထန္မွတ္တမ္းတြင္လည္း မုတၱမပ်ဴၿမိဳ႕ ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
(၇) သု၀ဏၰဘူမိတိုင္း - သုဓမၼပူရၿမိဳ႕
ပထမသထံုမင္းႀကီး ဒြတၱေပါင္မ်ိဳးရိုးမွ တြတ္ေတာ္ အကၤုရမင္းလက္ထက္ ပထမသထံုၿမိဳ႕ႀကီး ေျမၿမိဳပ်က္စီး
ေၾကာင္း၊ ဖေအတူ မေအကြဲ တြတ္ေတာ္ မင္းသား ညီေနာင္အနက္ ေနာင္ေတာ္ ဥပေဒ၀ရာဇသံေ၀ မင္းသား
သည္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာ၏ ေတာင္ဘက္တြင္ သုဓမၼပူရၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္နန္းစံေၾကာင္း သထံုရာဇ၀င္ေပါင္းခ်ဳပ္
က်မ္းႀကီးတြင္ ျပဆိုသည္။
ဥပေဒ၀မင္း ကံကုန္ၿပီး ထိုမင္း၏ သားေတာ္ ရာဇာေစာနီ သည္ ေနရာေရႊ႕ေျပာင္း၍ ဘီးလင္းျမစ္၀ကၽြန္းငယ္ ၅ ခု ကို ေပါင္း၍ တတိယၿမိဳ႕ မရိႆဘူမိသုဓမၼ၀တီ ဟု တည္ သည္။ ၃ ႏွစ္တိုင္ေအာင္ ၿမိဳ႕မၿပီး။ မင္း ကြယ္လြန္သည္။
ယင္း၏သားေတာ္ ရာဇာေစာေ၀သည္ ထိုေနရာကို စြန္႔၍ ထိုၿမိဳ႕မွ အေနာက္ေျမာက္ ေရႊေလာင္းအင္းအရပ္တြင္
“ဟရိသဘူမိ သုဓမၼာ၀တီၿမိဳ႕” ဟု တည္ျပန္သည္။ သာသနာ ၂၀၈ ခုတြင္ ရာဇာေစာေ၀သည္ ေရာဂါထူေျပာ
ေသာ ယင္းေရႊအင္းၿမိဳ႕ ေရႊေလာင္းၿမိဳ႕ကို စြန္႔ခြါ၍ တိုက္ကုလားၿမိဳ႕ေဟာင္းနယ္အတြင္း “သု၀ဏၰဘူမိရဌ
သုဓမၼာ၀တီ” ဟု ၿမိဳ႕သစ္တည္ျပန္သည္။ တိုက္ကုလား ဟုလည္း ေခၚၾက၏။ ပထမ သထံုမင္းႀကီးမွ ၁၈ ဆက္
ေျမာက္ ယုဂႏၶာကုမာမင္း လက္ထက္တြင္ တိုက္ကုလားၿမိဳ႕ ကို ပင္လယ္ေရတိုက္စားကာ ပ်က္သျဖင့္ ၿမိဳ႕ကို
စြန္႔ကာ ဥပေဒ၀ရာဇသံေ၀မင္းႀကီး တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ သုဓမၼာပူရ ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာသို႔ ျပန္၍ ေျပာင္းေရႊ႕ၿပီး
ၿမိဳ႕သစ္တည္ စိုးစံသည္။ သာသနာႏွစ္ ၄၅၀ ျပည့္ႏွစ္ ဟု ျပဆိုသည္။
(၈) မုတၱမရာဇ၀င္ေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္းတြင္ ပထမေျမာက္ ေယးၿမိဳ႕ကို တနသၤာရီ ပ်ဴဘုရင္မ တည္ေထာင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ယင္း ေယးပ်ဴၿမိဳ႕ ပ်က္သုန္းတိမ္ေကာၿပီး ႏွစ္ ရာေပါင္းမ်ား စြာ ၾကာေသာအခါ မြန္အမတ္ႀကီးတစ္ဦးက ပထမေယးၿမိဳ႕ ေဟာင္း ေနရာတြင္ ေယးၿမိဳ႕အသစ္ တစ္ဖန္ ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ ပါရွိပါ သည္။
အထက္ပါ ရာဇ၀င္ႏွင့္ ဘုရားသမိုင္းမ်ား အဆိုအရ ပုဂံ အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္ခင္ ဘီစီ ၆ ရာစု၊ ေအဒီ ၁၀ ရာစု အတြင္း ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းတြင္ သထံု တိႆဓမၼသီဟရာဇာဒြတၱေပါင္မင္းဆက္ (၀ါ) သထံု ဒြတၱေပါင္ပ်ဴအုပ္စုမွ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ သထံု၊ ပါဒ၊ ပဲခူး၊ မုတၱမ ေရွးပ်ဴၿမိဳ႕မ်ား၊ တနသၤာရီ ဘုရင္မ တည္ေသာ ေယးပ်ဴၿမိဳ႕၊ ေမွာ္ဇာ ပ်ဴအုပ္စု၀င္ ေပါကၡရ၀တီ (တြံေတး) ပ်ဴၿမိဳ႕ စသည္တို႔ ရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။
ပ်ဴရာဇ၀င္ ၁၂ ေစာင္တြဲတြင္ ေအဒီ ၉ ရာစု ပ်ဥ္ျပားမင္း မတိုင္ခင္ ေရွးေခတ္ျမန္မာႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုးတန္း ေဒသတြင္ မြန္လူမ်ိဳးတို႔ မေရာက္ရွိေသးေၾကာင္း၊ စတုတၳပုဂံၿမိဳ႕တည္ ပ်ဥ္ျပားမင္းလက္ထက္တြင္တစ္ႀကိမ္၊ ေအဒီ ၁၁ ရာစု အေနာ္ရထာမင္း လက္ထက္ တြင္ တစ္ႀကိမ္ မြန္တို႔ အေျမာက္အျမား ေျပာင္းေရႊ႕၀င္ေရာက္လာေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္ဟု ဆရာ ဦးသက္တင္ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ တရုတ္မွတ္တမ္းမ်ားအရ ဒြါရာ၀တီႏိုင္ငံ မွ မြန္တို႔သည္ အေရွ႕ဘက္မွ ခမာစစ္ဆင္မႈ၊ ေတာင္ဘက္မွ ဂ်ာဗားေရတပ္ စစ္ဆင္မႈမ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ဒုကၡေရာက္ ေၾကာင္း၊ ေအဒီ ၁၁ ရာစု အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္ လင္ဖြန္းၿမိဳ႕မွ မြန္တို႔ ၿမိဳ႕လံုးကၽြတ္ ပုဂံႏိုင္ငံသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းခိုလံႈ လာေၾကာင္း ဦးႏိုင္ပန္းလွ ဆိုပါသည္။
လက္ေတြ႕အားျဖင့္လည္း ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေဒသ ေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမ်ားတြင္ ဘီစီ ၆ ရာစု မွ ေအဒီ ၁၀ ရာစုကာလ ပ်ဴစဥ့္စာ၊ ပ်ဴအုတ္ခဲစာ၊ ပ်ဴေခတ္ေစတီ၊ ပ်ဴေခတ္ဗုဒၶရုပ္ပြားမ်ား၊ ပ်ဴေခတ္ အုတ္ခြက္ ဘုရားမ်ား၊ ပ်ဴဒဂၤါးမ်ား၊ ပ်ဴေခတ္ၿမိဳ႕ရိုးအခ်ိဳ႕၊ ပ်ဴေက်ာက္စာ အပါအ၀င္ အထက္တြင္ တင္္ျပခဲ့ေသာ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈ ပစၥည္းမ်ိဳးစံု တို႔ကို ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားမ်ားအျဖစ္ ေျမေပၚ ေျမေအာက္တို႔တြင္ ထင္ရွားစြာ ေတြ႕ျမင္ရလွ်က္ ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္ခင္ ဘီစီ ၆ ရာစု - ေအဒီ ၁၀ ရာစု ကာလ မြန္ယဥ္ေက်းမႈ အေထာက္အထား တစ္စံုတစ္ရာ မေတြ႕ရွိေသးပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံေရွးေဟာင္းသုေတသန ဦးစီးဌာနသည္လည္း သံလ်င္၊ ပါဒ၊ က်ိဳကၠသာ၊ အယ(က္)သမ -၀င္းက
(ဘီးလင္းနယ္)၊ သထံုနယ္မ်ားတြင္ တတ္အားသမွ် သုေတသန ျပဳခဲ့ ျပဳဆဲရွိၿပီး အေနာ္ရထာမင္း ေအဒီ ၁၁
ရာစု မတိုင္ခင္ မြန္ယဥ္ေက်းမႈပစၥည္း အေထာက္အထား ေတြ႕ရွိသည္ဟု မၾကားသိရေသးပါ။ ကြမ္းဆိပ္ပ်ဴေက်ာက္စာ အပါအ၀င္ အေနာ္ရထာထက္ ေစာေသာ ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈ အေထာက္အထားတစ္ခ်ိဳ႕ကို ေျမေပၚ၊ေျမေအာက္တြင္ ပါ အထင္အရွားေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ကမ္းရိုးတန္းေဒသ မြန္ယဥ္ေက်းမႈ အေထာက္အထား ေတြ႕ရသည္တို႔မွာ အေနာ္ရထာမင္းေခတ္မွ ေနာက္ပိုင္းကာလ၀င္ ပစၥည္းမ်ားသာ ျဖစ္ပါသည္။
ဆရာ မိုက္ကယ္ေအာင္သြင္ (ပါေမာကၡ ၊ သမိုင္း ၊ ဟာ၀ိုင္ယီတကၠသိုလ္)က ျမန္မာႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုးတန္း ေဒသရွိ ၿမိဳ႕ရြာတို႔၏ မြန္အမည္မ်ားမွာ ေခတ္လယ္မြန္ (အင္း၀ေခတ္၊ ေညာင္ရမ္းေခတ္) ေအဒီ ၁၅ရာစု
၁၇ ရာစု မြန္ဘာသာစကား အမည္မ်ားသာျဖစ္ၿပီး ေခတ္ေဟာင္းမြန္အမည္ (ေအဒီ ၇ရာစု- ၁၄ ရာစု)အမည္မ်ား မဟုတ္ေသာ အခ်က္အရ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္း မြန္အမည္ၿမိဳ႕ရြာတို႔သည္ အင္း၀ေခတ္ၿပိဳင္ ရာဇာဓိရာဇ္မင္း ေခတ္အခါ ၀န္းက်င္မွ ေပၚေပါက္ေသာ မြန္ၿမိဳ႕ ရြာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္ခင္ ေအာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကမ္းရိုးတန္း ေဒသတြင္ (မြန္လူမ်ိဳးမရွိဟု မဆိုလို)၊ မြန္ႏိုင္ငံ၊ မြန္ဧကရာဇ္မင္း၊ မြန္ယဥ္ေက်းမႈ ေခတ္ တို႔ မေပၚေပါက္ေသးေၾကာင္း၊ ယင္းသို႔ ေပၚေပါက္သည္ဟု ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား တစ္ခုမွ မေတြ႕ရေၾကာင္း သူ၏ သုေတသနစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
နိဂံုးခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိုရေသာ္ အထက္တြင္ တင္ျပခဲ့သည့္ ဘုရားသမိုင္းမ်ား၊ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေဒသ
ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာဇ၀င္မ်ားသည္ အေနာ္ရထာမင္း မတိုင္ခင္ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေဒသ သထံု၊ ပါဒ၊ တံြေတး
ဒြတၱေပါင္မင္းမ်ား၊ သထံုတိႆဓမၼသီဟရာဇာ ဒြတၱေပါင္ မင္းဆက္မွ တည္ေထာင္ေသာ ကမ္းရိုးတန္း သထံု
ပ်ဴအုပ္စု၀င္ ၿမိဳ႕မ်ား၊ တနသၤာရီဘုရင္မ တည္ေထာင္ခဲ့ ေသာ ေယးပ်ဴၿမိဳ႕တို႔ကို အထင္အရွား ေဖာ္ျပသည္မွာ
အိႏၵိယအေထာက္အထား၊ တရုတ္အေထာက္အထား မ်ားက ေဖာ္ျပထားေသာ ပင္လယ္အထိ က်ယ္၀န္းသည့္
ပ်ဴႏိုင္ငံေခၚ ဗရမၼာႏိုင္ငံ ေခၚ ပ်ဴျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ကိုက္ညီ အက်ံဳး၀င္ေနပါသည္။
ထို႔နည္းတူစြာ သထံုဒြတၱေပါင္မင္းဆက္က တည္ခဲ့သည္ဟု သထံုရာဇ၀င္ ပါဒရာဇ၀င္တို႔တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ
ဒလတိုင္း၊ ပါဒၿမိဳ႕၊ ပဲခူးၿမိဳ႕၊ ဘုရားႀကီးတိုင္း၊ တိုက္ကုလား ၿမိဳ႕၊ ဘီလူးကၽြန္းတို႔ကို သေရေခတၱရာ အတိတ်ာမင္း
ေက်ာက္အိုးစာတြင္ ဥရုဟိတိုင္းလွည္းကူး၊ က၀တိုင္း၊ တကြာပါတိုင္း တို႔ႏွင့္အတူတကြ ဒလတိုင္း၊ ပါဒတိုင္း၊
ပေဂါတိုင္း(ပဲခူးတိုင္း)၊ ဘုရားႀကီးတိုင္း၊ တကၠလတိုင္း (တိုက္ကုလားတိုင္း)၊ ဘီလူးကၽြန္းတိုင္း ဟူ၍ သေရေခ
တၱရာ ႏိုင္ငံပိုင္ ပ်ဴၿမိဳ႕ျပတိုင္းမ်ား ျဖစ္ၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ ျမင္ရပါသည္။
အထက္ပါ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုးတန္းေဒသ ေတာင္ပိုင္း ဒြတၱေပါင္ ပ်ဴမင္းနယ္မ်ားတြင္ ဘီစီ ၆ ရာစု-
ေအဒီ ၁၀ ရာစု ေခတ္ၿပိဳင္ ပ်ဴအေထာက္အထား မ်ိဳးစံု တို႔ကိုလည္း ေျမေပၚေျမေအာက္တြင္ ေတြ႔ရွိရၿပီး၊ ထိုကာ
လ မြန္ယဥ္ေက်းမႈ အေထာက္အထားမ်ား မေတြ႕ရေသးပါ။ ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္းေဒသေတြ႕ အျခားေသာ
ပ်ဴေခတ္ေစတီ၊ ပ်ဴလိႈဏ္ဘုရား၊ ပ်ဴေခတ္ဗုဒၶရုပ္ပြားမ်ား၊ ပ်ဴအုတ္ခြက္ဘုရားမ်ား၊ ပ်ဴဒဂၤါးမ်ား၊ ပ်ဴပုတီးေစ႔မ်ား၊
ပ်ဴနားေဋာင္းမ်ား၊ ပ်ဴေဆးတံမ်ား၊ ပ်ဴအရိုးအိုးမ်ား၊ ပ်ဴၿမိဳ႕ရိုး၊ ပ်ဴေရတြင္းေရကန္၊ ပ်ဴေခတ္အုတ္ေလွကား၊
ပ်ဴေခတ္အုတ္ကုန္းမ်ား အစရွိေသာ ေခတ္ၿပိဳင္ ပ်ဴအေထာက္အထားေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ပ်ဴအုတ္ခဲစာ၊ ပ်ဴစဥ့္စာ အေထာက္အထားမ်ားက ေတာင္ပိုင္းကမ္းရိုးတန္း ဒြတၱေပါင္ပ်ဴမင္းဆက္မ်ား တည္ေထာင္ခဲ့ ေသာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းေဒသမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရ သည့္ ေရွးေဟာင္းစဥ့္ဖိုမ်ား၊ ေရွးေဟာင္း စဥ့္ထည္မ်ား ႏွင့္ ေရွးေဟာင္း စဥ့္ယဥ္ေက်းမႈႀကီးသည္ ပုဂံ အေနာ္ရထာမင္း (ေအဒီ ၁၁ ရာစု) မတိုင္ခင္ ကာလ ထြန္းကားခဲ့ေသာ ေတာင္ပိုင္း ပ်ဴစဥ့္ဖိုမ်ား၊ ပ်ဴစဥ့္ထည္မ်ားႏွင့္ ပ်ဴစဥ့္ ယဥ္ေက်းမႈႀကီး ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသတည္ ေထာက္ခံ ေနၾကပါ သည္။
ဦးဘုန္းတင့္ေက်ာ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ၊ မတ္လ ၊ (၃)ရက္ ႏွင့္ (၄)ရက္ ေန႔တို႔တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၊ ၀ိဇၨာခန္းမ၌ က်င္းပခဲ့သည့္စဥ့္ စာတမ္း ဖတ္ပြဲ၌ တင္သြင္းဖတ္ၾကားခဲ့သည့္ သုေတသနစာတမ္း
