သႀကၤန္ပြဲေတာ္

ကမၻာဦးအခါက လူ႔ျပည္တြင္ ‘က၀ါလမိုင္းဆရာႀကီး’ သည္ ေလာကီေဗဒင္အရာ၌ အလြန္တရာ တတ္ကြ်မ္း လိမၼာ သည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လူ႔ျပည္၊ နတ္ျပည္တို႔တြင္ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားေလသည္ ။ သိၾကားမင္းႏွင့္ ‘အာသီ’ အမည္ရိွေသာ ျဗဟၼာမင္းတို႔သည္ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး၌ မဂၤလာအခါ မျပဳေကာင္း ေသာရက္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းအခံု ျဖစ္ၾက၏ ။ ျဗဟၼာမင္းက သကၠရာဇ္ကိုတည္၊ သံုးျဖင့္ေျမွာက္။ တစ္ဆယ့္ႏွစ္ ျဖင့္စား ။ ၾကြင္းေသာ ရက္သည္ အခါမျပဳေကာင္း ေသာရက္ ျဖစ္သည္ဟုဆို၏ ။ သိၾကားမင္းက သကၠရာဇ္ကို တည္၊ ခုနစ္ျဖင့္စား ။ ၾကြင္းေသာရက္သည္ အခါမျပဳေကာင္းေသာရက္ ျဖစ္သည္ဟု ဆို၏ ။ ထိုကဲ့သို႔ သိၾကားမင္းႏွင့္ ျဗဟၼာမင္းတုိ႔ အျငင္းအခံု ျဖစ္ရာ ရံႈးသူက ဦးေခါင္းျဖတ္ခံမည္ဟု ကတိျပဳၾကၿပီး လူ႔ျပည္သို႔ သက္ဆင္း၍ က၀ါလမိုင္း ဆရာႀကီးကို ခံုတင္ေမးျမန္းကာ အဆံုးအျဖတ္ခံၾကသည္ ။ က၀ါလမိုင္းဆရာႀကီးက သိၾကားမင္း၏ ဆိုစကားသည္ အမွန္ျဖစ္၏ ။ အကြ်ႏု္ပ္ေျပာသည္ကို မယံုၾကည္ၾကပါလွ်င္ စၾကာ၀ဠာတံတိုင္းတြင္ သြား၍ရႈၾကပါေလာ့ ဟုဆို၏ ။ သိၾကားမင္းႏွင့္ ျဗဟၼာမင္းတုိ႔လည္း စၾကာ၀ဠာ တံတိုင္းသုိ႔ သြားၾကည့္ၾကရာ ဆရာႀကီးေျပာသည့္ အတိုင္း မွန္ေနသည္ ကို ေတြ႔ၾကရေလ၏ ။ ထို႔ေၾကာင့္ ျဗဟၼာမင္း၏ ဦးေခါင္းကို သိၾကားမင္းက စက္ျဖင့္ျဖတ္ၿပီးၾကြင္းေသာ ျဗဟၼာကုိယ္တြင္ ‘ပိဂၤလ’ ဆင္၏ ဦးေခါင္းကို ျဖတ္၍တပ္ကာ ေရစင္ျဖန္းသျဖင့္ အသက္၀င္လာရာ မဟာပိႏၷဲနတ္ ဟူ၍ ျဖစ္လာေလသတည္း ။ သိၾကားမင္းျဖတ္၍ လြင့္စဥ္သြားေသာ ဦးေခါင္းကို ေကာက္ယူကာ တာ၀တိ ံသာ နတ္ျပည္သို႔ တက္ၿပီးလွ်င္ ကမၻာ တည္အံ့ေသာ နတ္သမီး ခုနစ္ေဖာ္တို႔ကို ေရြးခ်ယ္၍ အပ္ႏွင္းေလသျဖင့္ ထို နတ္သမီး ခုနစ္ေယာက္တို႔သည္ တလွည့္စီ ကိုင္ကာ အလွည့္က် ေစာင့္ၾကရေလသည္ ။ ျဗဟၼာမင္း၏ ဦးေခါင္းကို အလွည့္ေစ့သည့္အတြက္ နတ္သမီး တစ္ပါးမွသည္ အျခား နတ္သမီးတစ္ပါးသို႔ ေျပာင္းသည္ကို အစဲြျပဳ၍ သကၠရာဇ္ဦးေခါင္း ေျပာင္းသည္ ဟု ေခၚစမွတ္ ျပဳၾကေလသည္ ။ ဤသည္ပင္လွ်င္ သႀကၤန္က် ခ်ိန္ျဖစ္သည္ ဟုသႀကၤန္က်ျခင္း ႏွင့္ပတ္သက္၍ ဟိႏၵဴနကၡတၱ ေ၀ဒက်မ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားပံု ကိုဗဟုသုတ ရေစရန္ ေဖာ္ျပ လိုက္ရပါသည္ ။

သႀကၤန္ဟူသည္ သကၠဋဘာသာ သကၤရႏိ ၱ (Samkaranti) (အဓိပၸါယ္ -Going from one place to another) မွ ဆင္းသက္လာၿပီး ‘ကူးေျပာင္းျခင္း’ ဟု အဓိပၸါယ္ရပါသည္ ။ ထိုမွ သကၤရႏိ ၱ-သၾကၤႏ ၱ -သႀကၤန္ ဟုေရြ႕ေလ်ာလာ ျခင္းျဖစ္သည္ ။ တစ္နည္းအားျဖင့္လည္း သႀကၤန္ = သႀကၤႏ ၱ = သီသကရ + အႏ ၱ = (သီသ = ဦးေခါင္း + ကရ = ျပဳျခင္း + အႏ ၱ = အဆံုး) = သကၠရာဇ္ဦး ေခါင္း အဆံုးျပဳျခင္း ဟုလည္း ဖြင့္ဆိုၾကပါေသးသည္ ။ အဘယ္အရာ ကူးေျပာင္း ၀င္ေရာက္ သနည္းဆိုလွ်င္ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္း ကူးေျပာင္း၀င္ ေရာက္ျခင္းျဖစ္သည္ ။ ကူးေျပာင္း၀င္ ေရာက္ေသာ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္းသည္ သႀကၤန္မင္း(သႀကၤႏ ၱရာဇာ) ပင္ ျဖစ္၏ ။ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ကို မင္းဟူ၍အဘယ္ ေၾကာင့္ေခၚသနည္း ။ “ ဥေဒတယံ၊ စကၡဳမာ၊ ဧကရာဇာ ” ဟူေသာ ေမာရသုတ္ ပရိတ္ေတာ္ကို ေထာက္၍ေခၚပါသည္ ။ သႀကၤန္ႏွစ္မ်ိဳးရိွရာ စူဠ၀ိသု၀ သႀကၤန္ႏွင့္ မဟာ၀ိသု၀ သႀကၤန္တို႔ျဖစ္သည္ ။ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ ျဖစ္ေသာ ေနမင္းသည္ ၁၂ ရာသီ စက္၀န္းကို တစ္ႏွစ္တာ ပတ္လံုး လွည့္လည္လွ်က္ရိွရာ သူရိယ ေနမင္း တစ္ရာသီမွ တစ္ရာသီသို႔ ကူးေျပာင္းခ်ိန္ကို စူဠ၀ိသု၀သႀကၤန္ဟု ေခၚျခင္း ျဖစ္ေလသည္ ။ အိႏိၵယႏုိင္ငံ ၊ အခ်ိဳ႕ေသာ ျပည္နယ္မ်ားတြင္ စူဠ၀ိသု၀သႀကၤန္ပဲြ ဆင္ႏဲႊၾကသည္ ။ တႏွစ္မွာ န၀င္းအေရအတြက္ ၁၀၈ န၀င္းျဖစ္၍ သၾကၤန္ ၁၀၈ ၾကိမ္ ၊ နကၡတ္ ၂၇ လုံး ျဖစ္၍ သၾကၤန္ ၂၇ ၾကိမ္ ၊ ရာသီ ၁၂ ခုျဖစ္၍ သၾကၤန္ ၁၂ ၾကိမ္ က်မည္ ၊ ၁၂ၾကိမ္ ကူးေျပာင္းပါသည္ ။ သို႔ေသာ္ ထိုကဲ႔သို႔ ကူးေျပာင္းျခင္း သုိ႕မဟုတ္ သၾကၤန္က်ျခင္း တုိ႕မွာ "သာမည ကူးေျပာင္းျခင္း" ျဖစ္၍ "အငယ္စား- စူဠသၾကၤန္" တုိ႕သာ ျဖစ္ေနသည့္ အတြက္ လူတုိ႔မွ အေလးအနက္ ထားေလ႔မရွိၾကပါ ။ မဟာ၀ိသု၀ သႀကၤန္ဆုိသည္မွာ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ ေနမင္းသည္ မိန္ရာသီမွ မိႆရာသီသို႔ ကူးေျပာင္း၀င္ေရာက္ ခ်ိန္ကိုရည္ညႊန္းသည္ ။ အိႏိၵယျပည္ ၊ ဟိႏၵဴ ဘာသာ၀င္တို႔တြင္ မိႆသႀကၤန္ ၊ ၾကဋ္သႀကၤန္ ၊ တူသႀကၤန္ ႏွင့္ မကာရသႀကၤန္ဟု သႀကၤန္ ေလးမ်ိဳးရိွသည္ ။ တနဂၤေႏြ ဖုဋၿဂိဳဟ္စဥ္(ေန)သည္ ေတာင္ဘက္မွ ေျမာက္ဘက္သို႔ အကူး အီေကြတာေပၚ ျဖတ္သန္းစဥ္ မိႆသႀကၤန္ ၊ ေျမာက္ယာဥ္ စြန္းတန္းသို႔ ေနေရာက္စဥ္ ၾကဋ္သႀကၤန္ ၊ ေျမာက္ဘက္မွ ေတာင္ဘက္သို႔အကူး အီေကြတာေပၚသုိ႔ ေနျဖတ္သန္းစဥ္ တူသႀကၤန္ ၊ ေတာင္ယာဥ္စြန္းတန္းသို႔ ေနေရာက္စဥ္ မကာရသႀကၤန္ စသျဖင့္ ျဖစ္၏ ။ ျဂဳိဟ္အေပါင္းတုိ႔ ၏မိခင္ျဖစ္ေသာ တနဂၤေႏြျဂဳိဟ္ ကုိအေလးဂရုျပဳ ၍ ႏွစ္ ၊ လ ၊ရက္တုိ႕ ကုိမွတ္သားၾက ေသာေၾကာင့္ တနဂၤေႏြျဂဳိဟ္ ေျပာင္းေရႊ႕ကူးေျပာင္းျခင္းကုိ သာလွ်င္ "သၾကၤန္"ဟု လည္းေကာင္း ၊ "သၾကၤန္ၾကီး- မဟာသၾကၤန္" ဟုလည္းေကာင္း အေလးအျမတ္ျပဳ မွတ္သားလ်က္ သၾကၤန္ပြဲေတာ္ ဆင္ႏႊဲက်င္းပ ၾကပါတယ္ ။

အိႏိၵယသႀကၤန္သည္ သာယနသႀကၤန္ ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာျပည္သႀကၤန္မွာ နိရာယနသႀကၤန္ ျဖစ္သည္ ။ သာယနသၾကၤန္ ၊ နိရာယနသၾကၤန္ ဟုခြဲျခားေခၚရျခင္းမွာ အသံုးျပဳရာ ဘာသာေရး ျပကၡဒိန္ကို လိုက္၍ ခြဲျခား သတ္မွတ္ျခင္း ျဖစ္သည္ ။ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ (ေနမင္း) သည္ သြားလာေနရာ အီေကြတာမ်ဥ္းကို တစ္ႏွစ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္ျဖတ္မိသည္ ။ ၎ကို မေဇၥ်ယာဥ္ဟု ေခၚ၏ ။ ပထမတစ္ႀကိမ္မွာ ဒကိၡဏယာဥ္မွ ဥတၱရယာဥ္ သို႔ေျပာင္းေသာ မိႆမေဇၥ်ယာဥ္ ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယတစ္ႀကိမ္မွာ ဥတၱရယာဥ္ မွ ဒကိၡဏယာဥ္သို႔ ေျပာင္းေသာ တူမေဇၥ်ယာဥ္ျဖစ္သည္ ။ အဂၤလိပ္ရက္ မတ္လ ၂၁ ရက္ ႏွင့္ စက္တင္ဘာ ၂၃ ရက္ခန္႔ ျဖစ္သည္ ။ ဤမေဇၥ်ယာဥ္ ႏွစ္မ်ိဳးအနက္ သာယနမိႆရာသီသို႔ တနဂၤေႏြဖုဋၿဂိဳဟ္စင္ ၀င္သည့္အခ်ိန္သည္ မိႆမေဇၥ်ယာဥ္ ျဖစ္၏ ။ သာယနႏွစ္တစ္ႏွစ္သည္ ထိုေနရာမွ အစျပဳသည္ ။ ထိုအခ်ိန္ကို သႀကၤန္က်ခ်ိန္ဟု ေခၚ၏ ။ အိႏိၵယျပကၡဒိန္တြင္ သာယန မိႆရာသီသို႔ တနဂၤေႏြ ဖုဋၿဂိဳဟ္စင္ ၀င္သည့္ ေနာက္တစ္ရက္ကို ႏွစ္ဆန္းရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ သည္ ။ ဆိုလိုသည္မွာ ျမန္မာျပည္မွာကဲ့သုိ႔ သႀကၤန္အၾကတ္ ၊ အတက္ စသည္မရိွဘဲ သႀကၤန္က်ၿပီး ေနာက္တစ္ရက္ကို ႏွစ္ဆန္းရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္လုိက္ျခင္း ျဖစ္သည္ ။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာျပည္ တြင္မူ နိရာယန မိႆရာသီသို႔ တနဂၤေႏြမဓ်ၿဂိဳဟ္၀င္သည့္အခ်ိန္ (သႀကၤန္အတက္) ၏ ေနာက္ေန႔ကို ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ အျဖစ္ သတ္မွတ္သည္ ။ သာယန မိႆရာသီ၌ အီေကြတာေပၚ ေနျဖတ္စဥ္ နိရာယနမိႆရာသီသို႔ မေရာက္ေသးေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္ ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သာယနႏွင့္နိရာယန ၂၃ ရက္ေက်ာ္ကြာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏ ။ သို႔အတြက္ သာယနမိႆရာသီသုိ႔ ေနေရာက္ၿပီးေနာက္ ၂၃ ရက္ၾကာမွ နိရာယနမိႆ ရာသီသို႔ ေနေရာက္သည္ ။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာ ႏွစ္ကူးခ်ိန္ကို တနဂၤေႏြမဓ်ၿဂိဳဟ္ မိႆရာသီ၀င္ခ်ိန္ဟု သတ္မွတ္ထားသျဖင့္ ေနာက္ထပ္ ၂ ရက္ေက်ာ္ ထပ္ကြာပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အိႏိၵယႏွစ္ဆန္းရက္ ႏွင့္ ျမန္မာႏွစ္ဆန္းရက္မွာ (၂၃+၂=၂၅) ၂၅ ရက္ေက်ာ္ ကြာပါသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ က်င္းပေသာ ႏွစ္ကူးသႀကၤန္မွာ မိႆသႀကၤန္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ထပ္ေလာင္း ေဖာ္ျပရလွ်င္ ။ ယခုအခါတြင္ နည္းပညာ တိုးတက္မႈမ်ားရွိေနျပီ ျဖစ္၍ ေန(တနဂၤေႏြျဂိဳလ္) ကိုလွည့္ပတ္ေနသည္မွာ ကမာၻျဖစ္သည္ဟု သိနိုင္ေသာ္လည္း ယခင္ကာလ မ်က္ျမင္ အေနအထားအရ ေနက ကမာၻကိုလွည့္ပတ္ေနသည္ဟု ယူဆထားၾကသည္ ။ သို႔ျဖစ္ရာ တနဂၤေႏြျဂိဳလ္ သြားနႈန္းသည္ ကမာၻ႔ေနသြားလမ္း တစ္ဆယ္႔ ႏွစ္ရာသီခြင္တြင္ (က)ပ်မ္းမွ် သြားျမဲ တနဂၤေႏြ မဓ်ျဂိဳလ္ (Mean Sun ) နွင့္ (ခ) အမွန္သြား တနဂၤေႏြ ဖုဋျဂိဳလ္စင္ၾကယ္ ( True Sun ) ဟူ၍နွစ္မ်ိဳးရွိသည္ ။ သို႔ျဖစ္ေလရာ မိႆရာသီသို႔ ဖုဋတနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ ၀င္ခ်ိန္ႏွင့္ မဓ်တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ ၀င္ခ်ိန္မွာမတူ ကဲြျပားသည္ ။ မိႆရာသီသို႔ ဖုဋတနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္၀င္ခ်ိန္အား ျမန္မာျပကၡဒိန္တြင္ သႀကၤန္က်ခ်ိန္ဟု သတ္မွတ္သည္ ။ မိႆရာသီသို႔ မဓ်တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ ၀င္ခ်ိန္အားသႀကၤန္တက္ခ်ိန္ ဟုသတ္မွတ္သည္ ။ ထို႔ေၾကာင့္ သႀကၤန္ကာလ ဟူသည္ ဖုဋတနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္စင္ မိႆရာသီသို႔ စတင္၀င္ခ်ိန္မွ မဓ်တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ မိႆရာသီ ၀င္ခ်ိန္တိုင္ေအာင္ သြားခဲ့ရေသာ ဖုဋတနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ ၏ ခရီးတာကာလကို ေခၚဆိုသည္ ။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ သၾကၤန္က်မည့္ ရက္ကုိ အလြယ္တကူ သိႏုိင္ေသာနည္းမွာ လြန္ခ့ဲေသာႏွစ္ သၾကၤန္အတက္ရက္မွ စ၍ ေရတြက္လွ်င္ ၃၆၄ရက္ေျမာက္ေန႔ သည္ ယခုေရာက္ဆဲႏွစ္၏ သၾကၤန္ အက်ေန႔ပင္ ျဖစ္သည္ ။ အတိအက်အားျဖင့္ လြန္ခ့ဲေသာႏွစ္ သၾကၤန္က်ေသာ ေန႔ရက္ အခ်ိန္မွ ၃၆၅ ရက္ ၊ ၆ နာရီ၊ ၁၂ မိနစ္ ၃၇ စကၠန္႔ျပည့္ေသာ အခ်ိန္ ေန႔ရက္သည္ ယခုေရာက္ဆဲႏွစ္၏ သၾကၤန္အက်ေန႔ ျဖစ္ပါသည္ ။ သႀကၤန္က်ခ်ိန္ ၊ တက္ခ်ိန္မ်ားကို သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းလာနည္းျဖင့္ လည္းေကာင္း ၊ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္၏ တည္ေနရာမွေသာ္ လည္းေကာင္း ၊ ယမန္ႏွစ္မ်ားမွ သႀကၤန္ က်ခ်ိန္ ၊ တက္ခ်ိန္မ်ားကို ရည္ညႊန္း၍ လည္းေကာင္း နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အတိအက် တြက္ခ်က္ ရပါသည္ ။ သၾကၤန္အခါေတာ္သည္ ဧျပီလအတြင္း က်ေရာက္ေလ့ရွိသည္ ။ ျမန္မာျပကၡဒိန္၏ တန္ဖိုးသည္ ကဆုန္လအတြင္း သၾကၤန္ကင္းစင္ေစရန္ ၊ တန္ခူးလတြင္ သၾကၤန္အမွန္က်ေရာက္ ေစရန္ စနစ္တက် တြက္ခ်က္ေပးရသည္ ျဖစ္ပါ၍ အမ်ားသံုး ကမာၻ႔ျပကၡဒိန္ကဲ႔သို႔ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အတြက္ တင္က်ိဳ၍ မတြက္ခ်က္နိုင္ပါ ။

သကၠတ ဘာသာစကားကေန ဆင္းသက္လာတဲ့ သကၤရႏၲ စကားလံုးဟာ သက္ဆိုင္ရာ ေဒသေန ျပည္သူေတြရဲ့ ၀န္းက်င္ အေျခအေနေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ကြဲျပားျခားနားမႈ ရွိခဲ့တာကုိလည္း ေတြ႔ရ ပါတယ္ ။ ျမန္မာတုိ႔ရဲ့ သႀကၤန္ ၊ ထုိင္းတုိ႔ရဲ့ ဆြန္ကရန္(Song Kran) ၊ ကေမၻာဒီးယား ခ်ဳိခ်နန္သေမး (Chol Chnam Thmey) ၊ လာအုိတုိ႔ရဲ့ ဘီးမုိင္ (Bpee Mai) နွင့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္ ဒုိင္လူမ်ဳိးတုိ႔ရဲ့ ေရသဘင္ပြဲဆုိတဲ့ ႏွစ္သစ္ကူး ပြဲေတာ္တုိ႔ဟာ တစ္ခု တည္းေသာ ရင္းျမစ္က ဆင္းသက္လာခဲ့တဲ့ ပြဲေတာ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္ ။ " မဟာသၾကၤန္ " ႏွင့္ တြဲဖက္၍ " အတာ " ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ ၊ " အတာစား "ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ တုိ႕ကုိ ေျပာဆုိ သုံးစြဲ ေနတာကုိ ေတြရပါတယ္ ။ " အတာ "ဟူသည္ ေလာကီအလုိျဖင့္ ဒဏ္သင့္ျခင္း ျဖစ္သည္ ။ တနည္းအားျဖင့္ " အႏ ၱ-အဆုံး End "ဟူေသာ ပါဠိပုဒ္မွ " အတာ " ျဖစ္လာသည္ဟုလည္း ၾကံဆ ၾကပါတယ္ ။ ထို႔ေၾကာင့္ " အတာ "ဟူသည္ " ေနာက္ဆုံး ကာလ ၊ အက်ပုိင္း ကာလ " ကုိ ဆုိလုိပါတယ္ ။ " အတာရက္ "မွာ သၾကၤန္ အတက္ရက္ ျဖစ္ေသာ ႏွစ္တႏွစ္၏ ေနာက္ဆုံးရက္ပင္ ျဖစ္ပါတယ္ ။ သၾကၤန္ အတက္ရက္ႏွင့္ ေမြးေန႕တုိက္ဆုိင္ သူမ်ားသည္ " အတာသင့္ "သူမ်ား ျဖစ္၍ “ အတာစားသည္ ”ဟု ေျပာဆုိ သုံးစြဲ ေနၾကပါတယ္ ။ အတာစားသည့္ ေန႔နံသားသမီးတို႔သည္ အတာတက္မည့္အခ်ိန္ အတိအက်တြင္ “အတာစား” ရပါတယ္ ။ အတာစားဟူသည္ အတာတက္ခ်ိန္မွာ ေကာင္းမြန္ သန္႔ရွင္းစြာ ဝတ္စား ဆင္ယင္လ်က္ အေရွ႕ေတာင္အရပ္သို႔ မ်က္ႏွာမူကာ ပူေဇာ္႐ိုေသ ထိုက္သူမ်ားကို လႉဖြယ္ ပစၥည္းတို႔ျဖင့္ ဆက္ကပ္ျခင္း လႉဒါန္းပူေဇာ္ျခင္း ျပဳၾကရတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္ ။ အတာအုိးကို သၾကၤန္ကုိ ေစာင့္ၾကဳိ သည့္အေနျဖင့္ သၾကၤန္မက်ခင္ ၾကဳိတင္ ျပင္ဆင္ရသည္ ။ (၇)ရက္ သားသမီးတုိ႕ အတြက္ ရည္ရြယ္၍ ပန္း ၇ မ်ဳိးျဖစ္ေစ ၊ အညြန္႕ ၇ မ်ဳိးျဖစ္ ေစေရျပည့္အုိး မွာ ထည့္ၾကေလ့ ရွိပါတယ္ ။ သၾကၤန္က်ျပီးေနာက္ ဦးေခါင္းေဆး မဂၤလာ ျပဳၾကရပါသည္ ။ ေရွးျမန္မာတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔၏ ကုိယ္အဂၤါတြင္ အျမင့္ျမတ္ဆုံး ျဖစ္ေသာ ဦးေခါင္းတြင္ ႏွစ္ေဟာင္းက ကပ္ျငိစြဲက်န္ေနေသာ အညစ္အေၾကးမ်ား ႏွစ္သစ္သုိ႔ ဆက္လက္မပါရွိေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဦးေခါင္းေဆးမဂၤလာျပဳျခင္း ၊ နိမိတ္ယူျခင္းတို႔ ျပဳခ့ဲၾကသည္ ။ ကုိယ္စိတ္ သန္႔ရွင္းမႈကုိ အက်ဳိးျပဳရာ ေရာက္သည္ဟုလည္း ယူဆခ့ဲၾကသည္ ။

သၾကၤန္က်ျပီဆုိလွ်င္ ဘာေၾကာင့္ ေရကစားၾကသနည္း ဟုအေမးရွိ၍ ေ၀ဒပညာ ရႈေထာင့္မွၾကည့္ ေသာ္ သၾကၤန္က်ခ်ိန္သည္ အာေပါဓာတ္ မုိးနကၡတ္ ေရရာသီ ငါးၾကင္းရုပ္ အမွတ္အသားရွိေသာ မိန္ရာသီမွ ဆိတ္ရုပ္သ႑ာန္ ပူေသာ သေဘာရွိေသာ မိႆရာသီသုိ႔ တနဂၤေႏြျဂဳိဟ္မင္းကူးေျပာင္း ၀င္လာျခင္းျဖစ္သည္ ။ ကူးေျပာင္းေသာ ရာသီအိမ္အေလ်ာက္ သၾကၤန္ေရတုိ႔ျဖင့္ ၾကဳိဆုိပက္ဖ်န္း ၾကျခင္းျဖင့္ ေရွးအေခၚ " ေရဖ်န္းသဘင္ " ျဖစ္ေပၚလာခ့ဲပါသည္ ။ ေရွးျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္ က ေရဖ်န္းသဘင္ကုိ နံနက္ႏွင့္ ညေန အခ်ိန္မ်ားတြင္သာ က်င္းပေစခ့ဲသည္ ။ ေငြဖလားတြင္ ေရၾကည္ေရေအး သုိ႔မဟုတ္အေမြးနံ႔သာ ထုံရည္မ်ားကုုိ အျပည့္ျဖည့္၍ သေျပခက္ျဖင့္ ယဥ္ေက်းစြာ တစ္ဦးကုိ တစ္ဦးေရပက္ျခင္း ၊ ေရကစားျခင္း ျပဳခ့ဲၾကသည္ ။ ဆရာေမာင္ထင္ကမူ ဂြမ္းနွင့္ဆြတ္၍ ေရေလာင္းၾကသည္ ဟု ဆုိထားေပ၏ ။ ေရွးမွတ္တမ္းမ်ားအရ ေရကစားပြဲေတာ္ကုိ ပထမဆုံး စတင္ခဲ့သည့္ ဘုရင္မွာ ပုဂံေခတ္ နရသီဟပေတ့မင္း လက္ထက္တြင္ ဟု သိရပါသည္ ။ ယေန႔ေခတ္တြင္ သၾကၤန္ေရေလာင္း ျခင္းကိုေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာအတြက္ အေရးပါေသာ ပြဲေတာ္တခု ျဖစ္ေလဟန္ ေဟာေျပာလာသည္ကုိ ေတြ႔ရ၏ ။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ သၾကၤန္ကာလအတြင္း သားသတ္လြတ္စားျခင္း ၊ ဥပုသ္သီလ ေဆာက္တည္ျခင္း ၊ အလွဴဒါနအမ်ိဳးမ်ိဳး ျပဳလုပ္ၾကျခင္း မ်ားအျပင္ နွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႕၌ ဇီဝိတ ဒါနျပဳလုပ္ၾကျခင္း ၊ သက္ၾကီးရြယ္အို ပူေဇာ္ပြဲမ်ား ၊ အဖိုးအဖြားတို႔ကို ေျခသည္းလက္သည္း ညွပ္ ၊ ေခါင္းေလွ်ာ္ ၊ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ားနွင့္ ကန္ေတာ့ ၾကျခင္း တို႔အပါအဝင္ ဘုရားေက်ာင္းကန္မ်ားသို႔ သြားေရာက္ ကုသိုလ္ယူၾကျခင္းမွာ ဘာသာေရး ပြဲေတာ္ ဟူေသာ အယူအဆမွ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္ေပမည္ ။

သၾကၤန္အေၾကာင္းေျပာလွ်င္ သၾကၤန္စာ အေၾကာင္းလည္း မပါမျဖစ္ေပ ။ ျမန္မာျပကၡဒိန္သည္ သႀကၤန္စာႏွင့္ တစ္နည္းတစ္ဖံု ဆက္စပ္ ပတ္သက္ေနသည္ ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ သႀကၤန္စာတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ သႀကၤန္က်ခ်ိန္ ၊ တက္ခ်ိန္ ၊ ႏွစ္ဆန္းခ်ိန္တို႔ အရသာ ျမန္မာျပကၡဒိန္ကို စီရင္ရ သည္ျဖစ္ရာ ျမန္မာျပကၡဒိန္ အတြက္ သႀကၤန္စာသည္ အေရးႀကီး၏ ။ ထုိ႔ျပင္ ေတာသူ ေတာင္သား မ်ားမွာ ေခတ္ပညာတတ္မ်ားလို သတင္းစာ ၊ ဂ်ာနယ္ ၊ အင္တာနက္ ဆိုသည္တို႔ႏွင့္ မနီးစပ္ေတာ့ မိုးေလ၀သကို သိဘို႔မလြယ္ကူ ။ ေခတ္မီစိုက္ပ်ိဳး နည္းပညာမ်ားႏွင့္ အလွမ္းကြာ သည္ျဖစ္ရကား သႀကၤန္စာကိုသာ အားကိုးတႀကီးျပဳလွ်က္ သည္ႏွစ္ မိုးေကာင္းမည္ ၊ ေရလွ်ံမည္ ၊ မုန္တိုင္းထန္ မည္ ၊ မည္သည့္ေန႔တြင္ လယ္စဆင္းရမည္ စသည္တုိ႔ကို သိၾကရသည္ ။ တစ္နည္းအားျဖင့္လည္း ေငြကုန္ေၾကးက်မမ်ားပဲ သည္ႏွစ္ဘာျဖစ္မည္ ၊ ဘယ္ေန႔သားသမီးတို႔ျဖင့္ အဆင္ေျပမည္ ၊ ဘာ ကုန္ေတြေပါမည္ ၊ ရွားမည္ စသည္္တုိ႔ကို ဖတ္ႏိုင္ေလေသးရာ ေက်းလက္ေန လူထုတို႔အတြက္ သႀကၤန္စာ မွာ အေရးပါေသာ အခန္းက႑တြင္ ရိွေနပါသည္ ။ သၾကၤန္စာတြင္ သႀကၤန္က်ခ်ိန္ ၊ တက္ခ်ိန္ၿဂိဳဟ္ခြင္မ်ားေအာက္ ဘယ္ဘက္တြင္ နတ္သမီးတစ္ဦး ျဗဟၼာမင္း ဦးေခါင္းကိုင္ေနပံု ႏွင့္ ညာ ဘက္တြင္ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္း (သႀကၤန္မင္းဟုလည္း ေခၚပါသည္ ။ သိၾကားမင္းမဟုတ္ပါ ။) စီးေတာ္ယာဥ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး စီးလွ်က္ ဆင္းလာပံုကို ေဖာ္ျပထားပါသည္ ။ ယခင္က သႀကၤန္စာမ်ား တြင္မူ နတ္သမီးတစ္ဦးက ျဗဟၼာမင္း ဦးေခါင္းကို လွမ္းေပးေနပံု ၊ နတ္သမီး တစ္ဦးကယူေနပံု ၊ အျခားနတ္သမီး တစ္ဦးက ေစာင့္ေနပုံတို႔ကိုပါ ထည့္သြင္း ေရးဆဲြပါသည္ ။ သႀကၤန္အရုပ္မ်ားကို သႀကၤန္က်သည့္ေန႔ သို႔မဟုတ္ သႀကၤန္၀င္ေသာ ေန႔ကို မူတည္သတ္မွတ္သည္ ။ သႀကၤန္ အေဟာမ်ားကိုလည္း ေန႔ခုနစ္ေန႔အလုိက္ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္း ၀တ္ဆင္သည့္ အ၀တ္အစား အေရာင္ ၊ ၀င္ရာေထာင့္ ၊ စီးေသာယာဥ္ ၊ ကိုင္ေဆာင္ရာပစၥည္း ၊ လက္အေနအထား ၊ နတ္သမီး တို႔က ျဗဟၼာမင္းဦးေခါင္းကို လက္ခံသည့္ အမူအရာ ၊ အေနအထား စသည္တို႔ကိုလုိက္၍ တစ္ႏွစ္ ပတ္လံုး အေဟာမ်ားထုတ္သည္။ ဤေနရာတြင္ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္း၀င္သည္ ဟူေသာေ၀ါဟာရမွာ သိၾကားမင္းဆင္းသည္ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကဲ့သို႔ တင္စားၿပီးေခၚေ၀ၚျခင္းသာ ျဖစ္သည္ ။ အမွန္မွာ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္း၀င္သည္ ဆိုျခင္းမွာ ေကာင္းကင္တြင္ ျမင္ေတြ႔ေနရေသာ ေနလံုးႀကီးသည္ ရာသီတစ္မွ ေနာက္ရာသီတစ္ခုသို႔ ေကာင္းကင္အီေကြတာမွ ဒီဂရီမည္မွ် ေစာင္းၿပီး၀င္လာ ေၾကာင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ တနဂၤေႏြ ၿဂိဳဟ္မင္းဟူသည္ ေနလံုးႀကီးကိုတင္စား ေခၚျခင္းျဖစ္၏ ။ သႀကၤန္စာတြင္ေရးဆဲြေဖာ္ျပထားသကဲ့သို႔ နတ္သားတစ္ပါး မဟုတ္ပါ ။ သို႔ေသာ္ ဤသည္မွာ အေရးမႀကီး ။ အေရးႀကီးသည္မွာ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္း၏ စီးေသာယာဥ္ အစရိွသည္တုိ႔ကုိ မူတည္ကာ ထုတ္ထားေသာ ေဟာခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္ ။

ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ပြဲေတာ္မ်ားထဲတြင္ အထင္ရွားဆံုး အစည္ကားဆံုး လူမ်ိဳးဘာသာမေရြးပါဝင္ဆင္ႏႊဲ ၾကေသာ “သၾကၤန္ပြဲေတာ္” ျဖစ္ေပၚလာပံုနွင့္တကြ လူအမ်ားသိျမင္လက္ခံ ထားခဲ႔ေသာ သၾကၤန္ပြဲေတာ္ အေၾကာင္းမ်ား နွင့္ျခားနားေနေသာ ျမန္မာတို႔၏ သၾကၤန္ပြဲေတာ္ အယူအဆကို တတ္အားသေရြ႕ ရွာေဖြ တင္ဆက္ ေပးလိုက္ရပါသည္ ။

အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေသာ္

သႀကၤန္ = သကၤႏ ၱ = ကူးေျပာင္းျခင္း။ ။ ေနလနကၡတ္တာရာတို႔ တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာ ၊ တစ္ရာသီမွ တစ္ရာသီသို႔ ကူးေျပာင္းျခင္းကိုေခၚသည္ ။ ျမန္မာတို႔ ရိုးရာက်င္းပေသာ သႀကၤန္မွာ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္ (ေနမင္း) သည္ မိန္ရာသီအဆံုးမွ မိႆရာသီအစသို႔ ကူးေျပာင္း ၀င္ေရာက္သည့္ အခ်ိန္ျဖစ္သည္။
သႀကၤန္က်ျခင္း။ ။ သႀကၤန္က်ခ်ိန္သည္ တနဂၤေႏြ ဖုဋၿဂိဳဟ္စင္ မိႆရာသီ၀င္ခ်ိန္ျဖစ္သည္။
သႀကၤန္တက္ျခင္း။ ။ သႀကၤန္တက္ခ်ိန္သည္ တနဂၤေႏြ မဓ်ၿဂိဳဟ္ မိႆရာသီ၀င္ခ်ိန္ျဖစ္သည္ ။
သႀကၤန္အၾကတ္ရက္။ ။ တနဂၤေႏြ ဖုဋၿဂိဳဟ္စင္ မိႆရာသီ၀င္ခ်ိန္ မွ တနဂၤေႏြ မဓ်ၿဂိဳဟ္ မိႆရာသီ၀င္ခ်ိန္ထိ ၾကားကာလမွာ သႀကၤန္ကာလျဖစ္၏။ ယေန႔လက္ခံထားေသာထိုကာလမွာ ၂ ရက္ ၄ နာရီ ၄ မိနစ္ ၅၁ စကၠန္႔ ျဖစ္၏ ။ (၂ ရက္ ၄ နာရီ ၄ မိနစ္ စကၠန္႔ ၄၀ ဟုလည္း အခ်ိဳ႔ေနရာမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။)
*************
ဒုတိယအၾကတ္ ။ ။ တနဂၤေႏြ ဖုဋၿဂိဳဟ္စင္ မိႆရာသီ၀င္ခ်ိန္ သည္ ည ၇ နာရီ ၅၅ မိနစ္၊ စကၠန္႔ ၂၀ နွွင့္ ထိုအခ်ိန္ထက္ ေနာက္က်ေသာေၾကာင့္ အၾကတ္ (၂)ရက္ ထားေပးရပါသည္ ။ သို႔ျဖစ္၍ ဒုတိယ အၾကတ္ေန႕ ျဖစ္လာရပါသည္ ။ ****

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔။ ။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ႏွစ္တစ္ႏွစ္၏ အစေန႔ျဖစ္သည္။ သူရိယေနမင္းသည္ မိန္ရာသီမွ သာယန မိႆရာသီသို႔ ကူးေျပာင္း၀င္ေရာက္ၿပီးသည္၏ ေနာက္တစ္ရက္ ျဖစ္သည္။ ကူးေျပာင္း၀င္ေရာက္ခ်ိန္မွာ သႀကၤန္ အတက္ေန႔ ျဖစ္သည္။
ဦးတန္ခူး။ ။ ၁၃၇၄ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔သည္ တန္ခူးလဆုတ္ ၁၁ ရက္ေန႔ျဖစ္၏ ။ ထိုအခါ တန္ခူးလဆုတ္ ၁၁ ရက္ေန႔မွ တန္ခူးလကြယ္ ေန႔ထိရက္မ်ားသည္ ႏွစ္သစ္ျဖစ္ေသာ ၁၃၇၄ ခုႏွစ္မွရက္မ်ားျဖစ္ၿပီး ထိုရက္မ်ားကို ဦးတန္ခူး ဟု ေခၚသည္။ ဥပမာ - ၁၃၇၄ ခုႏွစ္ ဦးတန္ခူးလဆုတ္ ၁၃ ရက္ ။
ေႏွာင္းတန္ခူး။ ။ ၁၃၇၄ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔သည္ တန္ခူးလဆုတ္ ၁၁ ရက္ေန႔ျဖစ္၏။ ထိုအခါ တန္ခူးလဆန္း ၁ ရက္ေန႔မွ တန္ခူးလဆုတ္ ၁၀ ရက္ေန႔ထိရက္မ်ားသည္ ႏွစ္ေဟာင္းျဖစ္ေသာ ၁၃၇၃ ခုႏွစ္မွရက္မ်ားျဖစ္ၿပီး ထိုရက္မ်ားကို ေႏွာင္းတန္ခူး ဟု ေခၚသည္။ ဥပမာ - ၁၃၇၃ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းတန္ခူးလဆန္း ၁၂ ရက္။
သာယန။ ။ ေနသြားျခင္းကို မူတည္တြက္ခ်က္ေသာ ႏွစ္လရက္၊ ျပကၡဒိန္မ်ား။ သာယနသည္ နကၡတ္စက္ အေရြ႔ကို ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အာယနအံသာ ပါသည္။
နိရာယန။ ။ နကၡတ္စက္၏ ေရြ႔လ်ားျခင္းကို ထည့္မတြက္ဘဲထားေသာ တစ္နည္းအားျဖင့္ အာယနအံသာ မပါေသာ ျပကၡဒိန္။ ျမန္မာျပကၡဒိန္သည္ နိရာယနျပကၡဒိန္ျဖစ္သည္။

သႀကၤန္တြင္းမွာ၊ ေရွာင္ၾကဥ္ရာ၊ ၁၀ ျဖာတရားစု ၁၁၊ ၄၀

၁) ရုဒ - ငိုေၾကြးပူေဆြးျခင္း

၂) ေမထုန္န - ေမထုန္သံ၀ါသျပဳျခင္း

၃) မံသ - အသားဟင္းလ်ာ စားေသာက္ျခင္း

၄) သူရာ - ေသရည္ေသရက္ ေသာက္စားမူးယစ္ျခင္း

၅) ေကာဓ - အမ်က္ေဒါသထြက္ျခင္း၊ သတ္ပုတ္ျခင္း

၆) ရုဓိရ - ေသြးေဖာက္၊ ေသြးထုတ္ျခင္း

၇) ေတလိက - ဆီလိမ္း၊ ေဆးလိမ္းျခင္း

၈) ရုေကၡဆ - သစ္ပင္ခုတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ခုတ္လွဲျခင္း၊ ထင္းခုတ္ခဲြျခင္း

၉) ကိဏ - ၀ယ္ယူျခင္း၊ က်ီသြင္းျခင္း

၁၀) ၀ိကၠဏ - ေရာင္းျခင္း၊ ဆုိင္ထြက္ျခင္း

သွ်င္ေလညင္း (၁၁ ၊ ၄ ၊ ၂၀၁၅)

ကိုးကား ။ ဦးအုန္းၾကိဳင္ ျမန္မာ ပကၡဒိန္ သုေတသနက်မ္း။
---------။ ဦးေအးျငိမ္း ျမန္မာ ျပကၡဒိန္ တြက္နည္း ။
---------။ အင္တာနက္ ။

photo credit ရန္ၾကီးေအာင္ဝင္း (ေတာင္တံခါး) ေဖ႔ဘြတ္စာမ်က္နွာ