သမၼဳတိသစၥာႏွင့္ ပရမတၳသစၥာ

သမၼဳတိသစၥာႏွင့္ ပရမတၳသစၥာအေၾကာင္း ပို႔ခ်ခ်က္ကို သင္ယူ ေလ့လာၾကရ၏။

‘သစၥာ’ ဆိုသည္မွာ အမွန္တရား၊ ေျပာတိုင္း ဟုတ္ေနေသာ အမွန္တရား ျဖစ္၏။
ဗုဒၶဘာသာတြင္ သမၼဳတိသစၥာႏွင့္ ပရမတၳသစၥာ ဟူ၍ ၂-မ်ိဳး လက္ခံထား၏။
‘သမၼဳတိသစၥာ’မွာ ‘လူ’, ‘မိန္းမ’, ‘ေယာက္်ား’, ‘အိမ္’, ‘ေက်ာင္း’, ‘ေခြး’, ‘ႏြား’, ‘တိရိစၧာန္’ စသည္ျဖင့္ လူအမ်ား သေဘာတူ သတ္မွတ္ထားေသာ၊ သံုးႏႈန္းထားေသာ အမွန္တရား ျဖစ္သည္။
‘သမၼဳတိသစၥာ’ ကို ‘ပညတ္’ဟုလည္း ေခၚ၏။
 

သမၼဳတိသစၥာ (သို႔မဟုတ္) ပညတ္ အနည္းဆံုး ၂-မ်ိဳး ရွိ၏။

‘လူ’, ‘တိရိစၧာန္’, ‘ေခြး’, ‘ေၾကာင္’ စသည္ အေခၚအေဝၚမွ်သာ ျဖစ္ေသာ “နာမပညတ္”ႏွင့္ ထိုအေခၚအေဝၚက ကိုယ္စားျပဳသည့္ အနက္ျဒပ္ အေကာင္အထည္ျဖစ္ေသာ “အတၳပညတ္” ဟူ၍ ျဖစ္၏။

‘မျပံဳး’ဟု ‘နာမပညတ္’ကို ေျပာဆိုလိုက္ရာတြင္ ေျပာသူ၌ အေကာင္အထည္ အနက္ျဒပ္ ‘အတၳပညတ္’ကို ပထမ အာ႐ုံျပဳ၍ ‘နာမပညတ္’သို႔ ေရာက္၏။

နာယူသူ ၾကားသူ၌မူ ‘နာမပညတ္’ကို ပထမ အာ႐ုံျပဳၿပီးမွ ‘အတၳပညတ္’သို႔ ေရာက္၏။
စိတ္ျဖစ္မႈ လ်င္ျမန္ျခင္းေၾကာင့္ ၾကားလွ်င္ၾကားခ်င္း နာမပညတ္ႏွင့္ အတၳပညတ္ကို တၿပိဳင္တည္း သိသည္ ထင္ရ၏။

‘ပရမတၳသစၥာ’မွာ တကယ္ အဟုတ္အမွန္ရွိေသာ သေဘာတရား ျဖစ္၏။

“မေဖာက္မျပန္
မွန္ကန္တည့္မတ္
ဂုဏ္သကတ္
အျမတ္ဟူ၍ ေခၚ။”
(မဟာဂႏၶာ႐ုံဆရာေတာ္ အရွင္ဇနကာဘိဝံသ)

ပရမတၳတရားတို႔မွာ ‘စိတ္’၊ ‘ေစတသိက္’၊ ‘႐ုပ္’၊ ‘နိဗၺာန္’ ဟူ၍ ေလးပါး ရွိ၏။

စိတ္ – အာ႐ုံကို သိျခင္းမွ် သေဘာတရား၊
ေစတသိက္ – စိတ္ကို မွီ၍ စိတ္ႏွင့္ ျဖစ္တတ္ေသာ တရား၊
႐ုပ္ – အခ်မ္းအပူ စသည္ေၾကာင့္ ေဖာက္ျပန္တတ္ေသာ တရား၊
နိဗၺာန္ – ရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ သေဘာတရား၊

အဘိဓမၼာပိဋကတ္မွာ ဒီေလးပါးကိုပဲ နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေဝဖန္ၿပီးေတာ့ ျမတ္စြာ ဘုရားေဟာတယ္။

စိတ္, ေစတသိက္, ႐ုပ္, နိဗၺာန္ေတြကို တကယ္ က်က်နန သိဖို႔ နားလည္ဖို႔ဆိုရင္ တရားလည္းပဲ ထိုင္ရမယ္။ တရားထိုင္ၿပီးေတာ့ သိမွ အဘိဓမၼာဟာ တကယ္သိတယ္လို႔ ဆိုရတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အဘိဓမၼာဗဟုသုတနဲ႔ တရားဗဟုသုတ တြဲသြားရမယ္။
အဘိဓမၼာဗဟုသုတရွိထားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ တရားထိုင္တဲ့အခါက်ေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ နားလည္ႏိုင္တယ္။
ကုိယ္က ဗဟုသုတရွိထားၿပီးသားျဖစ္ေတာ့ ေတြ႕ၾကံဳလာတဲ့အခါက်ေတာ့ ဆရာက အထူးေျပာေနစရာ မလိုေတာ့ဘူး။ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ သိသြားၿပီ။

တရားထုိင္ရင္း သိသြားတဲ့ သိထားတဲ့အသိက တကယ္ ေလးေလးနက္နက္ ျဖစ္တယ္။
အဘိဓမၼာ .. ျပန္ေတြ႕တယ္။ ခုန စိတ္သေဘာတရား၊ ေစတသိက္သေဘာတရား၊ ကုကၠဳစၥသေဘာတရားတို႔ ဘာတို႔ ေတာ္ၾကာ တရားထုိင္တဲ့အခါက်ေတာ့ ေပၚတယ္။ အဲဒီက်ေတာ့ တကယ္လည္း ျမင္လာတယ္။
အဲဒီအခါက်မွ အမွန္က ကုိယ့္ရဲ႕ အသိဉာဏ္ဟာ ျပည့္စံုသြားတာ။ စာနဲ႔မွတ္ထားတဲ့ အသိဟာ တခါ တေလ ျပည့္စံုေသးတာ မဟုတ္ဘူး။ အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြ ေတာ္ၾကာက်ေတာ့ ေတြ႕မယ္။ တရားအားထုတ္ ရင္ ျမင္ လာတာ။ အဲဒီလို ျမင္လာမိေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားကေတာ့ ေဟာတာေနာ္။ ကိုယ္ကေတာ့ ဘုရားေဟာတာ အရင္သိၿပီးေတာ့မွ တရားထိုင္ၾကတာကိုး။ ျမတ္စြာဘုရားကေတာ့ တရားထိုင္ ဒါေတြ သိၿပီးမွ ေဟာတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔ ပရမတ္သေဘာတရားဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ ျမင္ေတြ႕ႏိုင္တဲ့ တရားမ်ိဳး။
သူမ်ားထံက တဆင့္ၾကား နဲ႔ လက္ခံရမယ့္ တရားမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ တဆင့္ၾကားနဲ႔ ယံုၾကည္ရမယ့္ တရားမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။

အရိယာေတြက်ေတာ့ (အရိယာဆို ရဟႏၲာေတြထိေအာင္ ပါသြားၿပီ) ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕ၿပီးသား၊ ကိုယ္တိုင္ ျမင္ၿပီးသား ျဖစ္ေနၿပီ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ရဟႏၲာကို ဘယ္လို ေခၚသလဲ။ သူတပါးအေပၚမွာ ယံုၾကည္မႈ မရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္အေနနဲ႔ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာထားတာ ရွိတယ္။ ‘အသဒၶ’တဲ့။ သူမ်ား ယံုၾကည္မႈ မရွိဘူးဆိုတာ သူမ်ားစကားနဲ႔ ယံုစရာ မလိုေတာ့ဘူး။ ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕ထားတာ။ ရန္ကုန္ကို ေရာက္ဖူးၿပီးသား ပုဂိၢဳလ္က သူမ်ားကတဆင့္ေျပာတာ ယံုစရာ မလိုေတာ့ဘူးေပါ့။ ကုိယ္ကုိယ္တိုင္ သိေနၿပီပဲ။ ဘယ္နား ဘာရွိတယ္။ ဒီအေဆာက္အဦႀကီးက ဘာပဲ ညာပဲ။ အဲဒီလိုပဲ ဘုရား ရဟႏၲာ အရိယာတို႔ဟာ ကိုယ္တိုင္သိၿပီး သားျဖစ္ေတာ့ သူမ်ားကို ယံုစရာ မလိုဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ယံုၾကည္စရာ မလိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ။
အဲဒီ ထိေအာင္ ဒီကလူေတြကလည္း ရည္မွန္းရမွာေပါ့ေလ။ ဒီဘဝမွာ ပါရမီမျပည့္ေသးလို႔ အဲဒီအဆင့္ မေရာက္ရင္ ေနာက္ဘဝ ေနာက္ဘဝ ေနာက္ဘဝေတြ ေရာက္ေအာင္။ သို႔ေသာ္ ပါရမီ ကိုေတာ့ တြက္မေနနဲ႔တဲ့။ မဟာစည္ဆရာေတာ္က ေျပာတယ္။
မင္း .. နဂိုက ပါရမီ မရွိေသးရင္လည္း အခု အားထုတ္တာ ပါရမီျဖစ္လိမ့္မယ္။
နဂိုက ပါရမီပါလာရင္လည္း အခု ေပါက္လိမ့္မယ္။
ပါရမီ ရွိ,မရွိ မသိလို႔ အားမထုတ္ဘူး ဆိုရင္ မင္း ဘယ္ေတာ့မွ မရဘူး။ ……

အဂၤုတၱိဳရ္ တိကနိပါတ္ ပါဠိေတာ္၊ မဟာဝဂ္၊ ‘ဘယသုတ္’၊ ‘အမာတာပုတၱိကသုတ္’ကို “ေဘးလြတ္ရာလမ္း သင္ေလွ်ာက္လွမ္း”ဟူေသာ တရားအမည္ျဖင့္ ေဟာၾကားသည္။

ေလာကတြင္ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိေသာ မီးေဘး၊ ေရေဘး၊ ျပည္ပ်က္ေဘးတို႔ထက္ ပို၍ ႀကီးမားေသာ အိုေဘး၊ နာေဘး၊ ေသေဘးတို႔မွ လြတ္ရာသို႔ မဂၢင္လမ္းျဖင့္ ေလွ်ာက္ရန္ ေဟာၾကားသြား၏။မဟာစည္ဆရာေတာ္ ၏ မဂၢင္ရွစ္ပါး ေဆာင္ပုဒ္

“မွန္စြာျမင္သိ၊ ၾကံမိမွန္ကန္၊
မွန္စြာေျပာျပဳ၊ ရွာမႈလမ္းမွန္၊
မွန္စြာေၾကာင့္ၾက၊ မွတ္ရမွန္ကန္၊
စူးစိုက္ကပ္ ရွစ္ရပ္ မဂ္လမ္းမွန္။”

“မွန္စြာ ျမင္သိ (သမၼာဒိဌိ)
ၾကံမိ မွန္ကန္ (သမၼာသကၤပၸ)
မွန္စြာ ေျပာ-ျပဳ (သမၼာဝါစာ)-(သမၼာကမၼႏၲ)
ရွာမႈလမ္းမွန္ (သမၼာအာဇီဝ)
မွန္စြာေၾကာင့္ၾက (သမၼာဝါယာမ)
မွတ္ရမွန္ကန္ (သမၼာသတိ)
စူးစိုက္ကပ္ (သမၼာသမာဓိ) ရွစ္ရပ္ မဂ္လမ္းမွန္။”