စိတ္ အစဥ္တန္းမ်ား

ပထမဦးစြာ ‘ေစတသိက္’ဆိုတာ ဘာလဲ?

ဟို အစတုန္းကလည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ေစတသိက္ဆိုတာ စိတ္ကို မွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္တဲ့တရား။ ဒါကိုပဲ စိတ္၌ ျဖစ္ေသာတရားလို႔ က်မ္းဂန္ေတြမွာ သံုးတယ္။

ပရမတၳတရား ၄ ပါး – ‘စိတ္’၊ ‘ေစတသိက္’၊ ‘႐ုပ္’၊ ‘နိဗၺာန္’ ဆိုၿပီးေတာ့ ရွိတယ္။

‘စိတ္’ဆိုတာ အာ႐ုံသိမႈ သက္သက္ကေလးကို စိတ္လို႔ ေခၚတယ္။ 

စိတ္က ဘာနဲ႔တူသလဲဆိုေတာ့ အေရာင္မရွိတဲ့ ေရလိုေပါ့။ အဲဒီ အေရာင္မရွိတဲ့ ေရထဲ အနီေရာင္ထည့္ လိုက္တဲ့အခါ ေရက အနီေရာင္၊ အစိမ္းေရာင္ထည့္လိုက္တဲ့အခါ ေရက အစိမ္းေရာင္ ျဖစ္သြားသလို စိတ္ကို မွီၿပီး ျဖစ္တဲ့တရား၊ စိတ္ကို ျခယ္လွယ္တဲ့ တရားကို ေစတသိက္ လို႔ ေခၚတယ္။  ျခယ္လွယ္တယ္ ဆို တာ ေကာင္းတဲ့ ေစတသိက္ေတြနဲ႔ တြဲမိတဲ့အခါ ဒီစိတ္ကို ေကာင္းတဲ့စိတ္လို႔ ေခၚလိုက္တယ္။ မေကာင္းတဲ့ ေစတသိက္ေတြနဲ႔ တြဲမိတဲ့အခါ ဒီစိတ္ကို မေကာင္းတဲ့စိတ္လို႔ ေခၚတယ္။ 

ဒါေၾကာင့္မို႔ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက –
“စိတ္ကို မွီတြယ္၊ စိတ္ကိုျခယ္
ငါးဆယ္ႏွင့္ဒြိတ္၊ ေစတသိက္” လို႔ ဒီလို လကၤာေလး ေရးထားတယ္။

ဒြိတ္ဆိုတာ ၂ ေပါ့။ ငါးဆယ္ႏွင့္ဒိြတ္ဆိုတာ ၅၂ ေပ့ါ။

စိတ္ကို မွီၿပီးေတာ့ စိတ္ကို ျခယ္လွယ္တဲ့ တရားေတြ ၅၂ ပါး ရွိတယ္ တဲ့။

အဲဒီ ေစတသိက္ မွာ ဘယ္လို လကၡဏာရွိသလဲ?

ေစတသိက္မွာ လကၡဏာ ၄ ပါး ရွိတယ္။

(၁) စိတ္နဲ႔ အတူျဖစ္ျခင္း
စိတ္နဲ႔ တၿပိဳင္နက္ ျဖစ္တယ္။ အတူ ျဖစ္တယ္။ စိတ္ျဖစ္တဲ့ အခုိက္အတန္႔မွာပဲ ေစတသိက္ လိုက္ျဖစ္တယ္။ စိတ္က အရင္ ျဖစ္သြားၿပီး ေစတသိက္က ေနာက္က လိုက္ျဖစ္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ တၿပိဳင္နက္ေသာ ခဏ မွာ ျဖစ္တယ္။

(၂) စိတ္နဲ႔ အတူခ်ဳပ္ျခင္း

ေပ်ာက္သြားတဲ့အခါမွာလည္း စိတ္နဲ႔ အတူတူ ေပ်ာက္သြားမယ္။ စိတ္က အရင္ေပ်ာက္သြား ၿပီး 

ေတာ့ ေစတသိက္က ေနာက္မွ ေပ်ာက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ေစတသိက္က အရင္ေပ်ာက္ၿပီးေတာ့ စိတ္ က ေနာက္မွ ေပ်ာက္တာမ်ိဳးလဲ မဟုတ္ဘူး။ စိတ္ေပ်ာက္တာနဲ႔ တၿပိဳက္နက္ ေစတသိက္လည္း ေပ်ာက္၊ စိတ္နဲ႔ ေစတသိက္ဟာ ၿပိဳင္တူ ခ်ဳပ္ရမယ္၊ ၿပိဳင္တူ ေပ်ာက္ရမယ္။

(၃) စိတ္နဲ႔ တူေသာ အာ႐ုံ ရွိျခင္း

အာ႐ုံဆိုတာ ျမင္စရာ၊ ၾကားစရာ၊ နံစရာ ဒါေတြကို အာ႐ုံလို႔ ေခၚတယ္။ အခု ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ တစ္စံု တစ္ခုကို ျမင္တယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ ျမင္စရာ အာ႐ုံ၊ ေျပာလို႔ ၾကားတဲ့ အသံဟာ ၾကားစရာ အာ႐ုံ။ အဲဒီလို အာ႐ုံေတြရွိေတာ့ စိတ္က ျမင္စရာေတြကို အာ႐ုံျပဳရင္ ေစတသိက္ကလည္း ျမင္စရာကိုပဲ အာ႐ုံျပဳရမယ္။ စိတ္က အသံကို အာ႐ုံျပဳရင္ ေစတသိက္ကလည္း အသံကိုပဲ အာ႐ုံျပဳရမယ္။ စိတ္က အာ႐ုံျပဳတာ တစ္ခု၊ ေစတသိက္က မတူတဲ့ တျခားအာ႐ုံကို အာ႐ုံျပဳတာမ်ိဳး မရွိရဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ေစတသိက္ဟာ စိတ္ယူတဲ့ အာ႐ုံကိုပဲ ယူရမယ္။

(၄) စိတ္နဲ႔တူေသာ မွီရာ ရွိျခင္း

စိတ္ဆိုတာက အဘိဓမၼာသေဘာအရ မွီရာ မရွိဘဲ မျဖစ္ဘူး။ မွီရာဆိုတာ ရွိရတယ္။ မွီရာကို ပါဠိလို ဝတၳဳ လို႔ ေခၚတယ္။ အဲဒီ မွီရာဆိုတာက … ဆိုပါေတာ့၊ မ်က္လံုးအၾကည္ဓာတ္ကို မွီရာလို႔ ေခၚတယ္။ နားကို မွီရာလို႔ ေခၚတယ္။ ႏွာေခါင္းကို မွီရာလို႔ ေခၚတယ္။ မ်က္လံုးကို အမွီျပဳၿပီး ျမင္တဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚ တယ္။ ျမင္တဲ့ စိတ္ဟာ မ်က္လံုး မရွိရင္ မျဖစ္ေပၚႏိုင္ဘူး။ၾကားတဲ့စိတ္ ဟာ နား(အၾကည္ဓာတ္) မရွိရင္ မျဖစ္ေပၚႏိုင္ဘူး။

အဲဒါေၾကာင့္ စိ္တ္ဟာ ထိုထိုဝတၳဳလို႔ ေခၚတဲ့ မ်က္စိတ္အၾကည္ဓာတ္၊ နားအၾကည္ဓာတ္ စသည္တုိ႔ကို အမွီျပဳ ရတယ္။စိတ္က မ်က္စိကို အမွီျပဳတယ္ဆိုရင္ ေစတသိက္ကလည္း မ်က္စိကုိပဲ အမွီျပဳရတယ္။ အဲဒီလို အမွီျပဳ တာခ်င္းလည္း တူရမယ္။

 ေစတသိက္လကၡဏာ ၄ ပါးက စိတ္ႏွင့္အတူျဖစ္ျခင္း၊ စိတ္ႏွင့္အတူ ခ်ဳပ္ျခင္း၊ စိတ္ႏွင့္တူေသာ အာ႐ုံရွိျခင္း၊ စိတ္ႏွင့္တူေသာ မွီရာရွိျခင္း။ ဒီအဂၤါလကၡဏာ ၄ ပါးနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ တရား ကို ေစတသိက္လို႔ ေခၚတယ္။

ဒါေၾကာင့္ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီးက –
“ျဖစ္, ပ်က္, မွီ, အာ၊ တူေလးျဖာ၊ အဂၤါယွဥ္နိမိတ္” တဲ့။ ဒီအဂၤါ ေလးျဖာနဲ႔ ျပည့္စံုတာေပါ့။

အဲဒီေတာ့ ေစတသိက္ဟာ စိတ္မွ သီးျခားျဖစ္တဲ့ သဘာဝတရား တစ္ခု။ ပရမတၳတရားတစ္ခု အမွန္ တရား တစ္ခုလို႔ ဆိုလိုတယ္။အဲဒီ ေစတသိက္ေပါင္း ၅၂ ပါး ရွိတယ္။ ဒီေန႔ အဲဒီ ၅၂ ပါးကို တစ္ခု ခ်င္း ေလ့လာသြား ရမယ္။ အဲဒီ ေစတသိက္ ၅၂ ပါးကို စိတ္မွာတုန္းကလိုပဲ အုပ္စု ခြဲထားတယ္။ စိတ္မွာတုန္း က ေလာကီ စိတ္၊ ေလာကုတၱရာစိတ္၊ ကာမာဝစရစိတ္၊ ႐ူပါဝစရစိတ္၊ အ႐ူပါဝစရစိတ္ စသည္ျဖင့္ အုပ္စုခြဲထားသလို ဒီမွာလည္း အုပ္စုခြဲထားလိမ့္မယ္။ ပထမအုပ္စု အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၃ ပါး။

အဲဒီ အညသမန္းေစတသိက္ ၁၃ ပါးမွာမွ သဗၺစိတၱ သာဓာရဏ ေစတသိက္က ၇ ပါး၊ ပကိဏ္းေစတသိက္က ၆ ပါး။ အဲသလို ခြဲတယ္။

အညသမန္းဆိုတာက ဘာလဲ?

ပါဠိလို ‘အညသမာန’၊ ‘အည’ဆိုတာက ‘တစ္ပါး’ ‘တျခား’၊ ‘သမာန’ ဆိုတာက ‘တူတာ’ ‘ဆက္ဆံတာ’။
ဒါေၾကာင့္မို႔ ‘အညသမာန’ဆိုတာ ‘သူမ်ားနဲ႔ တျခားတစ္ပါးနဲ႔ ဆက္ဆံတာ’။ ဆိုလိုတာက ဒီေစတသိက္ေတြ ဟာ ေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔ေရာ မေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔ေရာ ဆက္ဆံတယ္။ သူက စိတ္အားလံုး နဲ႔ ယွဥ္မွာ။ စိတ္အား လံုးျဖစ္တိုင္း သူက ပါမွာဆိုေတာ့ ေကာင္းတဲ့ စိတ္နဲ႔လည္း သူက လိုက္ေလ်ာလို႔ ရတယ္။ မေကာင္းတဲ့ စိတ္ နဲ႔လည္း လိုက္ေလ်ာလို႔ ရတယ္။အဲဒီ အညသမန္းေစတသိက္ ၁၃ ပါးမွာမွ ‘သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ ၇ ပါး’နဲ႔ ‘ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆ ပါး’ ဆိုၿပီး ၂-မ်ိဳး ထပ္ခြဲတယ္။

သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ ၇ ပါး

‘သဗၺ’ဆိုတာက ‘အလံုးစုံ’၊ ‘စိတၱ’ဆိုတာက ‘စိတ္’၊ ‘သာဓာရဏ’ဆိုတာက ‘ဆက္ဆံတာ’။

စိတ္အားလံုးနဲ႔ ဆက္ဆံတာ၊ အလံုးစံုေသာစိတ္တို႔ႏွင့္ ဆက္ဆံတာ။ ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာ အတူတူျဖစ္တာ၊ ယွဥ္တာကို ေျပာတာ။ အဲဒီေတာ့ စိတ္အားလံုးနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့ေစတသိက္ဆိုတာ စိတ္အားလံုးနဲ႔ အတူတူျဖစ္ တဲ့ ေစတသိက္။ အဲဒီေတာ့ စိတ္ျဖစ္တိုင္း ဒီေစတသိက္ ၇ ခုဟာ အၿမဲတမ္း ပါရတယ္လို႔ ဆိုလိုတယ္။ စိတ္တိုင္း စိတ္တုိင္းနဲ႔ သူက ယွဥ္တယ္။ စိတ္ေပါင္း ၈၉ သို႔မဟုတ္ ၁၂၁ မွာ တစ္ခုတစ္ခုေသာ စိတ္နဲ႔ ဒီ ၇ ခုလံုးက ယွဥ္လိမ့္မယ္။ အဲဒီစိတ္ တစ္ခုတစ္ခုျဖစ္တိုင္း ဒီ ၇ ခုက ပါၿပီးသားပဲ။ ဒီ ၇ ခုအျပင္ တျခားဟာေတြ လည္း ပါဦးမယ္။ သူကေတာ့ မပါမေန, ပါၿပီးသားပဲ။

ဖႆ

ေကာင္းၿပီ။ ပထမဆံုးေစတသိက္က ဖႆေစတသိက္တဲ့။ ဒါကိုေတာ့ ပါဠိလုိ မွတ္မိေအာင္ က်က္ရမယ္  

 ျမန္မာလို နားလည္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ဖႆဆိုတာ အာ႐ုံကို ေတြ႕ထိျခင္းသေဘာတဲ့။ ဒီေနရာမ်ာ ေတြ႕ထိျခင္း ဆိုတာ နာမ္ခ်င္း ေတြ႕ထိတာ။ Physical contact မဟုတ္ဘူး။ ျမင္လိုက္တယ္ ဆိုပါေတာ့ ျမင္စရာအာ႐ုံ နဲ႔  ျမင္တတ္တဲ့ မ်က္စိ ဆံုသြားတာ။ ဆံုသြားတဲ့အခါမွာ ဖႆစိတ္ကေလး ေပၚလာတယ္။အဲဒီလို  နာမ္ေတြ႕ထိမႈ ကို ဖႆလို႔ ေခၚတယ္။ ႐ုပ္ေတြ႕ထိမႈကို ဆ႒မပိုင္းက်ေတာ့ လာလိမ့္မယ္။ ေဖာ႒ပၹလို႔ ေခၚတယ္။ဖႆသေဘာ ဟာ ဘယ္လိုေနရာေတြမွာ ထင္ရွားသလဲ?

က်မ္းဂန္ထဲမွာလာတဲ့ အတိုင္း ေျပာရရင္ တစ္စံုတစ္ေယာက္က အခ်ဥ္စားေနရင္ ကိုယ္က သြားရည္က်ေန တယ္။ အဲဒါ ဖႆပဲ။ အာ႐ုံခ်င္း ထိခိုက္တာ၊ အာ႐ုံခ်င္း ေတြ႕သြားတာ။
အဲဒီလို နာမ္တရားခ်င္း ေတြ႕ထိမႈသေဘာကို ဖႆလို႔ ေခၚတယ္။ ဒီေနရာမွာ သေဘာလို႔ ဆိုရတာက အဘိဓမၼာတရား ပရမတၳတရားကို ေလ့လာတဲ့အခါ ဒီလိုပုဒ္ေတြကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ျပတဲ့အခါ အသံုးျပဳရ တာ ျဖစ္တယ္။သူ႔ကို “ျပဳတတ္တဲ့ တရားအေနနဲ႔”၊ “ျပဳေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ တရားအေနနဲ႔”၊ “ျပဳျခင္းအေနနဲ႔” ၃ မ်ိဳး အဓိပၸာယ္ဖြင့္လို႔ရတယ္။‘ဖႆ’ဆိုတာ ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕တတ္တဲ့ သေဘာတရား’ပဲလို႔ ဒီလို ေျပာလို႔ ရတယ္။ (သူဟာ ဒါလုပ္တတ္တယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ ရွိတယ္။)

တစ္နည္း ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕ေၾကာင္းျဖစ္တဲ့တရား’လို႔ ဒီလိုလည္း ေျပာလို႔ ရတယ္။ (အာ႐ုံကို ေတြ႕တဲ့အခါ သူမပါရင္ မၿပီးဘူးဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ ရွိတယ္။ အာ႐ုံကို ေတြ႕ေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ တရားဆိုတာ အာ႐ုံကို ေတြ႕တဲ့ အခါမွာ စိတ္လည္း ပါတယ္၊ တျခား ေစတသိက္ေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ အဲဒီ စိတ္ေတြနဲ႔ တျခား ေစတသိက္ေတြ အာ႐ုံကို ေတြ႕တဲ့အခါမွာ သူမပါရင္ မျဖစ္ဘူး။ သူပါမွ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါကိုပဲ ပါဠိလို ဘုန္းႀကီးစကားနဲ႔ ေျပာရင္ ေတြ႕ေၾကာင္းတရားလို႔ သံုးတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးေတြ တရားေဟာရင္ လူဝတ္ေၾကာင္ေတြ ျပည့္ျပည့္စံုစံု နားလည္ဖို႔ မလြယ္ဘူးဆိုတာ အဲဒါ ေျပာတာ။ ဘုန္းႀကီးကေတာ့ သူနား လည္သလို လူေတြ နားလည္မယ္ ထင္ၿပီး ေျပာသြားတာ။ တကယ္က်ေတာ့ လူဝတ္ေၾကာင္ေတြက နားမ လည္ ဘူး။)

ဒါမွမဟုတ္ ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕ျခင္းမွ်ေလးပဲ’၊ ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕ျခင္းသေဘာပဲ’။ ဒီလုိလည္း ေျပာလို႔ ရတယ္။ ဒီအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကေတာ့ တကယ္ကို သေဘာထိမိတဲ့ ဖြင့္ဆိုခ်က္ ျဖစ္တယ္။ တျခား ၂-ခု ကေတာ့ အတၱစြဲရွိတဲ့သူေတြကို ကန္႔ကြက္ဖို႔ ေခ်ပဖို႔ဆိုတဲ့ အေနနဲ႔ အဓိပၸာယ္ေပးတာ။ တကယ့္တကယ္ကေတာ့ သေဘာအထိမိဆံုး အဓိပၸာယ္ကေတာ့ ေတြ႕ျခင္းသေဘာမွ်ပဲ လို႔ဆိုတဲ့ ‘ျခင္း’ပါတဲ့ အဓိပၸာယ္ျဖစ္တယ္။

ဒါဟာ ဘာလဲဆိုေတာ့ ဗုဒၶဘာသာအျပင္ဘက္က လူေတြက ျမင္တယ္ဆိုတာ ဒီထဲမွာ အတၱဆိုတာေလး ရွိတယ္။ ဝိညာဥ္ေလး လိပ္ျပာေလး စသည္ျဖင့္ေပါ့ … ျမန္မာမွာလည္း အယူအဆ ရွိတယ္။ အဲဒီ အတၱဆို တာေလးက ျမင္တယ္။ အာ႐ုံကို ေတြ႕တယ္ဆိုတာ အတၱေလးက ေတြ႕တာ … ဒီလို သူတို႔က ထင္ထား တယ္။

ဒီလိုထင္ထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကို “မင္းတို႔ ထင္ထားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါဟာ ဖႆကြ။ ေတြ႕လား” အဲသလို အဓိပၸာယ္မ်ိဳးနဲ႔ ဖႆဟာ ‘ေတြ႕တတ္တဲ့သေဘာတရား’။ ဒီလို ဆိုတယ္။ ေရွးတုန္းက ဒီဝါဒေတြက ရွိေတာ့ ဒါေတြနဲ႔ အၿမဲတမ္း တိုက္ေနရတာ။တခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း “အာ႐ုံကို ေတြ႕ထိတဲ့အခါမွာ မရွိမျဖစ္တဲ့ အတၱက ဒို႔သႏၲာန္တိုင္းမွာ ရွိတယ္။ အဲဒီအတၱေလးေၾကာင့္ ဒို႔ေတြက ေတြ႕ေနတာ” ဒီလို ယူဆတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကို “မဟုတ္ဘူး။ ေတြ႕ေၾကာင္းဆိုတာ ေဟာဒီ ဖႆပဲ။ မင္းတို႔ ထင္တဲ့ အတၱမဟုတ္ဘူး။ အတၱဆိုတာ ရွိကို မရွိဘူး။ ဖႆေၾကာင့္ ဒို႔က ေတြ႕ရတာ” အဲသလို ေျပာဖို႔ရာ အဲဒီလို သူတို႔ရဲ႕ ဝါဒကို ပယ္ဖို႔ရာ ဒုတိယအဓိပၸာယ္မ်ိဳးလဲ သံုးရတယ္။

တတိယအဓိပၸာယ္ကေတာ့ ျပဳတတ္တယ္ဆိုတာလည္း မရွိဘူး၊ ျပဳေၾကာင္းဆိုတာလည္း မရွိဘူး၊ ျပဳျခင္းမွ်ပဲ ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္။ သေဘာ အထိမိဆံုးပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ အာ႐ုံကို ေတြ႕ျခင္းသေဘာဆိုရင္ ဒါဟာ အေကာင္းဆံုး အဓိပၸာယ္ပဲ။

ဒီလိုပဲ တျခား ေစတသိက္ေတြက်ရင္လဲ ၃-မ်ိဳး ၃-မ်ိဳး အဓိပၸာယ္ ဖြင့္သြားႏိုင္တယ္။

ေဝဒနာ

ေဝဒနာဆိုတာ အာ႐ုံ၏ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ။ အာ႐ုံကို အရသာခံတယ္၊ ေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံပဲ၊ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံပဲ။ ဒါဟာ ေဝဒနာက ခံစားသြားတာ။

ဒီမွာလည္း ခံစားတတ္တဲ့သေဘာ၊ ခံစားေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ သေဘာ၊ ခံစားျခင္းသေဘာ သံုးမ်ိဳး ဖြင့္ဆိုႏိုင္တယ္။

ဒီေနရာမွာ နားလည္ရမွာက ေဝဒနာဆိုတာ စိတ္ထဲမွာ ျဖစ္တာ။ အခုေခတ္က ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ နာက်င္ခံစား ရတာကို ေဝဒနာလို႔ ေျပာ,ေျပာေနတယ္။ အမွန္ကေတာ့ နာတဲ့ ႐ုပ္က ေဝဒနာ မဟုတ္ဘူး။ နာတဲ့ ႐ုပ္ကို စိတ္က ခံစားမႈလုပ္တယ္။ စိတ္မွာ ျဖစ္တာကို ေဝဒနာ ေခၚတယ္။ အဲဒီ ေဝဒနာေစတသိက္က အာ႐ုံရဲ႕ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ ရွိတယ္။ သူ႔ကို ဘာနဲ႔ႏိႈင္းသလဲဆိုေတာ့ ပြဲေတာ္တည္တဲ့ ရွင္ဘုရင္ နဲ႔ ႏိႈင္း တယ္။

ထမင္းရဲ႕ အရသာကို တကယ္ခံစားတာက ရွင္ဘုရင္၊ ခ်က္တဲ့ ျပဳတ္တဲ့ စားေတာ္ကဲက ခ်က္ျပဳတ္ … နည္းနည္းပါးပါး ျမည္းၿပီး ဘုရင္ကို သြားဆက္ရတာ။ တကယ္ က်က်နန ထိုင္စားတာက ရွင္ဘုရင္က စားတာ။

ဒီနည္းတူ တျခားတရားေတြ အာ႐ုံခံစားတာက မစို႔မပို႔ေလး နည္းနည္းေလးဆို ပါေတာ့။ ေဝဒနာ 

ေစတသိက္ကသာ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ အာ႐ုံကို ခံစားတယ္။ စိတ္ပိုင္းတုန္းက ေဝဒနာ ဘယ္ႏွမ်ိဳး ေတြ႕ခဲ့သလဲ?

၅-မ်ိဳးေတာင္ ေတြ႕ခဲ့ၿပီ။ ေသာမနႆေဝဒနာ-ဝမ္းေျမာက္တဲ့ ေဝဒနာေပ့ါ။ ေဒါမနႆေဝဒနာ-စိတ္ဆိုးတဲ့ ေဝဒနာေပါ့။ ဥေပကၡာေဝဒနာ-အလယ္အလတ္ေဝဒနာ။ ၿပီးေတာ့ သုခေဝဒနာ-ဒါက ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေတြ႕ေကာင္းတဲ့အခါမွာ ခ်မ္းသာတာ။ ၿပီးေတာ့ ဒုကၡေဝဒနာ-ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နာက်င္တဲ့ အခါမွာ ျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာ။ အဲဒီ ေဝဒနာ ၅-မ်ိဳး ရွိတယ္။ ေဝဒနာရဲ႕သေဘာက အာ႐ုံရဲ႕ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ။

သညာ

သညာဆိုတာ အာ႐ုံကို မွတ္ျခင္းသေဘာ။ အမွတ္ျပဳၿပီး သိျခင္းသေဘာကို သညာလို႔ ေခၚတယ္။

အာ႐ုံတစ္ခုနဲ႔ ေတြ႕လိုက္ၿပီဆိုရင္ သညာေလးက မွတ္ေတာ့တာပဲ။ အဲဒီသညာရဲ႕အမွတ္ အမွန္အမွားေပၚ မူတည္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ကိုယ့္ရဲ႕ အယူအဆေတြ အမွန္အမွားျဖစ္ကုန္တာပဲ။ တစ္ခါတေလ အမွားမွတ္ ထား မိရင္ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ေဖ်ာက္လို႔ မရဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ သညာဟာ အလြန္ေၾကာက္စရာေကာင္း တယ္။

အာ႐ုံတစ္ခုကို ေတြ႕တဲ့အခါမွာ ဒီသညာက မွတ္သားထားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေနာက္တစ္ခါ ထပ္ၿပီး ဒီအာ႐ုံမ်ိဳး ေတြ႕တဲ့အခါက်ေတာ့ ဒါပဲဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ၿပီး သိႏိုင္တယ္။

ဒါေၾကာင့္ သညာကုိ ဘာနဲ႔ ဥပမာ ေပးသလဲဆိုေတာ့ လက္သမားေတြ မ်ဥ္းသား အမွတ္အသားျပဳတဲ့အခါ ဒီေနရာက ဆက္စပ္ဖို႔၊ ဒီေနရာက ပယ္ပစ္ဖို႔ ျဖတ္ပစ္ဖို႔ ဒါကယူဖို႔ စသည္ျဖင့္ အဲဒီ အမွတ္အသား 

ေလး၊ ေနာက္ ျပန္ျမင္ တဲ့အခါက်ေတာ့ သိတယ္။ အဲသလို သိေအာင္ မွတ္တာမ်ိဳးကို သညာလို႔ ေခၚတယ္။

သညာဟာ အမွန္လည္း မွတ္တတ္တယ္။ အမွားလည္း မွတ္တတ္တယ္။ စာေျခာက္႐ုပ္ကို တိရစၧာန္ေတြက တကယ့္လူ ထင္ၿပီး ေၾကာက္ေနၾကတာ သညာဝိပၸလာသ ေခၚတယ္။ သညာအမွတ္မွားထားတာ။ သူက တကယ္လူ ထင္ၿပီး ျမင္လိုက္တာနဲ႔ ေၾကာက္လန္႔ၿပီး ေျပးေတာ့တာပဲ။

ေစတနာ

ေစတနာဆိုတာ အာ႐ုံ၌ သမၸယုတ္တရား (အတူတူျဖစ္တဲ့ တရား၊ ယွဥ္ဘက္တရား) တို႔ကို ေစ့ေဆာ္ျခင္း သေဘာတဲ့။
အဲဒီေစတနာကို တပည့္ႀကီး၊ ေက်ာင္းမွာ အတန္းေခါင္းေဆာင္ ေမာ္နီတာလိုေပါ့ … နဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။

တပည့္ႀကီးဟာ သူကိုယ္တိုင္လဲ စာကို ႀကိဳးစား အားထုတ္တယ္။ တျခား သူ႔ေအာက္ငယ္တဲ့ တပည့္ေတြ ကိုလည္း စာႀကိဳးစားေအာင္ လုပ္သလိုပဲ ေစတနာက သူကိုယ္တိုင္လည္း အားထုတ္တယ္။ သူမ်ားကိုလည္း အားထုတ္ဖို႔ တိုက္တြန္း ႏိႈးေဆာ္တယ္။ အဲဒီတရားမ်ိဳးကို ေစတနာလို႔ ေခၚတယ္။

ျမန္မာစကားမွာ ေစတနာ ဆိုရင္ ေကာင္းတဲ့ဘက္မွာပဲ သံုးတယ္။ အမွန္အတိုင္း ကေတာ့ ေကာင္း တဲ့  ေစတနာ  ရွိတယ္၊ မေကာင္းတဲ့ ေစတနာ ရွိတယ္။

အဲဒီ ေစတနာဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ နားလည္ေနတဲ့ ကံဆိုတာပါပဲ။ ကုသိုလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံ၊ ကံေကာင္း တယ္၊ ကံမေကာင္းဘူး ဆိုတာေတြ။ ေစတနာကို ကံလို႔ ျမတ္စြာဘုရားေဟာခဲ့တယ္။ တိုက္႐ိုက္ပါဠိစကားက “ေစတနာ ဟံ ဘိကၡေဝ ကမၼာဝဒါမိ”။

ဧကဂၢတာ

ဧကဂၢတာရဲ႕ အဓိပၸာယ္က အာ႐ုံ၌ တည္တံ့ျခင္းသေဘာ။

ဧက=တစ္၊ အဂၢ=အာ႐ုံ။ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ုံမွာ တည္ေနတယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ပဲ။

သမာဓိဆိုတာလည္း ဧကဂၢတာကို ေခၚတာပဲ။

ဧကဂၢတာမွာလည္း ေကာင္းတာေရာ မေကာင္းတာေရာ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ရွိတယ္။ တရားအားထုတ္တဲ့အခါ သမာဓိတည္ေနတာက ေကာင္းတဲ့ ဧကဂၢတာ၊ ငါးမွ်ားတဲ့အခါ စိတ္တည္တံ့မႈက မေကာင္းတဲ့ မိစၧာဧကဂၢတာေပါ့။

ဇီဝိတိေျႏၵ

ျမန္မာလိုက သဟဇာတ္တရား (အတူျဖစ္တဲ့တရား) တို႔ကို ေစာင့္ထိန္းျခင္းသေဘာတဲ့။ ေစာင့္ထိန္းတယ္ ဆိုတာ ပ်က္မသြားေအာင္၊ ေသမသြားေအာင္၊ တည္ေနေအာင္ ေစာင့္ထိန္းတဲ့သေဘာကို ဒီမွာ ဇီဝိတိေျႏၵ လို႔ ေခၚတယ္။

ဘာနဲ႔ဥပမာေပးသလဲဆိုေတာ့ ၾကာ႐ုိးထဲမွာ ရွိတဲ့ေရနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။ ၾကာ႐ိုးထဲမွာ ေရေလး ရွိေန လို႔ ေရကေစာင့္ေရွာက္ထားလို႔ ၾကာေတြ လန္းဆန္းေနတယ္။ ၫိႈးမသြားဘူး။ ထို႔အတူပဲ ဇီဝိတဆို တဲ့ နာမ္သေဘာတရားက ျဖစ္တဲ့နာမ္ေတြ အားလံုးကို သူက ေစာင့္ေရွာက္တယ္။ ႐ုပ္ေတြထဲမွာလည္း ဇီဝိတ တစ္ခု ရွိတယ္။ နာမ္မွာလည္း ဇီဝိတတစ္ခု ရွိတယ္။ နာမ္ဇီဝိတက နာမ္တရားေတြကို ေစာင့္ေရွာက္တယ္။ ႐ုပ္ဇီဝိတက ႐ုပ္တရားေတြကို ေစာင့္ေရွာက္တယ္။ ဒီေနရာမွာ ဇီဝိတိေျႏၵက သဟဇာတ္တရားေတြ ကို ေစာင့္ထိန္းတယ္။ သဟဇာတ္တရားေတြကို ေပ်ာက္ပ်က္မသြားေအာင္ ေထာက္ပံ့ထားတယ္။ ထိန္းထား တယ္။ ဒါျဖင့္ သူ႔(ဇီဝိတိေျႏၵ)ကုိေကာ ဘယ္သူက ေစာင့္ေရွာက္လို႔ ဘယ္သူက ထိန္းသလဲ?
ဒါေတြက က်မ္းဂန္လာေတြခ်ည္းပဲ။ သူမ်ားထိန္းရင္း သူ႔ကိုသူလည္း ထိန္းသြားတာတဲ့။ ေလွသမားနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။ ဒီဘက္ကမ္းကေန ဟိုဘက္ကမ္း သူမ်ားကို ေလွာ္ပို႔ရင္းနဲ႔ သူပါေရာက္သြားသလိုပဲတဲ့။

မနသိကာရ

မနသိကာရဆိုတာ အာ႐ုံ၌ ႏွလံုးသြင္းျခင္း သေဘာ။

မနသိ=စိတ္၌၊ ကာရ=ျပဳျခင္း။ စိတ္၌ ျပဳျခင္းဆိုတာ စိတ္ထဲကို အာ႐ုံေရာက္ေနေအာင္ ဒါမွမဟုတ္ အာ႐ုံထဲ စိတ္ေရာက္ေနေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးတဲ့ သေဘာတရားမ်ိဳး။ ဒီမနသိကာရ ရွိမွ အာ႐ုံကို တကယ္သိတာ။ မနသိကာရ မရွိရင္ အာ႐ုံကို မသိဘူး။ ဝီထိပိုင္းက်ေတာ့ ေလ့လာရလိမ့္မယ္။ ျမင္တဲ့စိတ္ ျဖစ္ဖို႔ရာ အေၾကာင္း ၄-မ်ိဳး ရွိတယ္။ ျမင္စရာ အာ႐ုံ၊ မ်က္လံုး၊ အေရာင္အလင္း၊ ႏွလံုးသြင္းမႈ။ တစ္ခါတေလ ကိုယ္က ႏွလံုးမသြင္းရင္ ဂ႐ုမစိုက္လိုက္ရင္ မျမင္လိုက္ဘူး မၾကားလိုက္ဘူး မဟုတ္လား။ ဒီမနသိကာရ ကို ေရွးတုန္းက ဘုရင္ေတြ စီးတဲ့ ျမင္း ေလး ငါး ေျခာက္ေကာင္ဆြဲတဲ့ ရထားမွာ ျမင္းေတြကို အညီအမွ် သြားေအာင္ ထိန္းေပးတဲ့ ရထားထိန္းနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။

 ဒီေစတသိက္ ၇-ပါးက သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္။ စိတ္အားလံုးနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့ ေစတသိက္။ စိတ္ျဖစ္တိုင္း ျဖစ္တိုင္း ဒီ ၇-ခုကေတာ့ ပါမွာခ်ည္းပဲ။ မပါလို႔ မရဘူး။

ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆-ပါး

ပကိဏ္းဆိုတာ ေရာေရာေႏွာေႏွာ ယွဥ္တာ၊ ၿပိဳးႁပြမ္းယွဥ္တာကို ေခၚတယ္။ ဆိုလိုတာက သူတို႔ ဟာ ေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔လည္း ယွဥ္မယ္။ မေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔လည္း ယွဥ္မယ္။ သို႔ေသာ္ အကုန္လံုးနဲ႔ မယွဥ္ ဘူး။ တခ်ိဳ႕နဲ႔ ယွဥ္မယ္။ တခ်ိဳ႕နဲ႔ မယွဥ္ဘူး။ အဲဒီလို ေစတသိက္ကို ပကိဏ္းေစတသိက္လို႔ ေခၚတယ္။ ပါဠိလိုက်ေတာ့ ပကိဏၰက လို႔ ရွိတယ္။

ဝိတက္

ဝိတက္ဆိုတာ သမၸယုတ္တရားတို႔ကို အာ႐ုံသို႔ တင္ေပးျခင္း သေဘာ။ စိတ္ကို အာ႐ုံေရာက္ေအာင္ ဒီဝိတက္ က ေခၚ,ေခၚသြားတာ။

က်မ္းဂန္ထဲမွာ ပါတဲ့ ဥပမာက ရွင္ဘုရင္ဆီ မေရာက္ဖူးတဲ့ ေတာသားကို ေရာက္ဖူးတဲ့ ၿမိဳ႕သား က ေခၚသြား မွ ေတာသားက ရွင္ဘုရင္ဆီ ေရာက္ရတယ္။ အဲဒီ ၿမိဳ႕သားကို ဝိတက္ရဲ႕ ဥပမာအျဖစ္ ေပးတယ္။

ဝိစာရ

အာ႐ုံ၌ သမၸယုတ္တရားတို႔ကို သံုးသပ္ေစျခင္း သေဘာ။ သံုးသပ္ေစျခင္းသေဘာဆိုတာ အဲဒီအာ႐ုံေပၚမွာပဲ ထပ္ကာ ထပ္ကာ ျဖစ္ေစျခင္းသေဘာလို႔ ဆိုလိုတယ္။ ဝိတက္က အဲဒီစိတ္ကို အာ႐ုံေပၚမွာ ရစ္ဝဲေနေအာင္ တင္ေပးလိုက္တယ္။ အာ႐ုံနဲ႔ စပ္ဟပ္ေနေအာင္ ဝိစာရက လုပ္ေပးတယ္။ ဝိတက္နဲ႔ ဝိစာရဟာ တစ္ၿပိဳင္ နက္ ျဖစ္တယ္။

သူတို႔ျဖစ္ပံု အထူးကို နားလည္ေအာင္ ေပးတဲ့ ဥပမာေတြက –

ေခါင္းေလာင္းတစ္ခုကို တီးလိုက္တဲ့အခါ ပထမတီးလို႔ ေဒါင္ကနဲ ထြက္လာတဲ့ ျမည္သံက ဝိတက္၊ ေနာက္ကလိုက္ညည္းတဲ့အသံက ဝိစာရ။

တစ္နည္းအားျဖင့္ – ငွက္ဟာ ေကာင္းကင္ကို ပ်ံတက္ခ်င္တဲ့အခါ အေတာင္ခတ္ၿပီး ထပ်ံတာက ဝိတက္၊ ေကာင္းကင္မွာ ဝဲေနတာက ဝိစာရ။

ေနာက္တစ္နည္းအားျဖင့္ – ပ်ားပိတုန္းဟာ ပဒုမၼာၾကာဆီ စိုက္ထိုးသြားတာက ဝိတက္၊ ၾကာပြင့္ေပၚမွာ ရစ္ဝဲေနတာက ဝိစာရ။

ေနာက္တစ္နည္းအားျဖင့္ – ခြက္တစ္ခု မည္းေနလို႔ ပြတ္တိုက္ ေဆးေၾကာခ်င္တာ ခြက္ကို က်က်နန ဆုပ္ကိုင္တဲ့ လက္က ဝိတက္၊ ပြတ္တိုက္ေဆးေၾကာတဲ့ ေနာက္လက္တစ္ဖက္က ဝိစာရ။

ဝိတက္ဟာ ပကိဏ္းေစတသိက္ျဖစ္ေတာ့ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြမွာ မယွဥ္ဘူး။ အဟိတ္စိတ္ထဲက ျမင္စိတ္ ၾကားစိတ္ေတြ စသည္ဟာ အာ႐ုံနဲ႔ အခံ ထိခိုက္မႈ အားႀကီးလို႔ အာ႐ုံေပၚတင္ေပးစရာ မလိုဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဝိတက္က အဲဒီမွာ မယွဥ္ဘူး။ ဒုတိယစ်ာန္၊ တတိယစ်ာန္စိတ္ေတြက်ေတာ့ ဘာဝနာရဲ႕အစြမ္းေၾကာင့္ ဝိတက္ မယွဥ္ဘူး။

အဓိေမာကၡ

အဓိေမာကၡဆိုတာ အာ႐ုံကို ဆံုးျဖတ္ျခင္း သေဘာ။ အာ႐ုံကို ဒီအာ႐ုံပဲလို႔ ခိုင္ခိုင္မာမာ ဆံုးျဖတ္ျခင္းသေဘာကို အဓိေမာကၡလို႔ ေခၚတယ္။

ေရွးတုန္းက ၿမိဳ႕တံခါးကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ခပ္ႀကီးႀကီး လုပ္ရတယ္။ အဲဒီလို တံခါးတိုင္ႀကီး ခိုင္ၿမဲသလို အဓိေမာကၡကို တံခါးတိုင္ႀကီးနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။

ဝီရိယ

သမၸယုတ္တရားတို႔ကို ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစျခင္းသေဘာ။ ဝီရိယရွိလို႔ သမၸယုတ္တရားေတြက တည္တည္ တံ့တံ့ ျဖစ္ေနတာ။ ဝီရိယေလ်ာ့သြားတာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ အလုပ္မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ဒီဝီရိယ မပါရင္ ဘာမွ လုပ္လို႔ မျဖစ္ဘူး။ တရားထိုင္တဲ့အခါ ဝီရိယေလးနဲ႔ လုပ္မွ စိတ္ဟာ အာ႐ုံေပၚ ရွိတာ။ ဒီလို မဟုတ္ရင္ စိတ္ က ဟိုေရာက္ ဒီေရာက္ ေရာက္ေနတာ။ နည္းနည္းေလး ဂ႐ုစိုက္လိုက္မွ စိတ္က အာ႐ုံေပၚ ျပန္ေရာက္ လာတာ။ ဝီရိယေလး ေလ်ာ့ရင္ သြားျပန္ေရာ၊ အဲဒီလိုေပါ့။

ပီတိ

ပီတိဆိုတာ အာ႐ုံကို ႏွစ္သက္ျခင္းသေဘာ။ သူက အာ႐ုံကို မခံစားဘူးေနာ္။ ခံစားတာက ေဝဒနာ။ ပီတိက ႏွစ္သက္တာ။ ပီတိနဲ႔ သုခဆိုတာ မတူဘူး။ ထူးျခား ကြဲျပားတယ္။ စိတ္ပိုင္းတုန္း က ေျပာခဲ့ဖူး တယ္။ သဲကႏၲာရခရီးသြား ဥပမာ။ ေမာပန္းေနတဲ့ သဲကႏၲာရခရီးသြားဟာ လူတစ္ေယာက္ နဲ႔  ေတြ႕လို႔ ေမးျမန္း တဲ့အခါ ေရွ႕တစ္မိုင္ေလာက္မွာ အိုေအစစ္ရွိတယ္ဆိုတာ ၾကားသိရတဲ့အခ်ိန္က စၿပီး အိုေအစစ္ဆီ ေရာက္သည္တိုင္ေအာင္ ႏွစ္သက္မႈ ျဖစ္တာက ပီတိ။ ေရေတြေသာက္ ခ်ိဳးသံုးၿပီး သစ္ပင္ေအာက္မွာ ေအးေအးလူလူ အနားယူတာက သုခ ခံစားမႈ။ ခံစားမႈ မေရာက္ေသး ခင္ဟာ ပီတိ၊ ခံစားတဲ့အခါက်ေတာ့ သုခ။ ဒါေပမယ့္ ပီတိနဲ႔ သုခဟာ တစ္ၿပိဳင္နက္ထဲ ျဖစ္တဲ့ စိတ္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။

အဲဒီ ပီတိဟာ ၅-မ်ိဳး ရွိတယ္။

ပထမပီတိက အေသးစားပီတိ၊ တရားထိုင္တဲ့အခါ ေတြ႕တတ္တယ္။ တစ္ခါတေလ သိမ့္ကနဲ သိမ့္ကနဲ ျဖစ္တယ္။ ၾကက္သီးေမြးညင္း ထသလို ဟိုနားကျဖစ္ ဒီနားကျဖစ္။ ၾကက္သီးေမြးညင္းထ႐ုံေလာက္ျဖစ္တဲ့ ပီတိ (ခုဒၵကာပီတိ)။

ၿပီးေတာ့ ေနာက္တစ္ခု သူ႔ထက္ နည္းနည္း ပိုအားႀကီးတဲ့ ပီတိ။ တစ္ခဏမွ် သိမ့္ကနဲ သိမ့္ကနဲ ျဖစ္သြားတာမ်ိဳးရွိတယ္။ (ခဏိကာပီတိ)

ေနာက္ပီတိတစ္ခုက လိႈင္းႀကီးမ်ား ဝုန္းကနဲ ဝုန္းကနဲ ႐ိုက္ေနတာမ်ိဳးျဖစ္ေနတဲ့ ပီတိ (ၾသကၠႏၲိကာပီတိ)။

ေနာက္ပီတိတစ္ခုကေတာ့ ထပ်ံႏိုင္တဲ့ ပီတိမ်ိဳး။ အဲဒီပီတိျဖစ္ရင္ လူထခုန္ႏိုင္တယ္။ ေ႐ြ႕သြားႏိုင္တယ္။ ဥေဗၺဂါပီတိလို႔ ေခၚတယ္။

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ဝါဂြမ္းဆီထိသလို တစ္ကိုယ္လံုး ပ်ံ႕ႏွ႔ံသြားတဲ့ ပီတိမ်ိဳး။ ဖရဏာပီတိလို႔ ေခၚတယ္။

ပီတိ ၅-မ်ိဳး။ ဒီ ၅ မ်ိဳးစလံုးလိုပဲ တရားထိုင္ရင္ ေတြ႕ရမယ္။ အစပိုင္းေတာ့ မရေသးဘူးေပါ့။ ၾကာလာေတာ့ ေတြ႕လာမယ္။

ဆႏၵ

ဆႏၵဆိုတာ ပါဠိစကား။ လိုလားျခင္းသေဘာ၊ ျပဳလိုကာမွ်သေဘာေလးပဲ။ သူက ေလာဘနဲ႔ နီးစပ္တယ္။ သို႔ေသာ္ မတူဘူး။
ေလာဘက်ေတာ့ တြယ္တာ ၿငိကပ္မႈ ပါသြားၿပီ။ လိုခ်င္သြားၿပီ။

ဆႏၵကို ဥပမာေပးတာက ေလးသမား ေလးပစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ျမားေကာက္ဆြဲယူတယ္။ ျမားယူတာဟာ ယူခ်င္႐ုံမွ်ပဲ။ ျမားအေပၚမွာ ဘာမွ တြယ္တာမႈ မရွိဘူး။ ပစ္ေတာ့ ပစ္မွာပဲ။ အဲဒါလိုဟာမ်ိဳးကို ဆႏၵလို႔ ေခၚတယ္။

ဆႏၵဟာ ကုသိုလ္ဆႏၵလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အကုသိုလ္ဆႏၵလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူက အကုသိုလ္စိတ္မွာလည္း ယွဥ္ႏိုင္တယ္။

ပါဠိမွာ ဆႏၵဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ တစ္ခါတေလ ဒီဆႏၵကိုပဲ ဆိုလိုတယ္။ တစ္ခါတေလ ကာမစၧႏၵလို႔ ေခၚတာ ရွိတယ္။ ကာမဆႏၵကို ကာမစၧႏၵလို႔ ေခၚတဲ့အခါက်ေတာ့ ေလာဘ။

တရားလိုလားတာမ်ိဳး၊ တရားကို အလိုရွိတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဓမၼစၧႏၵေပါ့။ ဓမၼဆႏၵ သို႔မဟုတ္ ကုသလဆႏၵ။

ကုသိုလ္ဘက္ကဆို ေကာင္းတဲ့ အလို၊ ကာမဂုဏ္ဘက္က ေျပာရင္ ကာမစၧႏၵ။

ေကာင္းၿပီ … ဒီ ‘ဝိတက္၊ ဝိစာရ၊ အဓိေမာကၡ၊ ဝီရိယ၊ ပီတိ၊ ဆႏၵ’ ေစတသိက္ ၆-ပါးကို ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆ ပါးလို႔ ေခၚတယ္။

သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇ ပါးနဲ႔ ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆ ပါး ႏွစ္ခုေပါင္းလိုက္တဲ့ ၁၃ ပါးကို အညသမာန္းေစတသိက္လို႔ ေခၚတယ္။

၄။ အတိပရိတၱာ႐ုံ (အလြန္အားနည္းေသာ စိတၱကၡဏအသက္ရွိေသာ အာ႐ုံ)

အလြန္အားနည္းလြန္းေသာေၾကာင့္ (ျမင္လိုက္သလိုလို ၾကားလိုက္သလိုလိုမွ်သာ ျဖစ္၍) ဘဝင္လႈပ္႐ုံပဲ လႈပ္ၿပီး ဘဝင္ျပန္က်သြားေသာေၾကာင့္ ေမာဃဝါရ (အလကားဝါရ)ဟု ေခၚ၏။

‘ပထမ အတိပရိတၱာ႐ုံ’

အတီတဘဝင္ (၁၀)
ဘဝဂၤစလန (၂)
ဘဝင္ (၅)

‘ဒုတိယ အတိပရိတၱာ႐ုံ’

အတီတဘဝင္ (၁၁)
ဘဝဂၤစလန (၂)
ဘဝင္ (၄)

‘တတိယ အတိပရိတၱာ႐ုံ’

အတီတဘဝင္ (၁၂)
ဘဝဂၤစလန (၂)
ဘဝင္ (၃)

‘စတုတၳ အတိပရိတၱာ႐ုံ’

အတီတဘဝင္ (၁၃)
ဘဝဂၤစလန (၂)
ဘဝင္ (၂)

‘ပၪၥမ အတိပရိတၱာ႐ုံ’

အတီတဘဝင္ (၁၄)
ဘဝဂၤစလန (၂)
ဘဝင္ (၁)

‘ဆ႒မ အတိပရိတၱာ႐ုံ’

အတီတဘဝင္ (၁၅)
ဘဝဂၤစလန (၂)

စကၡဳဒြါရအတြက္ ဝီထိေပါင္းမွာ –

အတိမဟႏၲာ႐ုံ(တဒါရမၼဏဝါရ) (၁)ဝီထိ
မဟႏၲာ႐ုံ(ဇဝနဝါရ) (၂)ဝီထိ
ပရိတၱာ႐ုံ(ေဝါ႒ဗၺနဝါရ) (၆)ဝီထိ
အတိပရိတၱာ႐ုံ(ေမာဃဝါရ) (၆)ဝီထိ – စုစုေပါင္း (၁၅)ဝီထိ ရ၏။

ဤနည္းတူ ေသာတဒြါရ၊ ဃာနဒြါရ၊ ဇိဝွါဒြါရ၊ ကာယဒြါရတို႔၌လည္း တစ္ဒြါရစီ၌ (၁၅)ဝီထိစီ ရေသာေၾကာင့္ ၅-ဒြါရ(ပၪၥဒြါရ)မွာ ၁၅x၅ = ၇၅ ဝီထိ ရွိ၏။

ဝီထိသ႐ုပ္ခြဲ

“ပၪၥသတၱရိ၊ ဝီထိပၪၥဒြါ
ခ်ရာစိတ္စု၊ စတုပညာ ကာမသာခ်ည္း။

အာ႐ုံမွာမူ၊ ဘဝင္ဟူသမွ်
သံုးဝအတိတ္၊ ကံနိမိတ္တည္း။

ႂကြင္းစိတ္(အာ)႐ုံငါး
မွီကားသူပင္၊ သူ႔ဝိညာဥ္သာ
ႂကြင္းလွ်င္စိတ္စု၊ ေရွးေရွးဥသည့္
ဝတၳဳဟဒယ၊ စြဲမီွၾကသည္
ဒြိဟလြတ္ကင္း ရွင္းေလတည္း။”

(မဟာဝိသုဒၶါ႐ုံဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး)

ပၪၥသတၱရိ = ၇၅
ဝီထိပၪၥဒြါ = ပၪၥဒြါရဝီထ
ခ်ရာစိတ္စု = ပါဝင္ႏိုင္ေသာ စိတ္စု
စတုပညာ ကာမသာခ်ည္း = ကာမစိတ္ ၅၄ ပါးခ်ည္းသာ
သံုးဝအတိတ္ ကံနိမိတ္ = ကံ, ကမၼနိမိတ္, ဂတိနိမိတ္ သံုးမ်ိဳး
ႂကြင္းစိတ္(အာ)႐ုံငါး = ‘ဘဝင္စိတ္’မွ ႂကြင္းေသာ (ပၪၥဒြါရာဝဇၨန္းမွ တဒါ႐ုံထိ) စိတ္မ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာ အာ႐ုံငါးပါးကို အာ႐ုံျပဳ၏။ (စကၡဳဒြါရဝီထိျဖစ္လွ်င္ ပစၥဳပၸန္႐ူပါ႐ုံ၊ ေသာတဒြါရဝီထိျဖစ္လွ်င္ ပစၥဳပၸန္သဒၵါ႐ုံ စသည္)

မွီကားသူပင္၊ သူ႔ဝိညာဥ္သာ = သူ႔ဝိညာဏ္က သူ႔ဝတၳဳကို မွီ၏။ (စကၡဳဝိညာဏ္သည္ စကၡဳဝတၳဳ၊ ေသာတဝိညာဏ္သည္ ေသာတဝတၳဳ စသည္)
ႂကြင္းလွ်င္ စိတ္စု = ပၪၥဝိညာဏ္မွ ႂကြင္းေသာ စိတ္မ်ား
ေရွးေရွးဥသည့္၊ ဝတၳဳဟဒယ = ေရွးေရွးေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ (အတူတူျဖစ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳကို မမွီ၊ သူ၏ ေရွ႕က စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ၿပီး သူျဖစ္ေသာအခ်ိန္တြင္ ႐ုပ္၏ ဌီခဏသို႔ ေရာက္ေနေသာ ဟဒယဝတၳဳကို မွီ)

(႐ုပ္၏အသက္မွာ စိတၱကၡဏ ၁၇ ခ်က္ရွိသျဖင့္ သူ႕ေရွ႕က ျဖစ္ခဲ့ေသာ ဟဒယဝတၳဳမွာ သူျဖစ္ေနတုန္း ရွိေနေသးေသာေၾကာင့္ ထိုဟဒယဝတၳဳကို မွီျခင္း ျဖစ္သည္။)

က်မ္းဂန္လာ ‘သရက္ပင္ေအာက္ အိပ္ေနသူ’ ဝီထိဥပမာ

အ႒သာလိနီက်မ္းတြင္လာေသာ အသံုးမ်ားသည့္ သရက္ပင္ေအာက္ အိပ္ေနသူ ဝီထိဥပမာ ကို ေတာင္ၿမိဳ႕ဆရာေတာ္က လကၤာေရးစပ္ထားခဲ့၏။

“မွတ္ေလာ့မ်က္ျမင္၊ ကြက္ကြက္ထင္စိမ့္ သရက္ပင္ေအာက္၊လူတစ္ေယာက္၏ ေရွ႕ေနာက္ေခါင္းၿမီး၊ ျခံဳ၍ ၿပီးေသာ္ အိပ္ေပ်ာ္ေလျငား၊ ေႂကြသံအားေၾကာင့္ ႏိုးၾကားသျဖင့္၊ ေခါင္းျခံဳဖြင့္၍ ၾကည့္လစ္ျမင္ရာ၊ ယူကာႏွိပ္စမ္း ႐ႉကာနမ္းလ်က္၊ မွည့္မွန္းသိေသာ္ ႐ႊင္ေပ်ာ္သံုးစား၊ ရသာပြား၍ မ်ိဳျငားေလၿပီး၊ ေရွးနည္းအိပ္ပင္ ပမာဆင္ေလာ့။ ဘဝင္သည္ကား၊ အိပ္ေသာလားသို႔ နီးပါးေႂကြပံု၊ အာ႐ုံထိခိုက္ ႏိုးလိုက္သည့္ဟန္၊ အာဝဇၨန္တည္း ဖြင့္လွန္ၾကည့္မႈ၊ စကၡဳဝိညာဏ္ ယူငင္တစ္ခန္း၊ ပဋိစၧန္းနဲ႔ ႏွိပ္စမ္းသႏၲီ၊ ရဏမည္၏ မွတ္ၿပီဝုေ႒ာ သံုးစားေသာအား၊ ေဇာအလားရွင့္ မ်ိဳျငားေလပံု၊ တဒါ႐ုံမွတ္ ေနာက္ထပ္အိပ္ျပန္၊ ဘဝင္ဟန္တူ ျပင္ရန္ျပဳသူ၊ မရွိမူလည္း မတူေရွ႕ေနာင္၊ ကိစၥေဆာင္လ်က္ ျဖစ္တိုင္းပ်က္၍ ဆက္ဆက္စဥ္သာ၊ မျမင္ပါလည္း
ထင္စြာသေဘာ၊ စဥ္ကာေႏွာသည္ အေဟာ နိယာမေပတကား။

ေရွ႕ေနာက္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု မတူ၊ ပၪၥဒြါရာဝဇၨန္းက ဆင္ျခင္, စကၡဳဝိညာဏ္က ျမင္, သမၸဋိစၧိဳင္းက လက္ခံ, သႏၲီရဏက စံုစမ္း စသည္ျဖင့္ စီကာစဥ္ကာ ျဖစ္ပ်က္ေနသည္မွာ ဘယ္သူကမွ အမိန္႔ေပး ခိုင္းေစေနျခင္းေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ နိယာမ ၅-ပါးလာ စိတၱနိယာမသေဘာတရားအရ သူ႔သဘာဝ အတုိင္း ျဖစ္ပ်က္ေနျခင္း ျဖစ္၏။

ပၪၥဒြါရဝီထိမ်ားကို ခြဲျခမ္းၾကည့္ေသာ္ –

ဝီထိစိတ္အမ်ိဳးအားျဖင့္ – ၇ မ်ိဳး [ပၪၥဒြါရာဝဇၨန္း၊ စကၡဳ/ေသာတ/ဃာန/ဇိဝွါ/ကာယ ဝိညာဏ္(အာဝဇၨန္းဝိညာဏ္)၊ သမၸဋိစၧိဳင္း၊ သႏၲီရဏ၊ ဝုေ႒ာ၊ ေဇာ၊ တဒါ႐ုံ]

စိတ္အေရအတြက္အားျဖင့္ – ၁၄ ခု [ပၪၥဒြါရာဝဇၨန္း ၁ + အာဝဇၨန္းဝိညာဏ္ ၁ + သမၸဋိစၧိဳင္း ၁ + သႏၲီရဏ ၁ + ဝုေ႒ာ ၁ + ေဇာ ၇ + တဒါ႐ုံ ၂] ျဖစ္၏။

ပၪၥဒြါရဝီထိမ်ားတြင္ ပါႏိုင္ေသာ၊ ရႏိုင္ေသာ စိတ္မ်ားမွာ ကာမာဝစရစိတ္ ၅၄ ခုထဲက စိတ္မ်ားသာ ရႏိုင္၏။

ပၪၥဒြါရဝီထိမ်ားမွာ ပရမတ္သေဘာကို ျမင္႐ုံ ၾကား႐ုံ စသည္သာ ရွိၿပီး ပညတ္ထိေအာင္ မေရာက္ေသးေပ။

သူ႔ေနာက္ကလိုက္ေသာ မေနာဒြါရဝီထိမ်ား ျဖစ္ၿပီးမွ ပညတ္သေဘာသို႔ ေရာက္၏။

မေနာဒြါရဝီထိ

ပၪၥဒြါရဝီထိမ်ား၏ အာ႐ုံမွာ ပစၥဳပၸန္ ပၪၥာ႐ုံျဖစ္ၿပီး၊ မေနာဒြါရ၏ အာ႐ုံမွာ ပစၥဳပၸန္တင္မက ‘အတိတ္’ ‘အနာဂတ္’ လည္း ျဖစ္ႏိုင္၏။ ‘စိတ္’, ‘ေစတသိက္’, ‘႐ုပ္’, ‘အတိတ္တရား’, ‘အနာဂတ္တရား’, ‘ပညတ္’, ‘နိဗၺာန္’ အားလံုး ထင္ႏိုင္၏။

မေနာဒြါရဝီထိကို “ကာမေဇာဝါရ”ႏွင့္ “အပၸနာေဇာဝါရ” ႏွစ္မ်ိဳး ထပ္ခြဲႏိုင္၏။

ကာမေဇာဝါရဝီထိ

ကာမေဇာမ်ား ပါဝင္ေသာ ဝီထိ ျဖစ္၏။

ကာမေဇာဝါရတြင္ –

ထင္ရွားေသာ အာ႐ုံကို အာ႐ုံျပဳၿပီးျဖစ္ေသာ “ဝိဘူတာ႐ုံဝီထိ” ႏွင့္
မထင္မရွား အာ႐ုံကို အာ႐ုံျပဳၿပီးျဖစ္ေသာ “အဝိဘူတာ႐ုံဝီထိ” ဟူ၍ ထပ္ၿပီး ခြဲျခား၏။

ဝိဘူတာ႐ုံဝီထိ

အတိတ္အာ႐ုံ, အနာဂတ္အာ႐ုံကို အာ႐ုံျပဳႏိုင္သျဖင့္ ႐ုပ္သက္ ၁၇-ခ်က္ႏွင့္ သတ္မွတ္ရန္ မလိုေတာ့ေပ။
ဘဝင္ တစ္ခ်က္လြန္ ႏွစ္ခ်က္လြန္ စသည္ မေျပာႏိုင္ေတာ့၍ အတီတဘဝင္ ခ်စရာ မလို။
သို႔ေသာ္ ဘဝင္လႈပ္ရန္ လို၏။

ဘဝင္ —> ဘဝဂၤစလန —> ဘဝဂၤုပေစၧဒ —> မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —> ေဇာ ၇-ႀကိမ္ —> တဒါ႐ုံ ၂-ႀကိမ္ —> ဘဝင္ …..

အဝိဘူတာ႐ုံဝီထိ

အာ႐ုံ မထင္မရွားေသာေၾကာင့္ တဒါ႐ုံ မက်ေတာ့။

ဘဝင္ —> ဘဝဂၤစလန —> ဘဝဂၤုပေစၧဒ —> မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —> ေဇာ ၇-ႀကိမ္ —> ဘဝင္ …..

“စိတ္,ေစတသိက္၊ ႐ုပ္ တိတ္ နာဂတ္ ပညတ္ နိဗၺာန္၊ ထင္လာမွန္လွ်င္ ဘဝင္တီတ၊ ခ်ဖြယ္ မဟုတ္။

ပစၥဳပ္႐ုပ္သာ၊ ထင္ေသာခါဝယ္ ေလ်ာ္စြာႏိႈင္းညႇိ၊ ခ်ခြင့္ရွိသည္ုယုတၱိ ယုတၱာ စမ္းေလေလာ့။”

မေနာဒြါရမွာ အာ႐ုံအမ်ိဳးမ်ိဳး ထင္လာႏိုင္ရာ ပစၥဳပၸန္အာ႐ုံထင္လွ်င္မူ ‘အတီတဘဝင္’ ခ်ႏိုင္၏။

စိတ္၊ ေစတသိက္၊ အတိတ္အာ႐ုံ ႐ုပ္၊ အနာဂတ္အာ႐ုံ ႐ုပ္၊ ပညတ္၊ နိဗၺာန္ တို႔ကို အာ႐ုံျပဳလွ်င္မူ ‘အတီတဘဝင္’ ခ်ရန္ မလို။

အပၸနာေဇာဝါရဝီထိ

မဟဂၢဳတ္ႏွင့္ ေလာကုတၱရာေဇာမ်ား အဓိကပါေသာ ဝီထိ ျဖစ္၏။

(အပၸနာေဇာ ၂၆ = ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၅ + ႐ူပါဝစရႀကိယာ ၅ + အ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၄ + အ႐ူပါဝစရႀကိယာ ၄ + ေလာကုတၱရာ ၈)

အပၸနာေဇာဝါရဝီထိကိုလည္း ‘စ်ာနဝီထိ’ႏွင့္ ‘မဂၢဝီထိ’ ဟူ၍ အၾကမ္းဖ်င္း ၂ မ်ိဳး ခြဲျခား၏။

စ်ာနဝီထိ

စ်ာနဝီထိတြင္ စ်ာန္ကို ပထမ စ,ရေသာအခါ ျဖစ္ေသာ ဝီထိ (စ)ႏွင့္ ေနာင္ စ်ာန္ဝင္စားေသာအခါ ျဖစ္ေသာ ဝီထိ (ဝင္စား) ဟူ၍ ၂-မ်ိဳး ထပ္ရွိ၏။

စ်ာန္ ပထမဆံုးရရွိစဥ္ ျဖစ္ေသာ ဝီထိကို ပါဠိလို ‘အာဒိကမၼိက စ်ာနဝီထိ’ဟု ေခၚ၏။

(စ်ာန္ရေအာင္ အားထုတ္ေနေသာ ပုဂၢိဳလ္၏ စိတ္သည္ ဉာဏ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ စိတ္ ျဖစ္၏။ ဉာဏ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ စိတ္ျဖင့္ ႐ႈမွသာ စ်ာန္ရႏိုင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ စ်ာန္ေဇာ၏ ေရွ႕က ျဖစ္မည့္ ကာမာဝစရေဇာသည္ ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္အတြက္ ဉာဏသမၸယုတ္ ကာမကုသိုလ္ေဇာ၊ ရဟႏၲာျဖစ္ၿပီးမွ စ်ာန္ရေအာင္ အားထုတ္သူအတြက္ ဉာဏသမၸယုတ္ ကာမႀကိယာေဇာ ျဖစ္၏။)

စ်ာန္ရပုဂၢိဳလ္တို႔မွာ ဉာဏ္ထက္ၾကသူခ်ည္းျဖစ္ေသာ္လည္း ဉာဏ္အနည္းငယ္ ႏု႔ံ(ညံ့)ေသာပုဂၢိဳလ္ (မႏၵပုဂၢိဳလ္)၊ ဉာဏ္ပိုထက္သူ (တိကၡပုဂၢိဳလ္)ဟူ၍ ရွိျပန္ရာ ဝီထိတစ္မ်ိဳးစီ ျဖစ္၏။

မႏၵပုဂၢိဳလ္ စ်ာနဝီထိ (စ)

ဘဝဂၤစလန, ဘဝဂၤုပေစၧဒ, မေနာဒြါရာဝဇၨန္း ၿပီးေနာက္ ကာမာဝစရေဇာ ၄ ႀကိမ္ (ပရိကံ၊ ဥပစာ၊ အႏုလံု၊ ေဂါၾတဘူ) ေစာကာ, စ်ာန္ျဖစ္ၿပီး ဘဝင္ ျပန္က်သြား၏။

ပရိကံ = အေျခခံ ျပဳျပင္ စီရင္ေသာ စိတ္
ဥပစာ = (အပၸနာစ်ာန္၏) မနီးမေဝး၌ ျဖစ္ေသာ စိတ္
အႏုလံု = ေအာက္ ပရိကံ, အထက္ အပၸနာေဇာတို႔ႏွင့္ ေလ်ာ္စြာျဖစ္ေသာ စိတ္
ေဂါၾတဘူ = ကာမအႏြယ္ကို လႊမ္းမိုးေသာ၊ မဟဂၢဳအႏြယ္ထဲသို႔ ေရာက္ေစေသာ စိတ္

ဘဝင္ —> ဘဝဂၤစလန —> ဘဝဂၤုပေစၧဒ —> မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —> ပရိကံ —> ဥပစာ —> အႏုလံု —> ေဂါၾတဘူ —> စ်ာန္ —> ဘဝင္

တိကၡပုဂၢိဳလ္ စ်ာနဝီထိ (စ)

တိကၡပုဂၢိဳလ္မွာ ပရိကံ မပါေတာ့ဘဲ ကာမာဝစရေဇာ သံုးႀကိမ္သာ ေစာေတာ့၏။

ဘဝင္ —> ဘဝဂၤစလန —> ဘဝဂၤုပေစၧဒ —> မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —> ဥပစာ —> အႏုလံု —> ေဂါၾတဘူ —> စ်ာန္ —> ဘဝင္

ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ စ်ာန္ရၿပီးေနာက္ ေနာင္ စ်ာန္ျပန္ဝင္စားေသာအခါ စ်ာန္ႏွင့္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေနပါက စ်ာန္စိတ္ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျဖစ္ႏိုင္၏။

မႏၵပုဂၢိဳလ္ စ်ာနဝီထိ (ဝင္စား)

ဘဝင္ —> ဘဝဂၤစလန —> ဘဝဂၤုပေစၧဒ —> မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —> ပရိကံ —> ဥပစာ —> အႏုလံု —> ေဂါၾတဘူ —> စ်ာန္ —> စ်ာန္ —> စ်ာန္ —> စ်ာန္ …..

တိကၡပုဂၢိဳလ္ စ်ာနဝီထိ (ဝင္စား)

ဘဝင္ —> ဘဝဂၤစလန —> ဘဝဂၤုပေစၧဒ —> မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —> ဥပစာ —> အႏုလံု —> ေဂါၾတဘူ —> စ်ာန္ —> စ်ာန္ —> စ်ာန္ —> စ်ာန္ …..

စ်ာနဝီထိမွာ ကာမာဝစရေဇာ ၄-ႀကိမ္ (အမည္အားျဖင့္ ပရိကံ၊ ဥပစာ၊ အႏုလံု၊ ေဂါၾတဘူ/ေဇာအေနျဖင့္ တစ္ခုတည္းက ထပ္ကာ ထပ္ကာ ျဖစ္ျခင္း) ေစာရာ – ပုထုဇဥ္, ေသာတာပန္, သကဒါဂါမ္, အနာဂါမ္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ ဉာဏသမၸယုတ္ ကာမာဝစရကုသိုလ္ေဇာ ၄ ခုအနက္ တစ္ခုခု၊ ရဟႏၲာျဖစ္ပါက ဉာဏသမၸယုတ္ ကာမာဝစရႀကိယာေဇာ ၄ ခုအနက္ တစ္ခုခု ျဖစ္၏။

ကာမာဝစရေဇာ ၄-ႀကိမ္ ျဖစ္ၿပီး၊ စ်ာန္ေဇာတစ္ႀကိမ္ျဖစ္ရာ – ႐ူပါဝစရ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္, ပၪၥမစ်ာန္၊ အ႐ူပါဝစရ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ တို႔အနက္ တစ္ခုခု ျဖစ္၏။

စ်ာနဝီထိ၏ အာ႐ုံမွာ ကသိုဏ္းပညတ္ (အသုဘ၊ ေမတၱာ၊ က႐ုဏာ၊ မုဒိတာ) စသည္ ျဖစ္၏။

ဘဝင္မွာ ကာမသတၱဝါျဖစ္က ကာမဘဝင္၊ ႐ူပါဝစရသတၱဝါျဖစ္က ႐ူပါဝစရဘဝင္၊ အ႐ူပါဝစရသတၱဝါျဖစ္က အ႐ူပါဝစရဘဝင္ စသည္ ျဖစ္၏။

မွီရာဝတၳဳမွာ ေရွးေရွးစိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ ျဖစ္၏။

ကာမေဇာေနာင္ အပၸနာေဇာ

စ်ာနဝီထိတြင္ ကာမေဇာေနာက္က စ်ာန္ေဇာ လိုက္၏။

ေရွ႕ ကာမာဝစရေဇာမ်ားမွာ ကာမာဝစရကုသိုလ္ ဉာဏသမၸယုတ္ ေသာမနႆ ၂ ခု, ဥေပကၡာ ၂ ခု၊ ကာမာဝစရႀကိယာ ဉာဏသမၸယုတ္ ေသာမနႆ ၂ ခု, ဥေပကၡာ ၂ ခု တို႔မွ တစ္ခုခု ျဖစ္၏။

ေရွ႕ ကာမာဝစရေဇာ (ပရိကံ, ဥပစာ, အႏုလံု, ေဂါၾတဘူ) သည္ “ေသာမနႆ”ျဖစ္က ေနာင္မွာ ေသာမနႆ အပၸနာေဇာ လိုက္၏။

ကာမာဝစရေဇာ “ဥေပကၡာသဟဂုတ္” ျဖစ္က ေနာင္ ဥပေကၡာသဟဂုတ္ အပၸနာေဇာ ေစာ၏။

တစ္ခါ –
ေရွ႕ ကာမာဝစရေဇာသည္ ကာမာဝစရ‘ကုသိုလ္’ “ဉာဏသမၸယုတ္”ေဇာျဖစ္က ေနာင္ အပၸနာ ကုသိုလ္ေဇာ (႐ူပါဝစရကုသိုလ္, အ႐ူပါဝစရကုသိုလ္, မဂ္)ႏွင့္ ေအာက္ဖိုလ္ ၃-ခု (ေသာတာပတၱိဖိုလ္၊ သကဒါဂါမိဖိုလ္၊ အနာဂါမိဖိုလ္) ေစာ၏။

ေရွ႕ ကာမာဝစရေဇာသည္ ကာမာဝစရ‘ႀကိယာ’ “ဉာဏသမၸယုတ္ေဇာ”ျဖစ္က ေနာင္ အပၸနာ ႀကိယာေဇာ (႐ူပါဝစရႀကိယာ၊ အ႐ူပါဝစရႀကိယာ) လိုက္၏။

ထို႔ေၾကာင့္ –

မဟာကုသိုလ္ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ —-› အပၸနာေဇာ ၃၂ (မဟဂၢဳတ္ ကုသိုလ္ ေသာမနႆ ၄ + ေလာကုတၱရာ မဂ္ ေသာမနႆ ၁၆ + ေလာကုတၱရာ ေအာက္ဖိုလ္ ေသာမနႆ ၁၂)

မဟာကုသိုလ္ ဥေပကၡာ ဉာဏသမၸယုတ္ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ —-› အပၸနာေဇာ ၁၂ (မဟဂၢဳတ္ ကုသိုလ္ ဥေပကၡာ ၅ + ေလာကုတၱရာ မဂ္ ဥေပကၡာ ၄ + ေလာကုတၱရာ ေအာက္ဖိုလ္ ဥေပကၡာ ၃)

မဟာႀကိယာ ေသာမနႆ ဉာဏသမၸယုတ္ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ —-› အပၸနာေဇာ ၈ (မဟဂၢဳတ္ ႀကိယာ ေသာမနႆ ၄ + ေလာကုတၱရာ အရဟတၱဖိုလ္ ေသာမနႆ ၄)

မဟာႀကိယာ ဥေပကၡာ ဉာဏသမၸယုတ္ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ —-› အပၸနာေဇာ ၆ (မဟဂၢဳတ္ ႀကိယာ ဥေပကၡာ ၅ + ေလာကုတၱရာ အရဟတၱဖိုလ္ ဥေပကၡာ ၁) ခု ေစာႏိုင္၏။

တဒါ႐ုံကို သတ္မွတ္ျခင္း

မဂ္ဖိုလ္ရတယ္ဆိုရင္ မဂၢဝီထိ ျဖစ္ကို ျဖစ္ရတယ္။
အကၽြတ္တရားရတယ္ ဆိုတာ ဒါကို ေခၚတာ။ ဒီ မဂၢဝီထိမျဖစ္ဘဲနဲ႔ မဂ္ဖိုလ္ရတယ္လို႔ မရွိဘူး။
မဂၢဝီထိျဖစ္မယ္ ဆိုရင္ ဒီဝီထိထဲမွာ ကာမာဝစရေဇာေတြ ပါေနတယ္။ အဲဒီ ကာမာဝစရေဇာေတြဟာ ဘာေတြလဲဆိုရင္ ဝိပႆနာေဇာေတြ။ ဝိပႆနာေဇာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဝိပႆနာ ေရွ႕သြားမရွိဘဲနဲ႔ မဂ္ဖိုလ္ ရတယ္ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။

ျမတ္စြာဘုရားက ဂါထာတစ္ပုဒ္ ေဟာလိုက္လို႔ ဂါထာနာရသည္၏ အဆံုး၌ ေသာတာပန္တည္သြားတယ္ စသည္ျဖင့္ ဝတၳဳဇာတ္ေၾကာင္းေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဓမၼပဒ ဝတၳဳေၾကာင္းေတြ ဖတ္ ရင္ ေတြ႕ ရလိမ့္မယ္။ အဲဒီလို အခါမွာလည္းပဲ ဝိပႆနာ လံုးဝ မ႐ႈဘဲနဲ႔ေတာ့ အကၽြတ္တရားရသြားတာ မဟုတ္ဘူး။ ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္ စသည္ ျဖစ္သြားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဝိပႆနာေတာ့္ ႐ႈရေသးတာပဲ။
ဒါေပမယ္လို႔ အလြန္ လ်င္ျမန္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္း ရသြားသလို ထင္ရတယ္။ တရားနာ ရင္း ပဲ အနိစၥ, ဒုကၡ, အနတၱကေတာ့ ႐ႈရတယ္ေနာ္၊ ႐ႈမိသြားတာေပါ့ ေလ။ ဒါေၾကာင့္ ဝိပႆနာ မပါဘဲနဲ႔ မဂ္ဖိုလ္ ကို ဘယ္ေတာ့မွ မရႏိုင္ဘူးဆိုတာကိုေတာ့ ေသခ်ာကို မွတ္ထားၾက။ (အရွင္သီလာနႏၵာဘိဝံသ)

ကာမေဇာ ေနာင္၊ အပၸနာေဇာ

 

ေသာမနႆ သဟဂုတ္ေဇာ ေနာင္, ေသာမနႆ အပၸနာ
ဥေပကၡာ သဟဂုတ္ေဇာ ေနာင္, ဥေပကၡာ သဟဂုတ္ အပၸနာ
ကုသိုလ္ ေနာင္, ကုသိုလ္ႏွင့္ ေအာက္ဖိုလ္ ၃-ခု
ႀကိယာ ေနာင္, ႀကိယာႏွင့္ အရဟတၱဖိုလ္ ေႏွာင္း၏။

မဟာကုသိုလ္ ၈-ခုအနက္ ပထမ ၂-ခု ျဖစ္ေသာ မဟာကုသိုလ္ ေသာမနႆ သဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ – ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– ေသာတာပတၱိမဂ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– သကဒါဂါမိမဂ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– အနာဂါမိမဂ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– အရဟတၱမဂ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– ေသာတာပတၱိဖိုလ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– သကဒါဂါမိဖိုလ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– အနာဂါမိဖိုလ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)

မဟာကုသိုလ္ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ – ႐ူပါဝစရ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– အ႐ူပါဝစရ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– ေသာတာပတၱိမဂ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– သကဒါဂါမိမဂ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– အနာဂါမိမဂ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– အရဟတၱမဂ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– ေသာတာပတၱိဖိုလ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– သကဒါဂါမိဖိုလ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– အနာဂါမိဖိုလ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)

မဟာႀကိယာ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ – ႐ူပါဝစရႀကိယာ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– အရဟတၱဖိုလ္ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္, စတုတၳစ်ာန္ (၄)

မဟာႀကိယာ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ ဉာဏသမၸယုတ္ ေဇာ ၂-ခု ေနာင္ – ႐ူပါဝစရ ႀကိယာ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)
– အ႐ူပါဝစရ ႀကိယာ ပထမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္, တတိယစ်ာန္,စတုတၳစ်ာန္ (၄)
– အရဟတၱဖိုလ္ ပၪၥမစ်ာန္ (၁)

မဂၢဝီထိ

မဂၢဝီထိသည္ စ်ာနဝီထိႏွင့္ ဆင္တူ၏။
ဝိပႆနာကမၼ႒ာန္း တရားအားထုတ္၍ ဉာဏ္စဥ္အဆင့္ဆင့္ တက္သြားကာ တရားထူးရေသာ အခ်ိန္တြင္ မဂၢဝီထိ ျဖစ္၏။

မႏၵပညာပုဂၢိဳလ္၏ မဂၢဝီထိ (ပထမဆံုး မဂ္ရစဥ္ ျဖစ္ေသာ ဝီထိ)

ဘဝဂၤစလန —› ဘဝဂၤုပေစၧဒ —› မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —› ပရိကံ —› ဥပစာ —› အႏုလံု —› ေဂါၾတဘူ —› မဂ္ —› ဖိုလ္ —› ဖိုလ္ —› ဘဝင္

တိကၡပညာပုဂၢိဳလ္၏ မဂၢဝီထိ (ပထမဆံုး မဂ္ရစဥ္ ျဖစ္ေသာ ဝီထိ)

ဘဝဂၤစလန —› ဘဝဂၤုပေစၧဒ —› မေနာဒြါရာဝဇၨန္း —› ဥပစာ —› အႏုလံု —› ေဂါၾတဘူ —› မဂ္ —› ဖိုလ္ —› ဖိုလ္ —› ဖိုလ္ —› ဘဝင္

မဂၢဝီထိတြင္ –
မဂ္ေဇာသည္ တစ္ႀကိမ္သာ ေစာ၏။
ဖိုလ္ေဇာသည္ ၂-ႀကိမ္လည္း ေစာ၏။ ၃-ႀကိမ္လည္း ေစာ၏။
ကာမာဝစရေဇာ (ပရိကံ, ဥပစာ, အႏုလံု, ေဂါၾတဘု) သည္ ၄-ႀကိမ္ ေစာသည္လည္း ရွိ၏။ ၃-ႀကိမ္ေစာသည္လည္း ရွိ၏။
ပရိကံ, ဥပစာ, အႏုလံု ဝိပႆနာေဇာ ၃-ခုသည္ ေတဘူမက သခၤါရ ႐ုပ္,နာမ္ကို အာ႐ုံျပဳ၏။
ေဂါၾတဘု, မဂ္, ဖိုလ္ တို႔သည္ နိဗၺာန္ကို အာ႐ုံျပဳ၏။

ထို႔ေၾကာင့္ ဝိပႆနာကင္းၿပီး၊ ဝိပႆနာ မ႐ႈဘဲ မဂ္ဖိုလ္ မရႏိုင္။

မဂ္ဖိုလ္ရပါက မဂၢဝီထိ က်ကို က်ရ၏။ မဂၢဝီထိ မက်ဘဲ မဂ္ဖိုလ္ရသည္ဟု မရွိ။
မဂၢဝီထိတြင္ ပါဝင္ေသာ ကာမာဝစရေဇာမ်ားသည္ ဝိပႆနာေဇာမ်ား ျဖစ္၏။ ဤဝိပႆနာေဇာမ်ား ေရွ႕သြားမရွိဘဲ မဂ္ဖိုလ္ မရႏိုင္။

အာ႐ုံအမ်ိဳးအစား

(၁) အနိ႒ာ႐ုံ – အလိုမရွိအပ္ေသာ/မႏွစ္သက္အပ္ေသာ အာ႐ုံ
(၂) ဣ႒မဇၥ်တၱာ႐ုံ – အလိုရွိအပ္ေသာ သာမန္အာ႐ုံ (အခ်ိဳ႕ ဣ႒ာ႐ုံဟု သံုး၏။)
(၃) အတိဣ႒ာ႐ုံ – အလြန္အလိုရွိအပ္ေသာ အာ႐ုံ

အာ႐ုံအမ်ိဳးအစား ခြဲျခားသတ္မွတ္ျခင္း

အနိ႒ာ႐ုံ၊ ဣ႒မဇၥ်တၱာ႐ုံ၊ အတိဣ႒ာ႐ုံ စသည္ ခြဲျခားရာ၌ က်မ္းဂန္မ်ား၌ အလတ္တန္းစား ပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ ၫိႈႏိႈင္း ခြဲျခားရေၾကာင္း ျပဆို၏။

ခ်မ္းသာသူ သူေဌးႀကီးအတြက္ အလိုမရွိအပ္ေသာ အာ႐ုံသည္ ဆင္းရဲေနသူအတြက္ အလိုရွိအပ္ေသာ အာ႐ုံ ျဖစ္၏။ ျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းမ်ား၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အလတ္တန္းစားပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ ၫိႇၿပီး ခြဲျခားရ၏။

လကၤာ

“အလတ္စားတန္း၊ ပုဂၢိဳလ္မွန္းလ်က္ ဝိပါက္ဒြါရ၊ ခ်ိန္ကာလႏွင့္ ႐ူပ ဂႏၶာ၊ ႏိႈင္းခ်င့္ကာျဖင့္၊
အနိ႒ာေလာ၊ ဣ႒ာေလာ စစ္ေၾကာေတြ႕တိုင္းပင္။”

– အလတ္တန္းစားပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ ၫိႇႏိႈင္း၍ ခြဲျခားရ၏။
– အကုသလဝိပါက္ေၾကာင့္ အနိ႒ာ႐ုံ၊ ကုသလဝိပါက္ေၾကာင့္ ဣ႒ာ႐ုံ ေတြ႕ၾကံဳရ၏။
– မစင္ အညစ္အေၾကးသည္ အထိအေတြ႕ ကာယဒြါရအားျဖင့္ ဣ႒ာ႐ုံျဖစ္ႏိုင္ၿပီး၊ အဆင္း အနံ႔အားျဖင့္ အနိ႒ာ႐ုံ ျဖစ္၏။
– ေႏြအခါ မီးအပူသည္ အနိ႒ာ႐ုံ ျဖစ္ၿပီး၊ ေဆာင္းအခါ မီးအပူသည္ ဣ႒ာ႐ုံ ျဖစ္၏။

အနိ႒ာ႐ုံကို အာ႐ုံျပဳၿပီး ဝီထိျဖစ္က ထိုဝီထိတြင္ ပါဝင္ေသာစိတ္မ်ားကို အကုသလဝိပါက္ ခ်ရ၏။
ဣ႒မဇၥ်တၱာ႐ုံ, အတိဣ႒ာ႐ုံျဖစ္က ကုသလဝိပါက္ ခ်ရ၏။

တနည္းအားျဖင့္ ကုသိုလ္၏အက်ိဳးေၾကာင့္ အာ႐ုံေကာင္းမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳရၿပီး၊ အကုသိုလ္၏အက်ိဳးေၾကာင့္ မေကာင္းေသာအာ႐ုံမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳရ၏။

ဘုရားအစရွိေသာ အတိဣ႒ာ႐ုံကို ေတြ႕ျမင္ရ၍ ဝီထိက်ေသာအခါ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုမွာ သႏၲီရဏႏွင့္ တဒါ႐ုံကို ေသာမနႆခ်ည္းသာ ခ်ရ၏။

ပၪၥဝိညာဏ္, သမၸဋိစၧိဳင္း, သႏၲီရဏ, တဒါ႐ုံ စိတ္မ်ားမွာ ဝိပါက္စိတ္မ်ားျဖစ္၏။ အနိ႒ာ႐ုံေတြ႕လွ်င္ အကုသလဝိပါက္၊ ဣ႒မဇၥ်တၱာ႐ုံျဖစ္လွ်င္ ကုသလဝိပါက္၊ အတိဣ႒ာ႐ုံျဖစ္လွ်င္ ကုသလဝိပါက္ ဟူသည့္ သဘာဝ အမွန္တရားျဖစ္ရာ “ဝိပါက္အမွန္”ဟု ေရွးအဆို ရွိ၏။

သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ ႏွလံုးသြင္းမႈေပၚ မူတည္၍ အနိ႒ာ႐ုံကို ေတြ႕ေသာ္လည္း ကုသိုလ္ေဇာ ေစာ

 ႏိုင္၏။အသင့္အတင့္ ႏွလံုးမသြင္းတတ္ပါမူ အနိ႒ာ႐ုံေၾကာင့္ အကုသိုလ္ေဇာ ေစာ၏။ မိစၧာဒိ႒ိ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးအတြက္ ဘုရား အစရွိေသာ အတိဣ႒ာ႐ုံကို ျမင္ေသာ္လည္း အကုသိုလ္ေဇာ ေစာ၏။
ထို႔ေၾကာင့္ ေဇာသည္ ကုသိုလ္ေဇာသာ ေစာရမည္၊ အကုသိုလ္ေဇာသာ ေစာရမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္ မရွိ။ထို႔ေၾကာင့္ “ဝိပါက္အမွန္၊ ေဇာအျပန္”ဟု ေရွးစကား ဆို၏။
အဓိပၸာယ္မွာ ဝိပါက္ကို ေျပာင္းလႊဲ၍ မရ။ ေဇာကို အျပန္အလွန္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလြဲႏိုင္သည္ ဟု ဆိုလို၏။

တဒါ႐ုံကို သတ္မွတ္ျခင္း

ဘဝ၌ ပဋိသေႏၶစိတ္, ဘဝင္စိတ္, စုတိစိတ္တို႔သည္ တစ္မ်ိဳးတည္း တစ္ခုတည္းသာ ျဖစ္ရ၏။
ကာမေဇာ, ကာမသတၱဝါ, ကာမအာ႐ုံ သံုးပါးဆံုမွသာ တဒါ႐ုံ က်ႏိုင္၏။
တဒါ႐ုံက်ေသာ ဝီထိမ်ားမွာ အတိမဟႏၲာ႐ုံႏွင့္ ဝိဘူတာ႐ုံ ဝီထိမ်ား ျဖစ္၏။

အကုသိုလ္စိတ္ ေလာဘမူစိတ္ ၈-ခု၊ ေမာဟမူစိတ္ ၂-ခု ေဇာ ေနာင္ —› တဒါ႐ုံ ၁၁-ခု
ေဒါသေဇာ ၂-ခု ေနာင္ —› ဥေပကၡာတဒါ႐ုံ ၆-ခု၊ ဥေပကၡာ ဘဝင္
မဟာကုသိုလ္ေဇာ ၈-ခု ေနာင္ —› တဒါ႐ုံ ၁၁-ခု
ေသာမနႆ မဟာႀကိယာေဇာ ၄ + ဟသိတုပၸါဒ္ ေနာင္ —› ေသာမနႆတဒါ႐ုံ ၅-ခု
ဥေပကၡာ မဟာႀကိယာ ၄ ေနာင္ —› ဥေပကၡာတဒါ႐ုံ ၆ ခု ေႏွာင္းႏိုင္၏။

(ေသာမနႆတဒါ႐ုံ ၅ = ေသာမနႆသႏၲီရဏ ၁ + ေသာမနႆ မဟာဝိပါက္ ၄)
(ဥေပကၡာတဒါ႐ုံ ၆ = ဥေပကၡာသႏၲီရဏ ၂ + ဥေပကၡာ မဟာဝိပါက္ ၄)

ေသာမနႆဝိပါက္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနခဲ့သူ မိစၧာဒိ႒ိ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးသည္ ျမတ္စြာဘုရားတည္းဟူေသာ အတိဣ႒ာ႐ုံကို ေတြ႕ျမင္ၿပီး ေဒါသေဇာ ေစာ၏။

ေသာမနႆပဋိသေႏၶ၊ အတိဣ႒ာ႐ုံ၊ ေဒါသေဇာ ဟူေသာ အခ်က္မ်ားအရ –

– ေဒါသေဇာ ေနာင္ ေသာမနႆတဒါ႐ုံ မက်ႏိုင္။
– အတိဣ႒ာ႐ုံ ေနာင္ ဥေပကၡာတဒါ႐ုံ မက်ႏိုင္။

တဒါ႐ုံ မျဖစ္ႏိုင္၍ ဥေပကၡာဘဝင္ ခ်မည္ဆိုပါကလည္း ပဋိသေႏၶစိတ္မွာ ေသာမနႆျဖစ္ရာ ဥေပကၡာဘဝင္ မခ်ႏိုင္။
ေသာမနႆဘဝင္ ခ်မည္ဆိုျပန္ကလည္း ေဇာမွာ ေဒါသေဇာျဖစ္၍ မေလ်ာ္ညီ။

ထို႔ေၾကာင့္ အာဂႏၲဳကဘဝင္ (ဧည့္သည္ဘဝင္/ေခတၱဘဝင္) အငွား ခ်ေပးရ၏။
ဤအာဂႏၲဳကဘဝင္စိတ္မွာ “ဥေပကၡာသဟဂုတ္ သႏၲီရဏစိတ္” ျဖစ္ၿပီး ဘဝင္ကိစၥကို ေဆာင္႐ြက္၏။

ေတာင္ၿမိဳ႕ဆရာေတာ္၏ လကၤာ

“ေသာမနသ္သေႏၶ၊ စြဲကပ္ေန၍ – ယူေလ မိစၧာ၊ ရွိသူမွာလွ်င္ လြန္စြာတင့္ဘိ၊ အတိဣ႒ံ တိမဟႏၲ၊ ဝိဘူတဟု ဗုဒၶအာ႐ုံ၊ ၾကံဳေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ေၾကာင္းကမူ၊ အဝိဘူတ မဟႏၲဟု၊ ကာမအာ႐ုံ
ဆံုေလတစ္ရပ္၊ သမာပတ္ကို၊ ရလတ္ၿပီးမွ ကြယ္ပသည့္စ်ာန္၊ အာ႐ုံခံလွ်င္း မယြင္းတစ္ခု၊ ပညတ္စု ကို၊ ႐ႈေလတေလာ၊ ေဒါသေဇာတို႔၊ ေစာ၍ၿပီးတံု တဒါ႐ုံကား၊ အာ႐ုံႏွင့္ေသာ္ မသင့္ေတာ္ခဲ့။ ခ်င့္ေျမႇာ္တခင္း၊ ဘဝင္ဆင္းလည္း မူရင္းသေႏၶ၊ မေလ်ာ္ေပတည့္ သို႔ေနခက္ခဲ၊ အခ်က္ထဲဝယ္ ဆက္တြဲဟန္ျပဳ၊ အာဂႏၲဳဟု
တစ္ခုဘဝင္၊ စပ္ၾကားဝင္သည္ အရွင္ဆရာ့ မိန္႔ခြန္းတည္း။

ေသာမနႆျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနခဲ့ၿပီး –

– (၁) မိစၧာအယူရွိသူတစ္ဦး၏ အတိဣ႒ာ႐ုံ, အတိမဟႏၲာ႐ုံ, ဝိဘူတာ႐ုံ လည္းျဖစ္ေသာ ဘုရားအာ႐ုံကို ၾကံဳၿပီး ေဒါသေဇာ ေစာသူ၊
– (၂) အဝိဘူတအာ႐ုံ၊ မဟႏၲာ႐ုံ ဟူေသာ ကာမအာ႐ုံႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳၿပီး ေဒါသေဇာ ေစာသူ၊
– (၃) စ်ာန္ရၿပီးေနာက္ စ်ာန္ေလ်ာသြားသျဖင့္ ႏွလံုးမသာမယာျဖစ္ၿပီး ေဒါသေဇာ ေစာသူ၊
– (၄) ပညတ္တစ္ခုခုကို ႐ႈၿပီး ေဒါသေဇာ ေစာသူ တို႔အတြက္

(၁) မွာ တဒါ႐ုံက်ႏိုင္ေသာ ဝီထိမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ေဒါသေဇာ ေနာင္ ဥေပကၡာတဒါ႐ုံခ်ရန္ — အာ႐ုံမွာ အတိဣ႒ာ႐ုံျဖစ္ေန၍ မသင့္ေလ်ာ္။
(၂), (၃), (၄) တို႔မွာ တဒါ႐ုံမျဖစ္ေသာ ဝီထိမ်ား ျဖစ္၏။

တဒါ႐ုံမက်ႏိုင္သျဖင့္ ဘဝင္အားျဖင့္ ဥေပကၡာဘဝင္ခ်ရန္ ျဖစ္ျပန္ေသာ္လည္း ေသာမနႆပဋိသေႏၶျဖစ္ေန၍ မေလ်ာ္ကန္ျပန္ေပ။

ထို႔ေၾကာင့္ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ သႏၲီရဏစိတ္က ဘဝင္ကိစၥတပ္ၿပီး ဧည့္သည္ဘဝင္ (အာဂႏၲဳကဘဝင္) အျဖစ္ ဝင္ေပးရ၏။

အတီတဘဝင္ —› ဘဝဂၤစလန —› ဘဝဂၤုပေစၧဒ —› ပၪၥဒြါရာဝဇၨန္း —› စကၡဳဝိညာဏ္ —› သမၸဋိစၧိဳင္း —› သႏၲီရဏ —› ဝုေ႒ာ —› ေဇာ —› ေဇာ —› ေဇာ —› ေဇာ —› ေဇာ —› ေဇာ —› ေဇာ —› အာဂႏၲဳကဘဝင္ (ဥေပကၡာသဟဂုတ္ သႏၲီရဏ) —› ဘဝင္ (မူလဘဝင္ – ေသာမနႆဘဝင္)

ဤေနရာ (မိစၧာဒိ႒ိပုဂၢိဳလ္၏ ဘုရားကို ျမင္ရာ)၌ အာဂႏၲဳကဘဝင္သည္ ပစၥဳပၸန္အာ ႐ုံျဖစ္ 

ေသာ ျမတ္စြာဘုရားကို အာ႐ုံမျပဳဘဲ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ အေလ့အက်က္မ်ားေသာ ကာမအာ႐ုံ တစ္ခုခုကို ယူ၏။

ထို႔ေၾကာင့္ တစ္ဘဝတြင္ ပဋိသေႏၶ, ဘဝင္, စုတိစိတ္တို႔သည္ တစ္ခုတည္း တစ္မ်ိဳးတည္း ျဖစ္ရမည္၊
ဝီထိ တစ္ခုတည္းတြင္ ျဖစ္ေသာ စိတ္မ်ားသည္ တူေသာ အာ႐ုံကို ယူရမည္ဟူေသာ အခ်က္မ်ားမွာ အာဂႏၲဳကဘဝင္ျဖစ္ရာ၌မူ ခၽြင္းခ်က္ ျဖစ္၏။

(မဂၢဝီထိ၌လည္း အာ႐ုံ မတူ။)

ဇဝနနိယာမ၊ ပုဂၢိဳလ္စိတ္ရ

“လမ္းဆံုး မေရာက္ခင္ေတာ့ ကုသိုလ္မ်ားမ်ား ရွိေအာင္ လုပ္ရမွာေနာ္။ ကုသိုလ္မရွိရင္ အကုသိုလ္ က လာေတာ့မွာကိုး။ သိပ္ေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္ေနာ္။ စဥ္းစားၾကည့္။

တစ္ေန႔ တစ္ေန႔ကို ငါ့သႏၲာန္မွာ ကုသိုလ္စိတ္ မ်ားမ်ား ျဖစ္ေနသလား၊ အကုသိုလ္စိတ္ မ်ားမ်ား ျဖစ္ေန သလား?

အကုသိုလ္စိတ္ အေသးစားနဲ႔ အႀကီးစား ….. သူတို႔ပဲ မ်ားမ်ား ျဖစ္ေနတာ။ တစ္ခါတေလ အေပ်ာ့စားေတာ့ အေပ်ာ့စားေပ့ါေလ၊ အကုသိုလ္ေတာ့ အကုသိုလ္ပဲ။ တစ္ခါတေလ (အကုသိုလ္စိတ္ေတြ) ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ ျဖစ္တယ္။ ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္က အလြန္နည္းတယ္။ဒါေၾကာင့္ အထူး ဂ႐ုစိုက္ရတယ္။”

(အရွင္သီလာနႏၵာဘိဝံသ)

ေဇာကိစၥတပ္ေသာ စိတ္ ၅၅

 

ေဇာကိစၥတပ္ေသာ စိတ္မ်ားမွာ ကုသိုလ္, အကုသိုလ္, ဖိုလ္ႏွင့္ အာဝဇၨန္းၾကဥ္ေသာ ႀကိယာစိတ္မ်ား ျဖစ္၏။

ကာမေဇာ ၂၉

•  အကုသိုလ္ ၁၂ + ဟသိတုပၸါဒ္ ၁ + မဟာကုသိုလ္ ၈ + မဟာႀကိယာ ၈ = ၂၉

အပၸနာေဇာ ၂၆

•  မဟဂၢဳတ္ကုသိုလ္ ၉ + မဟဂၢဳတ္ႀကိယာ ၉ + ေလာကုတၱရာ ၈ = ၂၆

+++++

၁-ႀကိမ္ေစာေသာ ေဇာ

•  ေရွးဦးစြာရေသာ မဟဂၢဳတ္ေဇာ

•  အဘိညာဥ္ေဇာ

•  မဂ္ေဇာ

•  နိေရာဓသမာပတ္မွ ထေသာအခါ အနာဂါမိဖိုလ္ေဇာ (သို႔မဟုတ္) အရဟတၱဖိုလ္ေဇာ

၂-ႀကိမ္ေစာေသာ ေဇာ

•  မဂ္ေနာင္ ဖိုလ္ေဇာ

•  နိေရာဓသမာပတ္ဝင္စားေသာအခါ စတုတၳအ႐ူပါဝစရ(ေနဝသညာနာသညာယတန)ေဇာ

၂-ႀကိမ္ သို႔မဟုတ္ ၃-ႀကိမ္ေစာေသာ ေဇာ

•  မဂ္ေနာင္ ဖိုလ္ေဇာ

၄-ႀကိမ္ေစာေသာ ေဇာ

•  ျမတ္စြာဘုရားရွင္ တန္ခိုးျပသည့္အခါ ေစာေသာ ပစၥေဝကၡဏာေဇာ

၅-ႀကိမ္ေစာေသာ ေဇာ

•  (ျမတ္စြာဘုရား၏) သာဝကမ်ား တန္ခိုးျပသည့္အခါ ေစာေသာ ပစၥေဝကၡဏာေဇာ

•  ေသခါနီးအခါ, ေတြေဝမိန္းေမာ ေမ့ေမ်ာေနေသာအခါ, စသည္၌ ေစာေသာ ကာမေဇာ

၆-ႀကိမ္ ၇-ႀကိမ္ေစာေသာ ေဇာ

•  ႐ိုးရာအခါေစာေသာ ကာမေဇာ

အႀကိမ္မ်ားစြာေစာေသာ ေဇာ

•  သမာပတၱိဝီထိ၌ျဖစ္ေသာ (သမာပတ္ဝင္စားေသာအခါျဖစ္ေသာ) မဂ္ေဇာ၊ ဖိုလ္ေဇာ

အဘိညာဥ္ဝီထိစဥ္

 

၁။ ပါဒကစ်ာန္ဝီထိ (အေျခခံ စ်ာန္ဝင္စား၊ မီးကသိုဏ္း, ေရကသိုဏ္း, စသည္။ ပၪၥမစ်ာန္ဝင္စား)
၂။ ပစၥေဝကၡဏာဝီထိ (ဆင္ျခင္)
၃။ အဓိ႒ာန္ဝီထိ (အဓိ႒ာန္)
၄။ ပါဒကစ်ာန္ဝီထိ (အေျခခံ စ်ာန္ဝင္စား၊ ေရကသိုဏ္း, မီးကသိုဏ္း, စသည္။ ပၪၥမစ်ာန္ဝင္စား)
၅။ ပစၥေဝကၡဏာဝီထိ (ဆင္ျခင္)
၆။ အဘိညာဥ္ဝီထိ (ပၪၥမစ်ာန္ဝင္စား)

+++++

ပုဂၢိဳလ္ ၁၂ ေယာက္

ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္ ၄ ေယာက္ + အရိယာ ၈ ေယာက္ = ေပါင္း ပုဂၢိဳလ္ ၁၂ ေယာက္ ရွိ၏။

ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္ ၄ ေယာက္

၁။ ဒုဂတိအဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္
၂။ သုဂတိအဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္
၃။ ဒြိဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္
၄။ တိဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္

အရိယာ ၈ ေယာက္

၁။ ေသာတာပတၱိမဂၢ႒
၂။ သကဒါဂါမိမဂၢ႒
၃။ အနာဂါမိမဂၢ႒
၄။ အရဟတၱမဂၢ႒
၅။ ေသာတာပတၱိဖလ႒
၆။ သကဒါဂါမိဖလ႒
၇။ အနာဂါမိဖလ႒
၈။ အရဟတၱဖလ႒

ပုဂၢိဳလ္စိတ္ရ

 

ပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ ရေသာစိတ္မ်ားကို ရွာရန္ – အျပန္အားျဖင့္ ပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ မရေသာစိတ္မ်ားကို ရွာေဖြျခင္းအားျဖင့္ အလြယ္တကူ သိရွိႏိုင္၏။

‘ဒုဂတိအဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’ မွာ – ႀကိယာေဇာမ်ား၊ အပၸနာေဇာမ်ား၊ ဉာဏသမၸယုတ္ ဝိပါက္စိတ္မ်ားႏွင့္ ဉာဏဝိပၸယုတ္မဟာဝိပါက္စိတ္မ်ား မရရွိပါ။

‘သုဂတိအဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’ မွာ – ႀကိယာေဇာမ်ား၊ အပၸနာေဇာမ်ားႏွင့္ ဉာဏသမၸယုတ္ဝိပါက္စိတ္မ်ား မရရွိပါ။

‘ဒြိဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’ မွာ – ႀကိယာေဇာမ်ား၊ အပၸနာေဇာမ်ားႏွင့္ ဉာဏသမၸယုတ္ဝိပါက္စိတ္မ်ား မရရွိပါ။

‘တိဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’ မွာ – ႀကိယာေဇာမ်ား ႏွင့္ ေလာကုတၱရာစိတ္မ်ား မရရွိပါ။

‘မဂၢ႒ ၄ ေယာက္’ မွာ – သက္ဆိုင္ရာ မိမိမဂ္စိတ္မွတပါး အျခားေသာစိတ္အားလံုး မရရွိပါ။

‘ေသာတာပတၱိဖလ႒’ ၌ – ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္စိတ္မ်ား၊ ဝိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္၊ ႀကိယာေဇာမ်ား၊ မဂ္စိတ္ႏွင့္ အထက္ဖိုလ္စိတ္ ၃-ပါး မရရွိပါ။

‘သကဒါဂါမိဖလ႒’ ၌ – ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္စိတ္မ်ား၊ ဝိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္၊ ႀကိယာေဇာမ်ား၊ မဂ္စိတ္ႏွင့္ ပထမ၊ တတိယႏွင့္ စတုတၳဖိုလ္စိတ္ ၃-ပါး မရရွိပါ။

‘အနာဂါမိဖလ႒’ ၌ – ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္စိတ္မ်ား၊ ေဒါသမူစိတ္မ်ား၊ ဝိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္၊ ႀကိယာေဇာမ်ား၊ မဂ္စိတ္ႏွင့္ ပထမ၊ ဒုတိယ ႏွင့္ စတုတၳဖိုလ္စိတ္မ်ား မရရွိပါ။

‘အရဟတၱဖလ႒’ ၌ – ႀကိယာေဇာမ်ား၊ အကုသိုလ္စိတ္မ်ား၊ မဂ္စိတ္ႏွင့္ ေအာက္ဖိုလ္စိတ္ ၃-ပါး မရရွိပါ။

+++++

‘ဒုဂတိအဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’မွာ – အကုသိုလ္စိတ္ ၁၂ + ဟသိတုပၸါဒ္ၾကဥ္ အဟိတ္စိတ္ ၁၇ + မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈ = ၃၇ ခု ရရွိ၏။

‘သုဂတိအဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’ႏွင့္ ‘ဒြိဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’တို႔မွာ – အကုသိုလ္စိတ္ ၁၂ + ဟသိတုပၸါဒ္ၾကဥ္ အဟိတ္စိတ္ ၁၇ + မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈ + ဉာဏဝိပၸယုတ္မဟာဝိပါက္ ၄ = ၄၁ ခု ရရွိ၏။

‘တိဟိတ္ပုထုဇဥ္ပုဂၢိဳလ္’မွာ – အကုသိုလ္စိတ္ ၁၂ + ဟသိတုပၸါဒ္ၾကည္ အဟိတ္စိတ္ ၁၇ + မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈ + မဟာဝိပါက္စိတ္ ၈ + ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၅ + အ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၄ = ၅၄ ခု ရရွိ၏။

‘မဂၢ႒ ၄ ေယာက္’ မွာ သက္ဆိုင္ရာ မဂ္စိတ္တစ္ခုစီ ရရွိ၏။

‘ေသာတာပတၱိဖလ႒’၌ – အကုသိုလ္စိတ္ ၇ (ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္ ၄ ခုႏွင့္ ဝိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္ ၾကဥ္) + ဟသိတုပၸါဒ္ၾကဥ္ အဟိတ္စိတ္ ၁၇ + မဟာကုသိုလ္ ဂ + မဟာဝိပါက္ ၈ + ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၅ + အ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၄ + ေသာတာပတၱိဖုိလ္ ၁ = ၅၀ ခု ရရွိ၏။

‘သကဒါဂါမိဖလ႒’၌ – အကုသိုလ္စိတ္ ၇ (ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္ ၄ ခုႏွင့္ ဝိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္ ၾကဥ္) + ဟသိတုပၸါဒ္ၾကဥ္ အဟိတ္စိတ္ ၁၇ + မဟာကုသိုလ္ ဂ + မဟာဝိပါက္ ၈ + ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၅ + အ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၄ + သကဒါဂါမိဖုိလ္ ၁ = ၅၀ ခု ရရွိ၏။

‘အနာဂါမိဖလ႒’၌ – အကုသိုလ္စိတ္ ၅ (ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္ ၄ ခု၊ ဝိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္ႏွင့္ ေဒါသမူစိတ္ ၂ခု ၾကဥ္) + ဟသိတုပၸါဒ္ၾကဥ္ အဟိတ္စိတ္ ၁၇ + မဟာကုသိုလ္ ဂ + မဟာဝိပါက္ ၈ + ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၅ + အ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၄ + သကဒါဂါမိဖုိလ္ ၁ = ၄၈ ခု ရရွိ၏။

‘အရဟတၱဖလ႒’၌ – အဟိတ္စိတ္ ၁၈ + မဟာဝိပါက္ ၈ + မဟာႀကိယာ ၈ + ႐ူပါဝစရႀကိယာ ၅ + အ႐ူပါဝစရႀကိယာ ၄ + အရဟတၱဖိုလ္ ၁ = ၄၄ ခု ရရွိ၏။

+++++

အႏၲရာယ္ငါးပါး၊ ဘံုစိတ္ရ

လူေတြအေနနဲ႔က တစ္ခု သတိထားဖို႔ ရွိတယ္။အဲဒါလည္း ေျပာခ်င္တယ္။
လူဆိုတာ ဝိနည္း ကို တကယ္ နားလည္တာ မဟုတ္ဘူး။ ၾကားဖူးနားဝသာ ရွိတယ္။

ဆိုပါေတာ့ …. ဘုန္းႀကီးတစ္ပါး ညစာစားေနတာကို ကိုယ္က ျမင္တယ္၊ ပြဲၾကည့္ေနတာ ျမင္တယ္၊ ဒီေတာ့ ပါးစပ္က လႊတ္ကနဲ ေျပာမိတတ္တယ္။
‘ညစာ စားေနတာပါကြာ၊ ဘယ္ .. ဘုန္းႀကီးဟုတ္ေတာ့မလဲ’
‘ပြဲၾကည့္ေနတယ္ကြာ၊ ဘယ္ .. ဘုန္းႀကီးဟုတ္ေတာ့မလဲ’

အဲဒီလို မေျပာမိၾကေစနဲ႔။

ပြဲၾကည့္ေပမယ္လို႔ သူကေတာ့၊ ဘုန္းႀကီးကေတာ့ ဘုန္းႀကီးပဲ။ ဘုန္းႀကီးေကာင္း မဟုတ္ဘူးေပါ့ေလ .. ဟုတ္လား။
ညစာစားေနရင္လည္း ဘုန္းႀကီးကေတာ့ ဘုန္းႀကီးပဲ။ အရက္ေသာက္ဦးေတာ့ ဘုန္းႀကီးက ဘုန္းႀကီးေတာ့ ဘုန္းႀကီးပဲ။‘ဘုန္းႀကီး မဟုတ္ဘူး’လို႔ သြားၿပီး မေျပာမိေစနဲ႔။ မေကာင္းတဲ့ ဘုန္းႀကီးေတာ့ ဟုတ္တယ္ေပါ့ေလ။ သို႔ေသာ္ ဘုန္းႀကီး မဟုတ္ဘူးဆိုတာက ဘာက်မွလည္းဆိုေတာ့ ပါရာဇိကက်မွ ဘုန္းႀကီး မဟုတ္တာ။ မထုန္မွီဝဲတယ္၊ သူမ်ားဥစၥာခိုးတယ္၊ လူသတ္တယ္၊ ကိုယ့္မွာ စ်ာန္, မဂ္, ဖိုလ္ မရွိဘဲနဲ႔ စ်ာန္, မဂ္, ဖိုလ္ရွိတယ္လို႔ လိမ္ေျပာတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္မွ ပါရာဇိက က်တယ္။ အဲဒီလို ပါရာဇိက က်မွသာ သူဟာ ရဟန္းမဟုတ္ေတာ့တာ။ တျခားသိကၡာပုဒ္ က်ဴးလြန္ထားရင္ သူက ရဟန္းေတာ့ ရဟန္းပဲ။
အဲဒီအျပစ္ေတြကို ကုစားရင္ ရေသးတယ္။ ေဒသနာၾကားတယ္ သို႔မဟုတ္ ဒဏ္ထမ္းတယ္ပဲ ေျပာၾကပါစို႔၊ အဲဒီလို ေနသြားရင္ ကုစားရင္ ရေသးတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ ရဟန္းမဟုတ္ဘူး၊ ဒီလုိလုပ္ေနရင္ေတာ့ ရဟန္းမဟုတ္ေတာ့ဘူး ဆိုၿပီး လႊတ္ခနဲ လႊတ္ခနဲ ေျပာမိတတ္တယ္။ အဲဒါ သိပ္အျပစ္ႀကီးတာ။ ရဟန္း ဟုတ္ေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ကို ရဟန္းမဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာမိတာဟာ ဒီဟာနီးပါး အျပစ္ႀကီးတယ္ေနာ္။

ဟိုပုဂၢိဳလ္က အရိယာျဖစ္ေနရင္ေတာ့ ပိုဆိုးတာေပ့ါေလ။ အရိယာ မဟုတ္လည္း အဲဒီအျပစ္ဟာ ႀကီးတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒါေတာ့ သတိထားၾက။ “ဘုန္းႀကီးက မေကာင္းတဲ့ ဘုန္းႀကီးပဲ”၊ ဒါကေတာ့ နည္းနည္း ပါးပါး ေျပာရင္ ျဖစ္ေသးတယ္။ ဒါကလည္း မေျပာရင္ အေကာင္းဆံုးပဲ။ အေအးဆံုးပဲ။

တစ္ေနရာမွာ ၾကားဖူးတာ … ဘုန္းႀကီးက လိမ္ေျပာတယ္တဲ့။တကယ္လိမ္သလား ဘာလားေတာ့ မသိဘူး။
သူကေတာ့ ဘုန္းႀကီးလိမ္ေျပာတာ ထင္ၿပီးေတာ့ လိမ္ေျပာရင္ ဘုန္းႀကီးမဟုတ္ေတာ့ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ အဲဒီ ဘုန္းႀကီးကို သူက တိုက္႐ိုက္ မင္းနဲ႔ ငါနဲ႔ ျပန္ေျပာတာတဲ့။ အဲဒါမ်ိဳးေတာ့ မလုပ္ထိုက္ဘူး။ လိမ္ေျပာရင္ လည္း ပဲ သူလိမ္ေျပာလို႔ ဘုန္းႀကီးက ဘုန္းႀကီးဆိုးေပါ့ေလ။ လိမ္ေျပာတဲ့အတြက္လည္း ပါစိတ္အာပတ္သင့္ တယ္ေပါ့။ ပါစိတ္အာပတ္သင့္ရင္လည္း အာပတ္ေျဖလိုက္ရင္ ရတာပဲ။ အဲဒီေတာ့ လိမ္ေျပာတာကို ကိုယ္က မႀကိဳက္ရင္ ဒီဘုန္းႀကီးဟာ လိမ္ေျပာတတ္တဲ့ ဘုန္းႀကီးပဲ၊ ဘုန္းႀကီးဆိုးပဲ ဆိုတာေလာက္ ကေတာ့ ေျပာ ခ်င္ေျပာေပါ့ေလ။အဲဒါဟာ လိမ္ေျပာတာနဲ႔ ဘုန္းႀကီးမဟုတ္ေတာ့ဘူး၊ ဘုန္းႀကီးမဟုတ္တာနဲ႔ သူ႔ကို မင္းနဲ႔ ငါနဲ႔ … ဒါမ်ိဳးကေတာ့ မလုပ္ထိုက္ဘူး။ အဲဒါကလည္း လူေတြအေနနဲ႔ သတိထားသင့္တယ္။
ဘာျပဳလို႔ လဲ ဆိုေတာ့ အဆိုတစ္ခု ရွိတယ္။ ဆူးေပၚဖက္က်လည္း ဖက္ေပါက္၊ ဖက္ေပၚဆူးက်လည္း ဖက္ေပါက္ဆိုတဲ့ စကား ရွိတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ လူအေနနဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အလြန္ဆံုး ေဆာက္ တည္ႏိုင္ရင္ ၁၀-ပါးသီလေနာ္။ ဒီထက္ေအာက္လိုက္ရင္ ၈-ပါးသီလ၊ ဒီထက္ေအာက္လိုက္ရင္ ၅-ပါးသီလ၊ ငါးပါးသီလေတာင္ အခုအခါမွာ အႏိုင္ႏိုင္ ထိန္းၾကရတယ္။ ရဟန္းဆိုတာ သိကၡာပုဒ္ေတြ က်ဴးလြန္ေနဦး၊ သူ႔မွာ အမ်ားႀကီးက်န္ေသးတယ္ဆိုေတာ့ ကိုယ့္ထက္ေတာ့ မ်ားမ်ားရွိေသးတယ္ေပါ့ေလ။
အဲဒါကို သတိထားရမယ္။ဒါေၾကာင့္မို႔ မေျပာမိေအာင္သာ ဂ႐ုစိုက္ၾက။ လူကေန ဘုန္းႀကီးကို ေျပာ တာပဲ ဂ႐ုစိုက္ရမွာလားဆိုေတာ့ ဘုန္းႀကီးအခ်င္းခ်င္းလည္း မေျပာမိေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ရမွာပဲ။ ဘာျပဳလို႔လည္း ဆိုေတာ့ ဒါမ်ိဳးက ဘုန္းႀကီးကေျပာေတာ့ အျပစ္မရွိဘူးလို႔။ ဒီဘုန္းႀကီးက ဟိုဘုန္းႀကီးကို ေျပာမိမယ္၊ သို႔မဟုတ္ ခုနကလို စ်ာန္မဂ္ဖိုလ္ မရတာတို႔ ေျပာမိမယ္။ အကယ္၍ အထူးသျဖင့္ ဟိုဘုန္းႀကီးက စ်ာန္မဂ္ဖိုလ္ ရၿပီးသား ဘုန္းႀကီးျဖစ္ေနရင္ ဘယ့္ႏွယ္လုပ္မလဲေနာ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အရိယူပဝါဒႏၲရာယ္ ဆိုတာကို အလြန္သတိထားထိုက္တယ္။ (အရွင္သီလာနႏၵာဘိဝံသ)

အႏၲရာယ္ ငါးပါး

နတ္ျပည္သို႔ မေရာက္ႏိုင္ေအာင္၊ စ်ာန္မရေအာင္, မဂ္မရေအာင္, ဖိုလ္မရေအာင္ တားျမစ္ေသာ အႏၲရာယ္ ငါးမ်ိဳး ရွိ၏။

လကၤာ

‘ကံ’ ‘ကိေလသ’၊ ‘ဝိပါက’၊ ‘ဝါဒ’ ‘တိကၠမာ’
နတ္႐ြာနိဗၺာန္၊ မဂ္ဖိုလ္စ်ာန္၊ ငါးတန္ အႏၲရာ။

‘ကံ’ = ကမၼႏၲရာယ္
‘ကိေလသ’ = ကိေလသႏၲရာယ္
‘ဝိပါက’ = ဝိပါကႏၲရာယ္
‘ဝါဒ’ = အရိယူပဝါဒႏၲရာယ္
‘တိကၠမာ’ = အာဏာဝီတိကၠမႏၲရာယ္

ကမၼႏၲရာယ္

ပၪၥာနႏၲရိယကံငါးပါးႏွင့္ ဘိကၡဴနီမ၌ က်ဴးလြန္မႈျဖစ္ေသာ အကုသိုလ္ကံတည္းဟူေသာ အႏၲရာယ္ကို က်ဴးလြန္ထားေသာ ပုဂၢိဳလ္မွာ ယခုဘဝ၌ စ်ာန္, မဂ္, ဖိုလ္တို႔ မရႏိုင္။ ေသၿပီးေနာက္ဘဝမွာလည္း သုဂတိမေရာက္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ အပါယ္ေလးပါးသို႔ ဧကန္ က်ေရာက္၏။

ပၪၥာနႏၲရိယကံငါးပါး

(၁) အေမကို သတ္ျခင္း၊
(၂) အေဖကို သတ္ျခင္း၊
(၃) ရဟႏၲာကို သတ္ျခင္း၊
(၄) ျမတ္စြာဘုရားကို ေသြးစိမ္းတည္ေအာင္ ျပဳျခင္း၊
(၅) သံဃာသင္းခြဲျခင္း။

အေမ, အေဖကို သတ္ရာ၌ အေမမွန္း, အေဖမွန္း သိသည္ျဖစ္ေစ၊ မသိသည္ျဖစ္ေစ သတ္မိ၍ ေသလွ်င္ ဤကံထိုက္ေတာ့၏။ တျခားသူတစ္ဦးအမွတ္ျဖင့္ သတ္လိုက္ၿပီး အေမ သို႔မဟုတ္ အေဖျဖစ္ေနက ဤကံႀကီးထိုက္၏။ အလြန္ ေၾကာက္စရာ ေကာင္း၏။ ရဟႏၲာကို သတ္ကလည္း ဤကံႀကီးထိုက္၏။

ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံၿပီးျဖစ္ရာ ဘုရားရွင္ကို ေသြးစိမ္းတည္ေအာင္ မျပဳႏိုင္ေတာ့ေသာ္လည္း ဘုရား ႐ုပ္ပြား ေစတီေတာ္မ်ားကို ဖ်က္လို ဖ်က္ဆီး ျပဳလုပ္က ဤကံနီးပါး အလြန္ပင္ အျပစ္ႀကီးေၾကာင္း မွတ္သား ရ၏။သံဃာသင္းခြဲသည္ ဆိုရာ၌ သိမ္တစ္ခုအတြင္း တစ္ၿပိဳင္နက္ေသာ ခဏမွာ သံဃာ ၂-စုခြဲၿပီး ကံျပဳေအာင္ ျပဳလုပ္မွ သံဃာသင္းခြဲေသာကံ ထိုက္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ရဟန္းမ်ားမွာသာ ဤကံ ထိုက္ႏိုင္၏။ လူမ်ား၊ သာမေဏမ်ားမွာ ဤကံ မထိုက္ႏိုင္။ သာမန္ သံဃာအခ်င္းခ်င္း ကြဲသြားေအာင္ ျပဳလုပ္႐ုံျဖင့္ သံဃေဘဒကံ မထိုက္ေသာ္လည္း အျပစ္ႀကီးမား၏။ အဇာတသတ္သည္ သူ႔အေဖကို သတ္သူျဖစ္ရာ ပိတုဃာတကကံထိုက္ၿပီး အပါယ္ငရဲသို႔ က်ေရာက္ရ၏။ေဒဝဒတ္သည္ လည္း ျမတ္စြာဘုရား ကို ေသြးစိမ္း တည္ေအာင္ျပဳေသာ ကံႀကီး၊ သံဃာသင္းခြဲေသာ ကံႀကီးမ်ား ထုိက္သျဖင့္ အပါယ္ငရဲသို႔ က်ေရာက္ရ၏။

ဘိကၡဴနီမ၌ က်ဴးလြန္ျပဳက်င့္မိကလည္း ဤကမၼႏၲရာယ္ႀကီး ထိုက္၏။ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုမွာ ဤဘဝ၌ စ်ာန္, မဂ္, ဖိုလ္ မရႏိုင္ေတာ့ေသာ္လည္း ေနာင္တတရားရၿပီး ေကာင္းစြာ က်င့္ၾကံေနထိုင္သြားက သုဂတိဘဝ ရႏိုင္ေသးေၾကာင္း သိရ၏။
ဘုရားရွင္လက္ထက္တြင္ တန္ခိုးအရာ၌ ဧတဒဂ္ရေသာ ရွင္ဥပၸလဝဏ္ကို မုဒိန္းျပဳက်င့္သူ နႏၵလုလင္ မွာ ေျမမ်ိဳခံရကာ အပါယ္ငရဲသို႔ က်ေရာက္ရ၏။

ကိေလသႏၲရာယ္

အယူအဆ ခိုင္ခိုင္ၿမဲၿမဲ စြဲစြဲလန္းလန္း ယူထားေသာ နိယတမိစၧာဒိ႒ိကို ကိေလသႏၲရာယ္ဟု ေခၚ၏။
အက်ိဳးမရွိဘူးဟု ခိုင္ခိုင္ၿမဲၿမဲ ယူဆေသာ နတၳိကဒိ႒ိ၊ ကံမရွိဘူးဟု ခိုင္ခုိင္ၿမဲၿမဲ ယူဆေသာ အကိရိယဒိ႒ိ၊ အေၾကာင္းမရွိဘူးဟု ခိုင္ခိုင္ၿမဲၿမဲ ယူဆေသာ အေဟတုကဒိ႒ိ ဟူသည့္ မိစၧာဒိ႒ိ ၃-ခုကို နိယတမိစၧာဒိ႒ိ ဟု ေခၚ၏။ဤနိယတမိစၧာဒိ႒ိအယူရွိသူမ်ားမွာလည္း ဤဘဝ၌ စ်ာန္, မဂ္, ဖိုလ္ မရႏိုင္၊ ေနာင္တမလြန္ သုဂတိဘဝ မရႏိုင္။ 

ဝိပါကႏၲရာယ္

ဝိပါက = ဝိပါက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ အႏၲရာယ္
အဟိတ္ပဋိသေႏၶေနပုဂၢိဳလ္၊ ဒြိဟိတ္ပဋိသေႏၶေနပုဂၢိဳလ္မ်ားမွာ ေနာက္ဘဝက ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ မေကာင္းမႈ မ်ား၏ အက်ိဳးေပးျဖစ္ေသာ ဝိပါကႏၲရာယ္ေၾကာင့္ စ်ာန္, မဂ္, ဖိုလ္ မရႏိုင္။ သို႔ေသာ္ ယခုဘဝ ၌ ေကာင္းမြန္ စြာ ေနထိုင္ က်င့္ၾကံသြားပါက သုဂတိဘံုသို႔ ေရာက္ႏိုင္၏။ တိရစၧာန္ပင္ လူ႔ဘဝ ျပန္ရႏိုင္၏။ 

အရိယူပဝါဒႏၲရာယ္

အရိယာပုဂၢိဳလ္မွန္း သိသည္ျဖစ္ေစ၊ မသိသည္ျဖစ္ေစ ယုတ္မာေသာ စိတ္ထားျဖင့္ အရိယာပုဂၢိဳလ္ကို စြပ္စြဲ ကဲ့ရဲ႕ျခင္း ျပဳမိပါက အရိယူပဝါဒႏၲရာယ္ထိုက္၏။ စိတ္ျဖင့္ ျပစ္မွားမိလွ်င္ပင္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ႏိုင္သျဖင့္ အလြန္ ဂ႐ုစိုက္ သတိထားသင့္၏။

ေရွးက ရဟန္း ၂-ပါး ႐ြာထဲသို႔ ဆြမ္းခံဝင္ၾကရာ အသက္ႀကီးေသာ ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးမွာ ေလနာေရာဂါ ရွိသျဖင့္ ဆြမ္းခံရရွိေသာ ယာဂုပူပူကုိ မေအးခင္ ခ်က္ခ်င္း ဘုဥ္းေပးသံုးေဆာင္ရာ၊ အသက္ငယ္ သူ ေသာတာပန္ ရဟန္းက ကဲ့ရဲ႕ အျပစ္စကား ဆိုမိ၏။

ညေန၌ မေထရ္ႀကီးသည္ ရဟန္းငယ္ထံသို႔ ႂကြေရာက္၍ “ငါ့ရွင္ … ရဟန္းကိစၥၿပီးေအာင္ ႀကိဳးစား ပြားမ်ား အားထုတ္ၿပီးပါၿပီလား” ဟု ေမးရာ၊ “တပည့္ေတာ္ … ေသာတာပန္မွ်သာ ရွိပါေသးသည္ ဘုရား” ဆိုလွ်င္ “သို႔ဆိုလွ်င္ … တရားဆက္ၿပီး အားထုတ္မည္ဆိုက ငါ့ရွင္အတြက္ အခ်ည္းႏွီးျဖစ္ေခ်ၿပီ” ဟု ရဟန္းငယ္၏ အက်ိဳးကို လိုလား သတိေပးစကား ဆိုေလသည္။

ရဟန္းငယ္လည္း ရဟႏၲာမေထရ္ႀကီးကို ျပစ္မွားမိမွန္းသိသျဖင့္ ဝန္ခ် ေတာင္းပန္ေလသည္။

အရိယူပဝါဒႏၲရာယ္မွာ ျပစ္မွားမိေသာ ပုဂၢိဳလ္ထံ ကိုယ္တိုင္ ဝန္ခ်ေတာင္းပန္ျခင္း၊ ကိုယ္တိုင္သြားေရာက္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္က လူလႊတ္ေတာင္းပန္ျခင္း၊ ထိုပုဂၢိဳလ္ကို ရွာမရေတာ့က တျခားပုဂၢိဳလ္မ်ားေရွ႕, ဆရာသမား မ်ားေရွ႕ တြင္ “ …. ဤကဲ့သို႔ … ဤကဲ့သို႔ … တပည့္ေတာ္သည္ အဘယ္ပုဂၢိဳလ္ကို ျပစ္မွားမိထားပါသည္။ ဤအျပစ္အတြက္ မည္ကဲ့သို႔ ျပဳလုပ္ရမည္ကို ၫႊန္ၾကား ဆံုးမေတာ္မူပါ” ဟု ဆိုရ၏။ ထိုတျခားပုဂၢိဳလ္မ်ား, ဆရာသမားမ်ားက “သို႔ဆိုလွ်င္ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ဒီကေန ေတာင္းပန္ပါ။ ဟိုက ပုဂၢိဳလ္ကလည္း ခြင့္လႊတ္ပါ လိမ့္မယ္” စသည္ … ဆိုဆံုးမ ၫႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း လိုက္နာ ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ ထိုပုဂၢိဳလ္ ပရိနိဗၺာန္စံသြား ၿပီဆိုလွ်င္ စံရာ ေနရာေဒသသို႔ သြားေရာက္၍ ေတာင္းပန္ျခင္းမ်ားျဖင့္ ေက်ေအးႏိုင္ပါသည္။

အရိယာ မဟုတ္ သည္တိုင္ေအာင္ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ က်င့္ၾကံေနထိုင္သူ ပုဂၢိဳလ္မွ်ကိုပင္ ကဲ့ရဲ႕ အျပစ္ စကားဆိုျခင္းသည္ အရိယူပဝါဒကံနီးပါး အျပစ္ႀကီးသည္ဟု ဆို၏။

အာဏာဝီတိကၠမႏၲရာယ္

လြန္က်ဴးလိုေသာ စိတ္ေစတနာျဖင့္ သင့္ေရာက္အပ္ေသာ အာပတ္၊ ဘုရားရွင္၏ အာဏာကို လြန္ဆန္ေသာ, ဘုရားရွင္အား မ႐ိုေသရာေရာက္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ အႏၲရာယ္ျဖစ္၏။ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ မဆိုင္ဘဲ ဘုန္းႀကီး မ်ားႏွင့္သာ သက္ဆိုင္၏။ သင့္ေရာက္ေသာ အာပတ္ကို မေျဖဘဲ မကုစားဘဲ တရားအားထုတ္ က တရားထူး မရႏိုင္။ နတ္႐ြာနိဗၺာန္ စ်ာန္ မဂ္ ဖိုလ္ မရႏိုင္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးမ်ားမွာ မၾကာခဏ အာပတ္ေျဖ ၾက ရ၏။အျပစ္အလိုက္ ေျဖနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အာပတ္ေျဖၾကရ၏။

ဘံုစိတ္ရ

ဘံုပိုင္းတြင္ ရွင္းျပီးပါျပီ

စိတ္ႏွင့္ ဝီထိစိတ္

သၿဂႋဳဟ္က်မ္းတြင္ ‘ဝီထိစိတ္’ဟူ၍ သံုးႏႈန္းေလ့ရွိရာ ‘စိတ္’ႏွင့္ ‘ဝီထိစိတ္’ကို ခြဲျခား နားလည္ထားသင့္၏။

‘စိတ္’ဟုဆိုလွ်င္ သာမန္အားျဖင့္ စိတ္အက်ဥ္း ၈၉ ပါး၊ အက်ယ္ ၁၂၁ ပါးကို ဆို၏။

‘ဝီထိစိတ္’ဟု ဆိုက “ဝီထိမွ လြတ္ေသာ ဝီထိမုတ္စိတ္မ်ား = ပဋိသေႏၶ, ဘဝင္, စုတိကိစၥတပ္စိတ္မ်ား” မပါသည့္ အျခားစိတ္မ်ားကို ဆိုလို၏။

ပဋိသေႏၶ, ဘဝင္, စုတိကိစၥတပ္သည့္ စိတ္ ၁၉ ပါး (ဥေပကၡာသႏၲီရဏ ၂ + မဟာဝိပါက္ ဂ + ႐ူပါဝစရဝိပါက္ ၅ + အ႐ူပါဝစရဝိပါက္ ၄) အနက္ ဥေပကၡာသႏၲီရဏ ၂ ပါးႏွင့္ မဟာဝိပါက္စိတ္ ၈ ပါးတို႔မွာ ‘တဒါ႐ုံကိစၥ’တပ္ခိုက္ ဝီထိစိတ္တြင္ ပါဝင္သျဖင့္ ႐ူပါဝစရဝိပါက္ ၅ ပါးႏွင့္ အ႐ူပါဝစရဝိပါက္ ၄ ပါး = ေပါင္း ၉ ပါးကို ၾကဥ္ေသာ္ ဝီထိစိတ္ ၈၀ ျဖစ္၏။

ကာမာဝစရဘံု (အပါယ္ ၄ ဘံု၊ လူ႔ဘံု၊ နတ္ဘံု ၆) တြင္ ဝီထိစိတ္ ၈၀ စလံုး ျဖစ္ႏိုင္၏။

အသညသတ္ဘံုမွတပါး ႐ူပါဝစရ ၁၅-ဘံု၌ မရႏိုင္ေသာ ဝီထိစိတ္မ်ား (စုစုေပါင္း ၁၆ ပါး)

ေဒါသမူေဒြး (ေဒါသျဖစ္လွ်င္ စ်ာန္မရႏိုင္သျဖင့္ ဘံုအားျဖင့္ ပယ္၏။ မဂ္ျဖင့္ ပယ္ျခင္း မဟုတ္။)
ဃာနဝိညာဏ္ေဒြး (ဃာနပသာဒမရွိသျဖင့္ မျဖစ္ႏိုင္။)
ဇိဝွါဝိညာဏ္ေဒြး (ဇိဝွါပသာဒမရွိသျဖင့္ မျဖစ္ႏိုင္။)
ကာယဝိညာဏ္ေဒြး (ကာယပသာဒမရွိသျဖင့္ မျဖစ္ႏိုင္။)
မဟာဝိပါက္စိတ္ ၈ (ကာမာဝစရဝိပါက္စိတ္ ၈) (႐ူပါဝစရ, အ႐ူပါဝစရဘံုမ်ား၌ မျဖစ္ႏိုင္။)

အသညသတ္ဘံုမွတပါး ႐ူပါဝစရ ၁၅-ဘံု၌ ျဖစ္ႏိုင္ေသာ ဝီထိစိတ္မ်ား (စုစုေပါင္း ၆၄ ပါး)

ေဒါသမူေဒြးၾကဥ္ အကုသိုလ္စိတ္ ၁၀ ပါး
အဟိတ္စိတ္ထဲမွ စကၡဳဝိညာဏ္ ၂ ပါး၊ ေသာတဝိညာဏ္ ၂ ပါး၊ သမၸဋိစၧိဳင္း ၂ ပါး၊ သႏၲီရဏ ၃ ပါး၊ ပၪၥဒြါရာဝဇၨန္း၊ မေနာဒြါရာဝဇၨန္း၊ ဟသိတုပၸါဒ္ = ေပါင္း ၁၂ ပါး
မဟာကုသိုလ္ ဂ ပါး၊ မဟာႀကိယာ ၈ ပါး = ေပါင္း ၁၆ ပါး
႐ူပါဝစရ ကုသိုလ္ ၅ + ႀကိယာ ၅ = ေပါင္း ၁၀ ပါး
အ႐ူပါဝစရ ကုသိုလ္ ၄ + ႀကိယာ ၄ = ေပါင္း ၈ ပါး
ေလာကုတၱရာ ၈ ပါး

အသညသတ္ဘံု၌ ႐ုပ္ခ်ည္းသာ ရွိ၍ စိတ္လံုးဝ မရ။

အ႐ူပါဝစရ ၄ ဘံု၌ မရႏိုင္ေသာ ဝီထိစိတ္မ်ား (စုစုေပါင္း ၃၈ ပါး)

ေဒါသမူေဒြး မျဖစ္ႏိုင္။
နာမ္ခ်ည္းရွိ၍ ေဒြးပၪၥဝိညာဏ္ မျဖစ္ႏိုင္။ ပၪၥဒြါရမွာသာ ျဖစ္ႏိုင္ေသာ သမၸဋိစၧိဳင္း ၂၊ သႏၲီရဏ ၃၊ ပၪၥဒြါရာဝဇၨန္း ၁ တို႔ မျဖစ္ႏိုင္။ ကာယခႏၶာကိုယ္ မရွိ၍ မျပံဳးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ဟသိတုပၸါဒ္ မျဖစ္ႏိုင္။
မဟာဝိပါက္ ၈ ပါးမွာလည္း ကာမာဝစရဘံုမွာသာ ျဖစ္၍ မျဖစ္ႏိုင္။
႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၅၊ ႐ူပါဝစရႀကိယာ ၅ မျဖစ္ႏိုင္။
ေသာတာပတၱိမဂ္စိတ္ ၁ မျဖစ္ႏိုင္။

အ႐ူပါဝစရဘံု၌ ျဖစ္ႏိုင္ေသာ ဝီထိစိတ္မ်ား (စုစုေပါင္း ၄၂ ပါး)

အကုသိုလ္စိတ္မွ ေလာဘမူ ဂ + ေမာဟမူ ၂ = ၁၀
အဟိတ္စိတ္ထဲမွ မေနာဒြါရာဝဇၨန္း ၁
မဟာကုသိုလ္ ဂ + မဟာႀကိယာ ၈ = ၁၆
အ႐ူပါဝစရကုသိုလ္ ၄ + အ႐ူပါဝစရႀကိယာ ၄ = ၈
ေသာတာပတၱိမဂ္ၾကဥ္ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၇

အထူးမွတ္ဖြယ္ကား အထက္အထက္ အ႐ူပါဝစရဘံု၌ ေအာက္ ေအာက္ အ႐ူပါဝစရစိတ္မ်ား မရ။