အေရွ႕ေတာင္အာရွ(၁၀)ႏိုင္ငံတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ကုန္ေျမႏွင့္ ေရပိုင္နက္မ်ားပါ ထည့္တြက္မည္ဆိုပါက အက်ယ္ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္၏။ မူဆလင္တို႔ မက်ဴးေက်ာ္မွီက ထိုႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးသည္ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္စည္ပင္ထြန္းကားခဲ့ၿပီး ေအးခ်မ္းမႈမ်ားစြာရွိခဲ့ေပသည္။
သာသနာေတာ္ဘယ္ေလာက္အထိ ထြန္းကားခဲ့သလဲဆိုရင္ ေကာင္ကင္ယံတခြင္တြင္ ရဟႏၱာတို႔ စ်ာန္ၾကြျခင္းေၾကာင့္ သကၤန္းေရာင္တို႔ ၀င္းလက္ေျပာင္လင္းေရႊအဆင္းရွိၿပီး ေျမအျပင္သည္လည္း စပါးပင္တို႔၏ ေရႊအိုေရာင္ ေကာင္ကင္ယံတြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ သကၤန္းေရာင္ ထိုေရႊ၀ါေရာင္ႏွစ္ခု၏ အေရာင္းအလင္းကား ရႈမညီးဖြယ္ရာၾကည္ညိဳ ပသာဒျဖစ္ေစၿပီး `သု၀ဏၰဒီပ´ေရႊေရာင္ကြ်န္းဟုပင္တင္စားေခၚဆိုခဲ့ရသည့္ အထိ သာသနာေတာ္ထြန္းကား သာယာခဲ့၏။ ထို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္ ယခုအေနအထားႏွင့္ကား လားလားမွမဆိုင္ ေရႊေရာင္အစား မူဆလင္တို႔၏ အမဲေရာင္မ်ားသာ လႊမ္းမိုးအက်ည္းတန္ေနေလၿပီ။ ထိုအင္ဒိုကြ်န္းတနည္းဆိုရေသာ္ သု၀ဏၰဒီပကြ်န္းကဲ့သို႔ တခ်ိန္းတခါက သံဃာေတာ္အရွင္ျမတ္တို႔၏ သကၤန္းေရာင့္ေၾကာင့္ ေရႊေရာင္လႊမ္းသာယာလွပကဲ့ေသာ သီဟိုဠကြ်န္းသည္ကား ယခုအခ်ိန္ထိ လွပဆဲ ေအးခ်မ္းဆဲ သာယာဆဲပင္ျဖစ္၏။
မဇၥ်ိမေဒသ(အိႏၵိယ)မွေန၍ ဗုဒၵသာသာနာေတာ္သည္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀၀)ကပင္ ေရာက္ရွိျပန္႔ပြားေနခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဂ်ာဗာကြ်န္းမွာ အင္ဒိုနီးရွာတႏိုင္ငံလံုးသို႔ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္ ျဖန္႔ခ်ီရာ သာသာနျပဳ ဗဟို႒ာနႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့၏။
AD.14,ရာစုအထိ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶသာသနေတာ္ တည္ရွိေနေသးေၾကာင္းကို သမိုင္းဆိုင္းရာ အေဆာက္အဦး ႏွင့္ စာေပအေထာက္အထားမ်ားအရ သိရွိရပါတယ္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္(၉၅၈) AD-415, တြင္ တရုတ္သမိုင္းပညာရွင္ ဖာဟိယန္သည္ အိႏၵိယမွတဆင့္ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ထိုအခ်ိန္အထိ ဗုဒၶဘာသာမ်ား ရွိေနေသးေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေရးသားထားပါတယ္။
တတိယသဂၤါယနာတင္အၿပီး အရွင္ေမာဂၢလိပုတၱတႆမဟာေထရ္မွကိုးတိုင္းကိုး႒ာနသို႔ သာသနာေတာ္ျပဳေစလႊတ္ရာတြင္ တခုအပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ `သု၀ဏၰဘူမိ´ေဒသဆိုသည္မွာ အင္ဒိုနီးရွာသည္ အဓိကေနရာတခုျဖစ္ေၾကာင္းကို ရဟန္းပညာရွိ လူပညာရွိမ်ားက တညီတညြတ္ တည္းေျပာဆိုၾကပါတယ္။
သု၀ဏၰဘူမိ ံ ဂႏ႖ာန ၊ ေသာဏုတၱရာ မဟိဒၶိကာ။
ပိသာေစ နိဒၶေမတြာန ၊ ျဗဟၼဇာလမေဒသိယုႏၱိ။
ဟူေသာ ပိဋကေတာ္ကိုေထာက္ရႈ၍ သု၀ဏၰဒီပေခၚ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စတင္ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းကို သိရွိႏိုင္ပါသည္။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ ဗုဒၶသာသနေတာ္ ထြန္းကားျပန္႔ပြားေနခ်ိန္တြင္ အစၥလာမ္(မူဆလင္) ဘာသာမွာ မေပၚေသးေခ်၊ ထို႔ေၾကာင့္ အင္အိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ ေစာစီးစြာ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ ထင္ရွားပါတယ္။
သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၀၆)ႏွစ္၊ AD,520-တြင္ ကသၼီရဘုရင္၏ သားေတာ္ အရွင္ဂုဏဓမၼ သည္ အင္ဒိုနီးရွား ဂ်ာဗားကြ်န္းသို႔ၾကြေရာက္၍ သာသနာေတာ္ျပဳရာတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားလာေၾကာင္းကို ကာအိုဆင္ခ်မ္ဟုဆိုေသာ တရုတ္က်မ္းစာတစ္ခု၌ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။ ထိုအခါက အိႏၵိယ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ႀကီးမွ ဆရာေတာ္အရွင္ဓမၼပါလသည္လည္း အင္ဒိုနီးရွားသို႔ သာသနာျပဳၾကြေရာက္ခဲ့ေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းမ်ားအရသိရပါတယ္။
ကမၻာေက်ာ္ `ေဗာေရာဗုဓ´ေစတီေတာ္ႀကီးႏွင့္ `ကလဆံ´ေစတီ၊`မင္ဒတ္ေစတီေတာ္´ တို႔မွာ အင္ဒိုနီးရွာတြင္ ယခုအခ်ိန္အထိ ထင္ရွားစြာတည္ရွိေနပါသည္။သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၁၃၃၃)ခုႏွစ္ AD-790,တြင္ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာမ်ားႏွင့္၊ယိက်င္၏ မွတ္တမ္းအရ ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းကို သု၀ဏၰဒီပ(ေရႊေရာင္ကြ်န္း)ဟုေခၚဆိုၿပီး ႏိုင္ငံ ေတာ္ ၏အမည္ကိုလည္း `သီရိ၀ိဇယ ႏိုင္ငံေတာ္´ဟုေခၚဆိုေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္။
သာသာနာေတာ္ႏွစ္(၁၆၀၀) AD,1157 တြင္ အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)သည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ပညာသင္ၾကားရာ ဗဟိုခ်က္မေနရာျဖစ္လာခဲ့သည္၊၀ိကၠမသီလတကၠသိုလ္ႀကီး၏ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ႀကီး အတိဆာ(ဒီပကၤရဉာဏ)သည္ပင္ အင္ဒိုနီးရွာမွ ဆရာေတာ္ စၿႏၵကိတၱိထံတြင္ ပညာမ်ားဆည္းပူး ခဲ့ရေလ၏။ ဆရာေတာ္အတိဆာသည္ တိဗက္၏ သာသနာျပဳအေက်ာ္အေမာ္ ဆရာေတာ္ ႀကီးပင္ျဖစ္ပါတယ္။
ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)ဘုရင္ ေသလိၿႏၵမင္းတို႔သည္ မေလးကြ်န္းဆြယ္ အထိ အာဏာျပန္႔ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပန္ပြားေစရန္ သာသနာျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုေသလိၿႏၵမင္းဆက္မ်ားက တည္းထားေတာ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းမွ ေစာဠမင္းမ်ားႏွင့္ ဘေဂၤါမွ ပါလမင္းတို႔သည္ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ျပန္႔ပြားေစရန္ လႈဒါန္းေထာက္ပန္႔ ကူညီခဲ့ၾကသည္။ ေသလိၿႏၵ နာလႏၵ တကၠသိုလ္ႀကီးတြင္ သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ားကိုေဆာက္လုပ္လႈဒါန္းၿပီး ထိုေက်ာင္းမ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္ရန္အတြက္ ပါလမင္းမ်ားႏွင့္ ေစာဠမင္းမ်ားက ေက်းရြာမ်ားကို လႈဒါန္းခဲ့ၾကေလ၏။
``သာသနာေတာ္ႏွစ္(၂၀၀၀) AD-1457,တြငအာရပ္္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္ တို႔သည္ သေဘၤာမ်ားျဖင့္ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ဟုဆိုကာ မေလးကြ်န္းဆြယ္ မလကၠာေရ လယ္ၾကားသို႔ ေရာက္ရွိေနထိုင္ၾကၿပီး အရပ္မူဆလင္တို႔သည္ က်ပ၄င္းတို႔၏ နည္းဗ်ဴဟာျဖစ္ေသာ-
၁။ ေငြသျပာယူမည္
၂။ ပ်ိဳကညာကိုယူမည္
၃။ ေျမပထဗ်ာကိုယူမည္
၄။ ျပည္အာဏာကိုယူမည္
၅။ ဘာသာကိုယူ တိုင္ျပည္ကိုသိမ္းမည္။
ဟုဆိုေသာ ၀ါဒအတိုင္ ေငြကိုရွာ၍ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးတို႔အား မူဆလင္တေယာက္လွ်င္ မယားမ်ား စြာယူ၍ မူဆလင္လူဦးေရမ်ားရန္ ျပဳလုပ္ၿပီး ေနာက္ စီးပြားေရး၊လူအင္အား၊ စသည့္တို႔ကို အသံုခ်၍ အာဏာကိုရေအာင္သိမ္းလိုက္ၾကၿပီး သူတို႕၏ လုပ္နည္းထံုးစံအတိုင္း အာဏာရၿပီးေနာက္တြင္ တစ္ျပည္လံုးကို မူဆလင္ဇာတ္သြင္းလိုက္ၾကေတာ့၏။
ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အင္ဒိုနီးရွားေခၚ သု၀ဏၰဒီပမွေန၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားေတာ့ပါတယ္။ ``မူဆလင္တို႕ သာသနာျပဳသည္မွာ ဗုဒၶဘာသာကဲ့သို႔ တရား နည္းလမ္းက်နစြာ အက်င့္၊အယူတရား ၀ါဒကို ေဟာျပကာစည္းရံုးျခင္းမဟုတ္ေပ၊ ေဟာေျပာ ရေအာင္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ မည္သည့္က်င့္စဥ္အက်င့္စရဏမွ်မရွိေပ။ထို႕ေၾကာင့္ ေအာက္တန္းက်စြာ မူဆလင္ဦးေရ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ စစ္မွန္ေသာဘာသာတရားဟုတ္ေလာက္၏ မဟုတ္ေလာက္၏ ဆိုသည္ကို အနည္းငယ္ ေ၀ဘန္ပိုင္းျခားေသာ အသိဉာဏ္ရွိသူတိုင္း ေျပးမၾကည့္ရပဲ ေတြးၾကည့္ယံုမွ်ျဖင့္ သိႏိုင္ပါေပ၏။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ မူဆလင္တို႔၏ ၀ါးမ်ိဳမႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံျဖစ္သြားေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ၏ ယဥ္ေက်းမႈျဖစ္ေသာ ပါဠိ၊သကၠတ ဘာသာစကားမ်ားကိုကား သံုးစြဲေနဆဲပင္ ျဖစ္ ပါသည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေလေၾကာင္းကုမၼဏီတစ္ခု၏ နာမည္ကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ မည့္ ေခၚ ထားပါတယ္။ ထိုေလေၾကာင္းလိုင္း၏ အမည္မွာပါဠိလို`ဂရုဍ´ (ဂဠဳန္)ဟုျဖစ္၏။
ထို႔အျပင္ အင္ဒိုနီးရွား သမၼတ`ဆူကာႏို´၏အမည္မွာလည္း ပါဠိအသံထြက္ျဖင့္ `သုက ဏၰ ´ဟုျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ သု-လွပေသာ၊ကဏၰ-နား၊ဟုအဓိပၸါယ္ရ၏။ ယခုအခ်ိန္အထိ အင္ဒိုနီးရွားလူမ်ိဳးမ်ားကို မသိေအာင္ေက်ာကုန္းကို အမွတ္တမဲ့ထုလိုက္ပါက လန္႔ဖ်တ္ၿပီး ``ဗုဒ္-ဗုဒ္၊ ဗုဒၶ-ဗုဒၶ ဟုေယာင္ယမ္းမည္တမ္းေလ့ရွိေနဆဲပင္ ျမန္မာလို`ဘုရား-ဘုရား-ဟုေယာင္ယမ္း ျခင္းႏွင့္ အတူပင္ျဖစ္ပါသည္။
မူဆလင္တို႔သည္ ဗုဒၵသာသနာ့အေထာက္အထားမ်ားအား အခြင့္ရလွ်င္ရသလို ဖ်က္ဆီး ေလ့ရွိတာေၾကာင့္ စာေပအေထာက္အထားမ်ားမွာ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ခဲ့ရၿပီး။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓ အစရွိေသာ သာသနိက အေဆာက္အဦးမ်ားအားလည္းဖ်က္ဆီးေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ အကာအကြယ္ေပးထားရသည့္အေျခအေနသို႔ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။
တရုတ္ပညာရွင္ခရီးသည္ အီဆိုင္(I-TSING) ၏မွတ္တမ္းအရ သီရိ၀ိဇယ (SRIVIJAYA) မင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေနခ်ိန္တြင္လည္း ဗုဒၶသာသနာေတာ္ထြန္လင္းခဲ့ေၾကာင္းသိရွိရေပသည္။AD-800, 900,စု ဆိုင္ရာဒရာ(SAILENDA)မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္မူ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ အထြန္းကား ဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ မေလးကြ်န္းဆြယ္တစ္ခုလံုးႏွင့္ ဆုမၾတာ၊ဂ်ာဗား၊ဘာလီ၊ေဘာ္နီယို ကြ်န္းအား လံုးအထိ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေရာက္ရွိခဲ့သည္။
ေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီးသည္ အံ့ၾသဖြယ္ရာေကာင္းေသာ ကမၻာေက်ာ္အေဆာက္ အဦးႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ အာရွတခြင္တြင္တုမမွီေသာ အေဆာက္အဦးတခုပင္ျဖစ္၏။ ယင္းေဗာေရာ ဗုဓေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို AD,800 တြင္ တည္းထားေတာ္မူခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ပါဠိစာေပမွတ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔သည္ တတိယသဂၤါ ယနာ တင္ၿပီး BC.300 ခန္႔မွစတင္၍ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို မေရွ႕မေႏွာင္း လက္ခံရရွိခဲ့ၾက ေၾကာင္းသိရေပသည္။ ပထ၀ီအေနအထားအရ ျမန္မာႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔သည္ သာသနာ့ သမိုင္းစဥ္အရ နီးစပ္မႈမ်ားရွိခဲ့ၿပီး ညီရင္းအကိုသဖြယ္ ႏွစ္ျပည္ေထာင္တို႔သည္ သာသနာ ေတာ္ ဆိုင္ရာမ်ားကိုအတူတကြလက္တြဲခဲ့ၾကပါသည္။သို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ၀မ္းနည္းစရာေကာင္း ေလာက္ေအာင္ လံုး၀ျခားနားသြားခဲ့ၿပီျဖစ္၏။
ဆ႒သဂၤီတိပုစၧက မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ အင္ဒိုနီးရွားသာသနာျပဳ မွတ္တမ္း မ်ားအရဆိုရေသာ္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၊ဂ်ာကာတာၿမိဳ႕မွ တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡ မစၥတာဘြန္အန္ ဆိုသူ သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မဟာစည္သာသနာ့ရိပ္သာသို႔ (၁၇.၁.၅၃)ေန႔တြင္ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ကိုသိျမင္နားလည္ၿပီး မည္သူမွမတိုက္တြန္းရပဲ သဒၶါတရားထက္သန္ကာ မဟာစည္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးအား ဥပဇၥ်ာယ္ျပဳ၍ ကမၼ၀ါစာဆရာေတာ္မ်ားအျဖစ္ မင္းကြန္းတိပိဋက ဆရာေတာ္ ၊သီဟိုဠ္ဆရာေတာ္ အရွင္အာနႏၵာေမတၱယ်(အဂၢမဟာပ႑ိတ)ႏွင့္ ဆရာေတာ္အ ရွင္ ဉာဏုတၱရ (အဂၢမဟာပ႑ိတ)မွ မစၥတာဘြန္အန္အား ျမင့္ျမတ္ေသာရဟန္းအျဖစ္သို႔ ကံေဆာင္ ေပးခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအင္ဒိုနီးရွား ရဟန္းေတာ္၏ ဘြဲ႔ေတာ္ကို `အရွင္ဇိနရကၡိတ´ဟု ဘြဲ႔အမည္ ေပးေတာ္မူခဲ့ၾကပါသည္။
အင္ဒိုနီးရွားရဟန္းေတာ္ အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ မိမိ၏ေမြးရပ္ေျမတြင္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶ သာသနာေတာ္ကို ျပန္လည္၍ မ်ိဳးေစ့ခ်ရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဇာတိေျမအင္ဒိုနီးရွားသို႔ ျပန္လည္ၾကြ ေတာ္မူခဲ့၏။သို႔ရာတြင္ အရွင္ဇိနရကၡတသည္ အမိေျမသို႔ ဗုဒၶသာသနာ ျပန္႔ ပြား ရန္လုပ္ေဆာင္ ဘို႔ေနေနသာသာ တရက္တာမွ်ပင္တည္ခိုေနထိုင္ခြင့္ကို မူဆလင္တို႔က မေပးတာေၾကာင့္ စကာၤပူ ရွိ သီရိလကၤာဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတြင္ ၾကြေရာက္သီတင္းသံုး ရရွာေလ၏။
မူဆလင္ႏိုင္ငံတို႔တြင္ သူတပါးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၄င္းတို႔ျပဳလုပ္ေနက်အတိုင္း အသံခ်ဲ႕စက္ ျဖင့္ အသံကုန္ဟစ္ေအာ္ျခင္း၊ ႏြား၊ဆိတ္တို႔အား ရက္စက္စြာေခါင္းျဖတ္သတ္ျခင္း စသည္မ်ား ျပဳလုပ္ ေနၾကပါေသာ္လည္း သူတို႔ႏိုင္ငံတြင္မူ ေအးၿငိမ္းလွေသာ တရားေတာ္ကိုေတာင္ ေဟာျပခြင့္ ေမတၱာပို႔သခြင့္အသာထား သူႏိုင္ငံသားကိုပင္ တည္ခိုးေနထိုင္ခြင့္မရႏိုင္ရွာေပ။ ဗုဒၶဘာသာသို႔ ေျပာင္းသြားလို႔ဆိုၿပီး သတ္မျပစ္တာကိုပင္ ႀကံဖန္ေက်းဇူးတင္ရမလိုပင္။
ယေန႕ဆိုလွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္ အမ်ား ဆံုးႏိုင္ငံတခုျဖစ္လို႔ပင္ေနပါသည္။၁၉၈၇-ခုႏွစ္ မွတ္တမ္းမ်ားအရ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ လူဦးေရ(၈၀)ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မူဆလင္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ခရစ္ယာန္ဦးေရ (၉)ရာ ခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ားမွာ(၃)ရာခိုင္ႏႈန္းမွ် သာရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။ `သို႔ေသာ္ယခုအခ်ိန္တြင္မူကား ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ားမွာ (၁)ရာခိုင္ႏႈန္းပင္ မရွိေတာ့ပဲ မရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္သြားၿပီျဖစ္သည္။
ဗုဒၶဘာသာဆိုတာမ်ိဳးကလည္း သံဃာေတာ္မ်ား၏ အဆံုးအမတရားေတာ္ကို ရရွိမွသာ ေရရွည္တည္တံ့ႏိုင္သည္မဟုတ္ပါလား။ အင္ဒိုနိုင္ငံသည္ တပါးႏိုင္ငံသားရဟန္းေတာ္မ်ားအား ေက်ာင္းထိုင္ တရားေဟာျပဳခြင့္ေပးဘို႔ေနေနသာသာ သူ႔ႏိုင္ငံသားသံဃာေတာင္ အ၀င္မခံေပ ၊မူဆလင္တို႔ေျပာေျပာေနသည့္`ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္´ဆိုေသာစကားလံုးကို ပ်က္ရည္ ျပဳေန သလိုပင္။ခုေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ဗုဒၶရပ္ပြားေတာ္မ်ား၊ေစတီေတာ္မ်ားတည္ထားခြင့္ျပဳလာၾက၏။ သို႔ေသာ္ အေကာင္းသဒၶါတရားျဖင့္ ခြင့္ျပဳျခင္းမဟုတ္၊ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ လြန္စြာေပါမ်ား သည့္ အင္ဒိုတြင္ဗုဒၶရပ္ပြားေတာ္ ေစတီေတာ္မ်ားရွိေနသည့္ ေနရာမ်ားတြင္ သဘာ၀ေဘးအႏၱ ရာယ္ မက်ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ အကာအကြယ္သေဘာျဖင့္ခြင့္ျပဳျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ေစတီေတာ္ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားသာရွိၿပီး ကိုးကြယ္ပူေဇာ္သူမရွိ ေသာအေျခအေနကား၀မ္း နည္းစရာပင္။ အေကာင္းဘက္ကေတြးေျဖသိမ္႔မည္ဆိုပါက အႏွစ္သာရသာသနာေတာ္ ကြယ္ပၿပီးျဖစ္ ေသာ္လည္း အသြင္သ႑ာန္အေနျဖင့္ ရွိေနသည္ကိုပင္ ေက်နပ္ဂုဏ္ယူရမလိုပင္ျဖစ္၏။
သာသနာႏွစ္၁၂-ရာစု AD,600.ေက်ာ္တြင္ဆုမၾတားကြ်န္းေတာင္ဘက္ေဒသ၊ ပလင္ ဘန္းၿမိဳ႕တြင္ ထီးနန္းစိုးစံခဲ့သည့္ သီရိ၀ိဇယမင္းႀကီးသည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို အႀကီးအက်ယ္ ေထာက္ပန္႔ခဲ့ေသာ သာသနာျပဳမင္းတပါးျဖစ္သည္။၄င္းဘုရင္၏လက္ထက္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ ေတာ္သည္ တရုတ္ျပည္အထိပင္ ျပန္႔ပြားေအာင္သာသနာျပဳႏိုင္ခဲ့၏။ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာတကၠ သိုလ္ႀကီးမ်ားကိုတည္ေထာင္ေတာ္မူခဲ့ၿပီး ထိုအထဲတြင္ သီရိ၀ိဇယဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီးသည္ အလြန္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ၿပီး ပါဠိ၊သကၠတက်မ္းဂန္တို႔အား ကမၻာအရပ္ရပ္မွ လာေရာက္ပ ညာဆည္း ပူးခဲ့ရ၏။ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေတာ္တီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုရာစုႏွစ္အတြင္း၌ တည္ထားခ ဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၃၀၀) AD-700,ေက်ာ္တြင္ ဆုမၾတာဘုရင္ သီရိဗလ ပုတၱေဒ၀ မင္း ႀကီးသည္ မိမိပိုင္ဆုမၾတာကြ်န္းမွ ရြာငါးရြာႏွင့္ ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္ ဂယာစီရင္စု မွရြာငါးရြာတို႔ကိုလဲ လွယ္ ကာ နာလႏၵဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီးအတြက္ ပညာေရးပေဒသာပင္စိုက္ထူခဲ့သည့္အထိ သာသနာေတာ္ကိုအင္ဒိုသားတို႔သည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညိဳေလးစားခဲ့ၾကသည္။
၁၂-ရာစုတြင္ အာေရဗ်ႏိုင္ငံ၊ ပါရွားႏိုင္ငံႏွင့္ အိႏၵိယကမ္းေျခတေလွ်ာက္မွ မူဆလင္ ႏိုင္ ငံ မ်ားမွ ကုန္ုသည္ေရာင္ေဆာင္ နယ္ခ်ဲ႕ဘာသာေရးမ်က္ကန္းအစၥလာမ္၀ါဒီမူဆလင္တို႔သည္ အင္ ဒို ကြ်န္းဆြယ္မ်ားသို႔ေရာက္ရွိလာၾကၿပီး ၄င္းတုိ႔မူ၀ါဒအတိုင္း အိမ္ရွင္တို႔၏ ဘာသာ သာသနာႏွင့္ လူမ်ိဳး တို႔ အား ေအာက္က်ေသာနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္၀ါးမ်ိဳခဲ့ၾကေလ၏။ ေနာက္ဆံုးတြင္ `မိုဂ်ိဳပလစ္ ´ေခၚ `ဂ်ာဗာ´ၿမိဳ႔ေတာ္ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး ကြ်န္းအားလံုးကို မူဆလင္မ်ားမွ အာဏာရရွိေ အာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္လိုက္ၾကသည္။
မိုဂ်ိဳပလစ္ႏိုင္ငံ၏ဘုရင္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔မ၀င္လိုေသာေၾကာင့္ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္ခဲ့ရွာေလ၏။ မိမိ၏အသက္ထက္ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကိုပို၍ ခ်စ္ေသာ ဘုရင္ႀကီး ပါေပတကား။ထိုမိုဂ်ိဳပလစ္ဘုရင္၏သားေတာ္သည္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာ ကိုလက္ခံျခင္း မျပဳႏိုင္၍ အစၥလာမ္ဘာသာအတြင္းသို႔မ၀င္လိုၾကသည့္ သံဃာေတာ္မ်ား၊ ပညာရွိမ်ား၊ ျပည္သူကိုေခၚေဆာင္ကာ ဘာလီကြ်န္းသို႔ထြက္ေျပးၿပီး ထိုကြ်န္းေပၚတြင္ အေျခခ် ေနထိုင္ ၾကသည့္အတြက္ ယေနတိုင္ဘာလီကြ်န္း၀ယ္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ အရိပ္အေငြ႔မ်ား က်န္ရစ္ေနဆဲျဖစ္ပါသည္။
ဤသို႔လွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္စြယ္တခုလံုးတြင္ မူဆလင္တို႔၏ ၀ါမ်ိဳအၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ဘကီးသည့္ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရေလ၏။ေရွ႕ သာသနာ့ဥေသွ်ာင္ ဆရာေတာ္မ်ား ၊ရည္ရြယ္ ခ်က္ႀကီးမားစြာျဖင့္ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္မ်ိဳ႕ေစ့ခ် သာသနာျပဳခဲ့ရာ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံသည္ အခုအခ်ိန္တြင္မွာေတာ့ ေႏွာင္းေခတ္လူသားမ်ား၏ မသိလိုက္မသိဖာသာ ေၾကာင့္ ၾကမဲ့မႈ တာ၀န္မေက်ပြန္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရသည္။``အယူ၀ါဒ ဘာသာတရာမည္မွ်ပင္ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ပါေသာ္လည္း ေစာင့္ထိန္းသူ ကာကြယ္သူမ်ား ညံ့ဖ်င္းပါက လွ်င္ျမန္စြာေပ်ာက္ကြယ္တတ္ပါတယ္´´
ထို႔ေၾကာင့္ အမိျမန္မာျပည္မွ သာကီႏြယ္ဘြားျမည္ျပည္သားတို႔အေနျဖင့္ တခ်ိန္တခါက ဗုဒၶသာ သနာေတာ္ ေနေရာင္၊လေရာင္ပမာထြန္းလင္းခဲ့ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ ကမၻာႀကီး ကိုၿခိမ္းေျခာက္ ဆံုး ေသာ အႏၱရာယ္အျပဳဆံုးေသာ ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ အီရတ္၊အီရန္၊အာဂနစၥတန္၊ ပါကစၥတန္၊ တာက စၥတန္၊ ဥဘကၠစၥတန္၊ ေဂၚဒန္၊ဆီးဒီယားတို႔ကဲ့သို႔မျဖစ္ေစရန္ ကမၻာ့ကေပးေသာ မူဆလင္ အႏၱရာယ္သခၤန္းစာကိုအရယူကာ ဆရာ၊ဒကာလက္တြဲကာျဖင့္ အမ်ိဳးဘာသာ၊သာသနာေတာ္ကို ကာကြယ္ၾကပါစို႔။
ကမၻာကေပးေနေသာ မ်ားျပားလွေသာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ မူဆလင္အႏၱရာယ္ သခၤန္းစာကိုမယူႏိုင္ဘူးဆိုလွ်င္ေတာ့ မိမိတို႔ထက္မိုက္ေသာ၊ မိမိတို႕ထက္ညံ့ေသာ၊ မိမိတို႔ ထက္တာ၀န္မေက်ေသာ၊ မိမိတို႔ထက္ သမိုင္း၏တရားခံဆိုးမ်ားရွိေတာ့မည္မ ဟုတ္ေ ၾကာင္း ေျပာၾကားရင္ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ရပါေတာ့သတည္း။
0 comments:
Post a Comment
သင့္ Comment တစ္ခုသည္ ကုသိုလ္ေတာ္ အသိ ပိုရွိသြားႏိုင္ပါသည္