ပုပၸါးေတာင္ႏွင့္ ကုသိုလ္ေတာ္

ပုဂံေခတ္တြင္ - ပုပၸားကို ပုဂံ၏ ႏိုင္ငံေရး ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံ နယ္ဟူ၍လည္း ယူဆထားခဲ့ၾကဟန္ ရွိသည္။ အနိ႐ုဒၶ မင္းမျဖစ္မီ ေနာင္ေတာ္ စုကၠေတးႏွင့္ အာဏာယွဥ္ၿပိဳင္ၾကရမည္ ရွိေသာအခါ ယင္းသည္ ပုပၸားသို႔ ထြက္ခဲ့ ၍ လူသူ အလံုးအရင္း စုခဲ့ရေလသည္ (ကုလား၊ပ၊ ၁၆၅) ။ ထို႔အျပင္ ပုပၸားသည္ သူရဲေကာင္းတို႔ ထြက္ရာ အရပ္ ဟူ၍လည္း ဆိုုႏိုင္ ေကာင္းအံ့ ထင္ပါသည္။ အနိ႐ုဒၶ၏ သူရဲေကာင္းေလးဦးထဲမွ ငလံုးလက္ဖယ္ သည္ ပုပၸားသား ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ေတြ႔ရွိရသည္။ ယင္းသည္ ထြန္အရွဥ္း သံုးဆယ္ျဖင့္ ထြန္ေရးမွန္ေအာင္ငင္ႏိုင္ ေသာေၾကာင့္ လူစြမ္းေကာင္း ျဖစ္လာခဲ့ရသည္ (ဦးကုလား၊ ပ၊ ၁၇၁) ။

စိုက္ပ်ိဳးေရး အေရးပါေသာ ေခတ္တြင္ ဤမွ်စြမ္း အားႀကီး ေသာသူတဦး သူရဲေကာင္းျဖစ္သည္ ဆိုသည္မွာ ျဖစ္ထိုက္ ပါေပသည္။ အေၾကာင္းမွာ တေနရာ တမ်ိဳးမိ်ဳးတြင္ ခြန္အားျပႏိုင္သူ မွန္သမွ် သူရဲေကာင္း ျဖစ္ေသာေခတ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တည္း။ ငလံုးလက္ဖယ္သည္ တေကာင္းမွ ပန္းပဲ ေမာင္တင့္တယ္၏ စြမ္းအားထက္ လူမႈေရးအားျဖင့္ အေရးပါ အရာေရာက္ေပသည္။ ေက်ာက္ေခတ္က စ၍ ကာယဗလကို အေျခခံေသာ လူစြမ္းေကာင္းေခတ္ မကုန္ဆံုး ေသးေၾကာင္း၊ အေရးပါဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း သာဓကပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ အေျပးသန္လွ ျမန္လွေသာ သထံုမွ ေရာက္လာခဲ့သည့္ ကုလားငယ္ (ဗ်တၱ) သည္လည္း သူရဲေကာင္းပင္။ ထို႔အျပင္ ေရကူးေကာင္းေသာ ေညာင္ဦးဖီး၊ ထန္း အတက္ေကာင္းေသာ ငေထြ႐ူး တို႔သည္လည္း ထိုေခတ္၏ သူရဲေကာင္း မ်ားပင္ ျဖစ္ၾကသတည္း။ ဗ်တၱသည္ ပုပၸားေတာင္မွ စံကားပန္း ကို တေန႔ဆယ္ႀကိမ္ ယူငင္ ဆက္ရသည္ဟု ဆိုသည္ (ကုလား၊ပ၊ ၁၈ဝ) ။ ထိုဇာတ္လမ္းကို ခ်ဲ႕ထြင္ စဥ္းစားေသာ္ ပုပၸား၏ အေရးပါမႈသည္ သမိုင္းတြင္ ပိုမိုသိသာ ထင္ရွား လာခဲ့ျပန္သည္။ နတ္ေတာင္ျဖစ္လာေသာ ပုပၸားမွ (စံကား) ပန္းသည္လည္း ေတာ္ဝင္ပန္း (ဝါ) နတ္ပန္း ျဖစ္လာခဲ့ရ ေတာ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရွးက အမည္မသိ စာဆိုတဦးက ပုပၸားမွ စံကားပန္းကို ဤသို႔လွ်င္ စာဆိုခဲ့ ဖူးေလသည္။

(၁) သိုးကေလ၊ ပုပၸားနတ္ေတာင္
အေခါင္ျမင့္ဖ်ား၊ စံုေတာျပား၌
နံ႔ရွားႀကိဳင္လြင့္၊ ခါတန္ပြင့္သည္
ေရႊႏွင့္ယိုးမွား၊ ပန္းစံကား။

(၂) သိုးကေလ၊ စံကားပြင့္ႏွင့္
ႏိႈင္းတင့္ႏိုးသည္၊ ရဲမ်ိဳးသမီး
ေမာင္ႀကီးႏွမ၊ ညက္လွျပာစင္
မယ့္သည္ပင္သည္၊ ခရီးသား။

(၃) သိုးကေလ၊ ၿမိတ္လြတ္စုလည္း
အငယ္တည္းက၊ ကၽြမ္းဝင္ၾကသည္
ေမြးဖတူရင္း၊ မ်ိဳးသည္မင္းႏွင့္
ခ်စ္ျခင္းစု႐ံုး၊ သက္ထက္ဆံုးသည္
ႏွလံုးမျခား၊ ေစာင့္တရား။

(၄) ေဆြမိမင္း၊ မ်က္သုတ္နီစင္
ရထည္းဖ်င္ႏွင့္၊ က်ိဳင္းစင္ျမဝါ
မတ္ႀကီးလ်ာကုိ၊ မယ္သာႀကိဳက္မိ
တုမရွိ။ (ျမန္မာစာၫြန္ေပါင္းက်မ္း၊ပ၊ ၁၅-၁၆)

အစဥ္အလာအရ ပုဂံေခတ္က ကဗ်ာဟုဆိုေသာ္လည္း ေဝါဟာရအခ်ိဳ႕တို႔မွာ ပုဂံေခတ္၌ မေတြ႔ရွိရဖူးေသးသျဖင့္ ခ်င့္ခ်ိန္ဖြယ္ရာျဖစ္ပါသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ပုပၸားႏွင့္ စံကားပန္း၊ ပုပၸားႏွင့္ နတ္ေတာင္တို႔ တြဲမိေနသည္ကိုမူ ေတြ႔ရွိေန ရသည္။ စာက ပုဂံေခတ္ မဟုတ္သည္တိုင္ အေၾကာင္းအရာက ပုဂံေခတ္ကို ၫႊန္းသည္ဟုပင္ ဆိုရပါ မည္။ သို႔ျဖင့္ ပုပၸား၏ ဒ႑ာရီဇာတ္လမ္းမ်ားကလည္း ေႏွာင္းလူတို႔အတြက္ သာ၍ ဆြတ္ပ်ံ႕လြမ္းေမာဖြယ္ရာ ျဖစ္လာရ ေလေတာ့သည္။

ထို႔ထက္ ေနာက္က်မည္ ယူဆရေသာ ပုပၸားေတာင္ႏွင့္ နတ္ေမာင္ႏွမဘြဲ႔ အခ်င္းငယ္ ကဗ်ာတပုဒ္ကိုလည္း ေတြ႔ရွိ ရဖူးေသးသည္။ ထိုကဗ်ာက ပုပၸား၏ ေရွးက အေနအထားကို ေဖာ္ျပေပးသျဖင့္ မ်က္ေမွာက္ အေန အထား တို႔ျဖင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာ ၾကည့္ႏိုင္ေပသည္။ စင္စစ္ ယင္းကဗ်ာစာေပတို႔သည္ အင္းဝေခတ္ထက္ ေစာႏိုင္ စရာ မရွိဟု ယံုၾကည္ရပါသည္။ ေနာက္က်ေကာင္းသာ ေနာက္က်မည္ျဖစ္ပါ သည္။ ထိုကဗ်ာ၊ လကၤာမ်ားသည္ ပုပၸား၏ ေရွးက ပထဝီဝင္ အေနအထားကို ေျပာျပေနဘိ သကဲ့သို႔ ရွိေနပါသည္။ ခံစားၾကည့္ပါ။

ပုပၸားေတာင္သည္
ေရႊေတာင္တည့္ေလ။

ေရႊေတာင္ပတ္ကံုး
စံကားပင္ႏွင့္ဖံုး
ေတာင္လံုးရနံ႔ႀကိဳင္စြေလ။

ပုပၸားေတာင္တြင္
နတ္ရွင္ႏွစ္ပါး
ရႊင္စံစား
ဘံုျခားဗိမာန္ၿပိဳင္စြေလ
လႈိင္စြေလ၊ လႈိ္င္စြေလ။

လႈိင္စြစံကား
ေတာင္ပုပၸားက
စံကားပ်ံ႕ႀကိဳင္
ပန္းလႈိင္စြေလ။

ေမာင္ေတာ္ေရထက္
မယ္မုတ္ေရ
ဆယ္ေလးသာစြေလ။

ဗိမာန္နန္းမွာ
ထီးစကာ
ျဖန္႔ကာအုပ္မိုး
သာစြေလ ။
(ဦးခ်မ္းျမႏွင့္ ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီး။ ကဗ်ာလက္ေရြးစင္ ခုႏွစ္မပါ၊ မ်က္ ၈)

ဤအခ်င္းငယ္သည္ ပထဝီဝင္သေဘာအရလည္းေကာင္း၊ သမိုင္း သေဘာအရ လည္းေကာင္း အေရးပါေလ သည္။ ပုပၸားေတာင္သည္ ေတာဖံုးေနေသာေတာင္ ေတာေတာင္တို႔ျဖင့္ စိမ္းလန္းစိုေျပေနေသာေၾကာင့္ ရာသီ ဥတုေကာင္း ေသာေတာင္၊ ေရထြက္စမ္းမ်ားျဖင့္ သာယာ လွပ ေသာေတာင္၊ ထိုသာယာလွပေသာေတာင္၌ နတ္ေမာင္ႏွမတို႔ စံေပ်ာ္ေန ေၾကာင္းကို ႐ိုး႐ိုးႏွင့္ ယဥ္ယဥ္ကေလး ဖြဲ႔ဆိုထားသည္။ မည္သည့္ေခတ္က မည္ သည့္ စာဆို ေရးဖြဲ႔ခဲ့သည္ဟု မသိရေသာ္လည္း ပုပၸားနတ္ေမာင္ႏွမတို႔ကို လူအမ်ားတို႔ ေလးစား ယံုၾကည္ ေနၾကသည့္ အသြင္ႏွင့္ ဓေလ့စ႐ိုက္ ကိုေပၚေအာင္ ဖြဲ႔ဆိုထားေသာ အခ်င္းငယ္ကဗ်ာ ျဖစ္ပါသည္။

နတ္ႏွင့္ ျမန္မာမင္းမ်ားေတြ႔ေသာလ
ပ်ဴမင္းထီး လက္ထက္ေတာ္ကစ၍ ပုဂံဘုရင္တို႔ ပုပၸားေတာင္တက္ပြဲကို က်င္းပလာခဲ့ၾကရာ ပုဂံပ်က္သည့္တိုင္ ဓေလ့တခုျဖစ္လာခဲ့ဟန္ ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ မည္သည့္လတြင္ က်င္းပခဲ့သည္ဟု အေစာပိုင္းက ေဖာ္ျပျခင္းမရွိ၍ မသိရေခ်။ ပ်ဴမင္းထီးလက္ထက္က ပုပၸားတြင္ မဟာဂီရိ နတ္ေမာင္ႏွမတို႔ မရွိၾကေသး၍ မည္သည့္ အေၾကာင္း ျဖင့္ ေတာင္တက္ခဲ့သည္ကိုလည္း ေျပာရန္ခက္ခဲပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယံုၾကည္မႈ တရပ္ကိုအေျခခံေနၿပီ ျဖစ္ ေၾကာင္း ကား မွန္းဆ၍ရပါသည္။ တနည္းလည္း ပုပၸားကို ျမင့္ေသာျမတ္ေသာ (နတ္) ေတာင္အျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳထားၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္းကား ထင္ရွားစြာ ျမင္သာေနၿပီျဖစ္ပါသည္။

ေသဥ္လည္ေၾကာင္မင္းလက္ထက္ မင္းမဟာဂီရိတို႔ ေရာက္ရွိလာသျဖင့္ ထိုအခါတြင္မွ ပုပၸားသည္ နတ္ေတာင္ ဟု ထင္ရွားျဖစ္ၿပီဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ စင္စစ္ မဟာဂီရိ ဟူသည္မွာ “ႀကီးျမတ္ေသာေတာင္” ဝါ “ေတာင္ႀကီး” ဟူ၍သာ အဓိပၸာယ္ ထြက္ရွိပါသည္။ နတ္ေတာင္ ျဖစ္လိုေသာအခါမွ ဇာတ္လမ္းဆင္ ေဖာ္ျပလာျခင္းဟု ထင္ရ ပါသည္။ မဟာဂီရိသည္ ပါဠိဘာသာစကားျဖစ္၍ ပါဠိစာေပ ထြန္းကားလာၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွ ဤဇာတ္လမ္းမ်ား သည္လည္း ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္ပါမည္။ ဤတြင္ ပိဋကတ္စာေပသည္ အနိ႐ုဒၶ သထံုကို တိုက္ခိုက္ ေအာင္ျမင္ ေသာအခါမွ ရရွိသည္ ဆိုၾကျပန္ေသာေၾကာင့္ အနိ႐ုဒၶမတိုင္မီ မဟာဂီရိ ေဝါဟာရ မရွိႏိုင္ေလာက္ ေသး ဟု ဆိုရမည္ကဲ့သို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ေရွ႕ေနာက္ မညီၫြတ္ၾကပါ။

မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ထိုဇာတ္လမ္းသည္ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ အံဝင္ခြင္က်ပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ပါဠိစာေပ ထြန္းကားစျဖစ္ေသာ အနိ႐ုဒၶနန္းစံ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေလးစား႐ိုေသထိုက္္သည္မွန္သမွ် ပါဠိစကားလံုးမ်ားျဖင့္ ေနရာေပး ေဖာ္ျပလာေသာေၾကာင့္ ျမန္မာတို႔ ပါဠိစာေပကို မ်ားစြာေလးစား အထင္ႀကီးေၾကာင္း သိသာ ထင္ရွားေပ သည္။ သို႔ေသာ္ ဗုဒၶသာသနာျဖင့္ ယွဥ္လ်က္ နတ္ကိုးကြယ္မႈ ဓေလ့ေဟာင္းႀကီးကို ဆက္လက္ သယ္ေဆာင္လာခဲ့ သည္မွာ ျမန္မာမင္းတို႔၏ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္ တခုဟုပင္ ဆိုရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာမင္းတို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျဖစ္လာခဲ့ၾကေသာ္လည္း နတ္ဓေလ့ေဟာင္းကို မစြန္႔ႏိုင္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျပည္သူ တို႔လည္း ယေန႔တိုင္ တမ်ိဳးသားလံုး နတ္ယံုၾကည္မႈကို မစြန္႔ႏိုင္ ျဖစ္ေနခဲ့ရျခင္း ျဖစ္ပါမည္။ စင္စစ္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာႏွင့္ ႐ိုးရာနတ္တို႔မွာ မည္သို႔မွ် တြဲဖက္ မမိလွေခ်။

ဤတြင္ ပုပၸားေတာင္အမည္ ေပၚေပါက္လာပံုကို ဆိုရပါဦးမည္။

ပုဂံမတိုင္မီက ပုပၸားေတာင္ကို မည္သို႔ေခၚဆိုခဲ့ၾကပါသနည္း။?

ဤေမးခြန္းကို ေျဖဆိုၾကည့္ရန္ ႀကိဳးစားၾကည့္ေသာ္ လည္း ေက်နပ္ဖြယ္ မေတြ႔ရွိရပါ။ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာ တို႔တြင္ပင္ ပုပၸားအမည္ကို မေတြ႔ရွိရဘူးေသးပါ။ ဧရာဝတီကို “ျမစ္ႀကီး” ဟု ေခၚဆိုခဲ့ၾကသကဲ့သို႔ ပုပၸားေတာင္ ကိုလည္း “ေတာင္ႀကီး” ဟူ၍သာ ေခၚဆိုခဲ့ၾကမည္ ထင္ပါသည္။ ပါဠိ စာေပ ပိုမိုထြန္းကားလိုက္စားလာေသာ ပုဂံေခတ္ေႏွာင္း (သို႔မဟုတ္) အင္းဝေခတ္ေလာက္တြင္မွ ေရးႀကီးခြင့္က်ယ္ ေဒသမ်ားကို ပါဠိစာလံုးမ်ားျဖင့္ ေရွးကထက္ ပိုမိုကင္ပြန္းတတ္ ေခၚဆိုလာၾကမည္ မွန္းဆရပါသည္။ သို႔ျဖင့္ ျမစ္ႀကီးကို “ဧရာဝတီ” ေတာင္ႀကီး ကို “မဟာဂီရိ” ဟူ၍ ပါဠိဘာသာ ျပန္ဆိုခဲ့ၾကဟန္ ရွိပါသည္။ တနည္းလည္း ပန္းတို႔ ပြင့္လန္းရာေတာင္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပါဠိလို ပုပၹဂီရိ ပန္းေတာင္ဟု ေခၚလာခဲ့ၾကရာမွ ပုပၸားေတာင္ ဝါ ပုပၸားေတာင္ ျဖစ္လာႏိုင္ သည္ဟူ၍လည္း ေတြးဆရႏိုင္ပါသည္။ ေတာင္အျမင့္ထက္တြင္ ပြင့္ေသာပန္းကိုလည္း နတ္ပန္းဟု ယံုၾကည္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ပါမည္။

ပုပၸားေတာင္မွ စံကား (နတ္) ပန္းသည္ အနိ႐ုဒၶလက္ထက္တြင္ ေတာ္ဝင္ပန္းျဖစ္လာခဲ့ပံု သေဘာကို ျမန္မာ ရာဇဝင္ ဆရာမ်ားက ေဖာ္ျပၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္း မင္းတို႔လက္ထက္ ပုပၸားေတာင္မွ မဟာဂီရိနတ္ကို သြားေရာက္ ေတြ႔ဆံုၾက ေၾကာင္း၊ မဟာဂီရိနတ္ႏွင့္ ဘုရင္တို႔ စကားေျပာဆိုၾကေၾကာင္းမ်ားကိုလည္း မဟာ ရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးတြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေတြ႔ရွိရေလသည္။ ဘုရင္မ်ားက နတ္ႏွင့္ ေတြ႔ၾကသည္မွာ ျပည္သူတို႔က မင္းဧကရာဇ္ကို ပိုမိုခန္႔ညား ေလးစားလာ ေစရန္ ျဖစ္သည္။

ရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးအလိုအရ ျမန္မာမင္းတို႔ နတ္ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုၾကေသာလမွာ နတ္ေတာ္လ ျဖစ္သည္။ နတ္ေတာ္လ သည္ နတ္ႏွင့္ ဘုရင္ (ေတာ္) တို႔ ေတြ႔ဆံုရာလကို ေခၚျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ ထြက္ရွိမည္ ထင္ေပသည္။ ေဆာင္း ကာလျဖစ္၍ ရာသီဥတု ေျခခင္းလက္ခင္း သာေသာအခ်ိန္လည္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဦးကုလားက “နတ္ေတာ္ လေရာက္လတ္ ေသာ္ မင္းတကာတို႔သည္ ပုပၸားေတာင္သို႔ တက္ၿမဲျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ အစဥ္တိုင္း ပုပၸားသို႔ တက္ေတာ္မူေလသည္ (ကုလား၊ပ၊ ၂၇၉၂၈၉)” ။ ဤသို႔ျဖင့္ ဥဇနာမင္းႀကီး ပုပၸားေတာင္သိ႔ု ႂကြခ်ီ ေတာ္မူလာစဥ္ ေတာင္၏ေျမာက္ဘက္ရွိ ဆိတ္ထိန္း ကမ္းျဖဴအရပ္မွ အမ်ိဳးသမီးငယ္တဦးကို ေတာ္ေကာက္ယူ ေတာ္မူႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေလသည္(ကုလား၊ပ၊ ၂၈ဝ)။ ဤကား ပုဂံရာဇဝင္ထဲတြင္ ေတြ႔ရွိရေသာ ပုပၸားေတာင္ အေၾကာင္းတည္း။

ပုဂံသည္ အနိ႐ုဒၶလက္ထက္၌ ေထရဝါဒဗုဒၶသာသနာ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီးေနာက္ ပုဂံျပည္သူတရပ္လံုး ဗုဒၶ သာသနာ သက္ဝင္ယံုၾကည္လာၾကသည္ဟုဆိုသည္။ ပုဂံရွိ ဘုရားပုထိုး ေစတီတို႔ကလည္း ျပည္သူတရပ္လံုး ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမ၌ တည္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပေနဘိသို႔ ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ပုပၸားႏွင့္ သက္ဆိုင္ လာေသာ အခါ၌မူ သာသနာ မေရာက္မီကရွိခဲ့ေသာ နတ္ယံုၾကည္မႈဓေလ့သည္ မင္းႏွင့္တကြ ျပည္သူတု႔ိၾကား တြင္ ျပန္လည္ ေပၚေပါက္ခဲ့ဟန္ ရွိပါသည္။ စင္စစ္မူ မင္းတိုင္းကား ဤသို႔မဟုတ္ဟု ထင္ပါသည္။ ရာဇဝင္ ဆရာက ပုဂံမင္းႏွင့္ ပုပၸားနတ္တို႔ကို တြဲ၍ျပခဲ့ေသာ အေရအတြက္မွာ အနည္းငယ္မွ်သာ ရွိခဲ့ပါသည္။

ဤတြင္ က်န္စစ္သားဟု အသိမ်ားေသာ ထိလိုင္ရွင္ကို မဟာဂီရိနတ္ႏွင့္ စကားေျပာသူအျဖစ္ တခမ္းတနား ေဖာ္ျပေပးခဲ့ပါသည္။ ပုပၸား ေစာရဟန္းႏွင့္တုန္းက မင္းမ်ိဳးမဟုတ္၍ စကားမေျပာခ်င္ဟုဆိုေသာနတ္သည္ က်န္စစ္သားမင္းႏွင့္မူ စကားဆို ျပန္ေသာေၾကာင့္ ယင္းကို မင္းမ်ိဳးဟု သတ္မွတ္ေစလို၍ ေပေလာ ေတြးဆဖြယ္ ျဖစ္လာပါသည္။ မဟာဂီရိသည္ က်န္စစ္သားကို ဒုကၡအေပါင္းမွ အႀကိမ္ႀကိမ္ ကယ္ခဲ့သည့္ နတ္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုေဖာ္ျပခ်က္က က်န္စစ္သားမင္းကို ဘုန္းတန္ခိုးႀကီးေၾကာင္း ေပၚလြင္ေစလို၍၊ သို႔မဟုတ္ မင္းမဟာ ဂီရိနတ္ ကို လူတို႔က ပိုမိုပူေဇာ္ ပသလာေစလို၍ ျဖစ္မည္ထင္ပါသည္။

ယင္းတို႔ႏွစ္ဦးသည္ ေရွးက ရွင္အရဟံႏွင့္အတူ ဆုေတာင္းဖက္မ်ားဟုဆိုခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ရာဇဝင္ဆရာတို႔ က အေၾကာင္းတခုေၾကာင့္ က်န္စစ္သားကို မ်က္ႏွာလိုက္ျခင္းေပေလာ ေတြးဆဖြယ္ျဖစ္ပါသည္။ စည္သူ (၁ ) လက္ထက္တြင္ မဟာဂီရိနတ္သည္ ပို၍ပင္ ႀကီးက်ယ္လာခဲ့ေတာ့သည္။ အေၾကာင္းမွာ ယင္းသည္ စည္သူ (၁) ၏ ဆရာေလးဦး စာရင္းတြင္ အပါအဝင္ ျဖစ္လာေသာေၾကာင့္တည္း။ ထိုစည္သူ (၁) ၏ ဆရာမ်ားမွာ ရွင္အရဟံ၊ စိမ္းညက္မင္း သားေတာ္ မဟာေထရ္၊ ရွင္အာနႏၵာႏွင့္ မင္းမဟာဂီရိ တို႔ျဖစ္သည္ (ကုလား၊ပ၊ ၂၂၁) ။ ဤတြင္ မင္းမဟာဂီရိကို ရဟန္း သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ တတန္းတစားတည္း ထားဘိသကဲ့သို႔ ရွိေတာ့သည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ပုဂံေခတ္တြင္ (ေက်ာက္စာတို႔၌ မေတြ႔ရွိရေသာ္လည္း) နတ္ကိုးကြယ္မႈသည္ ယုတ္ေလ်ာ့ သြား ခဲ့သည္မရွိဘဲ သာသနာ မေရာက္မီကကဲ့သို႔ပင္ အားေကာင္းဆဲဟူ၍သာ ဆိုရမည္ျဖစ္ပါသည္။

အခ်ဳပ္မွာ ပုပၸားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပုဂံေခတ္ေရး ေက်ာက္စာတို႔တြင္ တႀကိမ္မွ် မေတြ႔ရွိရဘူးေသးေခ်။ မင္းမဟာဂီရိ နတ္ေမာင္ႏွမႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ထို႔အတူသာလွ်င္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဒ႑ာရီဇာတ္လမ္း တို႔ကား မ်ားျပား လွသည္။ ေက်ာက္စာတြင္မပါ၍ မယံုၾကည္ရဟု မဆိုနိုင္ေသာ္လည္း နတ္ယံုၾကည္မႈကို ပံုေဖာ္ရာ၌မူ ပညာသားပါလွ သည္ဟု ဆိုရမည္ထင္မိပါသည္။ ပုဂံရွိ သာသနိက အေဆာက္အအံုတို႔က အနိ႐ုဒၶႏွင့္ ရွင္အရဟံ တို႔၏ လံု႔လဥႆဟ ေၾကာင့္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ပြင့္လင္းစည္ပင္ လာခဲ့ရ သည္ကို သက္ေသျပေနဘိသို႔ ရွိပါသည္။ တဖက္တြင္ လည္း နတ္ကိုးကြယ္မႈကို အားေပးထားေၾကာင္း ပုပၸားေတာင္က သက္ေသျပလ်က္ ရွိေနျပန္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ပုပၸားသည္ ေလာကီပညာရပ္မ်ား က်င့္ႀကံ အားထုတ္ရာဟူ၍လည္း ယံုၾကည္ရသည္။ က်န္စစ္သားက ငရမန္ကိုတိုက္ရန္ ထီးလိုင္ဘက္တြင္ စည္း႐ံုး ေနရခ်ိန္တြင္ ဆရာရွင္ပုပၸားက ယၾတာမ်ားစီရင္ေပးရ ေၾကာင္းလည္း ေတြ႔ရွိရဖူးသည္ (ကုလား၊ ပ၊ ၂ဝ၉)။ ဤမွ် အေရးပါခဲ့ေသာ ပုပၸားေတာင္သည္ ပုဂံေခတ္ကုန္ေသာ အခါ အဓိကရျဖစ္ ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အသိုင္း အဝန္းႏွင့္တကြ ႏိုင္ငံေရးဗဟိုခ်က္သည္ အထက္အညာသို႔ ေရႊ႕ခဲ့ၿပီျဖစ္၍ ယင္း၏အေရးပါ မႈ အခန္းက႑က က်ဥ္းေျမာင္းလာခဲ့ေတာ့သည္။ စာေပတြင္လည္း အေတြ႔နည္းပါး လာခဲ့ရသည္မွာ ဝန္ႀကီး ပေဒသရာဇာ၏ ေခတ္ကာလ တိုင္ေအာင္ပင္ျဖစ္ေပသည္။

ပုပၸါးေတာင္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း မႏၱေလးတုိင္း ေက်ာက္ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕နယ္အတြင္း၊ ပဲခူးရုိးမ၏ ေျမာက္ဘက္အစြန္းတြင္ သီးျခား ထိုးထြက္ေနေသာ မီးေတာင္ေဟာင္းႀကီး တစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ လတၱီတြဒ္ ၂၀ ဒီဂရီ ၅၂မိနစ္ ၊အေရွ႕ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၅ ဒီဂရီ ၁၄မိနစ္ တြင္တည္ရွိသည္။
ဖြဲ႔စည္းတည္ရွိပံုမွာ -
ပုပၸါးေတာင္တြင္ အလယ္က ခ်ိဳင့္ပဲ့ျဖစ္ေနေသာ ေတာင္မႀကီးအျပင္ အေနာက္ဖက္သို႔ ဆင္ေျခေလွ်ာ နိမ့္ဆင္း သြားရာ အပိုင္း၌ ပုပၸါး ေတာင္ကလပ္ လည္းပူးတဲြပါရွိေနသည္။ ပုပၸါးေတာင္ကလပ္မွာ ပုပၸါးေတာင္မႀကီး ေပါက္ကြဲရာမွ ပဲ့က်လာသည့္ အစိတ္အပိုင္းဟု ယူဆ တတ္ေသာ္လည္း မီးေတာင္လည္တိုင္တစ္ခုဟု အဆိုရွိ သည္။ ပုပၸါးေတာင္မႀကီးသည္ အျမင့္ေပ(၄၉၈၁) ရွိၿပီး ဆယ့္ကိုးယုတ္ငါးေထာင္ ဟု လြယ္ကူေအာင္မွတ္သား တတ္ၾကသည္။ ပုပၸါးေတာင္ကလပ္သည္(၂၄၁၇ ေပ)သာျမင့္မားေသာ္လည္း လြန္စြာမတ္ေစာက္ကာ ကလပ္ ပံုျဖစ္သည္။ ေတာင္မႀကီးတြင္ ပုပၸါး (ရုပ္/သံ) ထပ္ဆင့္လႊင့္စခမ္းတည္ရွိၿပီး ေတာင္တက္ခရီးလမ္း ခက္ခဲသည္။ ပုပၸါးေတာင္ကလပ္တြင္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈဆိုင္ရာ ဘုရားပုထိုးမ်ား၊ အေဆာက္အဦးမ်ား မ်ားစြာတည္ရွိၿပီး ဘုရားဖူး သူမ်ား အပမ္းေျဖေလ့လာေရး ခရီး ထြက္ သူမ်ား (ေတာင္ကလပ္အေျခအထိ ကားလမ္းေပါက္သျဖင့္) စည္ကားသိုက္ၿမိဴက္စြာ သြားလာႏိုင္ၾကသည္။

ပထ၀ီ၀င္ အေနအထားမွာ -
ပုပၸါးေတာင္သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ (၄၉၈၁) ေပ ျမင့္သည္။ ပုပၸါးေတာင္၏ မီးေတာင္ ကေတာ့၀ မွာ ေတာင္၏ ေျမာက္ ဘက္ပိုင္းတြင္ အေနာက္ဘက္သို႔ အနည္းငယ္ ယြန္းလ်က္ နိမ့္၍ ေတာင္ဘက္ ၊အေနာက္ ဘက္ႏွင့္ အေရွ႕ဘက္တို႔တြင္ ျမင့္မားသည္။ ပုပၸါးေတာင္ကို အေနာက္ဘက္မွ ၾကည့္လွ်င္ ေတာင္ထြတ္ႏွစ္ခု ျမင္ရ၍ ေျမာက္ဘက္မွ ၾကည့္လွ်င္ ေတာင္ထြတ္ တစ္ခုသာ ျမင္ရသည္။ ပုပၸါးေတာင္သည္ ေတာင္ထြတ္ တစ္ခု တည္းသာ ရွိသည္ မဟုတ္ပဲ စပါးပံုေတာင္ ၊ ေရတြင္းေတာင္ ၊ ေမာင္းေတာင္ ၊ ငုတ္တိုေတာင္ ၊ လပို႔ေတာင္ ၊ မွန္ေတာင္ ၊ ေဆးပြင့္ေတာင္ ၊ စိန္ေတာင္ ၊ မာလာေတာင္ ၊ ကင္ပြန္းေတာင္ စသည္ျဖင့္ ေတာင္စြယ္မ်ားစြာ ရွိေလသည္။ ပုပၸါးေတာင္မႀကီး မီးေတာင္ ထိပ္၀သည္ တစ္မိုင္ခြဲခန္႔ က်ယ္၍ ေပ ၂၀၀၀ ၊ ၃၀၀၀ ခန္႔ နက္ရိွဳင္း သည့္ ေခ်ာက္ကမ္းပါးႀကီး ျဖစ္သည္။ ယင္းေခ်ာက္ႀကီးကို ခ်ံဳမတြင္း ေခ်ာက္ဟု ေခၚသည္။

ေပၚထြန္းလာပံုမွာ - ဘူမိေဗဒပညာရွင္တို႔အဆိုအရ ပုပၸားေတာင္သည္ လြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္ (၁၅) သန္း ေလာက္က ေပၚထြန္းလာေၾကာင္း သိရွိရပါသည္ (Dr. Nyi Nyi, “Burma One Million Years Ago”, The Working People’s Daily, March 15, 1964 Sunday Supplement)။ ျမန္မာရာဇဝင္ဆရာတို႔ကလည္း ပုပၸားေတာင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ပံုကို ေဂါတမဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ႏွင့္တြဲ၍ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူး ပါသည္။ ရာဇဝင္ ဆရာႀကီး ဦးကုလားက ဘုရားသခင္ သည္ ငါးဝါအရ၌ သုနာပရႏၲႏွင့္ တမၸဒီပတို႔သို႔ ႂကြေတာ္မူလာခဲ့ၿပီး ဖိုဦးေတာင္ထိပ္ ၌ ရပ္ေတာ္မူ၍ သာသနာ (၁ဝ၁) ခုတြင္ ပုပၸားေတာင္ေျမမွ စုန္႔စုန္႔ေပၚမည္ဟု ဗ်ာဒိတ္ ထားခဲ့ေၾကာင္း ကို ယင္း၏ မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီး တြင္ ေဖာ္ျပ ထားခဲ့သည္ (ကုလား၊ မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီး၊ ပ၊ ၁၉၆ဝ၊ ၁ဝ၉)။ ဘူမိပညာရွင္တို႔အဆိုႏွင့္ ႏွစ္ပရိေစၧဒ မ်ားစြာ ကြာျခားလွ ေသာ္လည္း ပုပၸားေပၚေပါက္လာပံု သေဘာသဘာဝကား အသိျခင္း တူညီၾကသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ေရွးျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းသားတို႔ ပုပၸားေတာင္ကို သမိုင္းမတင္မီ ပေဝသနီကာလကတည္းကပင္ စိတ္ဝင္စားခဲ့ ၾကေၾကာင္း ခန္႔မွန္းရမိေပသည္။

ပုပၸားေတာင္သည္ ေက်ာက္ေခတ္ဦး အညာသားယဥ္ေက်းမႈ (Anyathian Culture) ထြန္းကားခဲ့ရာ ေခ်ာက္၊ ေရနံေခ်ာင္းတို႔ႏွင့္ ေရေျမ တဆက္တစပ္တည္း ရွိေသာေၾကာင့္ ထိုအခ်ိန္ကာလက တည္းကပင္ ေက်ာက္ ေခတ္ လူသားတို႔ ေနထိုင္ရာအရပ္ ျဖစ္ေန ေကာင္း ေလာက္ၿပီ ယံုၾကည္ရပါသည္။ ေက်ာက္လက္နက္မ်ားလည္း ထိုနယ္ အႏွံ႔မွ ေတြ႔ရွိရဖူးေသာေၾကာင့္ ဤအေတြး ဤအယူအဆ မွန္ႏိုင္ ေကာင္းမည္ ထင္ပါသည္။ အေမရိကန္ပညာရွင္ မိုးဗီးယပ္စ္ (Movius) က ပုပၸားနယ္တြင္ ေက်ာက္ေခတ္သစ္လူေန ရွိေနေၾကာင္း ကိုကား အခိုင္အမာဆိုခဲ့သည္။ (Hellmut De Terra and Hallam movius, Jr. Research on Early Man in Burma, 1943,pp. 342,379-382) ကၽြႏု္ပ္တို႔ေခတ္ ပညာရွင္တို႔ ကြင္းဆင္းေလ့လာ ႏုိင္ေသးလွ်င္ ထို႔ထက္ တိက်က်ယ္ျပန္႔ေသာ အေျဖထြက္ေပၚလာ ႏိုင္စရာ ရွိပါေသးသည္။ ပုပၸားေတာင္ ဝန္းက်င္ေဒသသည္ ေရွးက ယခုမ်က္ေမွာက္ အခ်ိန္အခါထက္ ရာသီဥတု ေကာင္းႏိုင္သကဲ့သို႔ ေတာလိုက္၍ လူေန၍ ေကာင္းေသာေနရာ လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

ရာဇ၀င္တြင္ ခရစ္မေပၚမီ အႏွစ္ ၄၄၃ က၊ ဧရာ၀တီျမစ္႐ိုး၏ အလယ္ပိုင္း ေလာက္တြင္ အံ့ၾသဘြယ္ အေၾကာင္း အျခင္း အရာ ငါးရပ္ ေပၚေပါက္ခဲ့ သည္ဟု ဆိုေပသည္။
အသံႀကီးစြာ ျမည္လ်က္ ေျမငလ်င္လႈတ္ခဲ့သည္။
ဖိုးဥေမာင္အရပ္မွ ေရအိုင္ႀကီးတစ္အိုင္ ေပၚလာသည္။
စမံု၊ စၿမိတ္ ျမစ္ႏွစ္စင္း စီးဆင္းလာသည္။
ပုပၸါးေတာင္ ေျမကထြက္လာသည္။
သေရေခတၱရာ ၀န္းက်င္က ပင္လယ္သည္ ခမ္းေျခာက္သြားသည္။ (မွန္နန္းရာဇ၀င္၊ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္၊ ၁၉၂၃၊ စာ-၇) ထိုသို႔ ေျမ အႀကီးအက်ယ္ လႈတ္သြားတာ အရင္ႏွစ္ေပါင္း တစ္သန္းက ျဖစ္မည္ဟု ထင္ရသည္။ ရာဇ၀င္တြင္ ခရစ္မေပၚမီ အႏွစ္ ၄၄၃ က၊ တစ္ည တည္း ျဖစ္ပြားခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ (မွန္နန္းရာဇ၀င္၊ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္၊ ၁၉၂၃၊ စာ-၁၄) ျမန္မာရာဇဝင္က်မ္းမ်ားတြင္ ပုပၸားေတာင္ကို ပုဂံေခတ္အပိုင္း၌ မ်ားစြာ အေရးထား ေဖာ္ျပေပးေနသည္မွာ ထိုေဒသသည္ အလြန္ေရွးက်ေသာ ကာလမ်ားကတည္းက စဥ္ဆက္မျပတ္ လူေနရွိေနခဲ့ေၾကာင္း၊ အေရးပါေသာ ေနရာဌာန တခုျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ၫႊန္းေနျခင္းျဖစ္ပါမည္။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ ေက်ာက္ေခတ္ဦး သို႔မဟုတ္ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္း ကာလ ယဥ္ေက်းမႈ စတင္ထြန္းကားစျပဳကတည္းက ထူျခားေသာေတာင္ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ အားထားကိုးကြယ္ ေလာက္ေသာ (ျမင့္ျမတ္ေသာ နတ္) ေတာင္ အျဖစ္ လည္းေကာင္း စဥ္းစားခဲ့ၾကမိမည္မွာ ယံုမွားသံသယ ကင္းပါ သည္။ တနည္းအားျဖင့္ ပုပၸားကို နတ္တို႔ ေနရာဟူ၍ လက္ခံယံုၾကည္ေနေလာက္ၿပီဟူ၍တည္း။ ဤယံုၾကည္ခ်က္ သည္ ျမန္မာတို႔ တတၳေဒသ၌ အရိမဒၵန ပူရ (ရန္မ်ိဳးႏွိမ္ၿမိဳ႕) မင္းေနျပည္ေတာ္ႀကီးကို တည္ေထာင္ ႏိုင္ေသာကာလထိ ဆင္းသက္ပါရွိ လာခဲ့ဟန္ ရွိပါ သည္။ ရာဇဝင္ဆရာတို႔အဆိုအရ ပုဂံမင္းတို႔ ပုပၸားေတာင္ကို တေလးတစားျပဳေနၾကသည္မွာ ပုပၸားေတာင္၏ အစဥ္အလာ ႀကီးခဲ့မႈ ေၾကာင့္သာ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ နတ္ေတာင္ဟူ၍ အထင္အရွားျဖစ္ရန္ နတ္တပါးကို ေနရာ ခ်ထားေပးမွျဖစ္မည္ဟု သေဘာေပါက္ လာေသာ အခါ မဟာဂီရိ (ေတာင္ႀကီး) ဟူေသာ ပါဠိေဝါဟာရျဖင့္ ေခၚဆိုခဲ့ေသာ ထီးထီးမားမား တခုတည္းသာရွိသည့္ (ပုပၸား) ေတာင္ႀကီး ကို နတ္ေနအျဖစ္ ေျပာင္းလိုက္ျခင္း ျဖင့္ လြယ္ကူစြာ ၿပီးေျမာက္သြားခဲ့ေလေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ တေကာင္းမွ ပန္းပဲေမာင္တင့္တယ္ ကိုကား ပုဂံသို႔ ေရာက္ရွိလာေအာင္ဇာတ္လမ္းေဖာ္ရဦးမည္ ျဖစ္သတည္း။

ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ား စတင္ထြန္းကားစျပဳခ်ိန္ ပ်ဴေခတ္က ပုပၸားေတာင္သည္ မည္သို႔ေသာ အေျခအေနတြင္ရွိေၾကာင္း ေျပာရန္ခက္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ထိုေပၚထြန္းလာခဲ့ေသာ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ျပ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ပုပၸားေတာင္ႏွင့္ အတန္ငယ္ အလွမ္းေဝးကြာေသာေၾကာင့္ ထိုအခ်ိန္ကသမို္င္းတြင္ ပုပၸားေတာင္သည္ တိမ္ျမဳပ္လ်က္ ရွိေနသကဲ့ သို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပ်ဴေခတ္တြင္ ယင္းအေၾကာင္းကို ခန္႔မွန္းေျပာဆိုရန္ ခက္ခဲပါသည္။ သို႔ေသာ္ ပုဂံေခတ္ တြင္မူ အလြန္အေရးပါလာခဲ့ေၾကာင္း ျမန္မာရာဇဝင္က်မ္းမ်ားတြင္ အထင္အရွား ေတြ႔ရွိေနရေပ သည္။ ေရွးေဟာင္း ျမန္မာရာဇဝင္က်မ္းမ်ား အဆိုအမိန္႔အရ ပုပၸားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပုဂံေခတ္တြင္ ထင္ရွား ေသာ အခ်က္သံုးရပ္ကို သတိထားမိေပသည္။ ယင္းတို႔မွာ (၁) ပ်ဴမင္းထီးလက္ထက္မွစ၍ ပုဂံမင္းမ်ား ႏွစ္စဥ္ ပုပၸားေတာင္တက္ပြဲ က်င္းပခဲ့ျခင္း၊ (၂) နတ္ေတာင္ဟု အတိအလင္း ေဖာ္ျပလာျခင္းႏွင့္ (၃) ႏိုင္ငံေရးအရ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ နယ္အျဖစ္ အေရးပါလာျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။

ဤအခ်က္သံုးရပ္ကို အနည္းငယ္ တိုးခ်ဲ႕ ရွင္းလင္းျပပါမည္။
ေခတ္သစ္ ျမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ား အဆိုအရ ျမန္မာတို႔သည္ ပ်ဴတို႔ေနာက္မွ ဤေျမ၊ ဤေရေဒသသို႔ ေရာက္ရွိ လာ ခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္ၿပီး တတၴေဒသဟုေခၚေသာ ဤအရပ္၌ပင္ အရိမဒၵန (ရန္မ်ိဳးႏွိမ္) ၿမိဳ႕ဟုေခၚေသာ ပုဂံၿမိဳ႕ ေတာ္ကို တည္ေဆာက္၍ အုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔သည္ ပ်ဴတို႔ထံမွ ေကာင္းေမြ ဆိုးေမြမ်ား ကို ရရွိခံ စံခဲ့ၾက ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုပၸားအေၾကာင္းကို ပုဂံေခတ္မတိုင္မီက စာေပအေထာက္အထား မရရွိ ေသာ္လည္း ပုဂံသူ၊ ပုဂံသားတို႔အေနျဖင့္မူ ယင္းတို႔ အရင္ ေနထိုင္သြားခဲ့ၾကေသာ ပ်ဴတို႔ထံမွ သိတန္သမွ် သိခဲ့ၾကပါမည္ဟု ထင္ပါသည္။ ထိုေတာင္ကို နတ္ေတာင္အျဖစ္ စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္မွာလည္း ပ်ဴတို႔ထံမွ ရရွိေသာ အေမြပင္ ျဖစ္ႏိုင္ ေကာင္းပါမည္။ အေၾကာင္းမွာ ပ်ဴမင္းထီး လက္ထက္ ျမန္မာမင္းတို႔ ပုပၸား ေတာင္တက္ပြဲကို ႏွစ္စဥ္ စတင္က်င္းပခဲ့ေၾကာင္း ဆိုလာ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ (ကုလား၊ ပ၊ ၁၄၂) မည္သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ယခုကဲ့သို႔ ေတာင္တက္ပြဲက်င္းပခဲ့သည္ကိုမူ အထင္အရွား မသိရေပ။ စင္စစ္ျမင့္ျမတ္ေသာ နတ္ေတာင္ဟု အသိအမွတ္ျပဳထားေသာေၾကာင့္သာဟု ထင္မိပါသည္။ မည္သည့္နတ္ ဟူ၍ အမည္နာမျဖင့္ ကိုးကြယ္ေနမႈမ်ိဳး ေစာေစာပိုင္းက မရွိေသးဟုလည္း ေတြးဆရသည္။

ပ်ဴမင္းထီးေနာက္ ေလးဆက္ေျမာက္ ျဖစ္ေသာ ေသဥ္လည္ေၾကာင္မင္း (ေအဒီ ၉ဝ၄) လက္ထက္ ေရာက္ေသာ အခါ ပုပၸား၏ သမိုင္း ေၾကာင္း ေျပာင္းလဲစျပဳၿပီဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ေသဥ္လည္ေၾကာင္မင္းသည္ တေကာင္းမွ ေမ်ာလာခဲ့ေသာ ေမာင္တင့္တယ္ နတ္ေမာင္ႏွမတို႔ေနသည့္ စကားပင္ႀကီးကို နတ္႐ုပ္မ်ားထု၍ ပုပၸားတြင္ တင္ထား လ်က္ ျပည္သူတို႔အား ကိုးကြယ္ေစခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔အားလည္း မဟာဂီရိ နတ္ေမာင္ႏွမဟု တြင္ေစ ခဲ့သည္။ မဟာဂီရိ ဟူသည္မွာ ႀကီးျမတ္ေသာ ေတာင္ေတာ္ ဟု အဓိပၸာယ္ ရသည္။ သို႔ျဖင့္ ပုပၸားသည္ ျပည္သူတရပ္လံုး ကိုးကြယ္ေသာ မင္းမဟာဂီရိတို႔ နတ္ေမာင္ႏွမစံေပ်ာ္ရာ ေတာင္ ေတာ္ျဖစ္လာခဲ့ ေလေတာ့သည္။ ျမန္မာ႐ိုးရာ နတ္ယံုၾကည္မႈသမိုင္းတြင္ မင္းမဟာဂီရိကို အမည္နာမျဖင့္ အေစာဆံုး သိရွိခြင့္ရေသာ နတ္တပါး ျဖစ္သည္ ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာနန္းတြင္း၌ မင္းမဟာဂီရိနတ္ကို မႏၲေလး ရတနာပံုေခတ္တိုင္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ထားရွိ ကိုးကြယ္ခဲ့ၾကဟန္ ရွိပါသည္။ အဓိပၸာယ္မွာ ယင္းသည္ တိုင္းျပည္ႏိုင္ငံေစာင့္နတ္၊ အိမ္ေစာင့္နတ္ (Guardian Spirit) ဟု ယံုၾကည္လာခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။ မင္းမွအစ ျပည္သူတရပ္လံုး တႏွစ္တႀကိမ္ ထိုနတ္ေမာင္ႏွမ ကို ဖူးေျမာ္ရေၾကာင္းဆိုသျဖင့္လည္း ျမန္မာတို႔နတ္ ကိုးကြယ္မႈ အျမစ္တြယ္ ေနၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း သိသာေလေတာ့သည္။ ယင္းကို အနိ႐ုဒၶႏွင့္ ရွင္အရဟံတို႔၏ ေထရဝါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္က ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ကြယ္ေပ်ာက္သြား ေအာင္ မတတ္ႏိုင္ခဲ့ပါ။ ယေန႔တိုင္ ျမန္မာအိမ္တိုင္းေလာက္နီးပါး၌ အိမ္တြင္းမင္းမဟာဂီရိဟူ၍ ထားရွိကိုးကြယ္ေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါသည္။

ပုပၸားသည္ နတ္ေတာင္ျဖစ္လာသကဲ့သို႔ ပုဂံမင္းဆက္တြင္ ပုပၸားေစာရဟန္းမင္းဟူ၍လည္း မင္းတပါးရွိခဲ့ဖူးရာ ထိုမင္းသည္ ပုပၸားသား ျဖစ္ၿပီး ထိုနယ္၏ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျဖင့္ မင္းျဖစ္လာခဲ့ဟန္ တူပါသည္။ ရာဇဝင္ ေတာ္ႀကီး တြင္ ယင္းမင္းျဖစ္ပံုကိုအေသအခ်ာ ေဖာ္ျပမထားေပ။ သို႔ေသာ္ ဥမ်ိဳးမင္းမ်ိဳးမွ ဆင္းသက္လာသူ မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ မဟာဂီရိနတ္က စကားမေျပာဟုဆိုသျဖင့္ ယင္းဒ႑ာရီ ၏ေနာက္တြင္ ေတြးေတာစရာမ်ား မ်ားစြာ ေတြ႔ရွိရသည္။ ရာဇဝင္ဆရာႀကီး တြင္းသင္းတိုက္ဝန္ မဟာစည္သူ (ဦးထြန္းညိဳ) ကမူ ယင္း၏ ရာဇဝင္သစ္၌ ဤသို႔ေဖာ္ျပခဲ့ေပသည္။ ဥမ်ိဳးမဟုတ္ျဖစ္၍ မဟာဂီရိနတ္မထြက္၊ စကားမဆို၊ ပူေဇာ္ပသဖိုု႔ ခ်က္ေသာ ကြၽဲသား၊ ႏြားသား၊ ဝက္သား၊ ဆိတ္သား တို႔လည္း မက်က္ရွိေလ၍ ပညာရွိတို႔ကို ေမးေတာ္မူ ေသာအခါ “မင္း႐ိုးမဟုတ္ေသာေၾကာင့္ နတ္မင္း စကားမဆို သည္၊ အမဲသား ငါးလည္း က်က္ၿမဲမက်က္သည္” ဟုေလွ်ာက္သျဖင့္ မင္း႐ိုးမင္းစဥ္ မပ်က္ေကာင္း ပေလဟု မင္းသားေရႊအံုးသီးကို သမီးေတာ္ႏွင့္ ေဆာင္ႏွင္း၍ အိမ္ေရွ႕ေပးေတာ္မူ၏။ (ရာဇဝင္သစ္၊ပ၊ ၁၉၆၈၊ ၆၅)

ဤတြင္ ပုပၸားနတ္သည္ ထီးနန္းစိုးစံေသာမင္းကို တရားဝင္ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္သူဟူ၍ ယူဆရမည္ကဲ့သို႔ ျဖစ္လာေတာ့သည္။ ပုပၸားနတ္ စကားမေျပာေသာ မင္းသည္ တရားမဝင္ သို႔မဟုတ္ မင္း႐ိုးမဟုတ္ဟု ယူဆရမည္ ျဖစ္လာေသာေၾကာင့္ နတ္ႏွင့္ မင္းတို႔သည္ အျပန္ အလွန္ အားျဖင့္ အေပးအယူလုပ္ရန္ လိုအပ္လာေတာ့သည္။ ရာဇဝင္ဆရာ တို႔က မင္း႐ိုးကို နန္းျပန္ရေစလို၍ ဤဇာတ္လမ္းကို ထြင္ခဲ့ ေလသေလာ ဟုလည္း ေတြးဆဖြယ္ ျဖစ္သည္။ မင္း႐ိုးမဟုတ္ဟု ေခတ္သစ္သမိုင္းပညာရွင္တို႔ ယူဆယံုၾကည္ထား ေသာ ထိလိုင္မင္း ေခၚ က်န္စစ္သား မင္းသည္ မဟာဂီရိနတ္မင္းႏွင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ စကားေျပာခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရျပန္သျဖင့္ ထိုမင္းကား မင္း႐ိုးဟု ဆိုလိုျပန္ေလ ေတာ့သည္ (ကုလား၊ပ၊၂၁၄) ။ ယင္းအသိ ေၾကာင့္ပင္ ပုဂံမင္းတို႔ ႏွစ္စဥ္ ပုပၸားေတာင္တက္ပြဲ က်င္းပေနၾကရ ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုလိုရာ ေရာက္ေတာ့ သည္။ ကၽြဲဲ၊ ႏြား၊ ဝက္၊ ဆိတ္ စသည္တို႔ကို သတ္၍ ပူေဇာ္ရေသာေၾကာင့္လည္း ဤအေလ့အထ သည္ ေထရဝါဒဗုဒၶ သာသနာႏွင့္ မည္သို႔မွ် ဆက္စပ္၍ မရႏိုုင္ ေလာက္ေအာင္ ကြဲျပားလ်က္ရွိေနျပန္ပါသည္။

ကုိးကား

ေဒါက္တာသန္းထြန္း၏ ပ်ဴေတြဘယ္ေပ်ာက္သြားသလဲ (၂၀၀၆-ခု၊ ဇူလိုင္၊ ပႀကိမ္)