ေမြးေန႔ပြဲ

၂၉ နိုဝင္ဘာ ၁၉၁၅ ေဒၚအ​မာ့ေမြးေန့၊ အမရပူရ ေတာင္ေလးလံုးမွာ လုပ္မယ္။ "ေဒၚေဒၚ့ေမြးေန့ေလ၊ သြားျကစို့ ဆိုလို့သာ လိုက္ခဲ့ရတယ္။ မ်က္နွာပူလိုက္တာကြယ္" လို့ ေျပာတယ္။ လာတဲ့ လူေတြက လက္ေဆာင္ေပးျကေတာ့မယ္။ "ငါကသူတို့ ကို ဘာလုပ္ေပးဖူးလို့လဲ" ဆိုျပီး စိတ္မလံု၊ အဲဒီလို အေပးအယူသေဘာနဲ့ စဉ္းစားရင္ မယူရက္စရာ၊ မယူရဲစရာ ျဖစ္မွာ အမွန္ပါ။ ေက်းဇူးခံ ေက်းဇူးစားသေဘာ မပါ။ တကယ္လို့ ပါရင္လည္း ဖယ္ရမယ္။ အလုပ္ရွင္နဲ့အလုပ္သမား၊ မိဘ ဆရာနဲ့သားသမီးတပည့္ေတြမွာ၊ ဒီသေဘာထား အေရးျကီးေပမယ့္ တျခားလူမႈဆက္ဆံေရးမွာ ဒီသေဘာ မရွိပါ။ ဂုဏ ဝုတၱိ၊ ဝယဝုတၱိ ဆို​တာေတာ့ ရွိတယ္။ အသက္တူ ေယာက်ာ္း မိန္းမ ေမ့ထားျပီး၊ ေလးစားထိုက္သူကို ေလးစားရမွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ လူထုေဒၚအမာအေနနဲ့ ဘယ္လို စဉ္းစားသလဲ ဆိုတာကို ကြ်န္ေတာ္ သတိထားမိသေလာက္ ေျပာရရင္
(၁) ငါက အသက္ျကီးလို့ ငါ့ကို လာျပီး ရွိခိုးတယ္ဆိုတာေတာ့ ဟုတ္ျပီ။ ျကီးတိုင္း ရွိခိုးမယ္ ဆိုတာေတာ့ မဟုတ္နိုင္ပါဘူး။ အသက္ ျကီးေပမယ့္ အခ်ိန္မစီးဘူး ဆိုတဲ့ စကားတစ္ခု ရွိတယ္။ အက်င့္ေလးစားေလာက္တယ္။ ဒီလိုဆိုမွ ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ျက​ ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) အသက္ငယ္ေပမယ့္ ပေဒသရာဇ္ေခတ္က မင္းသားဆိုရင္ အရပ္သားက ဦးခိုက္ရမွာပါ။ အဲဒါ လည္း ေရွးအခါကေတာ့ မလုပ္မျဖစ္တဲ့ ကိစၥပါ။ အခုလည္း ဒီလို ဆက္ျပီး (အထက္လူနဲ့ေအာက္လူ) ဂါရဝျပုတဲ့အေလ့ကို မပ်က္မကြက္ လုပ္ေနျကတယ္။

(၃) ေက်ာင္းဆရာနဲ့တပည့္မွာ ဆရာကို တပည့္က အထင္မျကီးတာလည္း ရွိတယ္။ အထင္ေသးရင္ ကန္ေတာ့ဖို့ ဝန္ေလးတယ္လို့ ဆိုပါတယ္။ ဒီလို ကိုယ့္ဆရာကို အထင္ေသးတာမ်ိုးက၊ မူလတန္းနဲ့အလယ္ တန္းမွာ ရွိဖို့ခက္ပါတယ္။ အထက္တန္း ေရာက္ရင္ေတာ့ ဒီျပႆနာ မရွိနိုင္ပါ။



ဒီေနရာမွာ မူလတန္း၊ အလယ္တန္း စတဲ့ အတန္းေတြအေျကာင္း စပ္မိလို့၊ နည္းနည္း ထပ္ျပီး ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဆရာေတြက တပည့္ေတြကို သင္ခန္းစာတစ္ခုကို သင္ရင္၊ အနည္းဆံုး နမူနာသံုးခုေလာက္နဲ့ ေျပာျပေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီ လို သံုးခါေျပာတာကေတာ့ ထံုးစံ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ဆရာလုပ္သူက "ကေန့၊ ငါ သင္ခန္းစာသစ္ကို သင္မယ္" လို့ စျပီး ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ ျပီးေတာ့ သူသင္မယ္လို့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ သင္ခန္းစာကို သင္ပါတယ္။ သင္ျပီးတဲ့အခါ "ငါ ဘာသင္ျပီးျပီ" ဆိုတာကို ထပ္ေျပာပါတယ္။ ေန့စဉ္နဲ့အမွ် ေတြ့ေနရေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ကိုယ္တိုင္ ေက်ာင္းဆရာ ျဖစ္လာ ေတာ့ အခုေျပာသလို (၁)ငါဘာကို ေျပာမယ္၊ (၂)အဲဒါကို အခုေျပာျပီး၊ (၃)ေျပာျပီးသားကို ထပ္ေျပာဦးမယ္ေဟ့၊ ဆိုတဲ့ သင္ျကားနည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ေက်ာင္းသားေတြကေတာ့ ဆရာေတြရဲ့ဒီသေဘာထားကို သူတို့ နားလည္သလား၊ မလည္ဘူးလား မသိ။ ဒါေပမဲ့ အတန္း ထဲက ေက်ာင္းသားအမ်ားစုဟာ သင္ခန္းစာကို သိသြားျပီ။ ေက်ေက်ညက္ညက္ တတ္ဖို့၊ သိဖို့၊ သခၤ࿿်ာ၊ အကၡရာသခၤ࿿်ာနဲ့ ဂ်ီဩေမထရီဆိုရင္ ပုစၦာေတြ ေပးျပီး ေက်ာင္းသားေတြကို တြက္ခိုင္းပါတယ္။ အဲဒါကို သြက္သြက္လက္လက္ မလုပ္နိုင္ရင္ ဒီေက်ာင္းသားဟာ စာေမးပြဲ ေအာင္ဖို့ မလြယ္ေတာ့ပါ။ အဲဒီအခါမွာ ေက်ာင္းသားတခ်ို့က ဆရာ့အိမ္မွာ သြားေနျကျပီး၊ နံနက္ေစာေစာနဲ့ညဘက္မွာ ဆရာေျပာခဲ့တာကို ျပန္ျပီး နားေထာင္ခြင့္ ရလိုရျငား ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါေတြက အရင္ ဒုတိယကမၻာစစ္ မျဖစ္မီ ၁၉၃၈-၃၉ က ကြ်န္ေတာ္ ျကံုေတြ့ခဲ့ရပံုကို ေျပာျပတာပါ။ အဲဒီလို ေျပာတယ္၊ ေျပာတယ္၊ ထပ္ ေျပာတယ္ ဆိုတဲ့ သင္နည္းနဲ့ မျကံုဘူးဆိုျကပါစို့။ ဒီအခါ ျပ႒ဌာန္းစာအုပ္ကိုပဲ အားကိုးလို့လည္း ရပါတယ္။ ျပ႒ဌာန္းစာ အုပ္မွာ သင္ခန္းစာအသစ္ကို စျပီး ေရးတဲ့အခါ အေျခခံကစျပီး ေရးတယ္။ ပုစၦာေတြရဲ့ အေျဖကိုလည္း အဲဒီစာအုပ္မွာပဲ ေနာက္က ထည့္လိုက္ပါတယ္။ ၁၉၂ဝ ေက်ာင္းသားသပိတ္ျပီးမွ ေမြးတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို့က အဂၤႅိပ္-ျမန္မာစာသင္ေက်ာင္း မွာ ေနခဲ့ျကရလို့ သခၤ࿿်ာ၊ အကၡရာသခၤ࿿်ာ၊ ဂ်ီဩ​မက္ထရီေတြကို အဂၤႅိပ္ဘာသာနဲ့ပဲ သင္ရတယ္။ ပုစၦာေတြကလည္း အဂၤႅိပ္ဘာသာနဲ့ပဲ ေရးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ ပထဝီဝင္နဲ့သမိုင္းကိုလည္း အဂၤႅိပ္လိုပဲ သင္ရပါတယ္။ အဲဒါကို နည္းနည္း ျဖည့္ေျပာခ်င္ေသးတာက ဓာတုေဗဒ၊ ရူပေဗဒ ဆိုတာေတြ၊ ကြ်န္ေတာ္ စေနခဲ့ရတဲ့ေက်ာင္းမွာ မသင္ ေပးနိုင္ပါ။ ျပီးေတာ့ က်ူရွင္ေက်ာင္းဆိုတာလည္း မေပၚေသးပါ။ ပိုက္ဆံ တတ္နိုင္တဲ့မိဘက၊ ကိုယ့္သားသမီးကို အပို ရွင္းလင္းျပသေပးဖို့၊ ဆရာကို အိမ္ေခၚသင္ေပးခိုင္းတာမ်ိုးလည္း မရွိပါ။ နည္းနည္းသြက္တဲ့ေက်ာင္းသားက ကုန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ေတြက ေမးခြန္းေတြ ေပါင္းယူျပီး​ ေျဖျကတယ္။ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ့ စုျပီး စာက်က္တယ္ ဆိုတာမ်ိုးေတာ့ လုပ္ျကပါ တယ္။ ေမာ္လျမိုင္၊ ပဲခူး၊ ရန္ကုန္၊ ပုသိမ္၊ ေျမာင္းျမ၊ ဟသၤ࿿ာတ၊ ျပည္၊ ေတာင္ငူ၊ စစ္ကိုင္း၊ မနၱေလး စတဲ့ ျမို့ျကီးေတြမွာ လည္း ဒီလိုပဲ ေက်ာင္းသားေတြ စာသင္ျကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာခ်င္တာက က်ူရွင္ေက်ာင္းရယ္လို့ မရွိပါ။ ဒီေနရာမွာ တကယ္ ေျပာခ်င္တာက စာသင္ေက်ာင္းက ဆရာေတြ၊ ဆရာမေတြလည္း ေမြးေန့ လုပ္တယ္လို့ မေတြ့ဖူးပါ။ ကြ်န္ေတာ္ တို့ ေက်ာင္းသားေတြလည္း ဘယ္သူမွ ေမြးေန့ မလုပ္ပါ။

ေမြးေန့နဲ့ နည္းနည္းနီးစပ္တဲ့ပြဲကေတာ့ သကၤ࿿ျန္ပြဲပါပဲ။ ေရေလာင္းျကလို့ သိပ္ေပ်ာ္တဲ့ပြဲမ်ိုးကို မဆိုလိုပါ။ တစ္နွစ္တစ္ခါ မိဘဘိုးဘြား၊ ဆရာသမားေတြကို ကန္ေတာ့ပါတယ္။ ကန္ေတာ့ပြဲ ပါရတယ္လို့ မသတ္မွတ္ပါ။ အဲဒီအခါ ကိုယ့္ထက္ ျကီးတဲ့သူကို ကန္ေတာ့တယ္ဆိုေတာ့ သူ့ေမြးေန့ ကိုယ္ေမြးေန့ သိထားရမွာ မွန္တယ္။ အတိအက် သိဖို့ မလိုပါ။ တစ္သက္ လံုး အတူတူေနခဲ့ျကတာဆိုရင္၊ သူငယ္ခ်င္း အခ်င္းခ်င္းကလည္း သူက ငါ့ထက္ျကီးတယ္၊ ငယ္တယ္လို့ သိျကတယ္။ သူက ေမြးေန့လုပ္ျပီး မုန့္ေကြ်းလို့ ငါစားရတယ္လို့ မျကံုဖူးပါ။

စာအုပ္ေမြးေန့ကိုလည္း ကြ်န္ေတာ္တို့ ဂရုစိုက္တတ္တယ္။ တကၠသိုလ္က ပထမဘြဲ့ရျပီး ဆက္ပညာရွာမွ သိလာတယ္။ ဆိုလိုတာက ဥပမာ - ပုဂံအေျကာင္း စာအုပ္တစ္အုပ္ ရတဲ့အခါ ဘယ္ရက္က ေရးတာလဲ ဆိုတာ မသိသိေအာင္ ရွာရတယ္၊ ဘာျပုလို့လဲ ဆိုေတာ့ ျမန္မာေရွးေဟာင္းသုေတသနမွာ ပုဂံအေျကာင္းေရးတဲ့ စာအုပ္ကို အသံုးျပုတယ္ဆိုရင္ (၁)ဘယ္သူ ေရးတာလဲ၊ (၂)ဘယ္တုန္းက ေရးတာလဲ ဆိုတာ သိရမယ္။ မသိလို့ မျဖစ္ပါ။ ဥပမာနဲ့ ေျပာပါရေစ။ ေရွးေဟာင္းျမန္မာ သမိုင္းမွာ နာမည္ျကီးတဲ့ ပါေမာကၡဂ်ီအိပ္ခ်္လု့စ္ (G.H. Luce) ေရးတဲ့ ပုဂံသမိုင္းစာအုပ္ ဆိုရင္ ဒီစာအုပ္ ေကာင္းတယ္ လို့ သိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၆၈ က ေရးျပီးတယ္ဆိုရင္ အနွစ္ေလးဆယ္ ေခတ္ေနာက္က်တယ္။ မျပည့္စံုေသးလို့ ယူဆမယ္။ သုေတသန လုပ္တဲ့သူေတြက ဘာမဆို ေနာက္ဆံုးအသိကိုပဲ လိုခ်င္တယ္။ ျပႆနာတစ္ရပ္မွာ အရင္အနွစ္ ၅ဝက သိတဲ့ အေျဖထက္ အခုအေျဖက ပိုျပီး ေကာင္းတယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆ ျဖစ္ပါတယ္။ သုေတသနဘက္က အျမဲတိုးတက္ေနပါတယ္ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္လည္း ေခတ္မီေအာင္ အျမဲျကိုးစားရပါတယ္။ ထပ္ေျပာပါရေစ။ စာအုပ္ရဲ့ေမြးေန့ကိုေတာ့
အျမဲ သိေအာင္ လုပ္ပါ။

စတိုင္သစ္၊ ၂ဝဝ၄၊ ဇြန္လ၊ ၁၆-၁၇။