ျမန္မာစကားတြင္ေပ်ာက္ကြယ္သြားလုၿပီ ျဖစ္သည့္ ေမြးစားေဝါဟာရမ်ား

ျမန္မာတို႔အတြက္ အျခားဘာသာမ်ားမွစကားလံုးမ်ားကို ေမြးစားစကားလံုးမ်ားတီထြင္ျခင္းသည္ အဆန္း မဟုတ္ပါ။ ေရွးပေဝဏီကပင္ ပါဠိ၊ သသၤကရိုက္ စကားလံုးမ်ားကို  ေမြးစားေဝါဟာရမ်ားတီထြင္ခဲ့ၾကပါ သည္။ ပုဂံေခတ္တြင္မြန္ဘာသာမွ ေမြးစားေသာစကားလံုးမ်ားေပၚလာသည္။ ဟံသာဝတီဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ (ဘုရင့္ေနာင္)ႏွင့္ကုန္းေဘာင္ ဆင္ျဖဴရွင္ (ေျမဒူးမင္း)တို႔လက္ထက္တြင္ ယိုးဒယားကိုေအာင္ႏိုင္ၿပီးသံု႔ပန္း မ်ားေခၚလာခဲ့ရာမွ ယိုးဒယားဘာသာမွ ေမြးစားေသာ စကားလံုးမ်ားေပၚလာသည္။ သုခုမအႏုပညာ၊ သ ဘင္ စသည္တို႔တြင္ ဖိန္းခ်ားသီခ်င္းစသည့္ ယိုးဒယားဘာသာမွ အသံဖလွယ္ၿပီး ေမြးစားေသာ စကားလံုး မ်ားေပၚလာသည္။ စားဖြယ္တို႔တြင္လည္း မုန္႔လုပ္ေဆာင္းသည္ ယိုးဒယားစကား လုပ္ေဆာင္း  (ၾကမ္း ေပါက္မွကြၽံက်ေသာမုန္႔ (ဝါ) ဆန္ခါတိုက္မုန္႔)၊ ဆႏြင္းမကင္းသည္ ယိုးဒယားစကား ကႏြမ္ေမာ္ဂန္း (ဒယ္ အိုးဖုတ္မုန္႔)၊ ခဲလံက်ည္ေတာက္ (ေကာက္ၫႇင္းက်ည္ေတာက္)သည္ ယိုးဒယားစကားေခါက္လမ္  (ဝါး က်ည္ေတာက္ထဲက ေကာက္ၫႇင္း) တို႔မွ ျမန္မာမႈျပဳထားျခင္းျဖစ္ၿပီး ကေလးကစားနည္းတခုျဖစ္ေသာ “စြတ္ကပါစိ၊ နံပါစိ” မွာလည္း မူရင္းယိုးဒယားဘာသာမွ အသံဖလွယ္ၿပီး ေမြးစားေသာ စကားလံုးျဖစ္ပါ သည္။ အခ်ိဳကလည္း ခဲလံက်ည္ေတာက္ (ေကာက္ၫႇင္းက်ည္ေတာက္)သည္ ရွမ္းစကားေခါက္လမ္မွ လာသည္ဟုယူဆသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစအသံဖလွယ္ၿပီး ေမြးစားေသာ စကားလံုးသာ ျဖစ္ေပ၏။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္  ေႏွာင္းပိုင္း ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္ေခတ္၌ “ဖရန္စစ္”တို႔ႏွင့္မဟာမိတ္ျဖစ္ရာ ျပင္သစ္ ဘာသာမွ ေမြးစား ေသာစကားလံုးမ်ားေပၚလာသည္။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္သို႔ေရာက္ေသာအခါ  ေခၚ ေတာအစ၊ က်ဴလီယာအလယ္၊ ပန္ခ်ာဘီအဆံုး၊ ကုလားႏြယ္တိုင္းမသိ၊ ထုပတိ ေသာကုလားမ်ား တံခါး မရွိ ဓားမရွိ ဝင္လာၾကသည္မွာ ျမန္မာျပည္လူဦးေရ ၁၄ သန္းတြင္ကုလားက ၁.၇ သန္းရွိေနရာတြင္ အဂၤ လိပ္ဘာသာမွေမြး စားေသာစကားလံုးမ်ားသာမကဘဲ ကုလားစကားမ်ားမွ ေမြးစားေသာစကားလံုးမ်ား လည္း ေပၚလာသည္။
ဆရာလွသမိန္ကျမန္မာတို႔သည္ ေမြးစားစကားလံုးမ်ားတီထြင္ရာ၌ နည္း ၆ မ်ိဳးသံုးခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္၎တို႔မွာ
၁။ တိုက္ရိုက္ယူျခင္း၊ ဥပမာမ်ား၊  ဓမၼတာ၊ ဆႏၵ၊ ေရဒီယို၊ ကင္မရာ၊
၂။ ျမန္မာမႈျပဳျခင္း၊  ဥပမာမ်ား၊ ဧဝံဂလိ(အီဗန္ဂ်ဲလိစ္)၊ ပုလိပ္ (ပုလစ္)၊ ကိုဓ (ကုဒ္)၊ ဒက္ထိ (ဒက္ဟိ)၊ ဥပဒ္ (ဥပဒၵဝ)၊ ရဟန္း (အရဟႏၲ)၊
၃။ အသံလွယ္ယူျခင္း၊  ဥပမာမ်ား၊ ဟိုက္ဒရုိဂ်င္၊ ဒီမိုကေရစီ၊ ကြန္ျမဴနစ္၊
၄။ ထပ္တူဘာျပန္ျခင္း၊ ဥပမာမ်ား၊ ျပည့္တန္ဆာ (နာဂရေသာဘိနီ)၊ တဖက္ကမ္းခတ္ (ပါရဂူ)၊ ၾကက္ေျခနီ (Red Cross)၊ ႀကိဳးနီစနစ္ (Red Tape System)၊
၅။  ေရာႁပြန္းျခင္း၊  ဥပမာမ်ား၊ ဆင္းရဲဒုကၡ၊ တရားဓမၼ၊ ကိတ္မုန္႔၊ ရွပ္အက်ႌ၊
၆။ သံေယာင္လိုက္ျခင္း၊  ဥပမာမ်ား၊ ယမ္းတမ္းသန္းတန္း (ယႏၲံသႏၲံ)၊ ေရာေကာေသာေကာ (ေသာေကာေရာေဂါ)၊
စာေရးသူကမူ တိုက္ရိုက္ယူျခင္းႏွင့္အသံလွယ္ယူျခင္းတို႔မွာ တတန္းတစားတည္းျဖစ္သည္ဟုထင္ျမင္ ယူဆပါသည္။ ဆရာလွသမိန္ ေပးထားေသာဥပမာမ်ားကသက္ေသျပေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေမြးစား စကားလံုးမ်ားတီထြင္ရာ၌ နည္း ၅ မ်ိဳးသာသံုးခဲ့သည္ဟုထင္ျမင္ယူဆပါသည္။
၎ျပင္ ဆရာလွသမိန္က ဒက္ထိသည္ အဂၤလိပ္စကား dead heat ကိုျမန္မာမႈျပဳျခင္းျဖစ္သည္ ဟုေရး ခဲ့ပါသည္။ဤအခ်က္တြင္လည္း စာေရးသူသည္ ဆရာလွသမိန္ကိုေလးစားၾကည္ၫိုေသာ္လည္း ဆရာ ၏အဆိုအမိန္႔ကိုလက္မခံလိုပါ။ အေၾကာင္းမွာအဂၤလိပ္စကားတြင္ dead heat သည္ “ၿပိင္တူပန္းဝင္ သည္၊ အရႈံး အႏိုင္မရွိသေရက်သည္ ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ္လည္း  ျမန္မာမႈျပဳထားသည္ဟု ဆရာကဆို ထားသည့္ ျမန္မာ ဒက္ထိ တြင္မူ ပက္ပင္း၊ ရင္ဆိုင္၊ တည့္တည့္၊ တန္းတန္းမတ္မတ္ (face to face, exactly, precisely) စေသာ အဓိပၸါယ္ေျပာင္းသြားသည့္ အတြက္ျဖစ္ပါသည္။ ၎ျပင္ ဒက္ကနဲ (quickly, immediately); ဒိုးကနဲ ဒက္ကနဲ (responding immediately) စေသာႀကိယာဝိေသသနမ်ား ရိွေနသည္ကိုလည္းမေမ့အပ္ပါ။ တခါတရံ တိုက္ဆိုင္မႈမ်ားရွိတတ္ပါသည္။ ဥပမာ အဂၤလိပ္ႀကိယာ pay ႏွင့္ျမန္မာႀကိယာ “ေပး”၊  အဂၤလိပ္နာမ္ womb ႏွင့္ျမန္မာနာမ္ “ဝမ္း”၊ ဂ်ာမန္နာမ္ Bauch  ႏွင့္ျမန္မာနာမ္ “ဗိုက္” တို႔ အသံထြက္ခ်င္းေရာ အဓိပၸါယ္ခ်င္းပါ နီးစပ္မႈမ်ားရိွေသာ္လည္း အသံလွယ္ထားျခင္းမဟုတ္ သည္ကိုသတိခ်ပ္ရေပမည္။
ဤစာတမ္းတြင္ ေမြးစားေဝါဟာရမ်ားအားလံုးအေၾကာင္းတင္ျပမည္မဟုတ္ပါ။  ျမန္မာစကားတြင္ေပ်ာက္ ကြယ္သြားလုၿပီျဖစ္သည့္ ေမြးစားစကားလံုးမ်ားအေၾကာင္းကိုသာတင္ျပပါမည္။
က။ ျပင္သစ္အသံထြက္မွအဂၤလိပ္အသံထြက္သို႔ေျပာင္းသြားေသာေဝါဟာရမ်ား
ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္သို႔ေရာက္ ေသာအခါ  ျပင္သစ္ဘာသာမွအသံဖလွယ္ၿပီး ေမြးစားေသာစကားလံုး မ်ားေနရာတြင္ အဂၤလိပ္ဘာသာမွ အသံဖလွယ္ၿပီး ေမြးစားေသာစကားလံုးမ်ားႏွင့္အစားထိုးသည္။
ဥပမာမ်ားမွာ
၁။  ျပင္သစ္ဘာသာမွ oxygène ကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း၌ “အုပ္ဇူဇင္”ဟုအသံလွယ္ထားသည္။ အဂၤလိပ္ေခတ္၌ “ေအာက္စီဂ်င္” ဟုျပင္ေသာ္လည္း သိပၸံပညာမသင္ဘူးသူမ်ား၊ အထူးျဖင့္ အဂၤလိပ္စာ မတတ္သူမ်ားကမူ “အုပ္ဇူဇင္”ဟု သာေခၚၿမဲအတိုင္းေခၚခဲ့ၾကပါသည္။ ေက်ာင္းသံုး ေဒါင္းတံဆိပ္ျမန္မာ ဖတ္စာတြင္လည္း “အုပ္ဇူဇင္” ဟုသာေရးထားပါသည္။  အရပ္သံုးစကားတြင္ “အုပ္ဇူဇင္” ဟူေသာ အ သံုးသည္ ၁၉၆၂ အလြန္ပိုင္းအထိ သံုးေနခဲ့ဆဲပါ။
၂။   ျပင္သစ္ဘာသာမွ bière ကို “ဗ်စ္” ဟုအသံလွယ္ၿပီး ေမြးစားေသာစကားလံုးကို အဂၤလိပ္ဘာသာ beer “ဘီယာ”ဟုေျပာင္းရာတြင္မူ အရပ္သံုးစကား၌လွ်င္ျမန္စြာေျပာင္းႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း “မႏၱေလး ဗ်စ္ႏွင့္ အရက္ခ်က္စက္ရံု” ဟူေသာ အမည္မွာ ျပည္သူပိုင္သိမ္းၿပီးခ်ိန္အထိရွိေနခဲ့ေသးသည္။
၃။  ေကာ္ဖီႏွင့္ကာဖီ ႏွစ္ခုလံုးကုိျမန္မာတို႔လက္ခုပ္လက္ဝါးသံုးခဲ့ၾကရာ ေကာ္ဖီသည္ အဂၤလိပ္စကား coffeeမွ အသံဖလွယ္ထားၿပီး ကာဖီသည္ ျပင္သစ္ဘာသာ café  မွလာသည္။ ယခုေခတ္တြင္ ေကာ္ဖီ က ပို၍အသံုးတြင္က်ယ္ေနေသာ္လည္း စာေရးသူတို႔ငယ္စဥ္က အထူးျဖင့္ အဂၤလိပ္စာမတတ္သူမ်ားကမူ ကာဖီ ဟုသာသံုးၾကပါသည္။ ေတာသားမ်ား ေကာ္ဖီႏွင့္ေပါင္မုန္႔ေျခာက္ကို ပထမဆံုးအႀကိမ္ စားဘူး ေသာက္ဘူးခဲ့စဥ္ကအရသာအလြန္ေတြ႔သြားပံုကို စာေရးဆရာႀကီးဦးရန္ေအာင္က “ကာဖီရည္ ေကာင္း ပါေပရဲ႕ အထူး၊ ေပါင္မုန္႔ေျခာက္ကိုလ၊ တႂကြပ္ႂကြပ္ဝါးခါပ၊ စားရေမ့ဘူး” ဟု ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ေလာက္က ျမဝ တီမဂၢဇင္းတြင္ပါသည့္ “ႏွစ္ဇာတ္တစိတ္” ဝထၳဳတြင္ေရးခဲ့ပါသည္။ ၎ဝထၳဳမွာ မူရင္း ဆရာမင္းသုဝဏ္ ၏ “ႏွစ္ဇာတ္တစိတ္” ကဗ်ာကို ဇတ္လမ္းဆင္ကာ ဝထၳဳအျဖစ္ေရးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
လက္ဖက္ရည္၊ ေကာ္ဖီႏွင့္ဖုတ္မုန္႔စံုေရာင္းေသာဆိုင္မ်ားကိုလည္း “လၻက္ရည္ဆိုင္”၊ “လက္ဘက္ရည္ ဆိုင္”၊ “ကဖီး”၊ “ကာေဖး” စသည္ျဖင့္ေခၚၾကသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ”ဆန္းကဖီး” Sun Café မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏မိန္႔ခြန္းထဲပါသည္ အထိနာမည္ႀကီးခဲ့သည္။
၄။ ကပၸီတန္
ေပၚတူဂီစကား Capitano ကိုျမန္မာမႈျပဳထားျခင္းျဖစ္သည္။ မာလိန္မႉးဟုလည္းေခၚသည္။ ၿဗိတိသွ်ကိုလို နီ ေခတ္တြင္ အဂၤလိပ္အသံထြက္ ကက္ပတိန္ Captain ဟုျပင္သျဖင့္သေဘၤာကက္ပတိန္ဆိုသည့္ ေဝါဟာရေပၚလာသည္။ ယခုေခတ္တြင္ေရယာဥ္ဦးစီးမႉးဟု၎၊ သေဘၤာဦးစီးမႉးဟု၎ ဘာသာျပန္ထား ေသာ္လည္း အရပ္သံုးစကားတြင္ “သေဘၤာကက္ပတိန္” ဟုသာသံုးေနဆဲပါ။
၅။ မွတ္ပံုတင္ၿပီးပို႔ေသာေခ်ာစာမ်ားကို “ေရစစၥရီ”လုပ္သည္ဟုအသံလွယ္ထားသည္။  ျမန္မာစာအဖြဲ႔ ထုတ္ ျမန္မာအဘိဓာန္တြင္ အဂၤလိပ္စကား registry မွလာေၾကာင္းျပဆိုထားသည္။ သို႔ရာတြင္ အဂၤလိပ္ အသံထြက္မွာ “ေရစစၥရီ” မဟုတ္ဘဲ “ရယ္ဂ်စ္ႀထီ” ျဖစ္ေနသည္။ “ေရစစၥရီ” သည္ျပင္သစ္အသံထြက္ ဆန္ေနေသာ္လည္းျပင္သစ္ဘာသာ၌ ေခ်ာစာမ်ားမွတ္ပံုတင္သည္ ဆိုေသာႀကိယာကို recommander  မွတ္ပံုတင္ၿပီးပို႔ေသာေခ်ာစာမ်ားကို lettre recommandrée  ဟုသာေခၚသျဖင့္ ျပင္သစ္ဘာသာမွ အသံ လွယ္ၿခင္းမျဖစ္ႏိုင္ပါ။  ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီ ေခတ္ဦးပိုင္းက အသံလွယ္ရာတြင္ျပင္သစ္အေငြ႔အသက္ လႊမ္းမိုး မႈမ်ား က်န္ေနေသး၍ပင္ေလာ သို႔မဟုတ္ အဂၤလိပ္စကား registry ကိုျမန္မာမႈျပဳျခင္းပင္ေလာဟုေတြးရ ေတာ့မလိုျဖစ္ေနပါသည္။ အခန္း(ခ) ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ျမန္မာမႈျပဳထားေသာ ေဝါဟာရမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းရန္ အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုး  ျမန္မာေဝါဟာရရွာၾကည့္ရာ ေရစၥလီငွက္ကိုသာေတြ႔ရသည္။ အသံလွယ္ထားသည္က “ေရစစၥလီ”မဟုတ္ ဘဲ “ေရစစၥရီ”ျဖစ္ေနသျဖင့္ မည္သည့္က႑တြင္ ထည့္သင့္ သနည္းဟုစဥ္းစားရာတြင္ အခက္ႀကံဳရသည္။
၆။ ဘီရို၊ ဗီရုိ
ဘီရို/ဗီရုိကို Myanmar English Dictionary စာမ်က္ႏွာ ၃၁၃ ၌ ပုံျဖင့္ two wheeled bullock cart with a wooden, box-like body.  [Fr. Bureau] ဟုေဖာ္ျပထားသည္။ “ဘီရိုေပၚ ေမာင္ႏွံတင္၍ ေဆာင္ရာအ ရွင္ ဇာတာႏြမ္းလို႔ ျမန္းရရွာေလၿပီ” ဟု အဂၤလိပ္ေခတ္ကဆရာေရႊတိုင္ၫြန္႔ေရးစပ္ၿပီး ေဒၚစိန္ပါတီသီဆိုခဲ့ သည့္ “ပါေတာ္မူ”သီခ်င္း၌လည္းပါပါသည္။ စာေရးသူအတြက္ဘဝင္မက်သည္မွာ အေနာက္တိုင္းသား မ်ားသည္ ႏြားဆြဲေသာရထား/လွည္းမ်ားကိုစီးေလ့မရွိ၍ပင္ျဖစ္သည္။ French-English Dictionary ၌ bureau ကိုၾကည့္ရာ bureau [byro] (pl bureaux) nom masculin [meuble -généralement]     desk; [ – à rabat]     bureau; bureau à cylindre    roll-top desk; [pièce d’une maison]     study; [lieu de travail]     office စေသာအနက္မ်ားသာေပးထားပါသည္။  ေသတၱာ၊ ရထား၊ လွည္း စသည္တုိ႔ႏွင့္ နီးစပ္ေသာအနက္စိုးစဥ္းမွ်ျပမထားပါ။ ပုိ၍ေသခ်ာေစရန္  French – German Dictionary ကိုၾကည့္ရာတြင္လည္း အလားတူအနက္ပင္ေပးထားပါသည္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္အျဖစ္ အဂၤလိပ္ – ျပင္ သစ္ ႏွင့္ ဂ်ာမန္ – ျပင္သစ္ အဘိဓာန္မ်ား၌ွၾကည့္ရာ  ေသတၱာကို  ျပင္သစ္လို boite,   အမိုးမပါေသာ ရထားကို  ျပင္သစ္လို calèche, ရထားလံုးကို  ျပင္သစ္လို carosse, လွည္းကို ျပင္သစ္လို charette ဟုေခၚေၾကာင္းသာေတြ႔ရပါသည္။
ဘီရို၊ ဘီိဒိုစေသာအသံထြက္ ဆင္တူရိုးမွားကိုေသာ္မွ် မေတြ႔ရသျဖင့္ Myanmar English Dictionary စာမ်က္ႏွာ ၃၁၃ ၌ ပုံျဖင့္ two wheeled bullock cart with a wooden, box-like body. ဟုေဖာ္ျပထားသည့္ ဘီရို/ဗီရုိလွည္း၏ မူရင္းဇာစ္ျမစ္ဗီဇ (etymology) သည္  ျပင္သစ္ဘာသာမွမဟုတ္ေၾကာင္း ေသခ်ာသြားပါသည္။  ျမန္မာစာအဖြဲ႔သည္ ႏိုင္ငံျခားဘာသာသိပၸံရိွ ျပင္ သစ္ဘာသာဌာနႏွင့္ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့လွ်င္ေသာ္၎၊ သို႔မဟုတ္ယခုုစာေရးသူ လုပ္ခဲ့သည့္နည္း အ  တိုင္း အဂၤလိပ္ – ျပင္သစ္ႏွင့္  ျပင္သစ္ – အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္မ်ား၌ၾကည့္ခဲ့လွ်င္ေသာ္၎ ဤအမွားမိ်ဳးႏွင့္ ႀကံဳရမည္မဟုတ္ေပ။  ေဝါဟာရ၏မူရင္းဇာစ္ျမစ္ဗီဇ (etymology) ကို အဘိဓာန္၌ေပးရာတြင္ ၾကားဘူး နားဝျဖင့္မလုပ္သင့္ပါ။ အထပ္ထပ္အခါခါစစ္ဆးသင့္ပါသည္။
ေကာင္းပါၿပီ။ ဘီရုိ/ဗီရုိ လွည္း၏ မူရင္း ဇာစ္ျမစ္ဗီဇ (etymology)သည္ ဘယ္ကလာသနည္း။ အဝတ္ ထည့္သည့္ ဘီရုိ/”ဘီဒို”သဏၭန္လွည္းျဖစ္၍ ပင္ေလာ။  မွန္ခဲ့လွ်င္ ဘီရုိ/”ဘီဒို”၏ မူရင္း ဇာစ္ျမစ္ဗီဇ (etymology) သည္ ဘယ္ကလာသနည္း။ ကုလားစကားတခုခုမွလာသေလာ။
ခ။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ျမန္မာမႈျပဳထားေသာ ေဝါဟာရမ်ား
၁။ သျဗဳသီး
အဂၤလိပ္စကား deputy ကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ ျမန္မာမႈျပဳျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ Deputy Township Officer ကို သျဗဳသီးၿမိဳ႕အုပ္၊ Deputy Road Engineerကို သျဗဳသီး လမ္းဗိုလ္၊ Deputy Station Master ကို သျဗဳသီးရုံပိုင္ စသည္ျဖင့္အရပ္သံုးစကားမ်ားေပၚခဲ့ပါသည္။  ယခုေခတ္ တြင္ေတာ့ “သျဗဳသီး” ကို “လက္ေထာက္” ဆိုေသာေဝါဟာရႏွင့္အစားထုိးခဲ့ၿပီ။
၂။ ပိႏၷဲသီး
ေဘာလံုးပြဲ ၾကည့္သူမ်ားသံုးစကား (Soccer Fans’ Jargon) ျဖစ္သည္။  အဂၤလိပ္စကား penalty ကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ ျမန္မာမႈျပဳျခင္းျဖစ္ပါသည္။
“ဒီေန႔ ရက္ဖရီ က ဘေသာင္း ဆိုေတာ့ ပိႏၷဲသီး ဘယ္ႏႇစ္လံုးေပးမလဲၾကည့္ရမယ္ေဟ့”  ဟူေသာစကားကို ၁၉၆၀ ခု ႏွစ္မ်ားအထိရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေအာင္ဆန္းကြင္း၌ ပင္နယ္တီေပးလြယ္သည္ဟုနာမည္ႀကီးခဲ့သည့္ ၿမိဳ႕မ ေက်ာင္းဆရာ ဦးဘေသာင္း  ဒိုင္လုပ္မည့္ေန႔မ်ားတြင္ “ေရွးမီေနာက္မီေဘာဝါသနာအိုးႀကီးမ်ား”ထံမွၾကား ခဲ့ရပါသည္။ ယခုေခတ္တြင္ေတာ့ “ပိႏၷဲသီး” ကို “ျပစ္ဒါဏ္ေဘာ” ဆိုေသာေဝါဟာရႏွင့္အစားထုိးခဲ့ၿပီ။
ထိုနည္းတူစြာပင္ ယခင္ ၅ – ၃ –  ၂ – ၁ ေဘာလံုးကစားနည္းပံုံစံ အရေခၚခဲ့ေသာ လက္ဝင္း Left Wing (နံပတ္ ၁၁)၊ လက္အင္နာ Left Inner (နံပတ္ ၁၀)၊ စင္တာေဖာ္ဝပ္ Centre Forward (နံပတ္ ၉)၊ရိုက္ အင္နာ Right Inner (နံပတ္  ၈)၊ ရိုက္ဝင္း Right Wing (နံပတ္ ၇)၊ လက္ဟတ္ Left Half-back  (နံပတ္ ၆)၊ စင္တာဟတ္ Centre Half-back (နံပတ္ ၅)၊ ရိုက္ဟတ္ Right Half-back (နံပတ္ ၄)၊ လက္ဘက္ Left Back (နံပတ္ ၃)၊ ရိုက္ဘက္ Right Back(နံပတ္ ၂)၊စေသာအသံုးတို႔သည္ ေဘာလံုး ကစားနည္းပံုံစံေျပာင္း သြားသျဖင့္ ျမန္မာစကား၌သာမကဘဲ  ေဘာလံုးကစားနည္း တည္ထြင္ခဲ့သည့္ အဂၤလိပ္စကား၌ပင္ေခတ္ ကုန္သြားခဲ့ေပၿပီ။ ဂိုးလီဗာ Goal Keeper (နံပတ္ ၁) ကို ယခုေခတ္တြင္ “ဂိုးသမား (ဝါ) ဂိုးေစာင့္”ဆိုသည့္ ေဝါဟာရႏွင့္အစားထုိးခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
၃။ သမၺန္စာ
အဂၤလိပ္စကား Summons ကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ “သမၺန္” ဟု ျမန္မာမႈျပဳျခင္း ျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာလို “ဆင့္ေခၚစာ” ဟုျပန္န္ိုင္ပါသည္။ ၎စာလာပို႔သူကို “သမၺန္ပ်ာတာ”၊ ၎စာကို လက္ႏွိပ္စက္ျဖင့္ ရိုက္ေပးသူကို “သမၺန္စာေရး”စေသာ ေဝါဟာရသစ္မ်ားေပၚလာသည္။
၄။ ဘီးလစ္
အဂၤလိပ္စကား bailiff ကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ “ဘီးလစ္” ဟု ျမန္မာမႈျပဳျခင္းျဖစ္ ပါသည္။ ျမန္မာလို “တရားရံုး ပစၥည္းထိန္းသူ” ဟုျပန္န္ိုင္ပါသည္။ ဘီးလစ္စာေရးဆိုေသာ ေဝါဟာရသစ္ ေပၚလာသည္။
၅။  ၿပီစီဒင့္
အဂၤလိပ္စကား precedent ကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ “ၿပီစီဒင့္” ဟု ျမန္မာမႈျပဳျခင္း ျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာစကားျဖင့္ “ယခင္ကအလားတူေသၚ၎ ဆင္တူရိုးမွားအမႈကိစၥတြင္၎ ခ်မွတ္ခဲ့ သည့္ ျဖတ္ထံုးေဟာင္းကိုကိုးကားၿပီးခ်မွတ္သည့္စီရင္ခ်က္”ဟုျပန္ န္ိုင္ပါသည္။ ၿပီစီဒင့္ ဆိုေသာေဝါဟာရ သစ္ ေပၚလာသည္။
၆။ ပုလိပ္
အဂၤလိပ္စကား police  ကို “ပုလိပ္”ဟု ျမန္မာမႈျပဳထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ Police Constable (PC) or Policeman ကို ပုလိပ္သား ဟုတခ်ိဳ႔လူမ်ားကေခၚခဲ့ၾကသည္။
“ငါဟဲ့ေယာက္်ား၊ ဧကရီႏိွပ္ဘဲြ႕တံဆိပ္ႏွင့္ ပုလိပ္သား” အစခီ်သည့္ “ပုလိပ္ပတ္တိုက္”ေပၚခဲ့ဘူးသည္။
ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ဦးတြင္ ျမန္မာျပည္ပုလိပ္မ်ား၊ အထူးသျဖင့္ရန္ကုန္ပုလိပ္မ်ား၏ ၈၀%ခန္႔မွာ ကုလား မ်ားျဖစ္သည္။ “ဂါတ္တဲေလး ေပၚမွာေနာ္ဗ်ာ၊ ကြၽန္ေတာ္ဟာ အငယ္ဆံုးပါဘဲ၊ ပန္ခ်ာပီပုလိပ္ႀကီးေတြဝိုင္း ပါလို႔၊ ေၾကာက္အားလန္႔အားပို၊ ငိုယိုကာရွိခိုးေတာင္းပန္ပါေသာ္လဲ၊ လက္ထိပ္ကခတ္ထားဆဲ” ဟု ၂၀ ရာစုအစပိုင္းေလာက္က ဇာတ္မင္းသားတဦး ခြၽဲခြၽဲႏြဲ႔ႏြဲ႔သီိဆိုခဲ့သည္ကိုေထာက္၍လည္းသိႏိုင္ပါသည္။
ကိုလိုနီေခတ္က နယ္ခ်ဲ႕ လက္က္ိုင္တုတ္ ပုလိပ္အခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ ပုလိပ္မ်ားနာမည္ပ်က္ခဲ့ရၿပီး ေယာက္်ား ဖ်င္းလွ်င္ ပုလိပ္၊ မိန္းမဖ်င္းလွ်င္ “ကြိတ္”  ဆိုေသာစကားပံုတခု ေပၚလာသည္။ “ကြိတ္”ဆိုသည္မွာ “မိန္းမရႊင္၊ ေၾကးစားမကို အဂၤလိပ္ေခတ္က ေခၚေသာ ဘန္းစကား ျဖစ္သည္။
ဂ်ပန္ေခတ္မွစၿပီး “ရဲ” ဟု အမည္ေျပာင္းခဲ့ေသာ္လည္း အရပ္သံုးစကား ၌လွ်င္ျမန္စြာမေျပာင္းႏိုင္ခဲ့ေပ။ ယခုေခတ္၌ ရဲကားမ်ားတြင္ ယခင္ကဲ့သို႔  ျမန္မာစာျဖင့္ “ရဲ” ဟုေရးမထားေတာ့ဘဲ အဂၤလိပ္စာျဖင့္ Police ဟုသာေတြ႔ရပါသည္။ အဂၤလိပ္စကားသံုးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ေရာျပင္သစ္စကားသံုးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ပါ ရဲကားမ်ား တြင္ Police, ဂ်ာမန္စကားသံုးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ Polizei, စကင္ဒီေနဗီယန္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ Politi, စပိန္စကား သံုးႏိုင္ငံမ်ားတြင္Policia ဟုေရးထားတတ္သျဖင့္ အျပည္ျပည္က လူတကာ နားလည္ႏိုင္သည့္ အမည္ကို သံုးသည္ျဖစ္၍လက္ခံႀကိဳဆိုရေပမည္။ ၾကာလွ်င္ အရပ္သံုးစကား၌ “ပုလိပ္”ဟူေသာအသံုး ျပန္၍ေခတ္ စားလာႏိုင္ေလသည္။
၇။ ဆားပုလင္း
အဂၤလိပ္စကား surveillanceကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ “ဆားပုလင္း” ဟု ျမန္မာမႈ ျပဳျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာစကားျဖင့္ “ေနာက္ကြယ္မွေစာင့္ ၾကည့္ေထာက္လွန္းေနမႈ” ဟုျပန္န္ိုင္ပါသည္။ အရပ္သံုးစကား၌ “ဆားပုလင္း”ဟူ၍၎ “လူဆိုးထိန္း ပုလိပ္” ဟူေသာအသံုး ေပၚလာသည္။ မဆလ ေခတ္က ဆရာမင္းသိခၤ၏ “ဆားပုလင္းႏွင္းေမာင္” ဝထၳဳ မ်ားႏွင့္အသံထြက္ဇာတ္လမ္းမ်ား ေခတ္စားခဲ့ သျဖင့္အဂၤလိပ္ေခတ္သံုး“ဆားပုလင္း” ဆိုေသာေဝါဟာရ  ျပန္လည္အသက္ဝင္လာသည္။
၈။ စာသင္
အဂၤလိပ္စကား sergeantကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ “စာသင္” ဟု ျမန္မာမႈျပဳျခင္းျဖစ္ ပါသည္။ ယခုေခတ္တြင္ေတာ့ “စာသင္” ကို “တပ္ၾကပ္” ဆိုေသာေဝါဟာရႏွင့္အစားထုိးခဲ့ၿပီ။
၉။  ေဂၚရာ
ကုလားစကားမ်ားမွ Gora ကို အသံထြက္အနီးစပ္ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္  ” ေဂၚရာ” ဟု ျမန္မာမႈျပဳကာ  ေမြးစားေသာစကားလံုးျဖစ္ပါသည္။  အေနာက္တိုင္းသားဟုအဓိပၸါယ္ရ၏။ “အေရွ႕ျပဳဗၺာ၊ အေနာက္ေဂါ ယာ” ဆိုေသာ ျမန္မာ – ပါဠိစာခ်ိဳးရွိပါသည္။  မ်က္ႏွာျဖဴတပ္ၾကပ္ အထူးသျဖင့္စေကာ့တလန္သားတပ္ ၾကပ္မ်ားကို ” ေဂၚရာစာသင္”ဟုေခၚသည္။ ရန္ုကုန္ၿမိဳ႕ေရႊတိဂံုဘုရားအနီး၌ ေဂၚရာကုန္းဟုေခၚေသာ ေတာင္ကုန္းတခုရွိ၏။ အဂၤလိပ္ေခတ္ကစေကာ့တလန္တပ္သားမ်ားတပ္စြဲရာကုန္းျဖစ္သျဖင့္ ေဂၚရာကုန္း ဟုအမည္တြင္သြားသည္။
“ေဂၚရာစာသင္” မ်ားသည္ျမန္မာျပည္တြင္နာမည္ေကာင္းရခဲ့ဟန္မရိွပါ။ ၁၉၃၆ ခု၌ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားသပိတ္ေမွာက္ၾကရာ မူလတန္း (Primary)၊ အလယ္တန္း (Secondary)ႏွင့္အထက္တန္း (Higher Grade) ဆရာျဖစ္သင္ေက်ာင္းမ်ားမွ ဆရာမေလာင္းမ်ားကို ေက်ာင္းမတက္ရန္သပိတ္တားရာတြင္မေအာင္ျမင္သျဖင့္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားက ပထမတြင္ “သပိတ္မေမွာက္တဲ့ေက်ာင္းသူေတြ၊ ေဒါက္တာဘေမာ္ နင္တို႔လင္လား”ဟုကလိၿပီးသံခ်ပ္ထိုးၾကရာ၌ ခပ္စြာစြာ၊ခပ္ရြဲ႕ရြဲ႕ေက်ာင္းသူအခိ်ဳ႕က ” ေဒါက္တာဘေမာ္ကိုလင္ေတာ္ရရင္ နန္းရင္းဝန္ကေတာ္ေတာင္    ျဖစ္မွာ၊ ဒို႔ဘာမွနာစရာမရွိဘူး”ဟုျပန္ရြဲ႕ၾကသျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားအႀကံထုတ္ၿပီး “သပိတ္မေမွာက္တဲ့ ေက်ာင္းသူေတြ၊ ေဂၚရာစာသင္ နင္တို႔လင္လား”ဟုေျပာင္းၿပီးသံခ်ပ္ထိုးရာတြင္မူကား ” ေဂၚရာစာသင္ ကိုေတာ့ လင္မေတာ္ခ်င္ဘူး” ဟုဆိုကာ သပိတ္ေမွာက္ၾကသည္ဟု ထိုစဥ္ကဆရာမေလာင္းမ်ားျဖစ္ခဲ့ ၾကေသာ ကြၽန္ေတာ္တို႔၏ေက်းဇူးရွင္ဆရာမႀကီးမ်ားထံမွၾကားခဲ့ဘူးပါသည္။
၁၀။ စပါးလင္
ေလသေဘၤာ Air Ship ကိုအရပ္သံုးစကား၌ေခၚေသာ ဇက္ပလင္ Zeppelin ကို အသံထြက္အနီးစပ္ ဆံုးျမန္မာေဝါဟာရျဖင့္ “စပါးလင္” ဟု ျမန္မာမႈျပဳျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ငယ္စဥ္ကသင္ခဲ့ရေသာ ေဒါင္းတံဆိပ္ တတိယတန္းျမန္မာဖတ္စာတြင္ ေလယာဥ္ပ်ံႏွင့္ေလသေဘၤာအေၾကာင္း၌ ” ေလသေဘၤာ မ်ိဳးစံုတြင္ ဂ်ာမနီျပည္မွ ဇက္ပလင္အမည္ရိွအမတ္ႀကီးတည္ထြင္ေသာ  ေလသေဘၤာမ်ိးမွာ အထူးေကာင္း မြန္သျဖင့္ ေနာင္တြင္ ေလသေဘၤာမ်ားကို ဇက္ပလင္ ဟုသာေခၚၾကေလေတာ့သည္” ဟုေရးထားပါသည္။  ၁၉၃၇ ခု ေမလက ပထမဆံုးအႀကိမ္ အတၱလန္တိတ္သမုဒၵရာကိုျဖတ္ပ်ံေသာ ဟင္းဒဲန္ဘုဂ္ (Hindenburg)  ဟုအမည္ေပးထားသည့္ ဂ်ာမန္ေလသေဘၤာ (ဇက္ပလင္) နယူးေယာက္ေလသေဘၤာ ဆိပ္ေပၚေရာက္ေနၿပီး ဆိုက္ကပ္ရန္လုပ္ေနစဥ္ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲသြားသျဖင့္ ခရီးသည္မ်ားစြာေသေက် မႈျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ေလသေဘၤာ (ဇက္ပလင္) ေခတ္ကုန္သြားသည့္နည္းတူ ေလသေဘၤာ (ဇက္ပလင္) ကို “စပါးလင္” ဟု ျမန္မာမႈျပဳထားသည့္ေဝါဟာရသည္လည္း ေခတ္ကုန္သြားေလသည္။
ဂ။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ အသံလွယ္ထားေသာ ေဝါဟာရမ်ား
၁။ ဘာဆာ
တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ားသံုးစကား (University/College Jargon) ျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္စကား bursar  ကို “ဘာဆာ”ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာလို “တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ား ၏ေငြစာရင္း  ႏွင့္ဘ႑ာေရးမႉး” ျဖစ္ပါသည္။
၂။ ေကဂ်ီ (KG)
အဂၤလိပ္စကား Kindergarten ၏အတိုေကာက္ KGကို အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ မူရင္းမွာ ဂ်ာမန္ စကားျဖစ္သည္။ Kinder = Children = ကေလးမ်ား၊ Garten  = Garden = ဥယ်ာဥ္။ အဂၤလိပ္ အဘိ ဓာန္ တြင္ Kindergarten ကို a school or class for young children between the ages of four and six years ဟုဆိုထားသျဖင့္ ျမန္မာလို သူငယ္တန္းဟုျပန္ထားျခင္းမွာ ဆီေလ်ာ္ပါ သည္။ စာေရးသူ တို႔ ငယ္စဥ္က ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ေက်ာင္းမ်ားတြင္  ေကဂ်ီ KG ကို LKG (Lower Kindergarten) သူငယ္တန္း ကေလး၊ MKG (Middle Kindergarten) သူငယ္တန္းအလတ္၊ HKG (Higher Kinder-garten) သူငယ္ တန္းအႀကီး အျဖစ္သံုးတန္း ထားသည္။  ေနာက္ပိုင္းေပၚလာသည့္ “မူႀကိဳေက်ာင္း”မ်ား အလားတူပင္ျဖစ္သည္။
၃။ ျဗန္ဒီ
အဂၤလိပ္စကား Brandy ကို ” ျဗန္ဒီ”ဟု ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္ေခတ္၌  ေယာအတြင္းဝန္ဦးဘိုးလိႈင္က အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ယခုေခတ္ တြင္ေတာ့ ” ျဗန္ဒီ” ကို “ဘရန္ဒီ” ဆိုေသာစာလံုးေပါင္း ႏွင့္အစားထုိးခဲ့ၿပီ။ ” ျဗန္ဒီ”စာလံုးေပါင္းကိုၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ကုန္းေဘာင္ ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္ေခတ္အထိျမန္မာစာလံုးေပါင္းပံုႏွင့္ရခိုင္စာလံုးေပါင္းပံု နီးစပ္ ေနေသးေၾကာင္းထင္ရွားသည္။ ရခိုင္တို႔က program ကို “ေျပာျဂမ္း” ဟုအသံလွယ္ပံုႏွင့္ယွဥ္ၾကည့္ပါ။
၄။  အင္စပက္ေတာ္
အဂၤလိပ္စကား Inspector ကို “အင္စပက္ေတာ္”ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ပုလိပ္ အင္စပက္ေတာ္၊ ယစ္မိ်ဳးအင္စပက္ေတာ္၊ က်န္းမာေရးအင္စပက္ေတာ္၊ စေသာေဝါဟာရသစ္မ်ားေပၚလာသည္။
၅။ ကြန္ေပါင္ဒါ
ေဆးရံုသံုးစကား (Hospital Jargon) ျဖစ္သည္။အဂၤလိပ္စကား Compounder ကို “ကြန္ေပါင္ဒါ “ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာစကားျဖင့္ “ေဆးစပ္သူ (ဝါ) ေဆးေဖၚသူ” ဟုျပန္န္ိုင္ပါသည္။ အရပ္သံုးစကား၌ “ေဆးရံုကြန္ေပါင္ဒါ ” ဟူေသာအသံုးေပၚလာသည္။
၆။ ဝါဒါ
အက်ဥ္းေထာင္သံုးစကား (Prison Jargon) ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်အဂၤလိပ္စကား (British English) Warder ကို “ဝါဒါ”ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာလို ” ေထာင္ၾကပ္” ဟုျပန္ပါသည္။  “ေထာင္ဝါဒါ၊ ေထာင္ပ်ာတာ” စသည္ျဖင့္အရပ္သံုးစကားလံုးမ်ားေပၚခဲ့ပါသည္။
၇။ ဝါဒင္
တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ားသံုးစကား (University/College Jargon) ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်အဂၤလိပ္စကား (British English) Warden ကို “ဝါဒင္”ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာလို “အေဆာင္မႉး” ဟုျပန္ပါသည္။ အေမရိကန္သံုးအဂၤလိပ္စကား (American English) တြင္မူ Warden သည္ အက်ဥ္း ေထာင္တခု၏အႀကီးဆံုးအရာရွိ (ဝါ) ေထာင္ပိုင္ႀကီးျဖစ္သည္။
၈။ ကပ္စတန္
အဂၤလိပ္စကား Customs ကို “ကပ္စတန္”ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခိ်န္က အေကာက္ရံုး ဟုေခၚခဲ့ၿပီးယခုေခတ္တြင္အေကာက္အခြန္ဦးစီးဌာန ဟုေခၚေနသည္။
၉။ ပိုင္းေလာ့
အဂၤလိပ္စကား pilot ကို “ပိုင္းေလာ့”ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာလို ေလယာဥ္ပ်ံ ပိုင္း ေလာ့ႏွင့္သေဘၤာပိုင္းေလာ့ ဟူသာအေခၚတို႔ရွိခဲ့သည္။ ယခုေခတ္တြင္ေလယာဥ္မႉးႏွင့္ေရေၾကာင္းျပအရာ ရွိ ဆိုေသာေဝါဟာရမ်ားျဖင့္အစားထိုးလိုက္ၿပီျဖစ္သည္။
၁၀။  ေဂၚဝါနာ
အဂၤလိပ္စကား Governor ကို “ ေဂၚဝါနာ”ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာလိုဘုရင္ခံဟု၎
ဘုရင္ခံမင္းႀကီးဟု၎ဘာသာျပန္ၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Lt. Governor ကို ဒုတိယဘုရင္ခံဟု၎၊ ဒုတိ ယဘုရင္ခံမင္းႀကီးဟု၎ဘာသာျပန္ၾကပါသည္။
ဘုရင္ခံ ဆိုေသာေဝါဟာရအေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေျပာလိုသည္မွာမင္းတုန္းမင္းေခတ္အစ ဦးေနဝင္း ေခတ္အဆံုး ျမန္မာ “စာနယ္ဇင္း” မ်ားတြင္ အေမရိကန္ျပည္နယ္မ်ားမွ Governor မ်ားကို ျပည္နယ္ ဘုရင္ခံဟုသာေရးခဲ့ၾကပါသည္။ ယခုေခတ္တြင္ အခ်ိဳ႕လူမ်ားက ” ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး” ဟု ျမန္မာ လိုဘာသာျပန္ခဲ့ၾကပါသည္။ ျမန္မာစကား၌ ဝန္ႀကီးသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးထက္ ရာထူးႀကီးပါသည္။ ဘုရင္ ခံ သည္ ဝန္ႀကီးထက္ျမင့္ေသာ ရာထူးျဖစ္ပါသည္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ (တခ်ိန္က ရုပ္ေသးစကားအတိုင္း နန္းရင္း ဝန္ဟုေခၚခဲ့ေသာ) ေဒါက္တာ ဗေမာ္၊ ဂဠဳန္ဦးေစာ တို႔မွာ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံ Governor ၏ လက္ေအာက္ တြင္ Prime minister တာဝန္ယူရပါသည္။ ၎တို႔ေအာက္တြင္ ဝန္ႀကီးမ်ား ministers ရိွပါသည္။ ယေန႕ တိုင္ ကေနဒါ၊ ဩစေၾတးလ်တို႔မွ Governor General မ်ားကို ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ဟု ျမန္မာလို ဘာသာျပန္ေန ဆဲပင္ျဖစ္ပါသည္။
အဂၤလိပ္အဘိဓာန္တြင္ governor ကို “the representative of the Crown in a British colony” ဟုအဓိပၸါယ္ေပးကာ အေမရိကန္အဘိဓာန္တြင္ governor ကို “the executive head of a state in the U.S.” ဟုအဓိပၸါယ္ေပးပါသည္။  အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးဆိုလွ်င္ administrator သာျဖစ္ပါ လိမ့္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ governor ကို ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးဟု ျမန္မာလိုဘာသာမျပန္သင့္ပါ။ အခ်ိဳ႕လူ မ်ားကလည္း ယခု ျမန္မာျပည္၏ျပည္နယ္မ်ားက Chief Minister မ်ားကိုေခၚသည့္အတိုင္း အေမရိကန္ ျပည္နယ္မ်ားမွ Governor မ်ား ႏွင့္ Lt. Governor မ်ားကို ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္၊ ဒုဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဟု ျမန္မာလို ဘာ သာျပန္ေနၾကပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာေရာ အေမရိကန္ျပည္နယ္မ်ားမွာပါ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ premier, prime ministerဆိုေသာအသံုးမ်ားမရွိပါ။ ထို႔ ေၾကာင့္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္၊ ဒု ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟု ျမန္မာလို ဘာသာမျပန္သင့္ပါ။

ဃ။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ေပၚေရာႁပြန္းထားေသာ ေဝါဟာရမ်ား

၁။ ဂါတ္တဲ
အဂၤလိပ္စကား Guard ကို “ဂါတ္ “ဟုအသံလွယ္ထားၿပီး ျမန္မာစကားလံုး “တဲ” ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ ကပုလိပ္ရံုးဟု၎၊ ဟင္ဒူစတန္နီစကားမွလာေသာ “ဌာနာ”ဟု၎ အရပ္သံုးစကားလံုးမ်ားေပၚခဲ့ပါသည္။ Sub-inspector of Police ကိုအတိုေကာက္ အက္စ္အိုင္ပီ (S.I.P) ဟူ၌၎၊ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ရာဇဝတ္အုပ္ ဟူ၌၎၊ Inspector of Police ကိုအတိုေကာက္ အိုင္ပီ (I.P) ဟူ၌၎၊ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ဌာနာအုပ္ ဟူ၌၎ ေခၚခဲ့ၾကသည္။  လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခိ်န္က Burma Policeကိုျမန္မာမႈျပဳၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲအဖြဲ႔၊ “ဌာနာ”ကို ” ရဲဌာန”ဟုေျပာင္းကာ အက္စ္အိုင္ပီကို ရဲအုပ္၊ အိုင္ပီကို ရဲမႉး ဟုေျပာင္းေသာ္လည္း အရပ္သံုး စကားတြင္မူ ပုလိပ္ရံုး၊ ဂါတ္တဲ၊ အက္စ္အိုင္ပီ၊ အိုင္ပီ ဟူေသာအသံုးမ်ားမေပ်ာက္ကြယ္ပါ။
ရဲႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ရံုးသံုး ေဝါဟာရမ်ားသည္ျမန္မာဘာသာ၌ေျပာင္းလဲမႈအမ်ားဆံုး ေဝါဟာရမ်ားထဲ တြင္ပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရတက္စက ရဲအုပ္ (S.I.P) ကို ဒုလံုၿခံဳေရးမႉး၊ ရဲမႉး (I.P) ကို လံုၿခံဳေရးမႉး၊  Deputy Superintendent of Police (Dy.S.P) ရဲဝန္ေထာက္ ကို ဒု ႀကီးၾကပ္ေရးမႉး၊ District Superintendent of Police (D.S.P) ခရုိင္ရဲဝန္ကို  ႀကီးၾကပ္ေရးမႉး၊ စသည္ျဖင့္ အေခၚေျပာင္း ေသာ္လည္း ၎အေခၚမ်ားသည္ ငါး ႏွစ္ပင္မခံပါ။
မဆလေခတ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲအဖြဲ႔ကို ျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႔ ဟုအမည္ေျပာင္းၿပီး ဂါတ္တဲကို ရဲစခန္းဟု၎၊  Police Constable (PC) or Policeman ရဲသားကို ရဲတပ္ သား ဟု၎၊  High Constable (HC) ရဲၾကပ္ကို ရဲတပ္ၾကပ္ဟု၎၊ Sub-inspector of Police (S.I.P)ကို ရဲအုပ္ မွ ဒုရဲအုပ္ ဟု၎၊  Inspector of Police အိုင္ပီ (I.P) ကို ရဲမႉး မွ ရဲအုပ္ဟု၎၊ Deputy Superin-tendent of Police (Dy.S.P) ကို ရဲဝန္ေထာက္မွ ဒုရဲမႉး ဟု၎၊ District Superintendent of Police (D.S. P) ခရုိင္ရဲဝန္ကို ရဲမႉး (Police Major) ဟု၎၊ Deputy Commissioner of Police လက္ေထာက္ ရဲမင္းႀကီးကို ဒုရဲမႉးႀကီး (Police Lt. Colonel) ဟု၎၊  Commissioner of Police  ရဲမင္းႀကီး ကို ရဲမႉးႀကီး (Police Colonel) ဟု၎၊  ေျပာင္းေခၚကာ စစ္တပ္ပံုသြင္းသည္။  နဝတေခတ္ Burma မွ Myanmar သို႔ ေျပာင္းခ်ိန္မွၿပီး Myanmar Police ဟုအဂၤလိပ္လိုေခၚတြင္ေစၿပီး  ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ႔ ဟုေခၚေသာ္လည္း ရာထူးအေခၚအေဝၚမ်ား၊ ရဲစခန္းစသည္တို႔ကိုမူ ဆက္သံုးသည္။
စခန္းသည္ေခတၱကြန္းခိုရာသာျဖစ္သည္။ အၿမဲေနရသည့္ေနရာမဟုတ္ပါ။ ခဏနားၿပီးေရွ႕ဆက္ရပါမည္။ “က်ိုက္ထီးရိုးဘုရားအတက္ ေရေျမာင္ႀကီးစခန္းမွာနားမယ္” ဟု က်ိုက္ထီးရိုးဘုရားဖူးမ်ားေျပာေလ့ရွိ သည္။ “စစ္ဆင္ေတြ တသီတတန္းနဲ႔ စစ္စခန္းခ်ရာေျမ”ဟုျပည္လွေဖ၏ နတ္ရွင္ေနာင္သီခ်င္းတြင္လည္း ပါပါသည္။ မွန္ပါသည္။ ေရွ႕သို႔ဆက္၍စစ္ခီ်ရပါဦးမည္။ စခန္းသည္ စစ္တပ္၊ စစ္ပုလိပ္တပ္၊ စစ္ရဲတပ္မ်ား အတြက္မွန္ေသာ္လည္း ပုလိပ္ (ဝါ) ရဲ အတြက္မွာ မမွန္၊ မဆီေလ်ာ္ပါ။ အဂၤလိပ္စကားတြင္ camp သည္ စခန္းျဖစ္သည္။ Police Camp ဟုမသံုးဘဲ Police Station ဟုသာသံုးပါသည္။ လမ္းမေတာ္ ပုလိပ္ရံုး၊ အလံုဂါတ္တဲ၊ ကမာရြတ္ဌာနာ၊   ပုစြန္ေထာင္ရဲဌာန၊ စသည္တို႔မွာ အဂၤလိပ္ေခတ္မွယေန႔တိုင္ အႏွစ္တ ရာခန္႔ အတည္တက် အၿမဲေနေနခဲ့ရသည့္ေနရာျဖစ္ပါသည္။ ေခတၱကြန္းခိုရာစခန္းမဟုတ္ပါ။ မဆလ ေခတ္မွစ၍ ဌာနတိုင္းကိုစစ္ပံုသြင္းကာ စက္ရံုလက္ေထာက္အင္ဂ်င္နီယာကို အလုပ္ရံုခြဲမႉး (တပ္ခြဲမႉးကိုတု ထား) စသည္တို႔လုပ္လာရာမွ ျမန္မာစာႏွင့္စကားလည္းပ်က္ကာ ရဲစခန္း ျဖစ္လာရေလေတာ့၏။
၂။ စက္ရွင္မင္းႀကီး
အဂၤလိပ္စကား Session Judgeကို “စက္ရွင္ “ဟုအသံလွယ္ထားၿပီး ျမန္မာစကားလံုး “မင္းႀကီး” ႏွင့္  ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။”မင္းႀကီး”ဟုေခၚထားေသာ္လည္း အမွန္တြင္ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္က Session Judge မ်ားသည္ ရာထူးအဆံုးတြင္ “ဝန္” သို႔မဟုတ္ “အေရးပိုင္”ထည့္ေခၚေသာ ခရိုင္အဆင့္ အရာရိွသာျဖစ္သည္။ ဥပမာ၊ သစ္ေတာဝန္ (ဝါ) သစ္ေတာအေရးပိုင္။ ရာထူးအဆံုးတြင္ “မင္းႀကီး”ထည့္ ေခၚရေသာ တိုင္းအဆင့္ အရာရိွမဟုတ္ေခ်။
၃။  ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီး
အဂၤလိပ္စကား Commissionerကို “ ေကာ္မရွင္နာ “ဟုအသံလွယ္ထားၿပီး ျမန္မာစကားလံုး “မင္းႀကီး” ႏွင့္  ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ျမန္မာလို “တိုင္းမင္းႀကီး” ဟုဘာသာျပန္ၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Commissioner of Police ကို  တိုင္းရဲမင္းႀကီး ဟုေခၚခဲ့ၾကသည္။
၄။ စစ္ပုလိပ္
ျမန္မာစကား “စစ္” ႏွင့္  အဂၤလိပ္စကား Policeကို “ပုလိပ္”ဟု အသံလွယ္ထားၿပီးေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္ ပါသည္။  မူရင္းအဂၤလိပ္စကားမွာ Paramilitary Police Force  ျဖစ္သည္။ စစ္တန္းလ်ားတြင္ေနရၿပီး စစ္ တပ္သဖြယ္တာဝန္ထမ္းရေသာ လက္နက္ကိုင္ပုလိပ္တပ္ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ စစ္ပုလိပ္ မ်ား၏ ၈၀%ခန္႔မွာ ကုလားမ်ားျဖစ္သည္။  ျမန္မာျပည္တြင္သာမက အာဖရိကတိုက္ရွိ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီ  ႏိုင္ငံတိုင္း၌  ေတာ္လွန္ေရးမ်ား၊ သပိတ္၊ ဆႏၵျပပြဲမ်ားကို ကုလားမ်ားျဖင့္ဖြဲ႔ထားေသာ စစ္တပ္၊ စစ္ပုလိပ္ တပ္၊ ပုလိပ္မ်ားျဖင့္ ႏိွမ္နင္းခဲ့သျဖင့္ ယေန႔တိုင္ ၎ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားက ကုလားမ်ားကို မႏွစ္သက္ၾကေပ။
ႏုိင္ငံတိုင္း၌ ၾကည္းတပ္၊ ေရတပ္၊ ေလတပ္၊ ကမ္းတက္တပ္တို႔သည္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနေအာက္ တြင္ရွိၿပီး  စစ္ပုလိပ္တပ္ႏွင့္အလားတူ လက္နက္က္ိုင္မ်ားမွာ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနေအာက္တြင္ရွိသည္။  ျမန္မာျပည္တြင္ ဖဆပလ အစိုးရေခတ္က  ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနေအာက္တြင္ အတိုေကာက္ ယူအမ္ပီ U.M.P ဟုေခၚသည့္ Union Military Police Force ျပည္ေထာင္စု စစ္ရဲတပ္၊ အရပ္သံုးစကားတြင္ လဲဗ်ီး (Levies) ဟုေခၚသည့္ စစ္ဝန္ထမ္းတပ္၊ အတိုေကာက္ ဘီတီအက္ဖ္ (B.T.F) Burma Territorial Force ေခၚ ဗမာ့နယ္စပ္ေစာင့္တပ္၊ ပ်ဴေစာထီး  ဟုေခၚသည့္ ကာကြယ္ေရးတပ္မ်ားရွိခဲ့ဘူးသည္။ တပ္အားလံုး ေပါင္းလိုက္လွ်င္ၾကည္းတပ္ရွိတပ္သားဦးေရနီးပါးရွိခဲ့သည္။ ၎တပ္မ်ားတြင္ တပ္ရင္း ၂၅ ရင္းရွိေသာ ယူအမ္ပီ U.M.P ဟုေခၚသည့္ ျပည္ေထာင္စု စစ္ရဲတပ္သည္ အင္အားအႀကီးဆံုးျဖစ္ၿပီး စက္ေသနတ္မ်ား၊ သံခ်ပ္ကာကားမ်ား (Armoured Cars) ႏွင့္စိန္ေျပာင္းမ်ားအထိရွိခဲ့သည္။
ဖဆပလ အစိုးရေခတ္ေကာင္း စဥ္က က်ားႀကီးဦးဗေဆြ ၊ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း၊ ဗိုလ္ခင္ေမာင္ကေလး၊ စေသာဆိုရွယ္လစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၎၊ ဗိုလ္မႉးေအာင္၊ ဗိုလ္မင္းေခါင္စေသာ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ဝင္ဝန္ႀကီးမ်ားက၎၊ စစ္တပ္ကတေန႔အာဏာ သိမ္းရန္ႀကံခဲ့ေသာ္ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ ျပည္ေထာင္စုစစ္ရဲတပ္ကိိုတုိးခ်ဲ႕ခဲ့သည္။ အရပ္သားမ်ားက စစ္ရဲတပ္ သားမ်ားႏွင့္ဗိုလ္မ်ားကို စစ္သား၊ စစ္ဗိုလ္ဟုသတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း ၾကည္းတပ္သားးမ်ားႏွင့္ ဗိုလ္မ်ား ကမူ စစ္တပ္မဟုတ္၊ ပုလိပ္တပ္ဟုသတ္မွတ္ထားၿပီးႏိွမ္ေလ့ရွိသည္။ စစ္ရဲတပ္သားမ်ားႏွင့္ဗိုလ္မ်ားက လည္း ဖဆပလ အစိုးရအားကိုးႏွင့္ျပန္တြယ္တတ္ၾက၍ ေဘာလံုးပြဲ၊ လက္ေဝွ႔ပြဲစသည္တို႔ တြင္ အသင္း  ႏွစ္သင္းဆံုေတြ႔ၾကလွ်င္  ၾကည္းတပ္သားမ်ားႏွင့္စစ္ရဲတပ္သားမ်ား ရန္ျဖစ္ေလ့ရိွၿပီး ထိုးပြဲ၊ ရိုက္ပြဲမ်ားျဖစ္ တတ္သျဖင့္ ႏွစ္တပ္လံုးမွတပ္ထိန္းမ်ား၊ တပ္ရဲမ်ား အထူးေစာင့္ၾကပ္ရသည္။
အိမ္ေစာင့္အစိုးရလက္ထက္၌ စစ္ဝန္ထမ္းတပ္မ်ားႏွင့္ဘီတီအက္ဖ္မ်ားကို ၾကည္းတပ္ထဲသို႔ေပါင္းထည့္ လိုက္သည္။ ပ်ဴေစာထီးတပ္ကိုလည္း “အရံရဲ” အျဖစ္ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။ ၾကည္းတပ္မွ ဗိုလ္မႉး ႀကီးမင္းသိန္းကို စစ္ရဲမင္းႀကီး ခန္႔ၿပီး U.M.P ဟုေခၚသည့္ Union Military Police Force ျပည္ေထာင္စု စစ္ရဲတပ္ကို ျပည္ေစာင့္ရဲတပ္ Union Constabulary ဟုအမည္ေျပာင္းလိုက္သည္။  စစ္ (Military) ပါေသာအမည္ မထားလို၍ျဖစ္ဟန္ရွိသည္။ စစ္ရဲတပ္သားမ်ားႏွင့္ ဗိုလ္မ်ားက ၾကည္းတပ္က သူတို႔ကို လာၿပီးဗိုလ္က်သည္ဟုယူဆကာ မေၾကနပ္ၾကေပ။  စစ္ရဲတပ္မွအရာရိွ အခိ်႕ကို ၁၉၅၈ ခု အိမ္ေစာင့္ အစိုးရမတက္ႏိုင္ေစရန္ ၾကည္းတပ္ကိုတိုက္ရန္ႀကံသည္ ဆိုၿပီးရံုးတင္စစ္ေဆးသည္။ သန္႔ရွင္းဖဆပလ အစိုးရေခတ္က ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ဝင္  ဗိုလ္မင္းေခါင္ကို အေရးယူလို၍ျဖစ္သည္။ တည္ ၿမဲဖဆပလဘက္ယိမ္းေသာ  အေထာက္ေတာ္ဦးအုန္းျမင့္က “ခက္ဖြယ္ ရယ္ႀကံဳပါတယ္။ လက္နက္ကယ္ စံုအညီနဲ႔” အမည္ျဖင့္စာအုပ္ေရးသားထုတ္ေဝသည္။ ၎အမႈမၿပီးမီ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ သန္႔ရွင္းဖဆပလ အႏိုင္ရၿပီး  ဗိုလ္မင္းေခါင္ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးျပန္ျဖစ္သျဖင့္ အမႈၿပီးသြားသည္။
ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၾကည္း တပ္မွ ဗိုလ္မႉးႀကီးတန္ယုဆိုင္ ျပည္ေစာင့္ရဲတပ္မႉးခ်ဳပ္ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၆၂ မတ္လ စစ္တပ္က အာဏာ သိမ္းၿပီးေအာက္တိုဘာလဆန္းတြင္  ျပည္ေစာင့္ရဲတပ္ Union Constabulary ကိုဖ်က္သိမ္းကာ တပ္ ရင္းေပါင္းအစိတ္ေလာက္ကို ၾကည္းတပ္ထဲသို႔ေပါင္းထည့္လိုက္သည္။ ျပည္ေစာင့္ရဲတပ္မွ ဒုဗိုလ္မႉးႀကီး အဆင့္ရွိသူမ်ားကို ၾကည္းတပ္၌ဗိုလ္မႉး၊  ျပည္ေစာင့္ရဲတပ္မွ ဗိုလ္မႉးအဆင့္ရွိသူမ်ားကို  ၾကည္းတပ္၌ ဗိုလ္ႀကီး၊  ျပည္ေစာင့္ရဲတပ္မွ ဗိုလ္ႀကီး အဆင့္ ရွိသူမ်ားကို ၾကည္းတပ္၌ဗိုလ္၊ စသည္ျဖင့္ ရာထူးတဆင့္ စီခ်လိုက္ေသာ္လည္း ျပည္ေစာင့္ရဲတပ္မွဗိုလ္ႏွင့္ ေအာက္တပ္သားအဆင့္အထိကိုမူ မူလရာထူးအတိုင္း လႊဲေျပာင္းလက္ခံသည္။
၅။  ေဒါက္ကတ္လွည္း
အဂၤလိပ္စကား Dog Cartကို “ ေဒါက္ကတ္”ဟု အသံလွယ္ထားၿပီး  ျမန္မာစကားလံုး”လွည္း” ႏွင့္  ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ” ေဒါက္ကတ္”ဟုေခၚထားေသာ္လည္း အမွန္တြင္  ျမင္းဆြဲေသာလွည္း သာျဖစ္သည္။ ေခြးဆြဲေသာလွည္းမဟုတ္ပါ။  အဂၤလိပ္အဘိဓာန္က “a light, two-wheeled, horse-drawn vehicle for ordinary driving, with two transverse seats back to back, and originally having a box under the rear seat for carrying a dog.” ဟုအနက္ေပးထားပါသည္။ ဆရာႀကီးေရႊ ဥေဒါင္း၏ဝထၳဳမ်ားတြင္ ေဒါက္ကတ္လွည္းဆိုေသာစကားလံုး ပါေလ့ရွိသည္။
၆။ ပလိပ္ေရာဂါ
အဂၤလိပ္စကား Plagueကို “ပလိပ္”ဟုအသံလွယ္ထားၿပီး ပါဠိမွေမြးစားထားသည့္ ျမန္မာစကားလံုး “ေရာ ဂါ ” ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ႂကြက္မ်ားမွတဆင့္ လူမ်ားထံကူးစက္တတ္သည့္ကပ္ေရာဂါျဖစ္ သည္။  ျမန္မာအသံထြက္တြင္ “ပုလိပ္” (police) ႏွင့္တူေနသျဖင့္ ရဲအဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္ေနေသာသူငယ္ခ်င္းကို “ေဟ့ေကာင္၊ မင္းပလိပ္ျဖစ္ေနတယ္ဆို” ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ႏွစ္ခြထြက္သည့္ေမးခြန္းျဖင့္ေနာက္ေလ့ရွိ သည္။
င။ ဘန္းစကားမ်ား
၁။ နတ္သမီး
အဂၤလိပ္ေခတ္ကစ၍ ျပည္သူပိုင္သိမ္းအၿပီး ၆၇ခုေလာက္အထိ နတ္သမီးတံဆိပ္ပါေသာ သစ္သားမီးခ်စ္ မ်ားရွိခဲ့သည္။ ဘူးခြံစကၠဴနီေပၚ၌ နတ္သမီးရုပ္ကေလးႏွင့္ “ဥတုသံုးပါးခံသည္” ဟုေရးထား၏။ မိုးဥတု၌ အစိုမျပန္၊ ေဆာင္းရာသီတြင္ ေအးေသာ္လည္းမီးေတာက္လြယ္သည္။ ေႏြဥတု၌ပူျပင္းေသာ္လည္း မိမိ အလိုအေလ်ာက္ မီးထမေတာက္ႏိုင္ပါ ဟုဆိုလိုသည္။  သို႔ရာတြင္ကာလသားမ်ားက “ဥတုသံုးပါးခံသည္” ဆိုသည့္စကားကို ကိုယ္လိုရာဆြဲေတြးၿပီး ” ျပည့္တန္ဆာ”ကို “နတ္သမီး” ဟုဘန္းစကား၌ေခၚၾကသၿဖင့္ “နတ္သမီး”ဟူေသာဘန္းစကားေပၚလာသည္။
၂။ ဂ်စ္ေလဒီ
ဂ်ပန္ေခတ္ၿပီးစ အဂၤလိပ္တပ္မ်ားဝင္လာခိ်န္ကေပၚခဲ့ေသာဘန္းစကားျဖစ္သည္။  ျမန္မာမ်ားထြင္ေသာ အဂၤလိပ္ေဝါဟာရ Jeep Lady ကို “ဂ်စ္ေလဒီ” ဟု အသံလွယ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ မဟာမိတ္တပ္မ်ား က စစ္ဗိုလ္မ်ား Jeep ဂ်စ္ကားစီးခ်ိန္ျဖစ္သျဖင့္ ၎စစ္ဗိုလ္မ်ားႏွင့္ေပါင္း၍ ဂ်စ္ကားစီးၿပီး ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္ ရင္းကာ “ပိုက္ဆံရွာ”သည့္မိန္းမဟုအဓိပၸါယ္ရေသာ Jeep Lady ဂ်စ္ေလဒီ ဆိုသည့္ ဘန္းစကားေပၚ ခဲ့သည္။
၃။ “ျပည္ေတာ္ သာသြားၿပီ”
ဖဆပလ အစိုးရေခတ္က “ျပည္ေတာ္သာ”စီမံကိန္းကိုအစြဲျပဳ၍ေပၚလာေသာစကားျဖစ္သည္။ ျပည္ေတာ္ သာကား၊ ျပည္ေတာ္သာတိုက္၊ ျပည္ေတာ္သာေက်ာင္း ဆိုသည့္စကားလံုးမ်ားေပၚခဲ့ပါသည္။ “ျပည္ေတာ္ သာသြားၿပီ” ဟူေသာဘန္းစကားလည္းေပၚလာသည္။ အဆင္ျပသြားၿပီ၊ ဇိမ္က်သြားၿပီ ဟုဆိုလိုသည္။ ဥပ မာ။ “ဒီငနဲနဲ႔ငတိမ အစကမိဘသေဘာမတူဘူးဆို၊ အခုေတာ့ “ျပည္ေတာ္သာသြားၿပီ” ပါလား။
၄။ ကာတစ္ႏွင့္ဝါဟစ္  
ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ကေပၚခဲ့ေသာမႏၲေလးသံုးဘန္းစကားမ်ားျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္က မႏၲေလးၿမိဳ႔လယ္၌ ကာတစ္ (Curtis) ဆိုသူ၏ေဆးဆိုင္ရွိၿပီး ေဆးေဖၚသည့္ဆံုပံုႏွင့္ ကာတစ္ေဆးဆိုင္ (Curtis Pharmacy)ဆိုေသာဆိုင္းဘုတ္ႀကီးရွိရာကာလသားမ်ားကကိုယ္လိုရာဆြဲေတြးၿပီး မိန္းမတင္ပဆံု ကို “ကာတစ္”ဟုဘန္းစကား၌ေခၚၾကသည္။ ကာတစ္ဆိုသူ၏ေဆးဆိုင္ ႏွင့္ကပ္လ်က္တြင္ “ဝါဟစ္” (Wahid) ဆိုသည့္ကုလားဆိုင္ရွိရာ ကာလသားမ်ားက မိန္းမရင္သားကို “ဝါဟစ္”ဟုဘန္းစကား၌  ေခၚၾကေလေတာ့သည္။”ဒီစမူ ကာတစ္ေရာ ဝါဟစ္ပါ တယ္ျဖိဳးပါလား” ဆိုေသာၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္က ေပၚခဲ့ေသာမႏၲေလးသံုးဘန္းစကားသည္၎၊ သဘင္သည္ဆိုင္းသမားမ်ားသံုးေသာ “ဘြဲ႔ေရာ စည္ေရာ ကိတ္တယ္” ဆိုေသာဘန္းစကားသည္၎၊ ယခုေခတ္လူငယ္မ်ားသံုးေနၾကသည့္ “ဘီရာဂ်ီပါ အိုေကဘဲ” ဆိုေသာဘန္းစကားသည္၎၊ အနက္တူပင္ျဖစ္သည္။
၅။ ၇ မိုင္ခြဲေရာက္ေနၿပီ
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ရွစ္မိုင္တံတားေလးအရပ္တြင္ စိတၱဇေဆးရံု (အရပ္အေခၚ”အရူးေထာင္)ရွိသျဖင့္ တေယာက္ ေယာက္ကို “ေၾကာင္ေနၿပီ၊ ရူးေတာ့မယ္။  စိတၱဇေဆးရံုေရာက္ဖို႔နီးေနၿပီ”စသည္ျဖင့္ေနာက္လိုေသာအခါ “သူကေတာ့  ၇ မိုင္ခြဲေရာက္ေနၿပီ ” ဟုေျပာေလ့ရွိသည္။ ရန္ကုန္သံုးဘန္းစကားျဖစ္သည္။
၆။ ယူျပန္ဘီတပ္
ဖဆပလ အစိုးရေခတ္က အတိုေကာက္ ယူအမ္ပီ U.M.P ဟုေခၚသည့္ Union Military Police Force ျပည္ေထာင္စု စစ္ရဲတပ္ရွိခဲ့သည္။ စစ္ရဲတပ္မ်ားမွာ ဖဆပလ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ၏ ခါးပိုက္ ေဆာင္တပ္မ်ားဟု နာမည္ႀကီးသည္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား၌ “တပ္ဦး” က အၿမဲႏိုင္ကာ ဆိုရွယ္လစ္မ်ားေထာင္ေပးသည့္ “ရဲေခါင္”ကို ေက်ာင္းသားထုႀကီးကမႀကိဳက္ၾက။ ထို႔ေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားသပိတ္မ်ား၊ ဆႏၵျပပြဲမ်ားကို ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး ဗိုလ္ခင္ေမာင္ကေလးကိုယ္တိုင္ စစ္ရဲမ်ား ကိုဦးစီးျပီးၿဖိဳခြဲကာ စစ္ရဲတပ္ဌာနခ်ဳပ္၌ ေက်ာင္းသားစစ္ေဆး ညွင္းဆဲေရးစခန္းဖြင့္လွစ္ေလ့ရွိေၾကာင္း စာေရးဆရာမႀကီးေဒၚခင္ေဆြဦး၏ဝတၳဳအခိ်ဳ႕တြင္ပါပါသည္။
သၾကၤန္အခ်ိန္တြင္ တကၠသိုလ္ႏွင့္ ေက်ာင္း ေပါင္းစံုေက်ာင္းသားတို႔ သည္ ယခုေခတ္ ျပည္သူ႔ ဥယ်ာဥ္ျဖစ္ေနသည့္ ျပည္ေထာင္စုစစ္ရဲတပ္ဌာနခ်ဳပ္ ေရွ႕သို႔သြားျပီး စစ္ရဲတပ္၏ အဂၤလိပ္အမည္မွာ Union Military Police (UMP) ျဖစ္သျဖင့္  ျမန္မာသံျဖင့္ “ယူအမ္ပီ” ဟု မေခၚဘဲ အဓိပၸါယ္ျဖင့္ “ယူျပန္ဘီ” တပ္ဟုေခၚကာ “ယူျပန္ဘီတပ္လာမယ္ဆို၊ သမီးပိ်ဳ ေလးေတြ တျခားရြာေတြ  ျမန္ျမန္ပို႔ၾက။ ယူျပန္ဘီတပ္ျပန္သြားရင္၊ ထဘီစုတ္မက်န္သယ္သြားဆိုဘဲ” စသည့္သံခ်ပ္မ်ားထိုးကာ သေရာ္ေလ့ရွိပါသည္။
၇။  စစ္ပုလိပ္ေရာဂါ၊ ယူျပန္ဘီနာ
အဂၤလိပ္စကား ဆစ္ဖလစ္ syphilis ကို “စစ္ပုလိပ္”ဟုအသံလွယ္ထားၿပီး ပါဠိမွေမြးစားထားသည့္ ျမန္မာစကားလံုး “ေရာဂါ ” ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။  ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ စစ္ပုလိပ္မ်ား ကို ခ်ဥ္ေနသူမ်ား က ခ်ိဳးႏွိမ္သည့္သေဘာႏွင့္ထြင္ခဲ့ဟန္ရွိပါသည္။ ၎ကာလသားေရာဂါအေၾကာင္း သုေတသနစခဲ့သူ အီတလီဆရာဝန္ Giovanni Fracastoro (1478-1553) က ထိုေရာဂါကို “ျပင္သစ္ ေရာဂါ၊ ျပင္သစ္နာ”ဟု ခ်ိဳးႏွိမ္ေခၚခဲ့သည့္သေဘာမိ်ဳးပါေပ။ ဖဆပလ အစိုးရေခတ္က စစ္ပုလိပ္တပ္သည္ ယူအမ္ပီဟုေခၚသည့္ စစ္ရဲတပ္ျဖစ္ၿပီး ၎”ယူျပန္ဘီတပ္”မွာလည္းေက်ာင္းသားထုႀကီး၏ “ခ်ဥ္ဖတ္” ျဖစ္ ရကား ေက်ာင္းသားမ်ား က “စစ္ပုလိပ္ေရာဂါ” ေခၚ ဆစ္ဖလစ္ကို “ယူျပန္ဘီနာ”ဟု အမည္သစ္ထြင္ေပး လိုက္ၾကေတာ့၏။ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ေယာက္ေနမေကာင္း၍ တကၠသိုလ္ေဆးရုံသို႔သြားလွ်င္ “ယူျပန္ ဘီနာရလုိ႔ ဒီေကာင္ ပင္နီစလင္သြားထိုးရၿပီထင္တယ္”ဟုေနာက္ေလ့ရွိသည္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား သံုးဘန္းစကားျဖစ္သည္။
၈။ “ခြန္နစ္ပဲ”
ျမန္မာျပည္တြင္ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္ ျပားတရာတက်ပ္ စနစ္သို႔မေျပာင္းမီက မူး၊ပဲမ်ားသံုးေနေသးရာ အတို အားျဖင့္ သံုးက်ပ္ေျခာက္မူးတပဲကို ၃ိ ၆ဴး ၁ဲ ဟုေရးၾကသည္။ “ရဲ” စာလံုးေပါင္း မွာ ခြန္နစ္ပဲ အတိုအားျဖင့္ ၇ဲ ႏွင့္အလြန္ဆင္သျဖင့္ ပုလိပ္ေခၚရဲကို ဘန္းစကား၌ “ခြန္နစ္ပဲ” ဟုေခၚေလ့ရွိခဲ့သည္။
၉။ “တိုးတိုးသား”
ဦးႏုေခတ္က ကဲြၽႏြားသတ္ခြင့္၊ အမဲသားေရာင္းခြင့္တို႔ကို တရားဝင္ပိတ္ပင္ထားပါသည္။ သို႔ေသာ္ အမဲ သားခိုးေပၚၿပီး ဝယ္သူကလည္းတိုးတိုးေမးရကာ ေရာင္းသူကလည္းတိုးတိုးေျဖရၿပီး လွ်ိ႕ဝွက္ေရာင္းဝယ္ ေသာ “ေမွာင္ခိုေဈး”လုပ္ၾကသျဖင့္ “တိုးတိုးသား” ဟုေခၚခဲ့သည္။ “အမဲသားမေပၚရ၊ ႏြားသားေပၚၾက သည္။  ကုလားစု၌ခိုးေပၚသည္။ “တိုးတိုးသား”ဟုေခၚပါသည္။ တပ္ထဲမွေတာ့ေျပာင္ေပၚသည္။ ဘုရား အေလာင္းႀကီး မ်က္ေစ့မိွတ္ကာပုတီးစိတ္ေန၏။ ဒါေပမဲ့ျပည္ေတာ္သာပါသည္”။ ဆိုေသာျပက္လံုးလည္း ေခတ္စားခဲ့ပါသည္။
၁၀။  ဇိမ္မယ္
ျပည့္တန္ဆာကို “ဇိမ္မယ္” ဟုဘန္းစကား၌ေခၚၾကသည္။ ရန္ကုန္သံုးဘန္းစကားျဖစ္သည္။ အျခားအရပ္ တြင္ေနသူမ်ား ၎ဘန္းစကားကို မသိသူ မ်ား၏။
တခါက ေတာမွရန္ကုန္သို႔ ပထမဆံုးအႀကိမ္ေရာက္လာသူ လူရိုးႀကီးတေယာက္သည္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေဈးထဲ၌ ေခတ္မီမွန္လံုကားကေလးကို ကိုယ္တိုင္ေမာင္းၿပီး ေဈးဝယ္လာသူ ခပ္ေခ်ာေခ်ာမိန္းမရြယ္တေယာက္ က္ိုျမင္ေလရာ သူ႔အေဖာ္ေတာသူေတာသားမ်ားအား ထိုမိန္းမရြယ္ကို လက္ၫႇိဳးထိုးျပကာ “မျမင္ဘူးရင္ ၾကည့္ထားၾက၊ ဇိမ္မယ္ဆိုတာ ဒီိမိန္းမလို ဝတ္စားသြားလာေနထိုင္တာ” ဟုေျပာလိုက္ရာ ထိုမိန္းမရြယ္ လည္း အလြန္ေဒါသထြက္သြားၿပီး ပုလိပ္ေခၚကာ အသရဖ်က္မႈႏွင့္တရားစြဲရန္ တိုင္ေတာ့၏။ ပုလိပ္က ထိုေတာသားလူရိုးႀကီးအား အဘယ့္ေၾကာင့္ ဂုဏ္သိကၡာရွိ အမ်ိဳးေကာင္းသမီးအား ” ဇိမ္မယ္” ဟုယိုး စြပ္ရေၾကာင္းေမးေသာအခါ “ဒီေလာက္စည္းစိမ္နဲ႔ေနရတဲ့မိန္းကေလးဟာ  ဇိမ္ရွိတဲ့ဘဝေရာက္ေနတာ ေၾကာင့္ က်ဳပ္က “ဇိမ္မယ္” လို႔ေျပာမိတာ က်ဳပ္ဘာမွားလို႔လဲဗ်ာ။ ခုေတာ့ေနရင္းထိုင္ရင္းရံုးေရာက္၊ ဂါတ္ ေရာက္ ျဖစ္ရေတာ့မယ္။ဒါေၾကာင့္ ဆရာစိန္ကေတာ့ “ထိပ္ခတ္၊ ႀကိဳးခ်ည္ ခံရကိန္းရွိတယ္လို႔ ေဟာလိုက္ သားဘဲ” ဟုေျပာလုိက္မွ ပုလိပ္က “ဦးႀကီးကေတာသား လူရိုးႀကီးမို႔ မသိေသးဘူးထင္ပါရဲ႕။ ရန္ကုန္မွာ ဇိမ္မယ္ ဆိုတာ ျပည့္တန္ဆာမ ကို ေခၚတာဟုတည့္တည့္ေျပာလိုက္မွ “အမယ္ေလးဗ်ာ၊ ဇိမ္မယ္ ဆိုတာ ဖာသယ္၊ ကန္ေတာ့ပါရဲ႕ သူငယ္မရယ္” ဟုထိုင္ရွိခိုးေတာ့မလို ေတာင္းပန္ေနေလေတာ့ရာ မိန္းမရြယ္မွာ လည္း “ငိုအားထက္ ရယ္အားသန္”ဆုိသကဲ့သုိ႔ျဖစ္သြားၿပီး တရားမစြဲႏိုင္ဘဲ ခြင့္လႊတ္လိုက္ရေလေတာ့ သည္ဟူ၏။
ဇာတိ၊  ဇရာ၊ ဗ်ာဒိ၊ မရဏာဆိုေသာစကားအတိုင္း ႏုပ်ိဳရာမွအိုမင္းရင့္ေရာ္ကာကြယ္လြန္ၾကၿပီး လူေဟာင္း မ်ားေနရာသို႔လူသစ္မ်ားေရာက္ရွိလာသည့္နည္းတူ၊  ေဝါဟာရအသစ္မ်ားက အေဟာင္း မ်ားေနရာသို႔ ဝင္ေရာက္လာျခင္းမွာလည္းဓမၼတာျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိသံုးေနဆဲဘာသာစကားတိုင္း (living languages) မွာ အၿမဲအစဥ္ ေဝါဟာရ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ရွိခဲ့သည္၊ ရွိေနသည္၊ ေနာင္လည္းရွိေနဦးမည္ဆိုသည့္အခ်က္ အတိုင္း ေကာင္းေသာ ေဝါဟာရေျပာင္းလဲမႈမ်ားကိုလက္ခံရမည္ျဖစ္သကဲ့သို႔ပင္ အဆိုးဘက္ႏြယ္ေသာ  ေဝါဟာရေျပာင္းလဲမႈမ်ားကိုေတာ့ လက္မခံသင့္ပါ။ ဘန္းစကားဆိုသည္မွာတေခတ္ေဟာင္း၍ တေခတ္ ေျပာင္းသည္ႏွင့္အတူ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေလ့ရိွပါေသာ္လည္း စကားပံုမ်ားမွာမူထိုသို႔ျဖစ္ေလ့မရိွပါ။

ကိုးကား

၁။ လွသမိန္၊ ျမန္မာစာအဆီအႏွစ္၊ပညာအလင္းျပတိုက္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၆၆

၂။ လွသမိန္၊ ျမန္မာစာအရသာ၊ ပညာအလင္းျပတိုက္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၆၈

၃။လွသမိန္၊ ျမန္မာဘန္းစကားမ်ား၊ ပညာအလင္းျပတိုက္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၆၇

၄။ျမန္မာစာအဖြဲ႔၊ ျမန္မာအဘိဓာန္၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၈၇

၅။ ျမန္မာစာအဖြဲ႔၊ Myanmar English Dictionary, ရန္ကုန္၊ ၁၉၉၃

၆။Gehard Naumann, Le Francႇais Pratique, VEB Verlag Enzyklopaedie, Leipzig, 1980

၇။Gisela Liebold, Harald Liebold, Woerterbuch Deutsch -Franzoesisch, VEB Verlag
Enzyklopaedie, Leipzig, 1983

၈။ Patricia Forbes and Margaret Ledésert,French-English, English-French Dictionary, George G. Harap & Co. Ltd.London, 1977

၉။ U Tin Htway, Word-Borrowing and Word-Makingin Burmese Language, South Asian Digest of Regional Writing, Vol. 4: Essays onTransliteration, University of Heidelberg, Germany, 1975

မွတ္ခ်က္။
ကဝိလကၡဏာသတ္ပံုက်မ္းလာ သတ္ပံုသတ္ၫႊန္းမ်ားကိုသာသံုးထားပါေၾကာင္း။