သေရေခတၱရာ

သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးအတြင္းက ခင္ဘေေစတီ ကုန္း ဌာပနာတိုက္ကို ၁၉၂၆ - ၂၇ တူးေဖာ္ ေလ့လာတဲ့ အခါမွာ ပါဠိဘာသာေရး ေထရဝါဒဂိုဏ္း သုံးပိဋကတ္၃ ပုံ  က ေကာက္နႈတ္ေရးထိုးတဲ့ ဓမၼစာေတြ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ေအဒီ ၄ ရာ စု နဲ႔ ၇ ရာစုၾကား ေရွးအကၡရာေတြလို႔ ပညာ ရွင္ေတြက ေခတ္ပိုင္းျပပါတယ္။

ေဗာေဗာၾကီးေစတီနဲ႔ ဘဲဘဲလိႈဏ္ဘုရားေတြမွာ ဗုဒၶေခတ္ အေသာကေခတ္သုံး ျဗဟၼီအကၡရာ အုတ္ခဲစာေတြ အေထာက္အထား၊ ဘုရားေထာင္ ဘုရားဝင္းထဲမွာလည္း ျဗဟၼီအကၡရာ အေထာက္အထားေတြ ေတြ႕ရတာေၾကာင့္ သေရေခတၱရာ ဗရမၼာ လူမ်ိဳးေတြဟာ ဗုဒၶေခတ္၊ အေသာကေခတ္ကတည္းက ေထရဝါဒဂိုဏ္း ပိဋကတ္ ရ ရိွၿပီး ေထရဝါဒသာသနာ တည္ခဲ့တယ္ ဆိုတာ အလြန္ထင္ ရွား ေနပါတယ္။

သေရေခတၱရာ ဗရမၼာနဲ႔ ပုဂံ ဗရမၼာ လူမ်ိဳးရဲ႕ ေထရဝါဒ ဗုဒၶ သာသနာသမုိင္း အမွန္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရာဇဝင္ေတြဟာ  ပိုးစိုးပက္စက္ မွားယြင္းေနတာရယ္၊ ဗရမၼာ ေထရဝါဒ သာသနာ ပက္ပက္စက္စက္အဖ်က္ခံခဲ့ရတယ္ ဆိုတာရယ္ ကို သမိုင္းပညာနဲ႔ ေလ့လာစစ္ေဆး ေတြ႔ရိွႏိုင္ပါတယ္။ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

ရာဇဝင္ေတြမွာ အမွန္ေတြနဲ႔ အမွားေတြေရာ ေထြးေနပါ တယ္။ ရာဇဝင္ဆရာေတြရဲ႕ စိတ္ကူးယဥ္လုပ္ ဇာတ္ေတြ ျဖည့္ဇာတ္ေတြ ေရွ႕ေနာက္မညီတာေတြ လိုရာဆဲြ ေရးတာ ေတြ ပါေလ့ရိွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေထာက္အထား မျပနိုင္ တဲ႔ ရာဇဝင္စာေတြကို သမိုင္း ဆရာေတြက အယုံအၾကည္ မရိွပါဘူး။

ဥပမာ ထပ္ေျပာျပရရင္ သထုံရာဇဝင္ ႀကီးမွာ ပထမ သထုံ ၿမိဳ႕တည္နန္းတည္မင္းဟာ တိႆဓမၼသီဟရာဇာ ေခၚ ဒြတၲဘာဂဒြတၲေဘာင္မင္းႀကီး ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားျပီး ဒြတၲေဘာင္ဆိုရင္ ျမန္မာပ်ဴမင္း ျဖစ္ေပမယ့္ သထုံမင္းႀကီး ကို ဒြတၲေဘာင္ ပ်ဴမင္းလို႔ ေျပာရမွာ မေျပာပဲ မြန္မင္း လို႔ ေရးလိုက္ပါတယ္။၁၆ ရာစု ေနာက္ပိုင္းေရး ရာဇဝင္ဆရာရဲ႕ လက္ခ်က္ပါ။သမိုင္းမတတ္တဲ့ သူေတြဟာ သထုံ ပ်ဴမင္းနဲ႔ သူ႔ရဲ႕သထုံ  ပ်ဴၿမိဳ႕ကို  မြန္မင္း မြန္ၿမိဳ႕လို႔  မွားယြင္း မွတ္ယူ ၾကကုန္တာ ဒီေန႔ အထိပါပဲ။

တရုတ္စပိုင္မွတ္တမ္းအရ  ဗရမၼာ ေခၚ ပ်ဴနိုင္ငံၾကီး ေတာင္ဘက္ဟာ ပင္လယ္နဲ႔ နယ္နိမိတ္ပါ။ မြန္နိုင္ငံ မရိွ ေသးပါဘူး။ သထုံ ရာဇဝင္ၾကီးမွာ ဂလာက္ေဂး သထုံ ပ်ဴ မင္း ကို မြန္မင္းလို႔ အမွားႀကီး မွားထားပါတယ္။

ရာဇဝင္မွာ အေမ မိဖုရားက သားေလး နန္းမရမွာစိုးလို႔
ဘုရင္ႀကီးထံမွာ နန္း ခဏခဏ ေတာင္းေပးခဲ့လို႔ နန္း ေတာင္းမ်ားမင္းတြင္ေၾကာင္း ပုဂံရာဇဝင္က ေဖာ္ျပခံရတဲ့ မင္းဆိုတာဟာ ေက်ာက္စာမွာ နားေဋာင္းမ်ားမင္းလို႔ ေဖာ္ ျပခ်က္အရ  နန္းေတာင္းတာ မဟုတ္ပါဘူး။ နားေဋာင္းမ်ား နားကပ္မ်ား မင္းပါ။
ရာဇဝင္ေတြထဲမွာ အမွန္တခ်ိဳ႕လည္း ပါပါတယ္။
ရာဇဝင္ကေျပာတဲ့ ျမန္မာနို္င္ငံ တေကာင္းေခတ္မွာ  မဇိၥ်မ က သာကီဝင္ေတြ ေရာက္ရိွလာတယ္ ေျပာတာဟာ ေက်ာက္စာအရ ပုဂံေခတ္အထိ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ သာကီဝင္ ရိွေနေၾကာင္း မွန္ေၾကာင္းေတြ႕ရပါတယ္။ 

ရွင္ဒိသာပါေမာက္ဟာ ကူဗလိုင္ခန္မင္းၾကီးထံ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရး တမန္အျဖစ္ သြားေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရိွ ခဲ့ေၾကာင္း ရာဇဝင္က ေဖာ္ျပခ်က္ဟာ ပုဂံေက်ာက္စာေဖာ္ ျပခ်က္နဲ့ ကို္က္ညီ မွန္ကန္တာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ရာဇဝင္ေတြဟာ အမွန္ေတြနဲ႔ အမွားေတြေရာ ေထြးေနပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရာဇဝင္ဆရာစကားကို ရာနႈန္းျပည့္ မမွန္ တာ စိတ္မခ်ရတာေတြ သမိုင္းပညာက ေလ့လာေတြ႕ ရိွ ထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္သမိုင္းဆရာက သမိုင္းအေၾကာင္း ေျပာရင္ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားေတြနဲ႔ စစ္ေဆးၿပီး ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္းအထားရိွမွ ယုံၾကည္လက္ခံပါတယ္။
သမိုင္းလို႔ ေျပာေပမယ့္ အေထာက္အထား မျပနိုင္ရင္ ဘယ္သူေျပာေျပာ လက္မခံပါဘူး သမိုင္းအေၾကာင္းကို အ ေထာက္ အထားမပါပဲ ေျပာတဲ့သူဟာ လူည့ံလို႔ ဆရာၾကီး ေဒါက္တာသန္းထြန္းက  ဆိုပါတယ္။

ဦးကုလားမဟာရာဇဝင္ႀကီးရယ္လို႔ ေညာင္ရမ္းေခတ္ တနဂၤေႏြမင္းလက္ထက္မွာ ေပၚလာတဲ့အခါ  တစ္ေခတ္ ခ်င္းကို ေဖာ္ျပထားတဲ့ ရာဇဝင္ေတြဟာ ရာဇဝင္ငယ္လို႔ အေခၚခံၾကရပါတယ္။ ဦးကုလားက တစ္အုပ္ထဲနဲ႔ ရာဇဝင္ အစုံကို ေပါ့ပါးလ်င္ျမန္စြာ ဖတ္လို႔ရေအာင္ သမိုင္းစံုဖတ္လို႔ ရေအာင္ စီရင္ျပဳစုေရးသားတယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။
ရည္႐ြယ္ခ်က္ ေကာင္းပါတယ္။ ရည္႐ြယ္သလို အနွစ္ခ်ဳပ္ သမိုင္းစုံ ျဖစ္ခဲ့ပါသလား။ ျမန္မာသမိုင္းစုံ ေျပာျပနိုင္ဖို႔ ဦးကုလားဟာ ရာဇဝင္ကို ဘယ္လိုျပဳစုခဲ့ပါသလဲ။

ဦကုလားဟာ မင္းဘူး ၆ ခရိုင္က ဝါဏိဇဂါမနဲ႔ ရွင္ပုဏၰ အေၾကာင္း ၁ ေၾကာင္း၂ ေၾကာင္းမ်ွပဲ ေဖာ္ျပၿပီး သေရေခတၲရာျပည္ႀကီး အေၾကာင္းကေန ျမန္မာသမိုင္းကို စတင္တယ္။ ေရးသားေဖာ္ျပပုံ ခန္းနားတင့္တယ္တယ္။ တကယ္တမ္း ျမန္မာသမိုင္း အစုံပါၿပီလား။

ီီဦးကုလားဟာ ျမန္မာသမိုင္းကို ရာဇ၀င္နဲ့ေျပာဖို့ သူ့ေခတ္နဲ႔ သူျကိုးစားခဲ့တယ္။အခုေခတ္စကားနဲ႕ေျပာရင္ အေျချပ ျမန္မာသမိုင္းျပဳစုဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့တာပါ။ သမိုင္းပညာ မေပၚေသးတဲ့ေခတ္မွာ ရာဇ၀င္စာေတြနဲ႔ ၾကိဳးစားထား တာပါ။ သမိုင္းသုေတသနပညာ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ပညာေတြ မေပၚေပါက္ေသးတဲ့ ေခတ္မို႔လ႔ို သူအရင္က ေရးခဲ႔တဲ႔ ရာဇ၀င္ေတြက ေရးထားတာေတြဟာ မွားသလား မွန္သလားဆိုတာကို ေခတ္ျပိဳင္အေထာက္ အထားေတြနဲ႔ မစစ္ေဆးျပခဲ့နိုင္ပါဘူး။ ယုတၱိရိွမယ္ထင္ရင္ ယူေရးတယ္။
သူ႔အေနနဲ႔ ယုတၱိမရွိဘူး ထင္ရင္ မယူဘူး။ ထည့္မေရးဘူး။
ေခတ္ျပိဳင္ အေထာက္အထားနဲ႔ စစ္ျပတာ မဟုတ္ဘူး။ 
ရာဇဝင္ခ်င္း စာ စာခ်င္းပဲ တိုက္ဖတ္ျပီး ကိုယ္ၾကိဳက္္ရာယူ တာ။ ပင္းယေခတ္ရဲ့ ေ႐ွ႕ပိုင္း သမိုင္းကိစၥေတြမွာ ေက်ာက္စာနဲ႔ ေခတ္ျပိဳင္မွတ္တမ္းေတြနဲ့ စစ္ျပတာ အရမ္း အားနည္းပါတယ္။

ရာဇ၀င္ဆရာႀကိဳက္ရင္ မွားေနလည္းမသိဘူး။ ရာဇ၀င္ထဲ ထည့္ေရးလိုက္တယ္။ စာဖတ္သူက ရာဇဝင္ထဲေရးထား ေတာ့ ေရွးသမိုင္းလို့ ထင္လိုက္ ယုံလိုက္တယ္။ အဲဒီမွာ ၅ ပါးေမွာက္ေတာ့တာပဲ။ အမွားကို အမွန္ထင္  ကိုယ္ဖတ္ ထားတဲ့ ရာဇဝင္မွ အမွန္။ အဲဒါနဲ႔ မတူရင္ အမွားဆိုၿပီး ေရတြင္းထဲက ဖားသူငယ္လိုပဲ ကြက္ကြက္ကေလးပဲသိ ျမင္တတ္ျပီး အမ်ားၾကီး ပိုက်ယ္ျပန္႔တဲ့ အမွန္တရားကို မသိမျမင္ႏိုင္ ျဖစ္ၾကကုန္ပါေလေရာ။ သမိုင္းပညာရွင္နဲ႔ ေတြ႔ရင္ ကဲြပါေလေရာ။ ေနာက္တခါ ျဖစ္ပုံက ေရွးစာထဲမွာ  အေထာက္အထားနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ သမိုင္းမွန္ အခ်က္ေတြ ပါေနေပမယ့္ ရာဇဝင္ဆရာနဲ႔ ရာဇ၀င္သမားေတြက မ ျကိုက္ရင္ ျဖဳတ္ထားပစ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီနည္းနဲ႔ ေရွးသထံု ရာဇ၀င္မွာေဖာ္ျပ ခဲ့တဲ့ သထုံပ်ဴမင္း တိႆဓမၼသီဟရာဇာ ဒြတၱေဘာင္ အမည္ပါ ဒြတၱေဘာင္ကို ၂၀ ရာစု ရာဇ၀င္ ဆရာ တခ်ိဳ့နဲ႔ သမိုင္းအမည္ခံ ရာဇ၀င္ေဆာင္းပါး သမား ေတြက ျဖဳတ္ခ်န္ျပီး သထုံပ်ဴမင္းကို မြန္မင္းလို႔ ေရးကုန္ ၾကလို႔ သထုံမွာ မြန္ထက္ ပ်ဴသမိုင္းေစာခဲ့တာ လူမသိ ေတာ့ပဲ သထံု ပ်ဴသမိုင္း ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရပါတယ္။ သထုံ ပ်ဴဒြတၱေဘာင္နဲ႔ သထုံ ပ်ဴသမိုင္း ေဖ်ာက္ခံလိုက္ရပါတယ္။

ဦးကုလား မဟာရာဇ၀င္ ၾကီးထဲမွာေတာ့ ပ်ဴရဲ႕အစ ဟန္လင္း ဗရမၼာ သမိုင္းကိစၥၾကီး က်က်န္ ေပ်ာက္ဆုံးေနပါ တယ္္။ မုံေရြးေဇတ၀န္ ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီးရဲ့ ေစတီယ ကထာ မည္ေသာ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္မွာ ဗရမၼာလူမ်ိဳးရဲ့ ေ႐ွးသမိုင္း အခ်ိဳ႔ကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေ႐ွးေပစာေတြမွာ ေတြ႔ရတာ ေတြ  ျပန္လည္ေဖာ္ျပတာလို႔ သိရပါတယ္။ ေခတ္ျပိဳင္ အေထာက္အထားေတြနဲ့ ျပန္စစ္ေဆးရပါမယ္။ လိုရင္း တိုရွင္း ေဖာ္ျပပါမယ္။

ေရွးအခါက သုနာပရႏၲတိုင္းလို႔ ေခၚတဲ့ အရပ္မွာ ဟန္လင္း ေခၚ ဟံသာ၀တီျပည္ျကီးကို ျဗဟၼာအသံထြက္ ဗရမၼာလူမ်ိုး ေတြ တည္ေထာင္ေနထိုင္ၾကတယ္။ကာလၾကာရွည္တဲ့အခါ ျဗဟၼာလူမ်ိဳး အမည္ကေန ျဗဴ နဲ့ ျမန္မာလို႔ ထြင္ျပန္ တယ္။

ဇမၺဴကြန္ခ်ာက်မ္းနဲ႔ ဟန္လင္းရာဇ၀င္တို႔ ယွဥ္ဖတ္ၾကည့္ရင္  ျဗဴ ဆိုတာ ျပဴကို ေဖာ္ျပျခင္းျပီးေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။
ပသဂ၀ိေသာဓနီက်မ္းမွာ ျဗဟၼာကေန ျဗဳဟၼာ-ျပဴဟၼာ-ျပဳမ္ မွာ- ျပဳ မွာ- ျမန္မာလို႔ ေရြ႕ေလ်ာေခၚတြင္ေျကာင္း။
ကာဗ်တၱစႏၵိကာက်မ္းမွာ ျဗဟၼာ-ဗရမၼာ-ပရမၼာ-မရမၼာ-ျမန္မာ လို့ ေရြ႕ေလ်ာေခၚတြင္ေျကာင္း ေဖာ္ျပျကပါတယ္။

အဲဒီ့ေဖာ္ျပခ်က္ေတြဟာ သီရိေခတၱရာ ခင္ဘ ေငြေဗာဓိ ၾကဳတ္စာ ပုဂံေခတ္ဗမာ ေက်ာက္စာေတြ ဆိုတဲ့ ေခတ္ျပိဳင္ အေထာက္အထားေတြနဲ့ ျပန္တိုက္စစ္ေဆး ျကည့္တဲ့အခါ မွာ ျဗဟၼာလူမ်ိဳးဟာ ျပဴ ေခၚ ျမန္မာလူမ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း မွန္ကန္တာ ေတြ႔ရပါတယ္္။

ဦးကုလားဟာ သေရေခတၲရာေခတ္က စေဖာ္ျပတယ္။
ရာဇဝင္ခ်ဳပ္က ဦးကုလားမေဖာ္ျပဘဲ က်န္ခဲ့တဲ့    သေရေခတၱရာေခတ္ ေရွ႕က ဟန္လင္း အစရွိတဲ့ ေ႐ွးဦးပိုင္း ကာလက ဗရမၼာ ဗမာသမိုင္းအေျကာင္းကို ေရွးေခတ္ ေပ ထုပ္ေတြမွာ ေတြ႔ျမင္ရတဲ့အတိုင္း ျပန္ေဖာ္ျပတယ္လို႔ မုံေရြး ေဇတ၀န္ ဆရာေတာ္ျကီးက ဆိုပါတယ္။

ေရွးရာဇ၀င္ေပထုပ္ေတြက ေဖာ္ျပခ်က္ေတြ ျဖစ္လို႔ ေခတ္ ျပိဳင္ အေထာက္အထားေတြနဲ့ ျပန္စစ္ေဆးရမွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ရာဇ၀င္စာကို အရင္ေဖာ္ျပပါမယ္။ အၾကိဳသမိုင္း ေခတ္ရဲ့ဓေလ့အတိုင္း သမိုင္း မစ္သ္နဲ့ စတင္ပါတယ္။
စၾကာ၀ေတးမင္းနဲ႔ စပါတယ္။
မန္ဓါတုစျကာ၀ေတးမင္းရဲ႕သားျကီး ရတနာ ၀ရမန္ဓါတု မင္းဟာ ဟန္လင္း ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ အရပ္ကို ေရာက္ရွိ စိုး စံတယ္။ သုနာပရႏၲတိုင္းလို့ ေခၚတြင္တဲ့အရပ္ ျဖစ္တယ္။ ေတာင္ဘက္မွာ တမၸဒီပတိုင္း ျဖစ္တယ္ ဒီ ၂တိုင္း အရပ္က လူေတြဟာ ကမၻာဦး ျဗဟၼာနတ္တို့အႏြယ္က လာတယ္။  ျဗဟၼာနတ္တို့ကို ကိုးကြယ္ေလ့ ရွိတယ္။ ဒါေျကာင့္ ျဗဟၼာ (အသံထြက္ ဗ၇မၼာ) လူမ်ိဳးလို႕ ေခၚတယ္။ ရွည္လ်ားေသာ ကာလျဗဴလူမ်ုိး ျမန္မာလူမ်ုိးလို့ တြင္ျပန္တယ္။ 

မန္ဓါတုစျကာ၀ေတးမင္း မရွိတဲ့ေနာက္ တိုင္းနိုင္ငံ ကဲြျပား ထူေထာင္ျက၍ ဇမၺဴဒီပါက်ြန္းအျပင္၌ အသီးသီးမင္းျပဳၾက ေသာကာလ မႏုဇိန္ဒ သမၼတမင္းျကီးဟာ  ဟံသာနာဂရ မည္ေသာ ဟံလင္းျမိဳ႕ျကီးကိုတက္တယ္။ မင္းေပါင္းေထာင္  ခ်ီစိုးစံတယ္။ ယင္းျပည္ပ်က္တဲ့အခါ မဟာျမိဳင္ အရပ္မွာ မဟာရဂၤျမိဳ႕ကို ဇနာသဘမင္းျကီး တည္ေထာင္တယ္။ အ ေထာင္ မကေသာ မင္းတို့ စိုးစံတယ္။ ယင္းျပည္ ပ်က္ေသာ အခါ  ေခါမတိုင္းအရပ္၌ ရာဇဂဟျမိဳ႕ကို စကၠပါလမင္း တည္ေထာင္တယ္။ အေထာင္မကေသာ မင္းတို့ စံေန ကုန္တယ္။
        ယင္းျပည္ ပ်က္ေသာအခါ ေသာင္ထြတ္မည္ စ ဂီရီျမိဳ႕ကို ေဒ၀ပီယမင္းတည္ေထာင္တယ္ မင္းဆက္ အ ေထာင္မက စံေနတယ္။
   ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္  ကေလးမည္ေသာ ကာလာဂီ၇ိျမ်ု့ိ့ ကို ဂဇာနာထမင္းတည္ ေထာင္တယ္။  မင္းဆက္ ၅၇ာ ေက်ာ္တယ္။
ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္ က်ြန္းေတာျကီးအရပ္၀ယ္  မဟာသာ ကျမို့က်ဓမၼေဒ၀မင္းတည္ ေထာင္တယ္ မင္းဆက္ ၇ ရာ ေက်ာ္တယ္။
ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္ အင္ျကင္းပင္အရပ္၌ စန္ဒပုဏၰျမိဳ႕ကို  ေဇယ်တိသ မင္းတည္ေထာင္တယ္ မင္းဆက္ ၈၀၀ တည္ ၏။ 
ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္ ေတာင္စည္အရပ္၌ ဂီရိဂရ ျမိဳ႕ကို ဗဟုသာခမင္း တည္ေထာင္တယ္ မင္းဆက္ ၁၃၀၀ စံေန တယ္။
ယင္းျပည္ ပ်က္ ေသာအခါ ပတန္ျကီးအရပ္၌ ေဇတ၀ရျမို့ ကို သာတသာဂရဇာတမင္း တည္ေထာင္တယ္။ မင္းဆက္ ၃ ေထာင္ေက်ာ္၏။
ယင္းျပည္ပ်က္လ်င္ တံုငယ္၀၀ယ္ ကုမၼာ၀တီျမို့ကို အသ ကုမၼာမင္း တည္ေထာင္တယ္ မင္းဆက္ ၄ ေသာင္းတည္ ္တယ္
        ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္ တေခါင္းအရပ္၌ ရဌ၀တီျမ်ုိ့ ကို  ခႏၱီေဒ၀မင္း တည္ေထာင္တယ္ မင္းဆက္ ၂ ေသာင္းစံ တယ္
          ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္ အ၀ တည္ရာ အရပ္၌ တမၸဒီပရတနာပူရျမို့ကို ပဒုမစန္ဒမင္းတည္တယ္ မင္းဆက္ ၈၄၀၀၀ တည္၏
ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွင္ ရြာပုျကီးအရပ္၌ အလႅကပၸျမို့ကို  ေခမာဘယမင္းတည္ေထာင္၏။ မင္းဆက္ ၇၀၀၀ ေက်ာ္ တည္၏။
ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွင္ လယ္ကိုင္းအရပ္၌  ေကာသမၺီျမို့ က်ပု၇နၲပၸမင္းတည္၏ မင္းဆက္ ၃၇ာစံ၏
        ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္ စကုအရပ္၌ စတ္ဒဂုတၲျမို့ကို  ေဒ၀မိတၱ မင္းတည္၏ မင္းဆက္ ၅ ရာခန္႔ စံ၏
          ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွင္  စလင္းရပ္၌စန္ဒ လကာၤ၇ျမ်ုိ ကို အိသိပတၱမင္းတည္၏ မင္းဆက္ ၈၅၀ စံ၏
             ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွင္ ေတာင္တြင္းအ၇ပ္၌ သကၤသနာဂ၇ျမို့ကို  နရာပဌမမင္းသားတည္၏ မင္းဆက္
၁ ေထာင္စံ၏
  ယင္းျမိဳ႕ပ်က္လ်ွင္  အ၀အ၇ပ္၌  ဧ၇ာ၀တီတမၸ၀တီျမို့ ကို  သီဟမုကၡ မင္းတည္၏ မင္းဆက္၁ ေထာင္ စံ၏
            ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွွင္ ပင္လယ္အရပ္၌ နန္ဒပူရျမိဳ႕ကုိ မဟာသာမမင္း တည္၏ မင္းဆက္ ၃၇ာစံ၏
            ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွင္ မကၡရာ အ၇ပ္၌ မကၠဋပူရျမို့ ကို သီဟမင္းတည္၏ မင္းဆက္္၁ ေထာင္ေက်ာ္ စံ၏
     ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွင္ ဟံလင္းအရပ္၌ ဟံသာပူ၇ျမို့ကို သူရိယ၀ံသမင္းတည္၏ မင္းဆက္၁ ေထာင္  ေက်ာ္စံ၏
            ယင္းျပည္ပ်က္လ်ွင္ တညွြတ္အ၇ပ္၌  မဟိဒရပူရျမို့ကို သီဟရာဇာမင္းတည္၏  မင္းဆက္  ၆ ရာ စံ၏။
     ယင္းျပည္ ပ်က္လ်ွင္ တေကာင္းျပည္ျကီးကို  သင္းတြဲ သမုတ္၍  ေဇာတိေဒ၀မင္း တည္၏ မင္း ဆက္ ၇ ၇ာ ေစ့ ေသာအခါ ဇမၺဴဒီပဓဇမင္း  (၅၈၉--၅၄၉) နန္းတက္၏

အထက္ပါအတိုင္း ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္တြင္ ေရွးေပစာတို့ အရ ျပန္ လည္ ေဖာ္ျပေျကာင္း မံုေရြးဆရာေတာ္ျကီး ေဖာ္ျပသည္။
ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္တြင္ မပါေသာ အေျကာင္းအရာ အခ်ိဳ႕ကို ဇမၺဴ ကြန္ခ်ာက်မ္းတြင္ ေဖာ္ျပသည္။
ဇမၺဴ႕ကြန္ခ်ာက်မ္းတြင္
၁ ဟံသာ၀တီ ျပဴမင္းေပါင္း ၈၀၀
၂ ရတနာပူရ ေခၚ အ၀ ျပဴမင္း ၁၉၀
၃ မကၡ၇ာ ျပဴမင္း ၁၆၀ 
၄ ပင္လယ္ ျပဴမင္း ၉၇
၅ ေကာင္းစင္ ျပဴမင္း၃၀
၆ ၇ြာပု ျကီး ျပဴမင္း ၂၆
၇ လယ္ကိုင္း ျပဴမင္း ၄၀
၈ တေကာင္း မင္း ၇၇
ဟု ေဖာ္ျပ ပါရွိသည္
           
အထက္တြင္တင္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ဦးကုလား မဟာ ရာဇ၀င္ျကီးသည္ျမန္မ သမိုင္းကို သေရေတၲရာမွသာ စတင္ ေဖာ္ျပသည္။ သေရေခတၲရာေခတ္ ေရွ႕ပိုင္းေခတ္မ်ား  အေျကာင္းမပါ။ တေကာင္းေခတ္အေျကာင္း ျပည့္စံုစြာ မပါ။ စတိမ်ွသာ မစုံမလင္ ေရးသည္။ ဦးကုလားတြင္ မေဖာ္ ျပခဲ့ေသာ သေရေခတၲရာေခတ္ ေရွ႕က ဗ၇မၼာေခၚ ျပဴတို့၏ အျကိုသမိုင္းေခတ္သည္ ဟံလင္းေခၚ ဟံသာ၀တီျပည္ျကီး နွင့္ အျခားေသာ ဗ၇မၼာျပဴျပည္ ျကီးမ်ားအေျကာင္းကို ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္နွင့္ ဇမၺဴ႕ကြန္ခ်ာက်မ္းမ်ားတြင္ ဗရမၼာျပဴျပည္ ျကီး ၂၀ ေက်ာ္နွင့္ မင္းဆက္၂၀ ေက်ာ္  မင္းေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာကို ေရွွးသမိုင္းေပစာမ်ားတြင္ ေတြ့ရွိ ရသည့္အတိုင္း ေဖာ္ျပျကပါသည္။ သို့ေသာ္ ေခတ္ျပိုင္ အေထာက္အထား မျပနိင္သည့္ ရာဇ၀င္ ေရးသားေဖာ္ျပ ခ်က္မ်ားကို  ျပည္တြင္းျပည္ပ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက လက္ခံအတည္ျပဳ  ျခင္းမရွိ၍ အထက္ပါ ဗ၇မၼာျပဴျပည္ျကီး ၂၀ ေက်ာ္ အေျကာင္း လြန္ ခဲ့ေသာ နွစ္ေပါင္း သိန္းဂဏန္းက အေျကာင္းတို့ကို  အလုံးစံု မွန္ပါသည္ဟု အေထာက္ အထား လက္လြတ္ အတည္ျပဳ၍ မရပါ။ သမိုင္းပညာ မသင္ဘူးသူ မေလ့လာဘူးသူတု့ိသာ ရာဇ၀င္မ်ားတြင္ ပါသမ်ွ မစစ္ေဆးပဲ လက္ခံရဲျကပါသည္။ ငါ့ ဖတ္ဘူးတဲ့ ရာဇ၀င္မွ အမွန္ဟု သတၲိေကာင္းစြာ ျငင္းခုန္ျကပါသည္။ ပုဂံရာဇ၀င္မူကဲြမ်ား သထံုရာဇ၀င္  မူကြဲမ်ားအမ်ားအျပား ရွိသည့္အနက္ ငါဖတ္ဘူးတဲ့ ရာဇ၀င္မွ အမွန္ဟု တယူသန္ ျငင္း၀ံ့ျကတယ္။ အဲ့ဒါမ်ုိး က်ြန္ေတာ္ မလုပ္၀ံ့ပါဘူး။

ဟံသာနာဂ၇ေခၚ ဟံသာ၀တီေခၚဟံလင္းျကီးေခၚ ္ဟံလင္းျပည္ ဟံလင္းျမိဳ႕ ဟံလင္းဗရမၼာျပဴ အေျကာင္းကို ယခုအထိ ေတြ႔ရွိထားတဲ့ ေခတ္ျပိဳင္အေထာက္အထား ေတြနဲ့ ေဖာ္ျပပါမယ္။ 
ကာဗြန္သက္တမ္းအရ ဟံလင္းျမိဳ႕ၾကီးဟာ ဗိသနိုးျမိဳ႕ျကီး လိုပဲ ဘီစီ၂ ၇ာစု(လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၂၂၀၀)ကျမိဳ႕ ျဗဟၼီ အကၡ၇ာ အေထာက္အထားအရ ဟံလင္းျမိဳ႕ဟာ ဘီစီ ၈ ရာနဲ႔ ၃ ရာ ကာလအတြင္းကတည္းက ထြန္းကားေနခဲ့တဲ့ျမိဳ႕ ျမိဳ႕ရိိုး ေတာင္ ေျမာက္ျမိဳ႕ရိုးဟာ ေျမာက္အရပ္ ဓူ၀ံျကယ္ကေန ၁၀ ဒီဂ၇ီ ခန့္မ်ွ မတည့္ပဲ တိမ္း ေစာင္းေနပံုအရ ဘီစီ၂ ၇ာစု ထက္ေနာက္မက်ပဲ ထြန္ကားေနတဲ့ျမိဳ႕လို႔ ဆ၇ာျကီး ေဒါက္တာသန္းထြန္း ေဖာ္ထုတ္ျပခ်က္အရ ေပၚေပါက္ေန ပါတယ္။
အဲ့ဒီအျပင္ ဟံလင္းျမိဳ႕ေဟာင္း ျမရိုးအျပင္ရပ္ ေတာင္ဘက္ ျခမ္း၀န္းက်င္က ျပဴသခ်ိုင္းေဟာင္းေနရာ တခုကို တူးေဖာ္ ေလ့လာရာမွာ ေက်ာက္ေခ်ာေခတ္ ျပဴေ ျကးေခတ္ျပဴ သံ ေခတ္ျပဴ နိင္ငံေခတ္သခ်ိဳင္းေတြ တေနရာတည္းမွာ အတဲြ လိုက္ အထပ္လိုက္ေတြ႕ရွိျပီး  လူအရိုးတခ်ိဳ႕ဟာ ေက်ာက္တည္လက္စ ဆီမီးေဖာ့ဆဲ အဆင့္  ေတြ့ရွိရပါ တယ္။ ေက်ာက္ စတည္ဖို ့အနည္းဆံုးနွစ္ ၄၅၀၀ ကေန နွစ္ ၅၀၀၀ ျကာျမင့္ေျကာင္း ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ျကြင္း ပညာရွင္ ေတြက ဆိုပါတယ္ အခု ေတြ႔တာက တည္စမကပဲ တ၀က္ တပ်က္ ဆီမီးအဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဟံလင္းျပဴ အ၇ိုးစုေတြ ကို ေလာေလာ ဆယ္မွာ နွစ္ ၅၀၀၀လို့ ့ပညာ၇ွင္ တခ်ို့နဲ့ ေရွးသု႒ာနက ေခတ္ပိုင္းထားပါတယ္။ဟံလင္း ဗ၇မၼာ ေခၚ ျပဴသမို္င္းဟာ သေရ ေခတၲရာထက္ နွစ္ ၃၀၀၀ ပိုေစာ တယ္ဆိုတဲ့ သမိုင္းအခ်က္အလက္ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
ဘုရင္ေျမွာက္စားလို့နာမည္ျကီးခဲ့တဲ့ ဦးကုလား မဟာ ရာဇ၀င္ျကီးဟာ ျမန္မာ ေထရ၀ါဒသမိုင္းအမွား ပုဂံဗရမၼာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာသမိုင္းအမွား မရွိခဲ့တဲ့ ပုဂံသထံု စစ္ပြဲသမိုင္း အမွားေတြကို ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာေတြနဲ႔ ကြဲလြဲမွားယြင္းစြာ ေဖာ္ျပခဲ့ေပမယ့္ သေရေခတၲရာ ေရွ႕က နွစ္ ၃၀၀၀ ခန့္ ပိုေစာတဲ့ ဟံလင္း ဟံသာ၀တီ ဗရမၼာျပဴ သမိူင္းကို တလံုးတပါဒမွ် ေဖာ္ျပျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဦးကုလား ရာဇ၀င္မွာ သေရေခတၲရာေခတ္ ပုဂံေခတ္တို့ နဲ့ ပတ္သက္ လို့ ေက်ာက္စာနဲ့ ကိုက္ညီတဲ့ အမွန္သမိုင္း အခ်က္ အခ်ိဳ႕ လည္း ပါရွိေပမယ့္ ဦးကုလား မဟာရာဇ၀င္ျကီးမွာ ျပဴေခၚ ဗရမၼာ မရမၼျမန္မာသမိုင္းနဲ့ ပတ္သက္လို့ အျပည့္အစံု မပါေသးပါဘူး။   ျပဴေခၚ ဗ၇မၼာ ဗမာသမိုင္းနဲ့ ပတ္သက္လို့ ဦးကုလားရာဇ၀င္ျကီးကို အမွားျပင္စရာ ေတြနဲ့ ျဖည့္စရာ ေတြ က်န္ရွိေနပါတယ္။ ေခတ္ျပိဳင္ အေထာက္အထား မျပ ပဲ မိမိ မေမြးေသးတဲ့ ေခတ္ေတြရဲ႕ သမိုင္းကို ေနာက္ေခတ္ ေတြမွာမွ ျပန္ေရးခဲ့တဲ့ ေနာက္ ေရးရာဇ၀င္ေတြကို သမိုင္း ပညာက အေထာက္အထားမျပနိုင္ရင္ မယံုပါဘူး။ လက္မခံဘူး။